Logistic Management - zarządzanie logistyczne
ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE jest to zintegrowany proces planowania, organizowania, sterowania i kontroli przepływem dóbr i informacji od punktu nadania do punktu odbioru.
Wymogi, które powinno spełniać zarządzanie logistyczne:
1. Koordynacja procesów: odnosi się do czasu i przestrzeni
2. Integracja ze sobą dwóch systemów: informacji i produkcji
Zarządzanie logistyczne odnosi się do: przedsiębiorstwa i łańcucha dostaw.
Dwa ujęcia zarządzania logistycznego:
1. Ujęcie decyzyjne
2. Ujęcie funkcjonalne
Ad 1. Strategie, działania operacyjne (transport, składowanie, sterowanie zapasami) dostosowanie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa do potrzeb logistyki.
Ad 2. Logistyka zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji, zagospodarowania odpadów
Skutek, efekt jeśli zastosujemy zarządzanie logistyczne:
- lepszy poziom obsługi klienta,
- skrócony czas przepływu dóbr,
- obniżenie kosztów
W wyniku tego uzyskanie przewagi konkurencyjnej na rynku.
Logistyka a inne koncepcje zarządzania:
Procedury zarządzania mające na celu poprawę produktywności przedsiębiorstwa:
1. Marketing - poszukiwanie zysku przez zaspokojenie potrzeb i żądań klienta.
2. LM - Lean Management (zarządzanie wyszczuplające) - uproszczenie wszystkich procesów (przepływów) w celu uniknięcia błędów i marnotrawstwa lub sytuacji niewykorzystanych możliwości.
3. LP - Lean production (odchudzona produkcja) - przyspieszenie reakcji na zmiany popytu na rynek, wzrost jakości produkcji.
4. TQM - Total Quality Management (kompleksowe zarządzanie jakością) - wysoka jakość wyrobu i usługi zorientowane na wymagania klienta, likwidacja luk przy pełnej realizacji oczekiwań klienta.
5. BPR - Business Process Reengineering (reorganizacja procesów działania; techniczna reorganizacja procesów działania) - zmiana w ukształtowaniu procesów gospodarczych, poprawa wyników takich jak: koszty, jakość, serwis i szybkość.
6. BM - Benchmarking (wzorcowanie) - porównywanie wydajności w ramach przedsiębiorstwa oraz poza jego obszarem.
7. TBM - Time Based Management - przyspieszenie realizacji zleceń.
8. CIM - Computer Integrated Management (komputerowo zintegrowane zarządzanie) - duża elastyczność, szybsze wdrożenie innowacji produktu, zorganizowanie odpowiedniej jakości produkcji, sprawny przebieg produkcji.
9. TPM - Total Productivity Management (kompleksowa obsługa profilaktyczna) - zapobiegawcza konserwacja środków pracy.
10. Controlling - zagwarantowanie, że pomimo występowania odchyleń zarządzanie przedsiębiorstwem odbywa się tak, aby mogły zostać osiągnięte założone wielkości.
11. Ekologia - ochrona środowiska naturalnego.
12. Logistics - sprawność przepływu i właściwa obsługa klientów przy minimum ponoszonych kosztów.
13. ECR - Efficement Customers Response (efektywna obsługa klienta) - zintegrowany przepływ towarów, podwyższenie sprawności funkcjonowania całego łańcucha a tym samym uczynienie go bardziej konkurencyjnym.
Zarządzanie logistyczne oznacza zarządzanie logistyczne siecią zakładową i obejmuje planowanie, organizowanie, sterowanie oraz kontrolę.
Istnieją dwa podstawowe elementy cechujące zarządzanie logistyczne:
1. Zorientowanie na przepływy (procesy) w przedsiębiorstwie
2. Śledzenie tworzenia wartości dodanej.
Przyjęto założenie: przedsiębiorstwo należy traktować jako system.
Metody stosowane przy opracowaniu strategii:
1. Metody - prof. Bendkowski
* Metody heurystyczne: metoda delficka, metoda porównań, analiza morfologiczna, metoda wskazówek heurystycznych
* metody analizy kosztów: analiza dynamiki kosztów, techniki regresji, metoda Li - Ho
* metody matematyczne (modele optymalizacji): modele analityczne, modele symulacyjne (statyczne, dynamiczne)
2. Dziedziny nauki wspomagające logistykę - prof. Abt
wsparcie naukowe: informatyka gospodarcza, metody symulacyjne,* badania operacyjne, cybernetyka ekonomiczna, automatyczna identyfikacja, modelowanie ekonomiczne, nauki o organizacji i zarządzaniu.
Cztery kierunki, o których musi pamiętać logistyk:
1. Koncepcja zapasów wirtualnych (scentralizowana informacja o zdecentralizowanych fizycznie zapasach - wymaga sprawnego systemu informatycznego i sprawnej organizacji).
2. Logistyczne partnerstwo (musimy nawiązywać dobre kontakty z partnerami).
3. Metoda Quick - Response (system zamawiania o dużej zdolności reagowania -> rozwinięcie JIT, techniki komputerowe, wymaga zastosowania elektronicznych kas danych POS, punkt penetracji przy realizacji zamówień OPP).
4. Doskonały serwis, obsługa dostawców potraktowany jako strategiczny czynnik konkurencji.
Podsumowanie:
1. Działalność techniczna w przedsiębiorstwie jest wspomagana przez odpowiedni system techniczny
2. Jako dziedzina badawcza logistyka wyrosła z innych dziedzin i coraz bardziej doskonałych metod zarządzania gospodarką.
3. Scenariusze wewnętrznych zmian organizacyjnych przedsiębiorstwa skupiają się na procesie tworzenia wartości dodanej, towarzyszą im techniczne innowacje.
4. Przepływ materiałów i informacji obejmuje wszystkie ogniwa od źródeł pozyskania surowców, aż do ostatecznego konsumenta tworząc łańcuchy dostaw.
5. Postępująca informatyzacja oraz rozwój technologii informatycznych sprawiają, że obecnie istnieją warunki umożliwiające zarządzanie przepływami dóbr i informacji w całych łańcuchach dostaw, co, jak wykazuje praktyka gospodarcza, daje w konsekwencji przewagę konkurencyjna na rynku.
Temat: Systemy logistyczne
Istotę rozwiązań logistycznych stanowi podejście systemowe wymagane przy bardzo złożonych przedsięwzięciach wymagających koordynacji, zwłaszcza w przypadkach zaangażowania licznych środków technicznych.
def: Celowo zorganizowane i zintegrowane w obrębie danego układu gospodarczego przepływy materiałów i produktów oraz odpowiadających im informacji umożliwiających optymalizację w zarządzaniu łańcuchem dostaw.
Cecha charakterystyczna: Zazębianie się oraz wzajemne przenikanie procesów przemieszczania (przestrzeń) i magazynowania (czas).
Podstawowe struktury systemów logistycznych:
sieć zależności
- węzeł, obiekty są czasowo zatrzymane
- sprzężenie, różne możliwości przemieszczania węzłów
A. System jednostopniowy (bezpośredni przepływ dóbr)
Punkt nadania:
Punkt odbioru
B. System wielostopniowy (pośredni przepływ dóbr)
B1
B2
C. System kombinowany
System jednostopniowy
Zalety Wady
- unika się dodatkowych procesów logistycznych w punkcie przerwania przepływu - możliwe do zastosowania gdy, przy nawet dużych odległościach przepływu jest taki szybki, że zaspokojenie potrzeb odbywa się we właściwym czasie
Systemy wielostopniowe
Zalety Wady
- zbliżenie do rynku regionalnego, aby móc szybko zaspokajać potrzeby klientów na tym rynku
- ekonomiczność przepływu produkcji - dodatkowe procesy logistyczne
PROCESY LOGISTYCZNE
Cechy
procesów Magazynowanie Transport Przeładunek Pakowanie
znakowanie Przekazywanie cz. zam.
Pacz. Sortow.
• zmiana czasu
• zm. przestrzeni
• zm. ilości
• zm. asortymentu
• zm. własności transp. przeład. i magazynow.
• zm. w logistycznym zdetermin. towaru •
•
•
•
•
•
Procesy fizyczne:
- podstawowe ( transport, magazynowanie, przeładunek )
- pomocnicze ( pakowanie, znakowanie towarów )
System logistyczny przedsiębiorstwa
Rozgraniczenie zakresu zadań logistyki
1. wg poszczególnych zadań w ramach logistyki
2. wg poszczególnych zadań logistyki wobec działań innych jednostek przedsiębiorstwa
Ad1) System logistyczny jako układ systemów funkcjonalnych w przedsiębiorstwie
Jeżeli połączymy logistykę zaopatrzenia z log. Produkcji to powstanie log. Materiałowa
To co wiąże się z rynkiem to log. Marketingowa:
- logist. Zaopatrzenia
- logist. Dystrybucji
logistyka zagospodarowania odpadów:
- odpady powstałe w procesie oraz braki które powstały - wracają do ponownego obiegu
subsystemy w przedsiębiorstwie produkcyjnym:
- log. Zaopatrzenia
- l. Produkcji
- l. Dystrybucji
- l. Zagospodarowania odpadami
subsystemy w przed. Usługowym:
- l. Zaopatrzenia
- l. Wykonania usługi
subsystemy w przed. Hipermarket:
- l. Zaopatrzenia
- l. Dystrybucji
Ad2)
a) zadania strategiczne - ustalać zadania dotyczące ogólnych zasad , które przyjmujemy, długoterminowe przepływy materiałowe
b) zadania taktyczne - sterowanie przepływem, śr. Transportu
c) zadania operacyjne - wykonawstwo, wydanie materiałów, kierowanie nimi
d) administrowanie - do wysłania zamówień do dostawców , fakturowanie, zlecanie zadań do produkcji, przygotowanie dodumentów
POLA PROBLEMOWE SYSTEMU LOGISTYCZNEGO
System logistyczny
Podsystem planowania
- plan sprzedaży
- plan produkcji
- PPM
- plan zaopatrzenia
- plan zapasów Podsystem decyzyjny
- decyzje materiałowe
- sterowanie zamówieniami
- sterowanie zapasami
- sterowanie przepływem materiałów
- sterowanie ekspedycją
- zagospodarowanie odpadów Podsystem wykonawczy
- opracowanie zamówień
- magazynowanie
- konfekcjonowanie
- transport
- pakowanie
- ekspedycja
- utylizacja
Kryteria kształtowania systemu logistycznego: efektywność; sprawność; niezawodność; elastyczność.
Głównym celem systemu logistycznego jest skrócenie czasu przepływu.
Logistyczne konflikty celów:
Zadanie logistyki polega na optymalizacji wyboru w sytuacji konfliktu celów.
3 podstawowe zasady które wykorzystujemy przy projektowaniu systemów logistycznych
1 podejście systemowe
2 zasada przepływów
3 zasada integracji
Ad1) zasada „ myślenia o całości” czyli podejście systemowe. Istota podejścia system. W logistyce polega na tym że ponad znaczenie poszczrgólnych elementów systemu logistycznego przekłada się wzajemne zależności między nimi. Ustalenie czy dany obiekt ma cechy syst. Logist. Wymaga:
- zidentyfikowania elementów i poznania ich znaczenia
- przeanalizowania głównych związków funkcjonalnych między elementami
- oceny danego systemu jako całości
należy dążyć do:
- stworzenia „jednostek logistycznych”
- kombinacji przewozów
- selektywnej automatyzacji w magazynach
- realizacji zamówień przez elektroniczne przetwarzanie danych
- ujednolicenie dokumentów w łańcuchu transp.
- Polepszenia komunikacji między ogniwami łańcucha dostaw
- Stworzenie „terminowanych dóbr” w łańcuchu transp.
- Minimalizacja zapasów w magazynach
Ma to wpływ na wysokość kosztów logistycznych oraz poziom usług logistycznych
Ad2) Oznacza to sprawne i efektywne zarządzanie łańcuchem log. Każda zmiana miejsca materiałów i wyrobów gotowych oraz związanych z nimi informacji w łańcuchu logist. Wiąże się z przezwyciężeniem czasu i przestrzeni. Identyfikując i analizując przepływ mater. I wyrobów gotowych należy dostrzegać łańcuch działań a nie tylko konkretne działania np. transport czy produkcję.
Ad3 ) integracja czyli scalenie działań realizowanych przez współdziałające jednostki organiz. - harmonizowanie miejsc przecięcia w łańcuchu logist. Oraz ogniw łańcucha. Polega to na:
- tworzeniu nowych całości z wzajemnie uzupełniających się całości
- włączania elementów w istniejącą całość
Należy wyróżnić działania integracyjne:
- w łańc. Logist.
- W ogniwach łańcucha log.
Wymogi integracji strumieni materiałowych:
1) kształtowanie strumieni materiałowych dla całego procesu
2) sieć miejsc przeładunkowych, magazynowych i produkcji podporządkowania zasadzie ciągłości przepływu
3) racjonalne ukształtowanie procesów logist.
4) Proste i przejrzyste strumienie materiałów
5) Synchronizacja procesów cząstkowych
Wymogi integracji strumieni informacyjnych:
- ujednolicenie dostępu do różnych źródeł informacji
- możliwość badania całego systemu logist. A nie tylko podsystemu
- łączenie operacji przetwarzania danych
- łączenie komórek przetwarzania danych
Konfigurowanie sieci logistycznej
To taka struktura pkt. I dróg przez którą produkty logist. Przepływają od środka wydobycia surowców do miejsc podaży tych produktów.
Cele konfigurowania sieci
- minimalizacja kosztów logist. Zwłaszcza w sytuacji w której ich poziom wynika z uwarunkowań rozwoju regionu
- maksym. Poziomu obsługi klientów przy uwzględnieniu całkowitych kosztów logist.
- Maksym. Zysku w ogniwach łańcucha logist.
Metoda sieciowa - określenie miejsca lokalizacji fabryki lub magazynu region. Położonego optymalnie.
INFRASTRUKTURA: środki techniczne do realizacji zadań logistycznych, sposoby ich użycia, a także systemy ich wykorzystania tworzy swego rodzaju infrastrukturę procesów logistycznych.
Cel: sprawny i ekonomicznie efektywny przebieg wszystkich podstawowych funkcji logistyki.
Kryterium optymalizacji - minimalizacja kosztów przy zapewnieniu sprawności i niezawodności procesów logistycznych.
Podział środków technicznych (kryterium realizacji zadań logistycznych): przepływ informacji (środki techniki informatycznej); magazynowanie towarów (budynki i budowle magazynowe wraz z całym ich wyposażeniem); ochrona produktów, opakowania; przemieszczanie towarów (środki transportowe i manipulacyjne)
Infrastruktura procesów logistycznych:
1. Infrastruktura transportowa:
a. Transport kolejowy:
Środki transportu: wagony cysterny, wagony węglarki, wagony kryte.
b. Transport samochodowy:
Środki transportu: samochody specjalne, samochody o dużej ładowności, samochody o małej ładowności.
c. Transport rurociągowy;
d. Żegluga śródlądowa i morska;
e. Transport lotniczy.
2. Infrastruktura magazynowa i manipulacyjna:
a. Budynki i budowle;
b. Środki manipulacji i transportowe: dźwignice, przenośniki, wózki jezdne
c. Urządzenia magazynowe:
urządzenia do składowania; urządzenia kontrolne i pomiarowe; urządzenia klimatyzacyjno-wentylacyjne; urządzenia przeciwpożarowe; urządzenia pomocnicze; urządzenia techniczno-organizacyjne.
3. Opakowania.
4. Infrastruktura informatyczna:
a. Sprzęt informatyczny (hardware);
b. Oprogramowanie (software).
Cały łańcuch dostaw: jednostki ładunkowe i związane z nimi opakowania; budowle magazynowe oraz budynki produkcyjne; fronty załadunkowo - wyładunkowe; urządzenia do składowania produktów; środki transportu zewnętrznego i wewnętrznego; środki manipulacji ładunkami; środki techniki informatycznej.
Przepływy informacyjne tworzą "układ nerwowy" logistyki
Istotną sprawą są przepływy informacji które wywołują przepływy materiałowe i finansowe i wzbogacają je.
Z pkt logistycznego rozpatruje się je w 2 ujęciach:
- Ujęcie zewnętrzne - powiązania informacyjne z dostawcami i odbiorcami
- Ujęcie wewnętrzne - to co dotyczy samego przedsiębiorstwa
Powinny łączyć procesy zaopatrzeniowe z proc. Produkcyjnymi z procesami dystrybucyjnymi.
Informacja powinna mieć cechy: zrozumiała, akuratna, zwięzła, kompletna, powinna cechować ją właściwy czas nadejścia
System informacji - powinien zapewnić właściwe informacje w odpowiednim momencie w odpowiednim momencie we właściwej ilości we właściwym miejscu o odpowiedniej jakości.
Wartość informacji zależy od jej znaczenia dla pr. Logistycznych, rzetelności, niezawodności, dostępności.
Informacja powinna zapewnić: efektywne zarządzanie zasobami, sprawne sterowanie pracami logistycznymi
System informatyczny - to system, w którym zastosowano sprzęt komputerowy do przepływu informacji.
Urządzenia wspierające logistyczny system informatyczny:
- Urz. do komunikacji: stosowane do przekazywania informacji w procesie kontroli fizycznego przepływu towarów
- Urz. do przetwarzania: wspierające funkcje koordynowania danych w zakresie harmonizacji podaży z popytem
Cel:
- obniżenie kosztów logistycznych
- poprawa jakości usług logistycznych i serwis
Lokalizacja systemu informatycznego w przedsiębiorstwie
Moduły logistyczne:
LOGISTYKA
* utrzymanie zakładu: gosp. konserwacyjno-remontowa, inwestycje (planowanie), eksploatacja, układy zasilające;
* zarządzanie produkcją: planowanie produkcji, produkcja podstawowa, produkcja pomocnicza, usługi;
* sprzedaż i dystrybucja: sprzedaż, odbiorcy, marketing, konkurencja, nowe technologie;
* zarządzanie materiałami: zaopatrzenie, zbyt, gospodarka magazynowa, wycena materiałów ,MRP;
* zarządzanie jakością: terminowość dostaw, analiza awaryjności, kontrola materiałowa.
Podział systemu na moduły
Poziom: operatywny, koordynacji, taktyczny (zarz. jakością i zasobami), strategiczny (cele strategiczne - logist.)
Funkcje systemu: pozyskiwanie danych, gromadzenie danych, udostępnianie danych.
Logist. System informacyjny - istotą jest pozyskiwanie, gromadzenie i przetwarzanie danych oraz udostępnienie informacji po ich uzyskaniu i przetworzeniu służących podejmowaniu decyzji logist.pełni on 3 funkcje:
1) obsługa klienta i komunikacja -doskonalenie relacji klient - dostawca
2) planowanie i sterowanie związane z wyprzedzeniem w czasie wymagań klientów i monitorowanie przepływów fizycznych w celu stwierdzenia odchyleń w stosunku do planu .
3) koordynacja odpowiedzialna za powiązanie działań logist. W jeden wspólny system.
Logistyczny system informacji powinien zawierać dane
GPS - globalny system nawigacji satelitarnej
VCC-USA KANADA
AI - automatyczna identyfikacja (kod kreskowy, OCR, rozpoznawanie głosu :o)
Najpopularniejszy: kod kreskowy
EAN - system europejski (w Polsce od 1990 r.)
- pełny system: EAN 13 (12 znaków - 1 dowolny)
- skrócona forma: EAN 8
Jednostki ładunkowe
- DUN (dystribution Unit Number)
- DUN 14
- DUN 16
Transakcje handlowe, oper. paletyzowania, mag. - kontrolne, konfekcjonowanie, monitorowanie produkcji w toku, procesy załadunkowe, wyład., przeładunkowe, kontrola zasobów.
EDI
- elektroniczna wymiana danych - technika bezpapierowej wymiany standardowo sformatowanych danych (dokumentacji) między systemami informatycznymi partnerów handlowych przy min. interwencji człowieka (faktury, zlecenie zakupu)
- zalety: niezależność od platformy sprzętowej
- zastosowanie: wymiana dokumentów, elektroniczny transfer pieniędzy, elektroniczna wymiana danych technicznych, interaktywne EDI
kod kreskowy - kombinacja liniowo ułożonych jasnych, ciemnych kresek o różnych szerokościach, które odzwierciedlają w usystematyzowany sposób ciąg ściśle określonych znaków w celu ich maszynowego odczytu
UN/EDIFACT - standard ogólnoświatowy
EFT - elektroniczne przesyłanie środków pieniężnych
MIS - system informacji marketingowej
Na bazie EAN-VCC powstała etykieta logistyczna - zawiera podstawowe informacje o zawartości opakowania logistycz. I umożliwia automatyczne wprowadzenie tych informacji do systemów informatycznych wszystkich partnerów uczestniczących w procesie dostawy towarów
Zalety kodów:
Wzrost szybkości wprowadzania danych, eliminacje błędów, mobilność wprowadzania danych, czytelność dodatkowych informacji
Zastosowanie kodów: znakowanie produktów jednostkowych, znakowanie opakowań zbiorczych, oznakowanie lokalizacji, kontrola procesu produkcyjnego, obsługa magazynowa
Techniki komputerowe są wykorzystywane do:
- prac ewidencyjno - rozrachunkowych
- procesów informacyjno - decyzyjnych
- sterowania procesami magazynowania
- zintegrowanie wszystkich funkcji niezbędnych w sferze logistyki
Cechy systemu informatycznego:
1. Niezawodność
2. Wydajność
3. Elastyczność
4. Otwartość
5. Efektywność ekonomiczna
Typy systemów ze względu na wspomaganie realizacji funkcji zarządzania:
- SES - ewidencyjno - sprawozdawcze
- SIK - informowanie kierownictwa
- SWD - wspomaganie decyzji
- SBW - z bazą wiedzy
Etapy rozwoju systemów informatycznych:
Możliwość sprzężeń między systemami informatycznymi:
1. Konwencjonalna wymiana danych handlowych
- ręczne
- wspomagane procesem
2. Elektroniczna wymiana danych handlowych
- Z punktu do punktu
- Miejsce rozliczeń bezgotówkowych
3. Wymiana informacji z wykorzystaniem sieci
- Rozwiązania zintegrowane
- Komunikacja komputer-komputer
Najczęściej spotykanymi aplikacjami systemów doradczych w logistyce przedsiębiorstwa są:
- zagadnienia make or buy
- planowanie produkcji i organizacja przepływów materiałowych
- planowanie zaopatrzenia materiałowego
- obsługa klienta, w tym określenie potrzeb i wymagań klientów
- prognozowanie wielkości popytu
- planowanie dystrybucji
- planowanie rozmieszczenia baz magazynowych (wielkość i ilość)
- zagospodarowanie magazynu
- sterowanie zapasami
- modelowanie sieci dystrybucji (lokalizacja centrów logistycznych, baz mag.-transp., węzłów transp., sieci przewozów)
- formowanie ładunków
- zarządzanie transportem (struktura taboru, wybór gałęzi transp. i przewoźnika)
- zarządzanie taborem transportowym (przyporządkowanie taboru do zleceń przewozowych)
- planowanie przewozów (ustalenie marszrut, planowanie rozwozu ładunki i jego kompletowanie)
Podstawowe zasady budowy logistycznych systemów informatycznych:
- podporządkowanie wytyczonym celom strategicznym
- zintegrowanie z koncepcją i poziomem operatywnym
- kompleksowość (granice)
- wspomaganie realizacji funkcji zarządzania (systemy implementacyjne)
INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA
2/3 kosztów logistycznych stanowi transport
Transport - jest to zespół czynności polegający na przemieszczaniu dóbr materiałowych w czasie i przestrzeni przy użyciu odpowiednich środków technicznych
Cel: organizowanie i zsynchronizowanie fizycznego przepływu dóbr materiałowych od producentów lub hurtowników do ostatecznych konsumentów przez wszystkie fazy procesu produkcyjnego zgodnie z zarządzaniem logistycznym.
System transportowy jest określany jako uporządkowana całość wszystkich gałęzi transportu działających na określonym obszarze, a więc obejmująca cały majątek trwały i obrotowy transportu, czynnik ludzki i międzygałęziowe połączenia wewnętrzne tej całości, a także powiązanie całości systemu transportu z otoczeniem.
Podsystemy:
- czynny: zbiór środków transportu
- bierny: zbiory szlaków transportowych, wielkość i rozmieszczenie ładunków oraz urządzenia warunkujące prawidłowe funkcjonowanie środków transportowych.
Środek transportu: urządzenia techniczne do przemieszczania ładunku, osób i informacji.
Cechy systemu transportowego: niepodzielność, długi okres przedsięwzięć i długi okres użytkowamia
Podział środków transportu:
Środki transportowe:
1. Środki przewozowe:
a. zespół trakcyjny:
- pojazd trakcyjny: lokomotywa, ciągnik, holownik, pchacz, rakieta nośna;
- pojazd ładowny: przyczepa, wagon, barka, satelita.
b. tabor autonomiczny: samolot, samochód, barka motorowa, statek, wahadłowiec.
2. Środki przesyłowe:
a. środki przewodowe: rurociągi, linie elektryczne, światłowody;
b. środki do transportu bliskiego: kolejki linowe, taśmociągi, transportery, urządzenia do transportu pionowego.