test - 23 lub 24 kwietnia 2003 godz. 17.30

test wielokrotnego wyboru + dopisywanie

1. Wprowadzenie - problematyka cykli we współczesnym życiu gospodarczym, struktura związków i zależności postaw moralnych ludzi biznesu od otoczenia kulturowego.

2. Etyka ogół zachowań organizacyjnych - kulturowe otoczenie refleksji nad moralnością, główne systemy normatywne. Etyka teoretyczna - podstawowa kategoria i pojęcie moralności i etyki: istota, przedmiot, działy, kierunki, stanowiska. Podstawowe, klasyczne i współczesne systemy etyki normatywnej. Etyka praktyczna (stosowana) - normy moralne, klasyfikacja i systematyzacja.

3. Moralne problemy współczesności - wyzwania moralne współczesnego życia gospodarczego, powstanie i rozwój etyki biznesu. Międzynarodowe i polskie organizacje i instytucje do spraw etyki w biznesie.

4. Istota i zakres przywództwa etycznego w biznesie - wzorce i kryteria klasyfikacji systemów etyki biznesu (wg kryteriów geograficznych i z pozycji głównych religii świata).

5. Etyka w praktyce życia gospodarczego - kodeksy etyki zawodowej w działalności biznesowej (model etyczny współczesnego managera, etyk reklamy, etyka rynku kapitałowego, etyka dobrej praktyki bankowej, działalności ubezpieczeniowej itd.)

6. Etyka w biznesie - „złote zasady” kultury osobistej w zachowaniach biznesowych (zachowania werbalne i niewerbalne) - taktownie, elegancko i profesjonalnie.

Literatura podstawowa:

„Etyka w biznesie” red. P.Minus, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1995

„Etyka biznesu” red. nauk. J.Dietl, W.Gospodarski, PWN, Warszawa 1997

„Biznes i moralność” J.Jackson, PWN, Warszawa 1999

„Etyka gospodarcza” B.Klimczak, Wyd. AE, Wrocław 1996

„Mądrze, godnie i szczęśliwie. Wprowadzenie do etyki” Mironiuk, AM Gdynia 2003

„Normy moralne. Próba systematyzacji” M.Ossowska, PWN, Warszawa 2001

„Taktownie, profesjonalnie, elegancko czyli etykieta w biznesie” E.Pernal, Wyd. ODDK, Gdańsk 2000

„Filozofie” P.H.Popkin, A.Stroll, rozdział I Etyka, Wyd. Zysk i s-ka, Poznań 1994

„Przewodnik po etyce” pod red. P. Singera, KiW, Warszawa 1998

„Czysty biznes. Etyka biznesu w działaniu” E.Stenberg, PWN, warszawa 1998

„Etyka jako filozofia dobrego działania zawodowego” M.Sulek, J.Świniarski, Bellona, Warszawa 2001

„Etyka” P.Vardy, P.Grosch, Wyd. Zysk i s-ka, Poznań 1995

Literatura uzupełniająca:

„Słowem do sukcesu (słownik słynnych maksym, sentencji, przysłów, powiedzeń, zwrotów i skrótów obcojęzycznych dla biznesmena)” J.Mironiuk, Wyd. WSM, Gdynia 1998

„Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów” A.Pearse

„Etyka w biznesie” Robinson

„Uczta” Platon

„Życie seksualne dziakich” B.Malinowski

Relacje między etyką ogólną a etyką biznesu

TEZY

Niemoralny nie jest biznes (firma, przedsiębiorstwo). Niemoralny jest biznesmen (człowiek w niej pracujący).

NIE ISTNIEJE ODRĘBNA OD ETYKI OGÓLNEJ ETYKA BIZNESU

Etyka biznesu nie tworzy własnych norm, odmiennych od etyki ogólnej.

Moralność - rzeczywiste zachowania ludzi, to co robimy tu i teraz; to co się między nami dzieje a inni to oceniają (konkrety). Moralność dotyczy pojedynczego człowieka, nie można brać pod uwagę grupy.

Etyka - nauka o moralności, filozofia, teoria moralności, refleksja zewnętrzna mówiąca o tym jak powinniśmy się zachowywać i dlaczego (jak jest i jak być powinno?)

Etyka biznesu:

• ogólne normy moralne, interpretuje adekwatnie do specyfiki i ważności roli zawodowej, wzbogacając je o reguły prakseolodiczne (aspekt instrumentalny);

• wskazuje preferencje, uprawnienia a zwłaszcza skutki ignorowania etycznych aspektów podejmowanych decyzji (etyczny model procesu decyzyjnego) kanon tzw. 4E (efektywność, ekonomiczność, etyka, edukacja);

• ukazuje co w interesach jest moralne, cenne, pożądane, godne a co naganne i w jaki sposób kształtować kulturę etyczną, osobistą i otoczenia.

4 E = B­_­­ ²_­ - bogactwo (zysk) kanon

Etyka biznesu nie daje gotowych scenariuszy i rozwiązania konkretnego problemu moralnego!!!!!

Czy etyka w biznesie się opłaca?

Trzy stanowiska:

1. SCEPTYCY - wątpią w możliwość bycia w biznesie w pełni moralnym (byłoby dobrze kierować się normami moralnymi ale...) i mit braku norm; Czy można prowadzić z zyskiem interes trzymając się norm moralnych? Nie. Trzeba czasami oszukać, ominąć prawo bo rzeczywistość, konkurencja tak sugeruje.

2. PRAGMATYCY - przeciwnicy, cel (zysk) uświęca środki, (w naturze ludzkiej tkwi auri sacra fames = przeklęta żądza złota) mit amoralnego biznesu; Biznesmen powinien złapać się wszystkich sposobów by osiągnąć zysk.

3. „PRAWNICY” - mit rządu jako „psa łańcuchowego” i wymaganie (wymuszenie) etycznego zachowania w biznesie należy do obowiązków państwa (regulacje i sankcje prawne); Po co łączyć rozważania z dziedziny etyki z biznesem skoro relacje w interesach, w różnego rodzaju kontaktach międzyludzkich reguluje prawo. Jeżeli człowiek jest prawny = moralny, a prawo ustala rząd.

4. ETYCY - etyka i biznes są nierozdzielne, nie ma moralności człowieka w biznesie i poza nim. Moralność jest częścią osobowości każdego człowieka. Jest czynnikiem sukcesu w długoterminowej perspektywie; Etyka jest interdyscyplinarna tzn. że jej uprawianie wymaga wiedzy z innych dziedzin.

WSPÓŁCZESNY WZORZEC PROFESJONALIZMU - JEGO EKSCELENCJA BIZNESMEN

Moralność biznesmena jest wytworem społecznym.

Systemy normatywne - 4 systemy: religia, prawo, obyczaj i moralność.

Kultura etyczna - jest to to co od nas wymaga społeczeństwo, otoczenie. Z kultury etycznej wyróżniamy etykę biznesu.

Podejmowanie decyzji wg kryteriów etyki wymaga erudycji: to znaczy, że etyka biznesu jest wiedzą interdyscyplinarną!!!

Etyka - teoretyczne przewidywanie tego co będzie, cześć filozofii.

Interdyscyplinarność etyki biznesu

Ekonomia Politologia Socjologia

Psychologia Kulturoznawstwo

społeczna (religioznawstwo)

Filozofia

Prakscologia

Organizacja i

Pedagogika zarządzanie Prawo

Kultura (systemy normatywne)

Kultura etyczna

wymagania uniwersalne różnice kulturowe

Etyka biznesu

Etyka biznesmena

kultura organizacyjna zbiory zaleceń i wymagań

wg dziedziny działalności

Moralność biznesmena

wiedza etyczna praktyka

hierarchia wartości decyzje

aksjologicznych realizacja

Postawy

aksjologia - dział filozofii ściśle związany z etyką

postawa­ - nasza wiedza, motywy naszego działania, uczucia

komponent intelektualny (wiedza)

komponent afektywny (uczucia + emocje = motywy)

komponent behawioralny (zachowania)

Etyka zawodowa

Zasady i kryteria oceny moralnej; kodeksy etyczne (deontologia), kodeksy organizacji (scaduale, czyt. skadżuel)

Etyka osobista

Zasady komunikacji interpersonalnej (albo in. zachowań organizacyjnych) reakcje werbalne i niewerbalne.

Dziedziny wiedzy:

• lingwistyka (język, mowa) - informuje w jaki sposób wpływa nasz język, mowa przy przekazywaniu informacji.

• kinestyka (tzw. mowa ciała)

• haptyka (tzw. mowa dotyku)

• proksemika (odległość, przestrzeń psychologiczna)

ETYKIETA - zespół przepisów określających porządek i formy zachowania się w otoczeniu innych ludzi, np. etykieta dyplomatyczna, akademicka, etykieta w reakcjach biznesowych (międzykulturowa, wewnątrzkulturowa) w organizacjach wobec przełożonych, podwładnych, odmiennej płci, wieku itd. (np. gestyka, „mowa palców”, haptyka).

Problem mobbingu - wszelkie formy zachowań naruszające godność.

• terror psychiczny (naruszenie godności)

• przemoc fizyczna

• przemoc ekonomiczna

• molestowanie seksualne

Przedmiot oceny moralnej:

skutki: stany depresyjne, nerwice, zawały, alkoholizm, próby samobójcze, agresja.

bańka psychologiczna - odległość między ludźmi, odległość łokci, około 70 cm

jak długo patrzeć w oczy - krócej niż 10 sekund

Otoczenie kulturowe działalności biznesowej

Podstawowe systemy normatywne

System - zespolenie, zestawienie, łac. norm - normalis = reguła, zasada, przepis

Systemy normatywne - formułują reguły, nakazy i zakazy, rzadziej dozwolenia i przyzwolenia, obwarowują je określonymi sankcjami karzącymi lub nagradzającymi w zależności od zastosowania się bądź nie dodanej normy.

Może mieć kształt kodeksu precyzującego hierarchię norm i rodzaju sankcji.

Podstawowymi systemami normatywnymi są: religia, obyczaj, prawo, moralność

Systemy te funkcjonują w 4 zakresach realizacji:

1. interpersonalnej - jednostka ------- jednostka

2. ekstrapersonalnej - jednostka ------- grupa społeczna

3. stosunków społecznych - grupa ----- grupa

4. jednostka wobec samej siebie

Wszystkie systemy normatywne to spójny zestaw norm regulujących zachowanie jednostki przez wskazanie jej jak powinna postępować a jakie postępowanie będzie sankcjonowanie (karane).

Religia - jest systemem normatywnym w którym zasady moralne, obowiązków wiernych wobec Boga, siebie i innych ludzi oraz sankcje są formułowane na podstawach określonych doktryn religijnych (form religijnych).

Podstawowe pojęcia:

sacrum - świętość (obiekt wiary i kultu)

profanum - nieuznawanie owej świętości

tabu - nakaz, zakaz religijny

grzech - naruszenie tabu, działanie złe, zbędne, niezbawcze

SANKCJE

nagradzające: karzące:

- szczęście - cierpienie

- ekstaza - unicestwienie

- błogość

w życiu pozagrobowym

Formy religii (wg stopnia rozwoju)

niższe - np. fetyszyzm, magia, toteizm, magizm, animizm

wyższe - np. mitologia, politeizm

ufilozoficznione (monoteistyczne) in. główne religie świata (w tym wg kryterium zasięgu) np. judaizm, chrześcijaństwo, islam, buddyzm, konfucjonizm, sintoizm, hinduizm

soteriologia - nauka rzeczy oststecznych, nauka o tym co nas spotka po śmierci

autosetenologia - sam człowiek odpowiedzialny jest czy osiągnie zbawienie

heterosetenologia - człowiek nie może bez łaski boskiej osiągnąć zbawienie.

Religie ideału (ateistyczne)

np.

antropoteizm - kult ludzkości

entoteizm - kult ojczyzny

patroteizm - kult przodków

heroteizm - kult bohaterów

ginekoteizm - kult kobiety i kobiecości

doksoteizm - kult honoru

autrandyzm

hiperandyzm

estoteizm

agnostyk­ - twierdzi, że Boga nie można zmaterializować; nie można Go zobaczyć więc nie istnieje.

Relacje religia a moralność

Rodzaje więzi:

• genetyczna - to sacrum (bóg, bogowie) jest autorem i dawcą norm moralnych

• psychologiczna - sacrum jest autorytetem (jeżeli dawca jakichś nakazów cieszy się naszym autorytetem wtedy te nakazy wyznajemy)

• logiczna - normy moralne są spójne (zależne) od dogmatów

Podstawa ocen moralnych:

• zachowania rytualne (zewnętrzne przejawy religijności)

• zgodność zachowań wobec innych ludzi z postulatami religijnymi

• podporządkowanie się funkcjonariuszom kultu

Związki z innymi systemami normatywnymi w relacji:

religia a obyczaj

religia a prawo wielorakie związki i zależności norm

religia a moralność

OBYCZAJ - to zachowanie danej grupy społecznej powtarzające się w określonych sytuacjach, ale zachowania wymagane (tzw. obyczajowe decorum). Przestrzeganie norm obyczajowych a częściej odstępstwo od innych jest sankcjonowane.

źródło: tradycje i potrzeby tożsamości grupy.

Nauka o obyczajach - etnografia, kulturoznawstwo

Przedmiot: np. stosunek do osób starszych, do dzieci, zmarłych, pokarmów, stosunków małżeńskich, życia erotycznego, do przyrody, zwierząt, pobratyńców i ludzi obcych itd.

Oceny: nie respektowanie norm obyczajowych powoduje określone sankcje (naganę lub karę)

Sankcje - opinia publiczna; sankcje karzące (negatywna opinia, ostracyzm, wykluczenie z grupy, nierzadko - kary cielesne, śmierć); sankcje nagradzające (publiczny szacunek, uznanie, pochwała itp. w formach przyjętych w danej grupie społecznej.

Etyka biznesu

1

6

ETYKA BIZNESU

---