1. Wykonanie krzywej kalibracyjnej:

1) Przygotować roztwory wzorcowe o różnych stężeniach oznaczanej substancji

2) Dla każdego roztworu wzorcowego wykonać analizę w 3-5 powtórzeniach

3) Odrzucić stężenia, dla których wynik pomiaru istotnie odbiega od prostej

4) Obliczyć współczynnik korelacji

5) Wyznaczyć równanie prostej regresji

y=ax+b (A=Ac+b), wyliczyć a oraz b

6) Wykreślić krzywą kalibracyjną w oparciu o wartości wyliczone z równania prostej regresji

7) Określić przedział ufności dla krzywej kalibracyjnej

8) Sprawdzić powtarzalność krzywej

2. Krzywa kalibracyjna

3. Prosta regresji

4. Równanie prostej regresji

y=ax+b

y - zmienna zależna (np. absorbancja)

x - zmienna niezależna (np. stężenie)

a - współczynnik regresji (współczynnik kierunkowy prostej) jest tangensem kąta nachylenia prostej względem osi OX, wskazuje o ile zmienia się (↑ lub ↓) wartość y wraz ze wzrostem wartości x o jednostkę

b - wolny wyraz, wielkość odcinka, jaki prosta odcina na osi OY (w punkcie x=0)

5. Współczynnik kalibracji

F=Cwz/Awz

a=tgα=Awz/Cwz

F=1/a

6. Przedział ufności

7. Wartości prawidłowe

Wartości referencyjne

8. Wartości referencyjne

- fosfataza alkaliczna - maleje z wiekiem

- fosforan nieorganiczny - maleje z wiekiem

- hemoglobina - wpływa wiek i płeć, u kobiet stężenie hemoglobiny z wiekiem wzrasta, u dzieci mniejsze niż u dorosłych

- leukocyty - wiek, u dzieci wyższe niż u dorosłych

- hydroksyprogesteron - wiek, płeć, faza cyklu miesiączkowego (najwyższe w fazie lutealnej)

9. Wyznaczanie wartości prawidłowych

10. Rozkład stężenia chlorków w surowicy krwi osób zdrowych (rozkład symetryczny)

Rozkład stężenia bilirubiny w surowicy krwi osób zdrowych (rozkład asymetryczny)

11. Rozkłady normalne

12. Rozkład normalny

͞x ± 1S - 68% wyników

͞x ± 2S - 95% wyników

͞x ± 3S - 99,7% wyników

S-odchylenie standardowe

13. Wyznaczanie zakresu wartości prawidłowych dla stężenia glukozy w osoczu i stężenia tri glicerydów w surowicy krwi

	Rozkład stężenia glukozy w osoczu krwi	Rozkład stężenia triglicerydów w surowicy krwi
͞x	90 mg/dl	100 mg/dl
SD	10 mg/dl	25 mg/dl
Zakres wartości prawidłowych	90 ± 20 mg/dl	100 ± 50 mg/dl
		70-110 mg/dl	50-150 mg/dl

14. Sposoby wyznaczania wartości prawidłowych (referencyjnych)

Rozkłady symetryczne (stężenie glukozy, albumin, Na⁺, Cl^-, Ca²⁺ w surowicy krwi oraz stężenie hemoglobiny); ͞x ± 2SD

Rozkłady asymetryczne (aktywność fosfatazy alkalicznej, α-amylazy, stężenie bilirubiny, mocznika, kreatyniny, K⁺ w surowicy krwi)

*transformacja logarytmiczna

*metody nieparametryczne - wartość cechy, poniżej której znajduje się P procent obserwacji

10 percentyl - wartość, poniżej której znajduje się 10 procent uzyskanych wyników

90 percentyl - wartość, poniżej której znajduje się 90 procent uzyskanych wyników

15. Transformacja logarytmiczna

16. Metoda percentylowa

1) Określić procent wyników tworzących zakres wartości prawidłowych i określić percentyle graniczne (np. 95% wyników z populacji osób zdrowych, znajdujących się pomiędzy percentylem 2,5 a 97,5)

2) Uporządkować wyniki od minimum do maximum

3) Każdemu wynikowi przyporządkować numer porządkowy

4) Określić rangę percentyla (nr porządkowy)

5) Wyliczyć wartość percentyla

17. Błąd dopuszczalny - maksymalny błąd pomiaru, który nie zmienia w sposób istotny znaczenia uzyskanego wyniku (określa potrzeby odbiorcy wyników). Np.:

Błąd dopuszczalny dla stężenia glukozy = 7%

Rzeczywiste stężenie glukozy w osoczu = 100 mg/dl

7% błędu przy 100 mg/dl = 7 mg/dl

Dopuszczalne granice błędu = 100 ± 7 mg/dl

= 93 - 107 mg/dl

18. Ustalanie błędu dopuszczalnego

A - wg zakresu wartości prawidłowych

B - wg ocen grup ekspertów, działających w upoważnionych organizacjach

C - wg wymagać klinicznych

D - wg zmienności biologicznej mierzonych parametrów

E - wg wartości przyjetych w programach kontroli międzylaboratoryjnej

F - wg aktualnego poziomu analityki

Ad_A) Ustalanie błędu dopuszczalnego wg zakresu wartości prawidłowych (reguła Tonksa - 1963r.)

Błąd dopuszczalny(%)=(¼ zakresu normy*100%)/wartość średnia normy

Zakres błędu dopuszczalnego(%) obejmuje 2CV określające precyzję

CV=(⅛ zakresu normy*100%)/wartość średnia normy

np. stężenie glukozy w osoczu

wartości prawidłowe 70-110 mg/dl

¼ zakresu normy 40 mg/dl : 4 =10 mg/dl

błąd dopuszczalny % =(10 mg/dl * 100%)/90 mg/dl = ± 11%

CV=5,5%

Ad_B) Ustalanie błędu dopuszczalnego wg ocen grup ekspertów, działających w upoważnionych organizacjach, np. wg Międzynarodowego Towarzystwa Hematologicznego

błąd dopuszczalny oznaczania hemoglobiny nie powinien przekraczać ± 4%

Ad_C) Ustalanie błędu dopuszczalnego wg wymagać klinicznych

Błąd dopuszczalny nie powinien przekraczać klinicznie istotnej zmiany badanego parametru,

np. wyznaczanie błędu dopuszczalnego dla aktywności AST

wartości prawidłowe AST 15-30 U/l

wynik aktywności AST, który w opinii klinicystów wymaga dalszych badań 31(?), 33(?), 35(?) U/l

SD=(35 U/l - 30 U/l)/1,645=3,04 U/l

CV=(3,04 U/l * 100%)/30 U/l=10%

SD=2CV

SD=(x-R)/1,645 CV=(SD*100%)/R

SD - odchylenie standardowe precyzji

x - wynik podany przez klinicystów

R - wartość prawidłowa (górna granica)

1,645 - wartość t Studenta dla p=0,10 i n>30

---