ŚRODKI ZASKARŻANIA WYROKÓW ADMINISTRACYJNYCH
Są to środki zwyczajne i nadzwyczajne.
ŚRODKI ZWYCZAJNE to:
1.zażalenie
2.skarga kasacyjna
ad 1.
Jest to środek przysługujący do NSA od wskazanych w ustawie postanowień indywidualnych sądu(nie kończących postępowania) oraz od wskazanych w ustawach zarządzeń przewodniczącego wydziału. Zażalenie nie jest generalnym środkiem prawnym, ale jego zakres stosowania jest bardzo szeroki, przynajmniej jeśli chodzi o postanowienia. Zażalenie przysługuje wszystkim uczestnikom postępowania sądowoadministracyjnego, a zażalenie na postanowienie o odmowie dopuszczenia kogoś do udziału w postępowaniu przysługuje również osobie której to postępowanie dotyczy. Zażalenie powinno odpowiadać ogólnym wymogom pisma procesowego, wskazywać kwestionowane postanowienie bądź zarządzenie, żądanie jego uchylenia bądź zmiany oraz zwięzłe uzasadnienie. Zażalenie wnosi w ciągu 7 dni od doręczenia postanowienia bądź zarządzenia za pośrednictwem sądu wojewódzkiego w którym zostało wydane postanowienie bądź zarządzenie. Odpisy zażalenia sąd obowiązany jest przesłać stronie przeciwnej, wnoszącego zażalenia, a ta z kolei zobowiązana jest przesłać odpowiedź na zażalenie do NSA. Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania i jest uzasadnione to sąd wojewódzki który wydał postanowienie może sam uchylić je i w razie potrzeby rozstrzygnąć na nowo kwestie proceduralne bez konieczność przesyłania zażalenia do NSA. Rozpoznanie zażalenia odbywa się na posiedzeniu niejawnym, dotyczy to zarówno postępowania przed NSA jak i sądem wojewódzkim.
Ad.2.
Zakres przedmiotowy;
Przysługuje ona do NSA od wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych oraz od postanowień kończących postępowanie tzn. postanowień o odrzuceniu skargi na działanie bądź bezczynność organu administr. i o umorzeniu postępowania przed sądem wojewódzkim.
Zakres podmiotowy
Tylko 4 podmioty mogą wnieść skargę:
-skarżący
-organ administracji którego działanie bądź bezczynność jest przedmiotem skargi
-prokurator
-RzPO
Skarga kasacyjna powinna odpowiadać wymogom pisma procesowego, a ponadto zawierać wskazanie zaskarżonego orzeczenia z zaznaczeniem czy jest ono zaskarżane w całości czy w części, podstawę kasacyjną i jej uzasadnienie, oraz wniosek o uchylenie, bądź zmianę zaskarżonego orzeczenia. Skarga powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, może ją sporządzić także doradca podatkowy lub rzecznik patentowy (w określonych sprawach).
Podstawą wniesienia skargi mogą być dwa rodzaje naruszeń prawa przez sąd wojewódzki;
naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię bądź zastosowanie,
naruszenie przepisów postępowania jeżeli mogły mieć one wpływ na wynik postępowania przed sądem wojewódzkim.
Skargę wnosi się do NSA w ciągu 30 dni od doręczenia stronom orzeczenia przez sądu wraz z uzasadnieniem za pośrednictwem sądu wojewódzkiego, który wydał zaskarżone orzeczenie. Sąd wojewódzki jest uprawniony do zbadania skargi kasacyjnej pod względem formalnym i może ją odrzucić w formie postanowienia, jeżeli została ona wniesiona po terminie, także jeżeli jest z innych powodów niedopuszczalna albo osoba która ją wniosła nie uzupełniła akt w terminie wyznaczonym przez sąd . Zażalenie na takie postanowienie podlega przepisom o przymusie adwokackim.
NSA rozpatruję skargę kasacyjną w jej granicach, natomiast z urzędu powinien wziąć jedynie przesłanki nieważności postępowania.
Postępowanie sądowoadministracyjne jest nieważne w przypadkach;
gdy zachodziła niedopuszczalność drogi sądowoadministracyjnej
gdy sprawa będąca przedmiotem postępowania jest już rozpoznawana przez inny sąd administracyjny tzw. zawisłość sporu, albo została już prawomocnie osądzona (powaga rzeczy osądzonej)
gdy sąd woj., orzekł w sprawie należącej do właściwości NSA
gdy strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo pełnomocnik był nienależycie umocowany
gdy strona była pozbawiona możliwości obrony swoich praw
gdy skład sądu był niezgodny z prawem albo w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony.
Po rozpoznaniu sprawy NSA może skargę oddalić albo uwzględnić. Sąd oddala skargę jeżeli nie zachodzi podstawa kasacyjna albo jeżeli sentencja orzeczenia mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. Uwzględniając skargę NSA uchyla zaskarżone orzeczenie sądu wojewódzkiego i w zależności od okoliczności:
przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania
sam orzeka na nowo co do istoty sprawy
odrzuca skargę na działanie lub bezczynność org. administr. albo umarza postępowanie przed sądem woj.- przybiera to zawsze formę postanowienia niezależnie od tego jakim orzeczeniem zakończyło się postępowanie przed sądem woj.
ŚRODKI NADZWYCZAJNE
wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego
unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego
ad 1)
wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego -
nie ma tu znaczenia rodzaj orzeczenia kończącego postępowanie, można wznowić postępowanie zakończone wyrkiem i postanowieniem.
Obecnie nie jest możliwe wznowienie postępowania z urzędu, można tylko na żądanie uprawnionego podmiotu. Ustawa nie określa kto może wystąpić z taką skargą (przyjmuje się że każdy uczestnik postępowania).
Podstawy wznowienia postępowania:
przyczyny nieważności
przyczyny restytucyjne
ad.a
podstawę do wznowienia postępowania stanowią następujące przyczyny;
-gdy w składzie sądu była osoba nieuprawniona albo orzekał sędzia wyłączony z mocy prawa, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła wystąpić z żądaniem wyłączenia sędziego ,
-gdy strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, była nienależycie reprezentowana, albo pozbawiona możliwości obrony swoich praw
-gdy wykryto prawomocne orzeczenie sądu wydane w tej samej sprawie.
ad.b
-gdy orzeczenie zostało wydane na podstawie dokumentu podrobionego
-gdy orzeczenie zostało uznane w wyniku przestępstwa, taki czyn powinien być stwierdzony wyrokiem sądu karnego, chyba że postępowanie takie nie może być wszczęte albo zostało umorzone z innych powodów niż brak dowodów
-gdy wykryto nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik postępowania.
Stwierdzenie jednej z przyczyn nieważności przez sąd obliguje go do uchylenia zaskarżonego orzeczenia bez wnikania w to czy taka wada nieważności miała wpływ na jego treść . A uwzględnienie jednej z przyczyn restytucyjnych jest możliwe pod warunkiem, że zachodzi związek między taką okolicznością a treścią zaskarżonego orzeczenia.
Można wznowić również postępowanie wtedy gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego na którego podstawie zostało wydane orzeczenie z Konstytucją, umową międzynarodową, ustawą.
Do wznowienia postępowania z przyczyny nieważności właściwy jest ten sąd który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenie sądów obu instancji właściwy jest NSA. Do wznowienia postępowania z innych przyczyn właściwy jest ten sąd, który jako ostatni orzekał w tej sprawie.
Skarga o wznowienie powinna odpowiadać wymogom pisma procesowego a ponadto zawierać wskazania kwestionowanego orzeczenia, wskazanie podstawy wznowienia i jej uzasadnienie, a także przytaczanie okoliczności świadczących o zachowaniu terminu.
Jeżeli sądem właściwym do wznowienia postępowania jest NSA to skarga o wznowienie podlega przepisom o przymusie adwokackim.
Termin do wniesienia tej skargi wynosi 3 miesiące od dnia gdy dowiedział się o podstawie do wznowienia postępowania, a jeżeli tą podstawą jest brak należytej reprezentacji strony lub pozbawienie jej możliwości działania w postępowaniu termin ten liczy się od dnia w którym skarżący dowiedział się o orzeczeniu kończącym postępowanie przed sądem administracyjnym.
Jeżeli podstawą wznowienia jest orzeczenie TK to termin do wniesienia skargi o wznowienie wynosi miesiąc od dnia wejścia w życie takiego orzeczenia.
Nie można wznowić postępowania po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia z wyjątkiem przypadków gdy strona była nienależycie reprezentowania lub gdy strona była pozbawiona możności obrony swoich praw.
Postępowanie o wznowienie składa się z 2 faz:
w I etapie na posiedzeniu niejawnym sąd bada dopuszczalność skargi o wznowienie, etap ten może zakończyć się w sposób;
*jeśli sąd stwierdzi niedopuszczalność skargi to wydaje postanowienie o jej odrzuceniu, w przeciwnym wypadku sąd kieruje sprawę na rozprawę gdzie badana jest kwestia zasadności skargi. Po zakończeniu postępowania rozpoznawczego sąd może skargę uwzględnić albo oddalić.
Uwzględniając skargę sąd może;
-zmienić zaskarżone orzeczenie
-uchylić zaskarżone orzeczenie i odrzucić skargę na działanie lub bezczynność org. adm.
-umorzyć postępowanie sądowoadministracyjne
Jeżeli podstawą wznowienia była powaga rzeczy osądzonej to sąd w razie uwzględnienia skargi może:
-uchylić jedno z tych orzeczeń pozostawiając w mocy drugie z nich
-uchylić oba prawomocne orzeczenia i rozpoznać sprawę na nowo albo przekazać ją do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi woj.
Nie jest dopuszczalne ponowne wznowienie postępowania nawet wtedy gdy ze skargą o wznowienie występuję inna osoba niezależnie od tego na jakiej podstawie wnosi taką skargę a nie bez względu na to kiedy się o tej podstawie dowiedziała.
Ad.2
Unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu
Podmiotem uprawnionym do tego jest NSA, a jedynym podmiotem uprawnionym do wystąpienia z takim wnioskiem jest Prezes NSA.
Prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego podlega unieważnieniu wtedy gdy sąd orzekł w sprawie, która ze względu na przedmiot lub osobę nie podlega orzecznictwu sądów administracyjnych w chwili orzekania .
Unieważniając orzeczenie sądu, NSA jednocześnie odrzuca skargę w wyniku której takie orzeczenie zostało wydane.
Unieważnienie orzeczenia sądu administracyjnego jest dopuszczalne dopiero w ostateczności tzn. wtedy kiedy nie da się usunąć wadliwego orzeczenia sądu przy pomocy innych środków zaskarżenia. Stosuje się tu odpowiednie przepisy dotyczące skargi kasacyjnej.
KOSZTY POSTĘPOWANIA
Dzielą się na ;
- koszty sądowe
- koszty udziału stron postępowania
Koszty sądowe to ; *wpis
*opłata kancelaryjna
*wydatki związane z dokonaniem czynności wnioskowanych
przez stronę
Wpis
Jest to opłata pobierana od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym. Pismami wszczynającymi postępowanie skargowe są:
*skarga na działanie lub bezczynność organu administracji publicznej (kierowana do NSA)
*skarga kasacyjna (kierowana do NSA)
*zażalenie i skarga o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego
Pismami wszczynającymi postępowanie odrębne są:
*wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między organami administracyjnymi
*wniosek o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt
Leżeli przedmiotem skargi są należności pieniężne to ten tzw. wpis określa się jako % wartości przedmiotu sporu. Natomiast w innych sprawach mamy do czynienia z tzw. wpisem stałym, którego wysokość z góry jest ustalona w przepisach.
Są pewne pisma od których wpisu się nie pobiera:
pismo z którego wynika, że podlega ono odrzuceniu
zażalenie na postanowienie sądu o odrzuceniu pisma
zażalenie na zarządzenie przewodniczącego wydziału o pozostawieniu pisma bez rozpoznania
Koszty sądowe od dokonania czynności wnioskowanych przez stronę
Są to koszty rzeczywiście poniesione z prowadzenia postępowania:
a)należności tłumaczy i kuratorów ustanowionym z godnie z prawem
b)koszty ogłoszeń
c)diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądu w związku z dokonaniem czynności procesowych poza budynkiem sądowym.
Na poczet takich wydatków związanych z dokonaniem czynności sąd pobiera zaliczkę od osoby która wystąpiła z wnioskiem o dokonanie czynności. Termin do wpłacenia zaliczki wynosi 14 dni - wyjątek dotyczy osób zamieszkałych za granicą dla których ten termin nie może być krótszy niż 2 miesiące.
Skutki nie uiszczenia zaliczki
Nie uiszczenie zaliczki nie ma wpływu na dokonanie takiej czynności, natomiast zaliczka ta jest ścigana w trybie egzekucji administracyjnej. Uiszczona zaliczka podlega zwrotowi w przypadkach:
gdy sąd w ogóle nie dokonał czynności wnioskowanej przez stronę
gdy wpłacona zaliczka przekroczyła koszty dokonania czynności
gdy strona nie miała obowiązku uiszczania zaliczki np. była zwolniona z moc prawa.
Ad.2
Koszty udziału strony postępowania
Różnie się one kształtują w zależności od tego czy strona działa osobiście czy przez zastępcę procesowego.
Jeśli strona działa osobiście albo przez pełnomocnika nie będącego radcą prawnym, adwokatem, doradcą podatkowym to koszty udziału postęp. obejmują :
koszty przejazdu do sądu poniesione przez pełnomocnika
równowartość zarobku utraconego przez strony lub pełnomocnika w związku ze wstawieniem się przed sądem określoną kwotę albo określony % kosztów postęp.
Prawo pomocy udzielane jest stronom wyłącznie na ich wniosek a nie z urzędu. Taki wniosek powinien odpowiadać ogólnym regułom dotyczących pism procesowych, a ponadto powinien zawierać informację określające sytuację majątkową i rodzinną oraz wysokość dochodów osoby ubiegającej się o przyznanie prawa pomocy, a także oświadczenie takiej osoby o nie pozostawanie w stosunku prawnym z adwokatem , radcą prawnym, rzecznikiem patentowym, bądź doradcą podatkowym. Sąd może żądać od takiej osoby dokumentów stwierdzających jej dochody.
Prawo pomocy może być cofnięte przez sąd jeżeli stwierdzi, że przestały istnieć przesłanki stwierdzające do jego przyznania. Prawo pomocy ma charakter ściśle osobisty, w przypadku śmierci strony prawo to wygasa.
ZASADA ZWROTU KOSZTÓW MIĘDZY STRONAMI
Inna zasada obowiązuje przed sądem woj. a inna przed NSA .
Przed sądem wojewódzkim -obowiązuję zasada odpowiedzialności organu za wynik postępowania. Jeżeli strona skarżąca wygra sprawę to przysługuje jej od organu pozwanego zwrot kosztów postępowania. Jeżeli natomiast organ administracji którego działanie zaskarżono wygra sprawę przed sądem wojewódzkim to nie przysługuje mu zwrot kosztów postępowania od strony skarżącej.
Strona skarżąca wygrała sprawę, to oznacza to że :
a)sąd uwzględnił jej skargę
b)organ administracji dokonał tzw. samokontroli, czyli uwzględnił skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy
c)organ administracji zastosował się do ustaleń powziętych w wyniku postępowania mediacyjnego.
W postępowaniu przed NSA -obowiązuję zasada odpowiedzialności stron za wynik postępowania. W przypadku uwzględnienia skargi kasacyjnej prze NSA, stronie która wniosła taką skargę przysługuje zwrot kosztów postępowania przed NSA od strony przeciwnej. Jeżeli natomiast NSA oddalił skargę to strona, która ją wniosła sama obowiązana jest zwrócić koszty postępowania stronie przeciwnej.