Cytologia - ćwiczenia (8.04.)
CYTODIAGNOSTYKA
Diagnostyka cytologiczna - diagnozowanie zmian patologicznych (oraz ustalanie ich charakteru) w oparciu nie o wycinek (jak w przypadku histopatologii), a materiał cytologiczny (komórkowy).
- w obrazie cytologicznym (komórkowym) jest mniej informacji niż z wycinka tkanki ( w cytologii - same komórki, w histopatologii również otoczenie) - trudniejsza diagnostyka, ale rozpoznanie na równym poziomie;
- możliwe monitorowanie pacjenta (kontrola przebiegu choroby, leczenia);
- głównym materiałem - materiał komórkowy
- materiał musi być wysokiej jakości (konieczność poinformowania „niższego” personelu)
Cytodiagnostykę dzielimy ze względu na sposób pobrania materiału:
Cytologia złuszczeniowa
Cytologia aspiracyjna
Metody :
Złuszczeniowa
z powierzchni zmiany patologicznej (zeskrobiny),
z płynów ustrojowych:
drzewo oskrzelowe (plwocina, bronchoskopia)
PMR (guz mózgu/rdzenia kręgowego, zmiany zapalne/ropne)
Mocz (guz pęcherza moczowego, moczowodów, miedniczki nerek)
Popłuczyny żołądkowe („trudny materiał” - HCl niszczy złuszczone komórki)
Jama otrzewna i opłucna (nadmiar płynu w niektórych chorobach)
Badanie ginekologiczne (tarcza szyjki macicy)
Plwocina (w odpowiedni sposób pobrana, utrwalona i przesłana w jak najkrótszym czasie - ponieważ komórki mogą ulec lizie, pacjenta rano na czczo oklepać, powinien wykrztusić plwocinę a nie wypluć, w ciągu 4h próbkę należy dostarczyć do laboratorium, najlepiej gdy materiał pobrany jest 3-krotnie, utrwalić alkoholem, pobrać ezą na szkiełko)
Płyny (przy płynie krwistym dodać heparynę lub cytrynian - zapobiec wykrzepianiu, aby materiał był luźny (włóknik może „uwięzić” komórki), przesyłamy do laboratorium, zlewamy nadmiar supernatantu, wirujemy osad (odpowiednie warunki wirowania - czas, obroty), na szkiełko przenosimy, można również sączyć na miniporach (najlepiej przydaje się sączenie w badaniu cytologicznym moczu)
Gdy nie ma możliwości natychmiastowego transportu powinniśmy zalać badany materiał odpowiednimi płynami (utrwalacz, antykoagulant) i przechowywać w lodówce w temp. < 4°C
Materiał komórkowy otrzymywany metodą aspiracyjną (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa):
- igła i strzykawka
- diagnostyka obrazowa - USG, RTG, TK
- możemy w ten sposób aspirować wszystkie narządy (z wyjątkiem CUN)
- zmiany pod powierzchnią skóry (palpacyjne)
- 2 narządy najczęściej aspirowane: guzki: piersi, tarczyca (mają największą wartość diagnostyczną)
- metoda prosta, szybka, bezbolesna, tania
- obraz mikroskopowy - wygląd komórki: charakterystyka zmiany, towarzyszące zapalenia, komórki nowotworu łagodnego/złośliwego
Badanie śródoperacyjne → pobieramy materiał, mając rozpoznanie można dokonywać zabiegu.
Ocena :
Nowotwór:
- łagodny, złośliwy
- jednoogniskowy, wieloogniskowy
Cechy różniące obraz komórki prawidłowej i nieprawidłowej:
- rożne czynniki, różne nasilenia
- zaburzenia różnicowania, dojrzewania - zmiany dysplastyczne (śródnabłonkowe nowotworzenie - początek szlaku w kierunku nowotworzenia)
- zmienione zapalnie lub zmienione nowotworowo
- wielkość
- kształt
- obraz cytoplazmy, jądra
Zmiany dysplastyczne (komórka dysplastyczna):
- makrocytoza (powiększona cała komórka)
- powiększenie jądra komórki
- nadbarwliwość jądra, zmiana kształtu
- zmieniona wielkość i kształt jąderka
- zmieniona chromatyna (zbita, grudkowa, kumoluacja przy błonie jądrowej, nie jest delikatna))
CIN I, II, III
CIN III - bardzo dużo komórek dysplastycznych (komórki nowotworowe)
- określenie liczby tych ( dysplastycznych) komórek, jaką przestrzeń zajmują w tkance nabłonkowej
- zmiany wypunktować jakościowo i ilościowo
Obecna nomenklatura ginekologiczna:
CIN I → LSIL - lekkie zmiany (wewnątrznabłonkowe o małym nasileniu)
CIN II, III → HSIL - zmiany o dużym nasileniu
BIOPSJA ASPIRACYJNA CIENKOIGŁOWA TARCZYCY
Zestaw:
- igła, strzykawka (średnica igły 0,5-0,7 mm)
- gaziki
- szkiełka podstawowe, nakrywkowe
- handlowy preparat do utrwalania ( w sprayu), utrwalacz aerozolowy
- spirytus do odkażania
Aspirat przenosimy na szkiełko podstawowe, spryskujemy preparatem utrwalającym.
INTERPRETACJA WYNIKÓW W CYTOLOGII
ASUS → komórki niepewnego oznaczenia
AIIeB → prawidłowy wynik rozmazu
AIBIICI1 → rozmaz nadaje się do oceny, obraz cytologiczny nieprawidłowy (C), w obrazie mamy czynniki infekcyjne
AIIeBIICII3 → nieprawidłowe komórki nabłonkowe CIN2 (HSIL)
Część A - przydatność rozmazu do oceny
Część B - podstawowa ocena rozmazu
I - rozmaz prawidłowy - koniec oceny
II - obraz cytologiczny nieprawidłowy, wymaga dalszego opisu
Część C
I- zakażenia drobnoustrojami, pasożytami, wirusami
II - zmiany komórkowe odczynowe
III - obecność nieprawidłowych komórek nabłonkowych
Anaplazja - zdolnośc do powielania komórki nowotworowej (niepohamowany rozwój i podział)Źródło internetowe - obrazy mikroskopowe rozmazów cytologicznych
→ IARC Screening Group
1