Ruch jest głównym czynnikiem biologicznym wpływającym na rozwój i sprawność fizyczną człowieka. Ćwiczenia oraz aktywność ruchowa ma duże znaczenie przy doskonaleniu czynności i funkcji pracujących narządów. Wzmacnia w znacznym stopniu organizm dziecka, usprawnia wszystkie układy, głównie układ wegetatywny, dokrewny, nerwowy oraz ruchowy. „ (...) ruch pobudza do rozwoju nie tylko morfologiczne cechy osobnicze, motoryczność, układy wewnętrzne, lecz jest także stymulatorem życia psychicznego: odświeża umysł i staje się ważnym, niezastąpionym środkiem wychowania moralnego, estetycznego i społecznego. (...) Ćwiczenia fizyczne pobudzają dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu i przyśpieszają rozwój motoryczności.”. Dzięki ćwiczeniom zwiększa się szybkość przewodzenia bodźców nerwowych, rozwija się oraz polepsza koordynacja ruchowa. Działalność ruchowa ma duży wpływ na rozwój psychiczny dziecka, ponieważ silnie połączona jest z jego motoryką. „ (...) podczas zajęć ruchowych dziecko gromadzi wrażenia i spostrzeżenia, wzbogaca zasób własnych doświadczeń, wyobrażeń, pojęć, kształci pamięć, uwagę, myślenie.”

Dzięki grupowym zajęciom podporządkowuje się ogółowi, zapoznaje się z przyjętymi normami współżycia a w końcu zaczyna kształtować swój charakter, wolę, uczucia. Mimo ogromnego znaczenia ruchu na rozwój dziecka, należy pamiętać, że jego niedobór jak i przeciążanie organizmu może niekorzystnie wpłynąć na funkcjonowanie układu ruchowego oraz narządów z nim zsynchronizowanych.

„ Rozwojem osobniczym określa się proces przemian morfologicznych i czynnościowych zachodzących w ciągu życia człowieka (...).” Z tymże rozwojem wiążą się procesy wzrastania (przemiany ilościowe) i dojrzewania (jakościowe przekształcanie wewnętrznych struktur). Procesy rozwojowe przebiegają w kolejnych latach życia. W rozwoju aktywność ruchowa jest jedną z ważniejszych w życiu człowieka. Zaś w czasie rozwoju ujawniają się predyspozycje ruchowe dzieci i młodzieży. Uaktywnienie ruchowe dziecka wpływa nie tylko na rozwój motoryczny, ale i pozostałe sfery rozwoju i funkcjonowania jego organizmu. Z biologicznego punktu widzenia kształtuje zdrową, sprawną fizycznie i odporną na negatywne wpływy środowiska jednostkę, doskonaląc przy tym funkcjonowanie ustroju. W sferze psychicznej i społecznej pomaga uzyskać szereg cech niezbędnych w życiu dorosłego. „ Wszystkie formy zachowania człowieka można uznać za formy zachodzącej stale regulacji stosunków jednostki ze światem otaczającym.”

W tym procesie człowiek jest istotą aktywną, nie tylko przystosowuje się do środowiska, ale czynnie na niego oddziałuje. Aktywność jest także podstawową właściwością istot żywych zarówno zwierząt jak i ludzi. Poprzez nią ludzie regulują stosunki z otaczającym nas światem, co umożliwia nam egzystencję. „W działalności i poprzez nią człowiek realizuje dążenia i cele, jakie sobie stawia.” Kształtując aktywność ruchową dziecka w procesie wychowania, oddziałujemy na rozwój psychiczny i zdolności dziecka oraz modelujemy jego osobowość. Można powiedzieć, że dziecko, które aktywnie oddziałuje na świat zewnętrzny, nie tylko powoduje zmiany w otoczeniu, lecz stwarza także przesłanki do dalszego rozwoju, w wyniku czego powstają warunki do coraz bardziej złożonej i efektywnej regulacji stosunków ze światem otaczającym.

Człowiek wykonujący jakiekolwiek czynności musi pobudzić odpowiednie organy. Czyni to pobudzając receptory ruchowe w mózgu, które są w danym momencie potrzebne. Małe dzieci robią to w sposób prymitywny. Reagują na przedmioty w zasięgu ręki lub w niedalekiej odległości od siebie. Dziecko biorąc do ręki jakiś przedmiot przygląda się mu, gryzie go, obraca, rzuca nim. Przez te, zdawałoby się, banalne czynności dziecko odkrywa nieznane mu dotychczas właściwości przedmiotu. W miarę dorastania i po zdobyciu pewnych doświadczeń dziecko uwzględnia właściwości poznanych przedmiotów a jego czynności związane z daną rzeczą stają się konkretniejsze. Przy zabawie dzieci wykorzystują tylko te elementy, które są im potrzebne.

Pierwsze 3 lata życia dziecka to okres intensywnego kształtowania się aktywności. Osiągnięcia tego wieku mają wielkie znaczenie dla dalszego rozwoju. Powstają i organizują się podstawowe schematy czynnościowe, co prowadzi do zaczątków czynności zabawowych. Kształtuje się w tym wieku całkiem nowy rodzaj czynności. Jest to mowa, dzięki której cała aktywność dziecka podnosi się na wyższy poziom.

U progu wieku przedszkolnego obejmującego okres od 3 do 7 roku życia, zmieniają się psychologiczne warunki i możliwości działania. Ulega zmianie psychologiczna sytuacja dziecka. Zaczyna ono postrzegać się jako odrębną cząstkę świata. Używa wyrażenia „ja” odnosząc się do siebie. Świat przedmiotów ogromnie się rozszerza, co ma wpływ na rozwój aktywności. Opanowanie mowy i odkrycie swojej odrębności sprawia, że świat dziecka jest nieporównywalnie bogatszy od tego znanego mu z poprzedniego okresu rozwoju. W tym wieku rozszerza się znacznie zakres kontaktów społecznych, wymiana informacji z dorosłymi i z innymi dziećmi. Dziecko poznaje świat głównie przez działalność zabawową. Dzięki dużej ruchliwości i spostrzegawczości dziecko zdobywa ogromny zasób wiedzy o świecie.

Dzieci mające 7 lat wkraczają w całkiem nowy okres rozwoju, którego charakterystyczną cechą jest uczestniczenie w zorganizowanej działalności, uczeniu się w szkole. W wieku rozpoczynania nauki następują ważne zmiany ontogenetyczne umożliwiające efektywne uczenie się o cechach systematycznej, zorganizowanej działalności. W ontogenezie człowieka rozwijają się specyficzne zdolności i cechy. Kształtuje się mowa, zdolność logicznego myślenia, postawy i formy życia uczuciowego. W każdym ze złożonych aspektów życia psychicznego, zarówno w zakresie inteligencji, życia uczuciowego czy stosunków społecznych, obserwujemy pojawienie się nowych form organizacji uwieńczających doświadczenia zdobyte w poprzednich okresach. W młodszym wieku szkolnym zmienia się tryb życia, zakres obowiązków. Uczenie się jest pierwszym odpowiedzialnym obowiązkiem społecznym dziecka.

Wiek dorastania (od 11 - 12 do 17 - 18 roku życia) ma ogromne znaczenie w rozwoju aktywności i działalności człowieka. Rozwija się ciało i właściwe mu funkcje organiczne. Młodzież osiąga nowe i bardziej dojrzałe formy współżycia z rówieśnikami obu płci. Uzyskuje też niezależność emocjonalną od rodziców i dorosłych, osiąga niezależność ekonomiczną, wybiera zawód i przygotowuje się do jego wykonywania. Przygotowuje się także do małżeństwa i życia rodzinnego. Rozwija sprawność dorosłego obywatela zarówno fizyczną jak i psychiczną. Szereg tych zadań dotyczy przekształceń aktywności i działalności dorastających.

Zmiany fizyczne i fizjologiczne w połączeniu z rozwojem psychicznym tworzą nową sytuację psychologiczną i społeczną młodzieży. Zmiany dokonujące się w działalności młodzieży są uwarunkowane przekształceniami zachodzącymi w czynnościach poznawczych, a przede wszystkim w procesach myślenia. Można zauważyć, że nie tylko mózg, ale całe ciało jest odpowiedzialne za uczenie się, myślenie, twórczość oraz naszą inteligencję. Wszystkie nasze ruchy, wrażenia, odczucia i integrujące funkcje mózgu tkwią w naszym ciele. Wartości kojarzone z umysłem nigdy nie zaistnieją w oderwaniu od ciała.

Wiemy, że mózg znajduje się w czaszce i nieustannie porozumiewa się z resztą ciała. Jednak w praktyce ludzie mają tendencję do traktowania myślenia jako procesu, który jest zupełnie oderwany od ciała. W naszej kulturze zakorzenił się także pogląd, że aktywność intelektualna może istnieć w oderwaniu od ciała. Jest to związane z opinią, że to, co robimy z ciałem oraz jego funkcje, które podtrzymują życie są niższe i mniej ludzkie. Opinia ta stanowi podstawę wielu teorii i praktyk edukacyjnych.

„ (...) psychika jest funkcją wysoko zorganizowanej materii. Oznacza to, że między organizmem każdej istoty żywej (zwierzęcia lub człowieka), a jej psychiką zachodzi ścisły związek funkcjonalny. Czynności psychiczne są wytworem układu nerwowego.” Procesy uczenia się i myślenia nie odbywają się tylko w głowie. Ciało gra integralną rolę w całej naszej aktywności intelektualnej. To dzięki zmysłom naszego ciała mózg otrzymuje informacje z otoczenia, które są potrzebne do zrozumienia świata i z których korzystamy, aby tworzyć nowe możliwości. Od niemowlęcia przez całe życie ruch odgrywa ważną rolę w tworzeniu sieci komórek nerwowych, które faktycznie stanowią istotę uczenia się. Wrażenia odbierane przez nasze oczy, uszy, nos, język, skórę i proprioreceptory stanowią podstawę wiedzy. Zbierając wrażenia informujące nas o świecie i o nas samych, ciało staje się pośrednikiem w zdobywaniu wiedzy. To właśnie ciało zajmuje się mówieniem, skupianiem wzroku na stronie, trzymaniem ołówka i wszystkim tym, co potrzebuje mózg, aby wykonać jakąś czynność lub nauczyć się czegoś nowego. Sam mózg prawdopodobnie nie wiedziałby o swoim istnieniu gdyby nie ciało, zaś ciało bez mózgu lub z uszkodzonym układem nerwowym nie osiągnęłoby nic.

Wszystko, czego uczymy się w ciągu naszego życia, wszystko co oddziałuje na naszą psychikę dociera do mózgu poprzez komórki nerwowe rozmieszczone w całym organizmie. Człowiek niewidomy nie nauczy się czytać tak jak widzący, głuchy nie będzie słyszał tak, więc nie będzie mógł rozróżniać dźwięków, niemy nie będzie mógł porozumiewać się z pomocą mowy. Nawet ludzie, którzy posiadają zdrowe narządy zmysłów nie nauczą się niczego, jeśli mają poważnie uszkodzony układ nerwowy, ponieważ układ ten nie będzie przekazywał informacji z otoczenia do mózgu. Natomiast uszkodzony mózg nie będzie w stanie poprawnie odczytywać dostarczonych mu informacji. Tak więc nie tylko mózg, ale całe ciało ma ogromny wpływ na rozwój psychiczny człowieka.

Bibliografia:

1. Kazimiera Wlaźnik „ Przewodnik metodyczny dla nauczyciela ”

Wydawnictwo JUKA, Łódź 1994 r.

2. Zdzisław Chromiński „ Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży ”

Instytut Wydawniczy związków Zawodowych, Warszawa 1987 r.

3. Maria Tyszkowa „ Aktywność i działalność dzieci i młodzieży ”

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1977 r.

4. M. Przetacznikowa, G. Makiełło-Jeuża „ Psychologia ogólna ”

PZWS, Warszawa 1972 r.

5. Jan Strelau, Andrzej Jurkowski, Zygmunt Putkiewicz

„ Podstawy psychologii dla nauczycieli ”

Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981 r.

K. Wlaźnik: Przewodnik metodyczny dla nauczycieli 1994, s. 9

K. Wlaźnik: Przewodnik metodyczny dla nauczycieli 1994, s. 9

Z. Chromiński: Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży 1987, s.16

J. Strelau: Podstawy psychologii dla nauczycieli 1981, s. 61

M. Tyszkowa: Aktywność i działalność dzieci i młodzieży 1977, s. 6.

M. Przetacznikowa: Psychologia ogólna 1972, s. 11

1

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---