Świadomość prawna to zbiór tych wszystkich norm, które - zdaniem społeczeństwa - powinny tworzyć prawo. Im większa jest różnica między prawem, które w rzeczywistości istnieje, a takim, które zdaniem społeczeństwa powinno istnieć, tym większa rozbieżność między prawem i świadomością prawną.
Świadomość prawna tworzy się pod wpływem wyobrażeń o tym, co sprawiedliwe i niesprawiedliwe, wyobrażeń o prawie, praworządności itp. Świadomość prawna wchodzi w skład moralności. Niezgodność obowiązującego prawa ze świadomością prawną osłabia działanie prawa. Dlatego państwo nie może lekceważyć świadomości prawnej społeczeństwa i dopuszczać do zbyt wielkiej rozbieżności między prawem a świadomością. Norma - powszechnie obowiązująca reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym. Cechy normy prawnej:
1.Ma charakter ogólny i nie indywidualizuje osoby, na której ciąży wynikający z niej obowiązek
2.Ma charakter dwustronny. Z jednej normy wynika dla jednej obowiązek, a dla drugiej prawo, będące korelatem tego obowiązku. 3.Zagwarantowana jest przymusem państwowym, stosowanie się do niej nie jest więc zależne od woli zainteresowanych osób.
W skład normy prawnej wchodzą:
Hipoteza - każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji
Dyspozycja - część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący sposób zachowania Sankcja - część normy prawnej, która mów, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niestosowanie się do dyspozycji. Normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywne) - zawierając niepodważalny nakaz państwa, od wypełnienia którego nie można się uchylić. Każde odstępstwo od nakazanego sposobu postępowania jest naruszeniem prawa i pociąga za sobą zastosowanie przewidzianej przez normę sankcji. Normy imperatywne stanową większość obowiązujących w państwie norm prawnych. Występują one przede wszystkim w tych gałęziach prawa, które charakteryzują się nierównością stron połączonych stosunkiem prawnym (prawo konstytucyjne, administracyjne, finansowe, karne) Normy względnie obowiązujące (dyspozytywne) - strony umowy zobowiązane są w trakcie jej wykonania postępować zgodnie z normami dyspozytywnymi tylko wtedy, gdy spraw, których norma dotyczy, nie uregulowały inaczej w umowie.
Prawo podmiotowe - przysługująca określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu pewnego zachowania się. Prawa podmiotowe wynikają z przepisów prawa. Egzekwowanie praw podmiotowych może zastępować na grodze prawnej. Uprawniony może domagać się od odpowiednich organów państwowych, najczęściej sądów, pomocy w działaniu zmierzającym do uzyskana świadczenia, do którego ma prawo, a którego osoba zobowiązana nie chce dobrowolnie spełnić. Zdarzenie prawne - każde zdarzenie pociągające za sobą skutki prawne (powstanie, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego).
Do kręgu zdarzeń prawnych należą wydarzenia z różnych dziedzin życia: legalne i sprzeczne z prawem, dokonane celowo i przypadkowe. Wszystkie te różnorodne wydarzenia łączy jedno: każde z nich wywołuje skutki prawne.
Zdarzenia prawne dzielą się na zdarzenia sensu stricte (w ścisłym tego słowa znaczeniu) i na działania. Różnica między nimi polega na tym, że pierwsze są niezależne, a drugie zależne od woli człowieka. Zdarzenia w ścisłym tego słowa znaczeniu tworzą niewielką grupę i nie podlegają dalszemu podziałowi. Działania natomiast tworzą rozgałęziony system. Wykładnia to zespół czynności polegających na formułowaniu jednoznacznych, generalnie abstrakcyjnych norm z treści przepisów prawnych. Wykładnią nazywamy zarówno sam proces objaśniania przepisów prawnych (wykładnia w znaczeniu pragmatycznym), jak i rezultat tego procesu (wykładnia w znaczeniu apragmatycznym). Celem wykładni jest ustalenie znaczenia norm prawnych zawartych w przepisach.
Przyczyny powodujące konieczność posługiwania się wykładnią:
1.Popełnione przy formułowaniu przepisów błędy językowe 2.Rozbieżność miedzy gramatycznym sformułowaniem normy a celem, dla realizacji którego powołana jest norma lub akt normatywny.
3.Zmiana ustroju społeczno-gospodarczego lub politycznego i inne poważniejsze zmiany w stosunkach politycznych 4. Ogólny (abstrakcyjny) charakter norm prawnych mogący powodować wątpliwości, czy norma odnosi się do konkretnego stanu faktycznego. Zmiana sensu norm prawnych, dokonanych w drodze wykładni nie może przekraczać pewnych granic. W drodze interpretacji nie można nadać normie treści sprzecznej z jej wyraźnym brzmieniem. Źródłem prawa jest sformalizowany akt władzy państwowej zawierający przepisy prawne. Dla oceny charakteru organu państwowego jako źródła prawa istotna jest jego forma. Prawem jest bowiem tylko taka wola państwa, która przejawia się w wymaganej formie i odpowiednim trybie. Wyróżniamy źródła prawa
Powszechnie obowiązujące Konstytucja Ustawa, Ratyfikowana umowa międzynarodowa, Rozporządzenie, Akty prawa miejscowego, Akt wewnętrzny,
Uchwała Rady Ministrów, Zarządzenie Prezes Rady Ministrów
Źródła prawa tworzą hierarchicznie zbudowany system, w którym każde źródło ma swoje miejsce. Źródło prawa niższego szczebla nie może zawierać przepisów sprzecznych z przepisami wyższej rangi. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń i aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. Ogłasza się także niektóre umowy międzynarodowe. Akty prawa wewnętrznego obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi, który wydał akt. Konstytucja-akt prawny, określany jako ustawa zasadnicza, która zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno - gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela
Ustawa Do wydania ustaw upoważniony jest Sejm, z istotnym udziałem Senatu. Sejm jest jedynym organem mającym prawo stanowienia ustaw; prawa tego nie może przekazać innemu organowi państwowemu. Przedmiotem wydawania przez Sejm ustaw powinny być najważniejsze sprawy polityczne, gospodarcze i kulturalne państwa Umowę międzynarodową ratyfikuje Prezydent. Ratyfikacja niektórych umów wymaga uprzedniej zgody Sejmu, wyrażonej w ustawie. Należą do nich umowy dotyczące: Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych, Wolności, praw lub obowiązków określonych w konstytucji, Członkostwa Polski w organizacji międzynarodowej, Znacznego finansowego obciążenia państwa, Spraw wymagających regulacji ustawowej W razie kolizji między umową międzynarodową a ustawą, pierwszeństwo ma umowa międzynarodowa. Także umowa konstytuująca organizację międzynarodową może zawierać postanowienie, ze prawo tej organizacji jest stosowane w Polsce bezpośrednio i ma pierwszeństwo w razie kolizji z ustawą.W przypadku innych umów międzynarodowych, Prezes Rady Ministrów powiadamia Sejm o zamiarze przedłożenia umowy Prezydentowi do ratyfikacji. Kodeks obszerny akt normatywny, oparty na jednolitych zasadach, zazwyczaj w formie ustawy, regulujący w sposób kompleksowy pewną dziedzinę stosunków. Potocznie nazwę kodeksu nadaje się także niektórym aktom, które w rzeczywistości kodeksami nie są (kodeks drogowy).W każdym państwie prowadzona jest działalność mająca na celu doskonalenie prawa.
Zakres terytorialny - czyli terytorium na którym obowiązują przepisy prawa. Akty normatywne obowiązują na terytorium danego państwa chyba, że akty określają inaczej. Rozszerzenie - gdy czyn zabroniony jest popełniony na morzu, lądzie i w powietrzu na terytorium innego państwa przez obywatela polskiego. Ograniczenie - wynika z umów międzynarodowych dotyczących Polski (eksterytorialność polskich placówek dyplomatycznych na terytorium innych państw).Zakres personalny - czyli kogo obowiązuje prawo danego państwa. Otóż obowiązuje ono wszystkie osoby znajdujące się na terytorium danego państwa i jego obywateli. Rozszerzenie - prawo danego państwa obowiązuje wszystkich jego obywateli niezależnie gdzie się znajdują. Ograniczenie - dotyczy przedstawicieli państw obcych.
Zakres temporalny - czyli ustalenie momentu początkowego i końcowego obowiązywania aktu prawnego. Najczęściej sam akt zawiera własne rozwiązanie (od kiedy do kiedy obowiązuje.
Konsument każda osoba fizyczna dokonująca czynności prawnych z przedsiębiorstwem nie związanych bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zawodowej przez tę osobę (konsument zawiera, zmienia, zrywa umowy w stosunku do przedsiębiorcy) Powyższa definicja związana jest z sytuacją gdy osoba fizyczna prowadzi przedsiębiorstwo (jest przedsiębiorcą). Przykład: Jeżeli np. właściciel przedsiębiorstwa budowlanego kupuje dla swoich potrzeb TV to jest konsumentem. Nie jest nim jednak gdy kupuje TV dla firmy. Przedsiębiorstwo
W znaczeniu podmiotowym to zorganizowany zespół czynników materialnych i niematerialnych, niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo jest rzeczą swego rodzaju, może być przedmiotem czynności cywilnoprawnych, np. można je zbyć, wydzierżawić, narzucić ograniczone prawa majątkowe itp. Przedsiębiorstwo można sprzedać bo stanowi pewną całość (zorganizowany zespół czynników) ale nie jest czymś stałym, bo następuje zastąpienie jednych czynników innymi. Gdyby nie powyższe zdanie przedsiębiorstwo jako całości nie można byłoby sprzedać a jedynie składowe jego elementów, których może być bardzo wiele. Elementem przedsiębiorstwa jest np. nazwa, środki finansowe, więc to wszystko nadaje się do sprzedaży w momencie sprzedaży przedsiębiorstwa.