Formy wychowania wg Muszyńskiego
Forma wychowania to określony rodzaj działalności. Każdy rodzaj działalności może być wykorzystany w procesie wychowania. Każda forma przedmiotowa może być realizowana w różnych formach organizacyjnych i odwrotnie. Muszyński wyróżnia dwie grupy działalności:
formy przedmiotowe (co jednostka robi) można realizować przez działalność:
POZNAWCZĄ zdobywanie, pogłębianie, utrwalanie wiedzy; szukanie odpowiedzi na zadany problem; najlepiej gdy wychowanek sam szuka informacji (wtedy mówimy o nauczaniu wychowującym)
WYTWÓRCZĄ I GOSPODARCZĄ wychowanie przez pracę, umiejętność wytwarzania wartości użytkowych, opieka nad dobrami materialnymi; poszanowanie pracy własnej i cudzej
TWÓRCZĄ wdrożenie do takich działań, żeby wychowanek tworzył dzieła w których wyrażać się będzie jego osobowość, jest czynnikiem kształtowania osobowości. (np. studiowanie)
RECEPCYJNA budzenie u wychowanka wrażliwości emocjonalnej, stwarzanie sytuacji w których musi się do czegoś ustosunkować emocjonalnie np. odbiór utworów artystycznych, symboli, pamiątek narodowych itp.
USŁUGOWO - OPIEKUŃCZA (wychowanie społeczno - moralne) wdrażanie do sytuacji, w których wychowanek pomaga innym i świadczy im jakieś usługi, współodczuwanie. np. opieka nad ptaszkiem, chorą babcią. (np. dzieci w przedszkolu)
ZABAWOWO - ROZRYWKOWĄ stwarzanie sytuacji w których wychowanek sam sobie może wybrać, co będzie robił w wolnym czasie.
KONSUMPCYJNĄ przygotowanie do udziału w życiu społecznym, z uwzględnieniem i poszanowaniem dóbr innych ludzi, nabywanie postaw, przekonań, korzystanie z przedmiotów wspólnego użytku.
formy organizacyjne (w jakie relacje z innymi jednostka wchodzi przez swoje działanie) przez działalność:
INDYWIDUALNĄ wychowanek sam rozwiązuje problem, podlega indywidualnej ocenie (np. sprawdzian, egzamin)
ZASPOŁOWĄ grupa podzielona jest na mniejsze zespoły, każdy zespół pracuje dla całości i dla siebie. Współdziałanie
ZBIOROWĄ współzawodnictwo
SAMORZĄDOWĄ - demokracja, działanie dla osiągnięcia współnego celu
SPÓŁDZIELCZĄ - wspólny wysiłek, aby stworzyć warunki najbardziej korzystne dla wszystkich
WSPÓLZAWODNICTWO MIĘDZYZESPOŁOWE - najlepsze pomiędzy grupami większymi (nie klasy, a szkoły) - jest wtedy mniejszy antagonizm między zespołami
WSPIERAJĄCĄ ZADANIA- wykonywanie zadań cząstkowych np. praca w gazetce