0. Rozwój zrównoważony.

Rozwój zrównoważony mówi, że ochrona śr. musi być integralną częścią rozwoju ludzkości nie może być prowadzona oddzielnie. Poprawny rozwój powoduje rozwój śr. co powoduje polepszenie się zdrowia człowieka co z kolei prowadzi do jego efektywnego działania nad ochroną śr. Nieprawidłowy rozwój wpływa negatywnie na środowisko co powoduje pogorszenie się złego samopoczucia człowieka w wyniku czego hamowany jest rozwój prac nad ochr. śr.

Zasady:

1.respektowania ekorozwoju (równorzędność polityki ekologicznej, społecznej, przestrzennej. Integralność tych polityk);

2.integralności środowiska (myśleć globalnie, działać lokalnie. Każda rzecz jest powiązana z innymi i każda musi się gdzieś podziać);

3. koordynacji (takie zarządzanie ochr. śr. żeby był też możliwy rozwój przemysłu); 4.ekonomizacji (Przymuszanie przedsiębiorców za pomocą kar pieniężnych do tego by ich działanie było przychylne dla środowiska);

5.prewencji;

6. regionalizacji (istnienie tendencji do odbioru regionom ich uprawnień);

7.praworządności (trzeba liczyć się z prawami i karać łamiących je).

Wskaźniki rozwoju zrównoważonego - ład środowiskowy (klimat, zagrożenia toksyczne, opady, warstwa ozonowa, jakość wód, zasoby wodne, hałas jakość powietrza, gleby, jakość środowiska w miastach), ład społeczny (edukacja, zdrowie i jego ochrona, demografia, bezpieczeństwo, komunikacja), ład ekonomiczny (zaopatrzenie materialne, otwartość gospodarki, trwałość i zasobochłonność wzrostu gospodarczego), ład instytucjonalny (aktywność obywatelska mieszkańców, efektywność zarządzania, dostęp do informacji i systemu komunikacji społecznej)

1.Zagrożenia powodowane przez energetykę tradycyjną.

- może emitować pyły i szkodliwe gazy do atmosfery

- eksploatacja ogromnej ilości paliw kopalnych

- problem składowania i usuwania lotnych popiołów

- duża ilość odpadów i duża powierzchnia ich składowania

2. Zagrożenia powodowane przez energetykę jądrową.

- brak miejsca na składowanie odpadów promieniotwórczych, szkodliwych dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz dla środowiska naturalnego znajdującego się wokół nas;
- wytwarzanie uranu związane jest również z procesami uszkadzającymi naturalną „powłokę” środowiska;
- są ludzie którzy wykorzystują energię jądrową w sposób niekontrolowany, np. przy pomocy broni jądrowej. Broń jądrowa to jeden z rodzajów broni masowej zagłady o działaniu wybuchowym o wielkiej sile;
- związane z elektrowniami jądrowymi wybuchy, zagrożenie reaktywnością np. wybuch elektrowni w Czarnobylu, który spowodował wielkie straty oraz był przyczyną mutacji genetycznych rodzących się w tym okresie dzieci;

- możliwość wydzielania związków promieniotwórczych podczas eksploatacji reaktora jądrowego

- możliwość skażenia wód i powietrza

- izotopy wędrujące do środowiska

Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz. U. z 2001 r. Nr 3, poz. 18 ze zm.)

3. Zagrożenia hałasem i wibracjami można ograniczyć przez.

Do najlepszych efektów zwalczania i ochrony przed hałasem i wibracjami pochodzenia komunikacyjnego zaliczyć możemy:

- ograniczenie ruchu pojazdów i poprawę stanu nawierzchni ulic i torowisk

- prowadzenie linii komunikacyjnych w wykopach, tunelach lub tworzenia wokół tras już istniejących barier i ekranów dźwiękochłonnych

- wykorzystanie naturalnych barier akustycznych, takich jak: depresje, wzniesienia, drzewa, krzewy (ogromna rolę spełnia zieleń, która bardzo skutecznie pochłania dźwięki ,jest bardzo często stosowana jako pas osłony między budynkami mieszkalnymi a ulicą)

- stosowanie w budownictwie konstrukcji i materiałów stanowiących barierę dla hałasu i wibracji (płyty, okna, ściany dźwiękochłonne)

- stworzenia obwodnic i objazdów wokół miast

- stosowanie urządzeń przeciwhałasowych w pojazdach mechanicznych

Ochronę i zwalczanie hałasu i wibracji przemysłowych można realizować przez:

- wprowadzenie w zakładach tłumików akustycznych (wkładek, nauszników, hełmów ochronnych)

-optymalizację warunków pracy (właściwa odzież ochronna, czas pracy max. 6 godzin, profilaktyka)

-zastosowanie automatyzacji, robotyzacji i hermetyzacji produkcji hałaśliwej i szkodliwej dla człowieka i środowiska

- zastosowanie zabezpieczeń antywibracyjnych i przeciwhałasowych (ekranów, okien, drzwi dzwiękochłonnych)

- dobór mało hałaśliwej technologii produkcji, urządzeń z obudowami dźwiękochłonnymi

- stosowanie wibroizolatorów w postaci podkładek pod urządzenia

- wprowadzenie systemu powszechnego atestacji akustycznej technologii i środków produkcji oraz urządzeń i instalacji technicznej pod kątem zgodności z wymaganiami normatywnymi dotyczącymi hałasu i wibracji

4. Założenia racjonalnej gospodarki odpadami.

- zapobieganie powstawaniu odpadów

- optymalizacja procesu istniejącego (dokładna zbiórka odpadów, kontrola wyrobów wybrakowanych),

- modyfikacja istniejącego procesu (np. oddzielanie lub powtórne wykorzystanie surowców które wcześniej były bezpowrotnie tracone),

- odzyskiwanie, w tym poddawanie recyklingowi materiałowemu i organicznemu,

- całkowita zmiana procesu.(np. mechaniczne usuwanie zgorzeliny zamiast obróbki chemicznej, utlenianie przy użyciu nadtlenku wodoru zamiast podchlorynu sodu)

- zanieczyszczający płaci

- najlepsze dostępne techniki (BAT)

5. Metody unieszkodliwiania odpadów.

Sposoby unieszkodliwiania odpadów:
- metody biologiczne: kompostowanie, fermentacja metanowa

- metody termiczne: spalanie, zgazowanie (polega na przejściu, przy udziale pary wodnej i powietrza, paliwa stałego w gazowe, w temperaturze ok..700 stopni C),odgazowanie (piroliza)
- inne: przerób na paliwo

- recykling

Kompostowanie jest procesem biotechnologicznym polegającym na rozkładzie substancji organicznych w warunkach tlenowych pod wpływem mikroorganizmów termofilnych promieniowców, bakterii i pleśni.

Składowanie odpadów jest najstarszą i najczęściej stosowaną metodą ich zagospodarowania. Nie zagospodarowane odpady bytowe składuje się na wysypiskach. Wysypiskowy sposób składowania odpadów jest uzasadniony brakiem możliwości ich spożytkowania. Wysypisko nie jest więc formą utylizacji odpadów, a sposobem ich zagospodarowania.

Spalanie to najbardziej radykalna metoda unieszkodliwienia odpadów, zarówno przemysłowych, jak i komunalnych. Odbywa się ono w specjalnie do tego przeznaczonych piecach o różnej pojemności. Piece mają zapewnić możliwie szybkie i pełne spopielenie od odpadów z wytworzeniem produktów spalania nieszkodliwych dla otoczenia.
Jedynym sposobem, który może problem zmniejszyć jest sortowanie śmieci. Przy śmietniku powinny być osobne pojemniki na makulaturę, szkło bezbarwne, szkło kolorowe, plastiki, żelazo i metale kolorowe.

Recykling - odzysk polegający na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu.

6. Organizacje krajowe i międzynarodowe odpowiedzialne za ochrone środowiska.

Organizacje międzynarodowe:

- WHO - Światowa Organizacja Zdrowia - działalność na rzecz poprawy stanu zdrowia ludzi na świecie, pomoc dla krajów rozwijających się, szkolenie personelu medycznego, itp.

- FAO- ONZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa - podnoszenie poziomu rolnictwa i wyżywienia na świecie, popieranie rozwoju produkcji żywnościowej i rolniczej, wspieranie dystrybucji żywności, itp.

- UNICEF - Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci opieka nad wyżywieniem i zdrowiem dzieci, wspieranie placówek służby zdrowia, niosących pomoc dzieciom, itp.

- ECE- Europejska Komisja Gospodarki ds. Europy - zajmuje się wszelkimi problemami ochrony środowiska z rejonu objętego EKG (oraz spoza Europy obejmuje USA i Kanadę) takimi jak: zagadnienia ochrony powietrza, ochronę wód, gospodarką odpadami, bezpieczeństwem chemicznym oraz nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska

- I LO - Międzynarodowa Organizacja Pracy - zajmuje się stanem środowiska w miejscu pracy: normy zanieczyszczenia powietrza, nadzwyczajne zagrożenia, ochrona pracowników przed chorobami i kalectwem na skutek wypadków przy pracy.

- DHA- Organizacja Pomocy Humanitarnej - zajmuje się ofiarami katastrof naturalnych (powodzie, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów) oraz awarii przemysłowych, likwidowaniem skutków tych katastrof, organizowaniem pomocy poszkodowanym.

- UNESCO - ONZ ds. Edukacji, Nauki i Kultury popieranie i koordynacja współpracy oświatowej, naukowej i kulturalnej między narodami, m. in. W zakresie ochrony środowiska, kształtowanie świadomości ekologicznej, itp.

- IUCN - Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych - konserwacja przyrody, zwłaszcza różnorodności biologicznej, dbanie o harmonijny rozwój ludzkości, dbanie o zrównoważone korzystanie z zasobów naturalnych.

- UNEP- Program Narodów Zjednoczonych Ochrony Środowiska [1972]

-koordynacja działań w ramach ochrony środowiska, -upowszechnianie technik ochrony środowiska, organizowanie międzynarodowego.

- EEC- Europejska Wspólnota Gospodarcza- EWG

- OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

Obie organizacje starają się powiązać sprawy ochrony środowiska z ogólną polityką gospodarczą; wydają przepisy prawne dla krajów członkowskich

Organizacje krajowe:

- Ministerstwo Środowiska

- Państwowa Rada Ochrony Środowiska

- Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

- sejm i senat

- Rada Ministrów

- gmina, wojewoda

7. Hierarchia zarządzania odpadami.

redukcja - recykling- odzysk energii - oczyszczanie - składowanie

8. Współczynnik toksyczności.

Do obliczenia emisji równoważnych dla emitowanych substancji, niezbędne jest określenie na bazie NDS (MDS) tzw. współczynnika toksyczności - dla substancji emitowanych do powietrza atmosferycznego ( gazy, pyły), wyznaczono ten wskaźnik w oparciu o średnioroczne dopuszczalne stężenie danej substancji, odniesionej do średniorocznego dopuszczalnego stężenia SO₂
K_a = DS._SO2 / DS_X [bez miana]

9. Emisje równoważne.

10. Możliwość realizacji ekorozwoju.

- skuteczne prawo ekologiczne i odpowiedni system kontroli jego przestrzegania

- odpowiednia gospodarka przestrzenna

- wspierające mechanizmy ekonomiczne

- odpowiednia edukacja ekologiczna

- przepisy wymuszające niekiedy działalność ochronną/na rzecz ochrony środowiska

11. Bariery ekorozwoju.

12. Wskaźniki ekorozwoju dla polski.

Agregatowe (syntetyczne)

- wskaźnik podstawowy: Produkt Krajowy Brutto PKB

- wskaźniki o charakterze uzupełniającym: Miernik Trwałego Dobrobytu Ekonomicznego ISEW (wskaźnik ten w większym stopniu niż inne mierniki agregatowe uwzględnia aspekty ochrony środowiska oraz problemy nierówności społecznej, bowiem punktem wyjścia analizy ISEW jest indywidualna konsumpcja ważona współczynnikiem nierówności społecznej)

Wskaźnik „ekologiczny ślad" EF - wskaźnik ten definiowany jest jako całkowita ilość biologicznie produktywnej powierzchni Ziemi (wliczając morza i oceany), niezbędna do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjny danej populacji oraz asymilacji odpadów przez tą populację generowanych. Do obliczania tego wskaźnika , wykorzystuje się ustalone kategorie zasobów: obszary zabudowane, grunty orne, łąki i pastwiska, lasy, „obszary energetyczne" oraz morza.

Wskaźnik całkowitych nakładów materialnych (TMR ) - Wskaźnik ten powinien zająć szczególnie ważne miejsce; w Polsce badania nad szacowaniem wartości tego wskaźnika prowadzone są wspólnie przez Uniwersytet Warszawski i Instytut na rzecz Ekorozwój u. Istnieją też pierwsze szacunki tego wskaźnika na poziomie krajowym

Wskaźnik życia planety (LPI) stosowany przez WWF (World Wide Fund) - wskaźnik ogólnego stanu naturalnego ekosystemów: na lądzie, w wodach słodkich oraz w morzach l oceanach

13. Emisje pyłów i gazów (imisje).

Emisja oznacza uwalnianie substancji do atmosfery ze źródła punktowego lub rozproszonego (emisja niezorganizowana);

Jednostka - tysiące ton lub tysiące ton na rok

Imisja zanieczyszczeń, substancji zanieczyszczających- Pochłanianie (przyjęcie) zanieczyszczeń przez określony element środowiska lub opad zanieczyszczeń na określoną (jednostkową) powierzchnię terenu (np. dla ołowiu - [g Pb/ha rok]) S

Powietrze jest zanieczyszczone przez różne pyły i gazy. Po przekroczeniu określonych stężeń działają one toksycznie na rośliny, zwierzęta, ludzi często utrudniając proces oddychania. Pyły powstaja tam gdzie występuje tarcie, np. ścieranie jezdni. Najczęściej spotykane pyły w powietrzu to siarczany, cząstki węgla, kurz, sól morska

14.Źródła czystej niekonwencjonalnej energii.

Energia odnawialna: słoneczna, wiatrów, wewnętrzna oceanów, fal morskich, pływów morskich, skorupy wnętrza ziemi, rzek, pozostałości produkcji rolniczej, pozostałości leśnych, odpadów komunalnych, biomasy

15. Główne polskie akty prawne związane z ochroną środowiska

1. Ustawa Prawo ochrony środowiska

2. Ustawa o odpadach

3. Ustawa Prawo wodne

4. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

16. Dopuszczalne stężenie, dla jakich celów jest wyznaczane.

Dla grupy substancji znanych i analizowanych prawodawca ustala tzw. dopuszczalne stężenie PS w powietrzu, glebie i wodzie - przede wszystkim dla substancji szkodliwych

DS - to stężenie danej substancji w czasie normalnego 8- godzinnego dnia pracy, lub 40 -godzinnego tygodnia pracy, przy którym nie obserwuje się efektów ubocznych.

Dla praktycznej oceny substancji i wyznaczenia DS - dopuszczalnego stężenia, podstawowe znaczenie mają tzw. strefy toksycznego oddziaływania. Początek tego pasma- to dawka progowa DP

17. Emisje jakich związków wpływają na destrukcję warstwy ozonowej; akty prawne.

Halony to fluorowcopochodne metanu i etanu, w których cząsteczkach wszystkie atomy wodoru są zastąpione atomami fluoru, bromu lub/i chloru. Halony to niepalne gazy lub ciecze, nie przewodzące prądu elektrycznego, nie powodujące korozji. Stosowane są jako środki gaśnicze (gaśnice halonowe zawierają sprężone halony). Stosowanie halonów jest ograniczane, gdyż uważa się, że działają one niszcząco na ozonosferę, podobnie jak freony.

Czterochlorek węgla CCl₄, to niepalna ciecz o charakterystycznym zapachu, źle miesza się z wodą, dobrze z alkoholem etylowym; działa narkotycznie i trująco; stosowany jako rozpuszczalnik tłuszczów, olejów i żywic; wykorzystywany w gaśnicach (tetrowych) oraz w niektórych syntezach.

Tlenki azotu powstają w ozonosferze głównie w wyniku spalania paliw przez silniki samolotów i rakiet. W znacznych ilościach tlenki azotu wydzielane są do ozonosfery również w wyniku wybuchów jądrowych.

Freony to pochodne chlorowcowe węglowodorów nasyconych. W cząsteczce zawierają atomy chloru i fluoru, czasami również bromu. Powstają poprzez działanie fluorowodorem na pochodne metanu lub etanu w obecności katalizatora, którym jest pięciochlorek antymonu. Są to związki nieaktywne chemicznie, nie powodują korozji, nie drażnią skóry, nie rozpuszczają się w wodzie oraz nie gromadzą w dolnej warstwie atmosfery ziemskiej.

Zastosowanie freonów:

- urządzenia klimatyzacyjne

- czynnik chłodzący w lodówkach domowych oraz urządzeniach przemysłowych

- rozpylacze do aerozoli

- do produkcji pianek izolacyjnych w przemyśle tworzyw sztucznych

- do produkcji lakierów

- przemysł kosmetyczny

- medycyna

- środek odtłuszczający w przemyśle elektronicznym

Konwencja Wiedeńska o Ochronie Warstwy Ozonowej (1985) zakładała:

- przeciwdziałanie szkodliwemu wpływowi tych substancji na środowisko

- wymianę odpowiednich informacji i doświadczeń

- poszukiwanie rozwiązań alternatywnych w stosunku do freonów i halonów

- działania ograniczające konsumpcję freonów do poziomu z 1986 roku lub ostatecznie wzrost konsumpcji nie przekraczający 10%.

Protokół Montrealski w Sprawie Substancji Zubożających Warstwę Ozonową (1987) zakładał m.in.:

- zamrożenie produkcji i konsumpcji tych związków na poziomie z 1986 roku

- ograniczenie do 1998 roku zużycia freonów ; halonów o połowę

- możliwość ograniczenia handlu z krajami, które nie podpiszą tego protokołu.

Protokół Londyński - porozumienie z 1990 roku dotyczące wycofania się do 2000 roku ze związków niszczących warstwę ozonową.

18. Emisje jakich związków wpływają na efekt cieplarniany; akty prawne.

Gazami cieplarnianymi (szklarniowymi) nazywamy te składniki atmosfery ziemskiej, które dzięki swoim własnościom fizykochemicznym mają zdolność zatrzymywania energii słonecznej w obrębie atmosfery ziemskiej. Należą do nich przede wszystkim:

-para wodna

- CO₂

- podtlenek azotu NO₂

- metan

- freony

- ozon

1972- Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie środowiska człowieka w Sztokholmie przyniosła wzrost zainteresowania problemami ekologicznymi w wymiarze międzynarodowym i globalnym, początek dyskusji na rzecz ochrony środowiska
1978- Protokół Montrealski z postanowieniami w sprawie zmniejszenia emisji CO₂, CH₄ i N₂O.
1979-Konferencja w sprawie Światowego Klimatu w Genewie, zorganizowana przy współpracy agend ONZ, która zajęła się problematyką ocieplania globalnego
1992 czerwiec- "Szczyt Ziemi" w Rio de Janeiro w Brazylii. Uchwalono tam tzw. Ramową Konwencję, która mówiła o działaniach mających na celu ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
1997 grudzień- III Konferencja Stron w Kioto zobowiązała strony do podjęcia działań w celu redukcji gazów szklarniowych
19. Emisje jakich związków wpływają na kwaśne deszcze; akty prawne.
Kwaśne deszcze powstają głównie na obszarach, gdzie atmosfera jest narażona na długotrwałą emisję dwutlenku siarki i tlenków azotu, dwutlenku węgla i pary wodnej, zarówno ze źródeł naturalnych, np. czynnych wulkanów, jak również sztucznych - spaliny powstające w wyniku spalania zasiarczonych paliw - węgla brunatnego i kamiennego. Szczególnie silnym źródłem emisji dwutlenku siarki jest spalanie węgla brunatnego, jako najbardziej zasiarczonego.
Zdecydowanie największym problemem jest zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem siarki. Wszystkie paliwa tak stałe jak i płynne, zawierają siarkę w różnych ilościach. Dwutlenek siarki może się utleniać w powietrzu do trójtlenku siarki, który z kolei reagując z wodą zawartą w powietrzu tworzy kwas siarkowy. SO₂ jest głównym powodem powstawania kwaśnego smogu.
Akty prawne:
- Konwencja Genewska

20. Jakie zabiegi mogą ograniczyć powstawanie tych związków.

a) warstwa ozonowa

- zamiast freonów należy stosować inne związki nadające się do systemów chłodniczych (freon zastępuje się propanem, a pianka poliuretanowa nadmuchana jest dwutlenkiem węgla)

- obecnie głównym następcą freonu 12 jako cieczy chłodniczej jest Suva 134a, inaczej nazywana R134 lub R-134a (wzór to CH₂FCF₃; nazwa chemiczna 1,1,1,2-tetrafluoroetan)

- substancje alternatywne w stosunku do freonów - HCFC i trójchloroetan - także niszczą ozon. Najmniej szkodliwą alternatywą wydaje się być CO₂. Wzmocnienie efektu cieplarnianego w tym wypadku byłoby nieznaczne ze względu na małe ilości zastosowanego CO₂

- w ostatnich latach postęp techniczny i rosnące kłopoty z dziurą ozonową spowodowały prace nad instalacjami na dwutlenek węgla, amoniak i węglowodory

- używanie dezodorantów z "kulką" lub napisem "ozone friendly" (przyjazny ozonowi) lub "CFC free" i opartych na nieszkodliwych nośnikach (np. gazach propan i butan)

b)efekt cieplarniany

- zmniejszyć emisje CO₂

- oszczędzać energie poprzez: poprawienie efektywności elektrowni, bo tylko 35% wytwarzanej ze spalania węgla jest wykorzystywana na energie elektryczną, reszta to produkowane ciepło, które można by użyć do : wytwarzania gorącej wody do przemysłu, ogrzewanie budynków, małe elektrownie mogłyby zaopatrywać w energie i ciepłą wodę małe okoliczne gospodarstwa

- za dużą część emitowanego na Świecie dwutlenku węgla są odpowiedzialne pojazdy silnikowe - ograniczenia w ruchu pojazdów silnikowych; korzystania w większym niż dotychczas stopniu z transportu publicznego

- należy zahamować wyrąb i wypalanie lasów oraz sadzić co najmniej tyle nowych drzew, ile ulega niszczeniu (drzewostan ma bardzo istotny wpływ na regulację ilości CO₂ w atmosferze, gdyż 1 hektar lasu pochłania 250kg CO₂)
- wprowadzenie nowych, bardziej wydajnych technologii produkcji energii w elektrowniach cieplnych
- zastępowanie tradycyjnej energetyki przez alternatywną( energia geotermalna, biomasa, wiatr itp.)
- kontynuacja zdecydowanego eliminowania freonów
- składowanie emitowanego z elektrowni cieplnych i odwiertów geologicznych dwutlenku węgla w naturalnych podziemnych zbiornikach, w wyeksploatowanych złożach lub na dnie oceanów

- wprowadzenie energooszczędnych technologii i maszyn

- stosowanie wodoru jako nośnika energii

c)kwaśne deszcze

- zmniejszenie ilości gazów emitowanych m.in. przez elektrownie,

- katalizatory w samochodach,

- ograniczenie komunikacji samochodowej i produkcji przemysłowej

- rezygnacji z paliw o znacznym stopniu zasiarczenia, stosowanie np. paliw roślinnych

- budowaniu instalacji wyłapujących tlenki siarki i azotu ze spalin emitowanych do atmosfery (odsiarczanie gazu)

- rozwój elektrowni wodnych i wiatrowych, oraz energetyki jądrowej

21. Promieniowanie jonizujące.

Promieniowanie jonizujące jest to promieniowanie korpuskularne lub elektromagnetyczne, które oddziałowywując z materią powoduje powstanie w niej jonów. Najczęściej spotykanymi rodzajami promieniowania jonizującego elektromagnetycznego jest promieniowanie X i gamma. Promieniowanie korpuskularne to elektrony - promieniowanie beta, protony, neutrony, cząstki alfa.

Naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego są:

- promieniowanie kosmiczne (w wyniku którego powstają głównie tryt, beryl i izotop węgla ¹⁴C

- promieniowanie emitowane przez pierwiastki zawarte w skorupie ziemskiej, a w konsekwencji cyklu pokarmowego, obecne również w organizmie człowieka (głównie izotop potasu ⁴⁰K), oraz radon uwalniany ze ścian budynków, wody i naturalnych paliw podczas ich spalania

22.Konwencja bazylejska.

- zredukowanie i zwalczanie nielegalnego transgranicznego przemieszczania odpadów,

- konieczność promowania przepływu nowych technologii w zakresie zagospodarowania odpadów niebezpiecznych

- każde państwo może zabronić przewozu i usuwania odpadów niebezpiecznych i innych z zagranicy na jego terytorium, chyba że państwo eksportujące nie dysponuje odpowiednią technologią, niezbędnymi urządzeniami lub składowiskami do usuwania danych odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska

Konwencję Bazylejską przyjęto 22 marca 1989 roku w Bazylei. Stanowi ona pierwszą próbę uregulowania przez społeczność międzynarodową nagminnego zjawiska, jakim stał się w końcu lat 80 handel śmieciami. Polska podpisała Konwencję Bazylejską o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych 22.03.1990 r

Przedmiotem konwencji jest kontrola transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych, których wykaz zawarto w odpowiednich załącznikach oraz minimalizacja wytwarzania odpadów niebezpiecznych i innych, a także zapewnienie dostępności do właściwych, odpowiednio zlokalizowanych urządzeń służących do usuwania odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska.

Zgodnie z postanowieniami konwencji jej Strony zobowiązane są do wprowadzenia systemu kontroli przemieszczania odpadów niebezpiecznych oraz wydawania odpowiednich zezwoleń przez wyznaczone do tego celu organy/instytucje. Szczególnie dotyczy to konieczności posiadania przez eksportera takich odpadów oficjalnej zgody od odpowiednich władz kraju przyjmującego na ich wwóz lub tranzyt.

Konwencja zobowiązuje także Strony do podjęcia działań mających na celu m.in.

- ograniczenie wytwarzania odpadów niebezpiecznych i innych do minimum wynikającego ze społecznych, technicznych i gospodarczych uwarunkowań, a także stworzenie warunków, by wytwarzane odpady były zagospodarowane w sposób bezpieczny dla środowiska;

- ograniczenie do niezbędnego minimum przemieszczania odpadów niebezpiecznych i innych odpadów;

- nawiązanie współpracy w zakresie upowszechniania informacji o transgranicznym przemieszczaniu odpadów niebezpiecznych bezpośrednio pomiędzy Stronami Konwencji i poprzez Sekretariat.

23. Transgeniczne przemieszczanie; monitorowanie zanieczyszczeń; program EMEP

`EMEP' oznacza Program współpracy dla monitorowania oraz oceny przenoszenia substancji zanieczyszczających powietrze na dalekie odległości w Europie;

Zanieczyszczenia wyemitowane do atmosfery są następnie transportowane przez przepływy atmosferyczne, często na bardzo duże odległości. Badanie i modelowanie tego transportu jest trudne nie tylko ze względu na wieloskalowość ruchów w atmosferze i występującą w niej turbulencję, ale także ze względu na różnorodność przemian chemicznych i fotochemicznych, jakim podlegają zanieczyszczenia, oraz mechanizmów ich usuwania z atmosfery (wymywanie, osiadanie, pochłanianie przez rośliny). W wielu wypadkach udaje się jednak śledzić transport zanieczyszczeń w skali od dziesiątek do wielu tysięcy kilometrów. Meteorologiczne pomiary wiatrów na różnych wysokościach pozwalają na wykreślenie trajektorii mas powietrza w troposferze i dolnej stratosferze.

Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości - Konwencja Genewska z 13 listopada 1979 roku

Podstawowym zobowiązaniem Stron konwencji jest ochrona człowieka i jego środowiska przed zanieczyszczeniem powietrza oraz podejmowanie działań mających na celu ograniczenie oraz - tak dalece, jak to jest możliwe - stopniowe zmniejszanie i zapobieganie zanieczyszczeniu powietrza, włączając w to transgraniczne zanieczyszczanie powietrza na dalekie odległości.

Strony zobowiązane są również do wymiany informacji i dokonywania przeglądu swojej polityki, działalności naukowej i środków technicznych mających na celu ograniczanie emisji zanieczyszczeń powietrza oraz do wymiany dostępnych informacji w zakresie krajowej, subregionalnej i regionalnej polityki i strategii w zakresie zmniejszania emisji związków siarki i innych głównych zanieczyszczeń powietrza.

Cele Konwencji Genewskiej:

- ograniczenia emisji siarki lub jej przepływów transgranicznych przynajmniej o 30%

- kontroli emisji tlenków azotu, lotnych związków organicznych lub ich transgranicznego przemieszczania

24. Państwowy Monitoring Środowiska

(PMŚ) jest systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wyników badań i oceny elementów środowiska. Jego celem jest wspomaganie działania na rzecz ochrony środowiska poprzez informowanie administracji rządowej, samorządowej i społeczeństwa o:

- stanie środowiska w Polsce,

- dotrzymywaniu standardów jakości środowiska oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów,

- skuteczności realizowanych programów naprawczych,

- skuteczności realizowania polityk, programów i strategii ochrony środowiska na każdym szczeblu zarządzania,

- występujących zmian jakości wszystkich elementów środowiska i ich przyczynach,

- powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisją i imisją w celu określenia trendów zmian środowiska.

25. Znakowanie produktów

Ekoznakowanie to oznaczanie produktów ekologicznymi znakami towarowymi i tym

samym sposób wywierania wpływu na rynek. Ekoznaki, wskazując produkty, które spełniają

wymagania ochrony środowiska, pomagają w wyborze podczas zakupów w sklepie.

Klient świadomie wybierając ekoznakowane produkty, kształtuje popyt (a więc wpływa na

podaż) i zaczyna mieć wpływ na poprawę stanu środowiska. Producent widząc, że przyjazne dla środowiska towary sprzedają się lepiej, w dalszym ciągu doskonali technologię produkcji, aby sprzedać więcej swoich produktów i być lepszym od konkurencji. W ten sposób zwykli ludzie wywierają wpływ na stan środowiska naturalnego.

Najczęściej spotykanymi ekoznakami są:

- Dbaj o czystość - znak informuje o tym, aby dany produkt wrzucić do kosza, nie

zaśmiecać środowiska i dbać o czystość swojego otoczenia.

- Nie testowane na zwierzętach

- Opakowanie nadaje się do recyklingu

- Wyrób zgodny z normami Unii Europejskiej - Symbol CE znajduje się głównie na wyrobach z importu

- Bezpieczny dla ozonu

- Ekoznak - Polska

- Zielone Płuca Polski

- Ekoland -znakowanie produkcji rolnej

26. Porównanie energetyki jądrowej i tradycyjnej

Zalety e. jądrowej
- w porównaniu do innych nienaturalnych sposobów wytwarzania energii powoduje stosunkowo niewielkie szkody w środowisku naturalnym;
- tańszy niż inne, sposób wytwarzania energii;
- umiejętnie wykorzystywana energia powoduje wiele dobrego

---