Chirurgia
LECZENIE ŻYWIENIOWE
NIEDOŻYWIENIE
Około 50% chorych przyjmowanych do oddziału chirurgicznego wykazuje cechy niedożywienia
U 30% prawidłowo odżywionych chorych niedożywienie rozwija się w szpitalu
U 70% niedożywionych chorych ulega ono dalszemu pogłębieniu w trakcie pobytu
w szpitalu
PRZYCZYNY
Niedostateczne odżywianie doustne
Zwiększona utrata subst.odżywczych (zaburzenia trawienia, wchłaniania, przetoki)
Zwiększone zużycie i zapotrzebowanie -hiperkatabolizm (urazy, posocznica)
Leki (antybiotyki, chemioterapia)
NASTĘPSTWA NIEDOŻYWIENIA
Spadek masy ciała
Osłabienie siły mięśniowej
Zaburzenia odporności
Niedokrwistość niedobarwliwa
Obniżenie stężenia białek w surowicy
Zaburzenia gospodarki wodno - elektrolitowej
Zmniejszenie masy narządów
Zanik błony śluzowej jelita cienkiego
Zaburzenia trawienia i wchłaniania
Kolonizacja bakteryjno - grzybicza p.pokarmowego
Zwiększona częstość powikłań pooperacyjnych (upośledzenie gojenia ran, zakażenia ran, występowanie przetok przewodu pokarmowego itp.)
Większa śmiertelność okołooperacyjna
Przedłużony pobyt w szpitalu
Zwiększone koszty leczenia
- zmiany w przewodzie pokarmowym
Upośledzenie wchłaniania
i trawienia substancji odżywczych -
z powodu obrzęku na skutek spadku stężenia albumin, atrofii śluzówki, proliferacji bakterii
- zmiany w przewodzie pokarmowym
Czynność immunologiczna - niedobór jelitowej IgA, zmiany jelitowej tkanki limfoidalnej związane z niedożywieniem białkowo-energetycznym, niedobór wit.A, niedobór glutaminy- ZABURZENIA ODPORNOŚCI
Upośledzenie metabolizmu leków (niedobór cytochromu p-450)
Zwiększona przepuszczalność - upośledzenie bariery jelitowej translokacja jelitowa? - komórki odpowiedzi immunologicznej i toksyny (przy wstrząsie, posocznicy, urazie,chemioterapii)
Upośledzenie gojenia zespoleń jelitowych
NIEDOŻYWIENIE A POWIKŁANIA
Powikłania - 20 razy częściej u chorych niedożywionych
U ponad 40% chorych z ciężkim niedożywieniem występują powikłania
np.stężenie albumin < 2,5g%
- powikłania pooperacyjne 4-krotnie częstsze
- śmiertelność pooperacyjna 6-krotnie wyższa
OCENA STANU ODŻYWIENIA
Wywiad żywieniowy
BMI
Skale oceny niedożywienia (np.SGA)
badanie fizykalne
badania antropometryczne
oznaczanie białek somatycznych
oznaczanie białek trzewnych
badania immunologiczne
WSKAZANIA DO LECZENIA ŻYWIENIOWEGO
Utrata > 10% zwykłej masy ciała ok. 3 m-cy przed przyjęciem do szpitala
Stężenie albumin w surowicy krwi < 30g/l
Limfocytopenia < 1000 limfocytów/ml krwi obwodowej
Cel leczenia żywieniowego
przywrócenie do stanu prawidłowego stężenia i składu białek ustrojowych
Zwiększenie podaży substancji odżywczych
Zapobieganie zaburzeniom i niedoborom
Zapobieganie utracie masy ciała
Utrzymanie zasobów białka
Przywrócenie prawidłowej masy komórkowej
Wybór rodzaju leczenia żywieniowego
POZAJELITOWO? DOJELITOWO?
Czy przewód pokarmowy jest wydolny?
TAK NIE
<21 dni >21 dni <14 dni >14dni
Sonda stomia obwód centralne
jeśli możliwe - dodatkowe żywienie dojelitowe
Żywienie pozajelitowe należy rozpocząć u chorych, którzy nie chcą, nie mogą, bądź nie powinni być żywieni drogą przewodu pokarmowego
Leczenie żywieniowe można rozpocząć po wyrównaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych (np. po wyprowadzeniu chorego ze wstrząsu i wczesnego okresu pooperacyjnego)
Żywienie pozajelitowe
Gotowe worki dwu-, trzykomorowe zawierające aminokwasy, węglowodany i emulsje tłuszczowe
Dodatki: witaminy, pierwiastki śladowe, substancje o szczególnym znaczeniu -np. immunomodulujące-zawierające omega-3,omega-6,omega-9 kw.tłuszczowe, glutaminę,argininę i in.
Worki przygotowywane z pojedyńczych składników specjalnie dobrane dla indywidualnego pacjenta
Standardowy program ŻP:
0,15-0,25 gN/kg m.c./d
20-30 kcal/kg m.c./d
Ok. 150 kcal/1gN
70% energii z węglowodanów
30% energii z tłuszczu
Dobowe zapotrzebowanie na witaminy, pierwiastki śladowe, wodę
Insulina 1j. na ok.10g glukozy
Żywienie dojelitowe
Doustne
przez zgłębniki do żołądka,jelita
przez stomie (gastro-,jejuno-, PEG)
Diety standardowe; specjalne - np. cukrzyca, immunomodulujące (omega-3, glutamina)
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Zmniejsza odsetek powikłań pooperacyjnych u ch.niedożywionych
Poprawia odpowiedź immunologiczną
Umożliwia stosowanie bardziej agresywnych metod leczenia (szczególne znaczenie w onkologii i int.terapii)
WPROWADZENIE ŻYWIENIA POZAJELITOWEGO
[LECZENIA ŻYWIENIOWEGO]
JEST CZWARTYM KAMIENIEM MILOWYM W CHIRURGII
PO WPROWADZENIU ZASAD ASEPTYKI, ZNIECZULENIA OGÓLNEGO
I ANTYBIOTYKOTERAPII
Stevens J.C. JAMA 1972