Stosunek do własnego głosu i do pracy zawodowej a głos

Stosunek do własnego głosu wyraża podejście do samego siebie, akceptację lub nie akceptację własnej osoby. Tworzenie głosu, posługiwanie się mową nie jest jedynie wypadkową działania określonych mięśni. Jest również związane z psychiką, podświadomością, otoczeniem, warunkami pracy czy stanem fizycznym. Brzmienie, barwa i jakość głosu odzwierciedlają emocjonalny, umysłowy i fizyczny stan mówiącego. Głos zdradza coś bardzo osobistego, coś unikalnego, niepowtarzalnego, co zachodzi i znajduje się w człowieku. Słuchając czyjegoś głosu często z łatwością możemy ocenić jego kondycję psychiczną, życiową energię lub wyczuć jakie emocje przeżywa. Głos wyraża również poczucie własnej wartości i pewność siebie, a także nastawienie do osób, z którymi się komunikujemy. Od głosu zależą kontakty zawodowe i towarzyskie. W dużej mierze głos stanowi o atrakcyjności i atmosferze, którą wokół siebie tworzymy. Głos stanowi przedłużenie osoby. Gdy pozwalamy mu wyrażać prawdziwe uczucia, działa bez zakłóceń. Gdy zaś odrywamy go od ciała i potrzeby przekazywania własnych uczuć, pojawiają się trudności w jego emisji.     Posługiwanie się mową, głosem jest dzieleniem się światem własnych emocji, doświadczeń i przeżyć. Tłumienie własnych emocji pociąga więc za sobą tłumienie głosu, a to odbija się na jego jakości i funkcjonowaniu. Lęk przed odkryciem własnej osoby, emocji często ma swoje źródło w dzieciństwie oraz w późniejszych doświadczeniach związanych z negowaniem wartości własnej osoby i własnych możliwości nie tylko przez otoczenie, ale także przez samego siebie. Posługiwanie się głosem jest bardzo delikatnym obszarem funkcjonowania człowieka, łączącym się z wieloma dziedzinami ludzkiego życia. Jest to bowiem obszar związany z intymnym światem człowieka, dlatego wszelka niekonstruktywna krytyka, niesprawiedliwe i nieadekwatne opinie są boleśnie odczuwalne oraz na długo pozostają w pamięci ciała i umysłu.     Stosunek do własnego głosu- jego akceptacja, bądź przeciwnie niechęć do niego, wstyd, czy pragnienie posiadania głosu całkowicie innego, wpływają na jego działanie. Jeśli nauczyciel nie lubi własnego głosu powoduje, nieświadomie może ograniczać swoją głosową aktywność przede wszystkim w zakresie  pozalekcyjnych kontaktów z uczniami, rodzicami i innymi nauczycielami. Takie zachowanie rodzi dystans między nimi, co odbija się na jakości jego pracy dydaktycznej i relacjach interpersonalnych. Równocześnie niechęć do własnego głosu utrudnia zdrową pracę głosem i prawidłową emisję, ponieważ nastawienie psychiczne i przekonania nauczyciela na temat własnego głosu krępują swobodne posługiwanie się aparatem głosowym. Ujemnie wpływają na jego artykulację i dykcję oraz jakość głosu. Istotne jest również to, że zablokowania psychiczne mają swój wyraz w zablokowaniach natury fizycznej. Napięcia, które hamują swobodny przepływ energii, krwi oraz cyrkulację powietrza powodują prawie automatycznie zacisk krtani, przez co głos jest zduszony, gardłowy i wycofany, a to stanowi znaczne obciążenie dla narządu głosowego. Napięcia, które towarzyszą nauczycielowi, choć nieuświadamiane, prędzej czy później odbiją się na stanie narządu głosowego i jego możliwościach. W takiej sytuacji nauczyciel może być przekonany, że jego głos jest jaki jest i nic nie można zmienić, co oczywiście jest myśleniem błędnym.

 Gdy nauczyciel lubi swój głos, posługuje się nim chętniej, odważnie i pewniej. Częściej naturalnie moduluje barwę, różnicuję siłę i wysokość głosu, przez co jest o wiele lepiej  postrzegany przez uczniów. Jego mowa wyraża emocje. Dzięki temu potrafi również wykorzystać głos jako narzędzie budowania atmosfery w klasie i wzbudzić zainteresowanie nauczanym przez siebie przedmiotem. Nauczyciel, który lubi swój głos jest również bardziej otwarty na innych i przekazywanie posiadanej wiedzy. Nawet jego postawa ciała to wyraża, tworząc jednocześnie dobrą bazę dla oddechu i fonacji.
    Podejście do własnego głosu stanowi zatem istotny element pracy głosem uzupełniający praktyczne zastosowanie zasad poprawnej emisji i higieny głosowe; to element higieny psychicznej.

    Podobnie rzecz się ma z nastawieniem do wykonywanej pracy. Gdy nauczyciel lubi to co robi, gdy uczy z pasją, jego ciało jest bardziej odprężone, on sam czuje się pewniej w pełnionej przez siebie roli. Gdy ma poczucie zawodowych kompetencji oraz tego, że potrafi nawiązać kontakt z młodzieżą jego praca jest przyjemniejsza, mniej stresująca, a co za tym idzie powoduje mniejsze obciążenie głosu ponieważ on sam czuje się swobodniej.

    Gdy nauczycielowi brakuje wiary w siebie, w odpowiednie przygotowanie do pracy i posługiwania się głosem, gdy ma poczucie, że trafił do zawodu przypadkiem, a nie z powołania, gdy brakuje mu motywacji i w końcu gdy cierpi na syndrom wypalenia zawodowego, pojawia się lawina niekorzystnych czynników negatywnie oddziałujących na jego pracę zawodową i posługiwanie się głosem. Głównym zagrożeniem w takiej sytuacji oprócz stresu i pojawiających się z związku z nich napięć, jest ogólny spadek energii życiowej, a także niechęć i frustracja. W takiej sytuacji baza oddechowa i czynność fonacyjna krtań są znacznie upośledzone; a gdy baza oddechowa jest osłabiona uruchomione zostają mechanizmy kompensacji w postaci zwiększonego napięcia mięśni odpowiedzialnych za tworzenie głosu.

    Uświadomienie sobie tych zależności pozwala na bardziej świadome posługiwanie się głosem i eliminowanie negatywnych skutków występujących napięć psychofizycznych. Dzięki temu praca nauczyciela może stać się nie tylko bardziej efektywna, ale także efektowna.

---