AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELI
Awans jest przejściem na wyższe stanowisko, podniesieniem do wyższej rangi. Stanowi motywację do dalszej pracy, rozwoju zawodowego i podnoszenia swoich kwalifikacji i umiejętności. Awans zawodowy jest również motywowany finansowo.
Wszelkie obowiązki związane z awansem zapisane są w Karcie Nauczyciela oraz w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Istnieją 4 stopnie awansu zawodowego nauczycieli:
1) Nauczyciel stażysta - 9 miesięcy
2) Nauczyciel kontraktowy - 2 lata 9 miesięcy, staż skrócony - od 9 miesięcy do 2 lat
3) Nauczyciel mianowany - 2 lata 9 miesięcy, staż skrócony - 9 miesięcy, 1 rok i 9 miesięcy
4) Nauczyciel dyplomowany
Stopień nauczyciela kontraktowego
Pierwszy dzień pracy jest równocześnie początkiem stażu. Jest to okres przygotowawczy, w którym nauczyciel nabywa wiedzę i nowe doświadczenie. Dyrektor szkoły przydziela opiekuna, z reguły nauczyciela wyższego stopniem i doświadczonego. Taki opiekun udziela pomocy w przygotowaniu i realizacji planu rozwoju zawodowego. Plan rozwoju zawodowego to program ukierunkowujący działania nauczyciela w okresie stażu, uwzględniający specyfikę i potrzeby szkoły, zadania do realizacji, określone rozporządzeniem MEN oraz wymagania potrzebne do uzyskania wyższego stopnia awansu. Nauczyciel stażysta powinien w nim uwzględnić swoje dotychczasowe umiejętności, wiedzę, kwalifikacje . Plan ten tworzy się na 9 miesięcy pracy.
W ciągu stażu nauczyciel powinien:
- poznać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły, w tym:
a) sposób prowadzenia dokumentacji,
b) przepisy dotyczące zapewnienia bezpiecznych warunków nauki i pracy,
- uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu, lub innych nauczycieli, w wymiarze minimum dwa razy w miesiącu i omówić z prowadzącym obserwowane zajęcia,
- prowadzić zajęcia z uczniami w obecności opiekuna stażu lub dyrektora szkoły, w wymiarze minimum raz w miesiącu,
- uczestniczyć w wewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli - z uwzględnieniem specyfiki i rodzaju szkoły.
Następnie plan rozwoju zawodowego przedstawia się do zatwierdzenia dyrektorowi szkoły. Należy także dokonać oceny dorobku zawodowego z okresu stażu. Nauczyciel stażysta, w ciągu 14 dni od otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu, składa wniosek do dyrektora szkoły o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego. Komisję powołuje dyrektor szkoły.
W skład komisji wchodzą:
1) dyrektor (wicedyrektor), jako jej przewodniczący,
2) przewodniczący zespołu przedmiotowego (wychowawczego); jeżeli taki zespół nie został w szkole powołany - nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony w szkole; jeśli w szkole nie są zatrudnieni nauczyciele mianowani lub dyplomowani - nauczyciel kontraktowy,
3) opiekun stażu.
Przeprowadza się rozmowę kwalifikacyjną, a gdy nauczyciel uzyska akceptację komisji oraz zaświadczenie, otrzymuje od dyrektora szkoły akt nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.
Stopień nauczyciela mianowanego
Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lat. Staż rozpoczyna się 1 września na wniosek skierowany do dyrektora szkoły.
Ubiegający się o awans nauczyciel powinien:
- uczestniczyć w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu oraz potrzeb szkoły,
- pogłębiać swoją wiedzę i umiejętności zawodowe,
- poznawać przepisy dotyczące systemu oświaty.
Wymagania, których spełnienie jest konieczne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują:
- umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający realizację statutowych zadań szkoły,
- znajomość środowiska uczniów, ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem uczniów,
- umiejętność omawiania własnych lub obserwowanych zajęć,
- znajomość organizacji i zasad funkcjonowania szkoły.
Procedura awansu na nauczyciela mianowanego jest bardzo podobna do awansu na nauczyciela kontraktowego. Dyrektor również przydziela opiekuna stażu, którego zadaniem jest udzielanie pomocy w przygotowaniu i realizacji planu rozwoju zawodowego oraz opracowanie oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Po zakończeniu stażu nauczyciel w ciągu 30 dni składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji swojego planu rozwoju zawodowego. Po otrzymaniu pozytywnej oceny składa się wniosek o postępowanie egzaminacyjne.
Komisję egzaminacyjną powołuje organ prowadzący szkołę.
W skład komisji wchodzą:
1) przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący,
2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
3) dyrektor szkoły,
4) dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra do spraw oświaty i wychowania .
Egzamin przeprowadzany jest podczas posiedzenia komisji. Nauczyciel dokonuje prezentacji dorobku zawodowego i udziela odpowiedzi na pytania członków komisji. Po zdaniu egzaminu organ prowadzący nadaje stopień nauczyciela mianowanego.
Stopień nauczyciela dyplomowanego
Jest to najbardziej „nieokreślony” stopień awansu, ponieważ nauczyciel starający się o stopień nauczyciela dyplomowanego, musi oddać teczkę z dokumentami potwierdzającą jego dotychczasowe dokonania.
Nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego .
Ubiegający się o awans nauczyciel powinien:
- doskonalić warsztat i metody pracy,
- realizować zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły,
- pogłębiać wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy.
Do najważniejszych zadań podczas odbywania stażu należą:
- doskonalenie warsztatu i metod pracy,
- uczestniczenie w realizowaniu zadań wykraczających poza wykonywane obowiązki,
- uczestniczenie w różnych formach doskonalenia, służących własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy szkoły.
Nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela dyplomowanego musi napisać planu rozwoju zawodowego na okres stażu z uwzględnieniem specyfiki i potrzeb szkoły, zadań, które ma realizować, jego własnej wiedzy, umiejętności i doświadczenia.
Podobnie jak w innych przypadkach, dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Ocenę formułuje po zasięgnięciu opinii rady rodziców lub rady szkoły. W ciągu 3 lat nauczyciel powinien złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego.
Komisję kwalifikacyjną powołuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny.
W skład komisji wchodzą:
1) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jako jej przewodniczący,
2) dyrektor lub wicedyrektor szkoły,
3) trzej eksperci z listy MEN,
4) wskazany przez nauczyciela przedstawiciel związku zawodowego - powołany jedynie na wniosek nauczyciela ubiegającego się o awans.
Komisja kwalifikacyjna analizuje dorobek zawodowy nauczyciela mianowanego ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji oraz przeprowadzonej rozmowy, podczas której nauczyciel odpowiada na pytania członków komisji.
Po uzyskaniu akceptacji komisji organ sprawujący nadzór pedagogiczny nadaje stopień nauczyciela dyplomowanego.