SYSTEM PIENIEŻNY

Jest to ogól norm prawnych określających podstawowa jednostkę monetarna i jednostki pomocnicze, ich nazwy, wartość sposób zabezpieczenia emisji pieniądza , jego moc zwalniania z zobowiązań, zakres cyrkulacji i jego wymienialność na pieniądz innych państw. Pieniądz kruszcowy ( złoto lub srebro ) staje się niewystarczająca do obsługi rynku, rozwój handlu powoduje rozwój banków, które na masowa skale wprowadzają weksle i czeki, zastępujące pieniądz kruszcowy; pojawia się nowa forma pieniądza - banknot.

Weksel jest to dokument dłużniczy wyrażający bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty wymienionej na nim sumy pieniężnej do rak określonej osoby, w oznaczonym terminie i miejscu, potwierdzone podpisem wystawcy.

Często kłopoty i ryzyko związane z realizacja weksli przyjmują banki, kupując weksle przed terminem płatności i po niższej cenie, niż suma na jaka zostały wystawione.

Czek - jest to papier wartościowy zawierający bezwarunkowe polecenie wypłaty przez bank określonej kwoty pieniężnej okazicielowi czeku lub osobie na nim wskazanej, ze środków ( rachunku ) wystawcy czeku.

Rodzaje czeków:

- imienne - na określonego remitenta czyli osobę na która czek wystawiono

- na okaziciela - które mogą być przekazane przez wręczenie ich innej osobie

Czek jest specyficznym rodzajem weksla. Jest on wekslem bankowym i służy do wielokrotnych rozliczeń bezgotówkowych.

Pieniądz papierowy zestal wprowadzony po kryzysie 1929-1933 - jest niewymienialny na złoto. Obecnie funkcjonuje symboliczny pieniądz papierowy, któremu wartość nadaje prawo i czyni go powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym.

Rozwój systemu finansowego doprowadził do powstania pieniądza bankowego, zwanego także pieniądzem wkładowym lub depozytowym który służy do rozliczeń bezgotówkowych.

Funkcjonuje także pieniądz elektroniczny, przez zapis wartości na karcie magnetycznej. Rachunki bankowe zawarte SA w komputerze i SA obciążane lub uznawane za pomocą kart magnetycznych.

Miedzy bankami a ludnością stosuje się trzy formy transakcji pieniężnych:

1. BANKOMATY - wpłaty, wypłaty i przelewy za pomocą plastikowej karty identyfikacyjnej

2. TERMINALE - końcówki komputera bankowego w punktach sprzedaży, umożliwiają sprawdzenie stanu konta kupującego i obciążanie jego rachunku bankowego.

3. BANKOWOŚĆ DOMUWA - końcówki komputera bankowego zainstalowane SA w domu klienta

PRAWO KOPERNIKA - GRESHAMA

- pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy

Jeżeli w obiegu występują: pieniądz pod wartościowy, pełnowartościowy i nad wartościowy to pieniądz mający lepsza relacje miedzy wartością materiału pieniężnego a obowiązująca prawnie wartością nominalna jest wypierany z obiegu przez pieniądz mający gorsza tę relacje.

W GOSPODARCE RYNKOWEJ PIENIADZ PELNI NASTEPUJACE FUNKCJE:

1. miernika wartości - mierzy i wyraża wartość wszystkich towarów i usług.

* Pozwala określić stosunek wartości poszczególnych towarów i ustalić relacje w procesie wymiany co następuje za pomocą cen, będących pieniężnym wyrażeniem wartości towarów.

2. środka wymiany - cyrkulacji

* Polega ona na pośredniczeniu w transakcji kupna i sprzedaży zawieranych na rynku przez kupujących i sprzedających

3. środka przechowywania wartości - tezauryzacji

* Pieniądz może być gromadzony w postaci oszczędności, jeśli nie traci zbyt szybko na wartości ( wzrost cen )

4.srodka płatniczego

* przy regulowaniu zobowiązań finansowych wynikających np. z kredytow, podatków, kar, czynszów itp.

5. pieniądza światowego

* gdy państwo gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną i swobodę posługiwania się nim w obrotach płatniczych i kapitałowych

CZYNNIKI OKRESLAJACE POPYT PIENIADZA

1. pieniądz jako środek wymiany i środek płatniczy jest transakcyjnym popytem na pieniądz niezbędny do zakupu dóbr i usług. Wielkość tego popytu zależy od ilości nabywanych dóbr i usług oraz ich cen. Terminy otrzymywania dochodów i wydatków są zróżnicowane dlatego przedsiębiorstwa musza utrzymywać pieniądz płynny ( Cash flow )

2. Wynika z niepewności przyszłych dochodów i wydatków oraz dążenia do bezpieczeństwa - określany jest mianem przezornościowego popytu na pieniądz. Przedsiębiorstwa otrzymują pewne zasoby pieniądza w celu sfinansowania nieprzewidzianych wydatków.

3. spekulacyjny popyt na pieniądz - polega na dążeniu do posiadania pieniądza w przewidywaniu spadku cen innych aktywów oczekiwania i przyszłych zysków ( np. akcje, obligacje). Działania takie obarczone są dużym ryzykiem.

POPYT NA PIENIADZ ZALEZY PRZEDE WSZYSTKIM OD:

- poziomu dochodu narodowego

- wielkość dochodów osobistych

- wysokość stop procentowych ( depozytów a nie kredytów )

- ogólnego poziomu cen

PODAZ PIENIADZA JEST TO ILOSC PIENIADZA WPROWADZONEGO DO OBIEGU. PODAZ REGULOWANA JEST PRZEZ BANK CENTRALNY W OPARCIU O PRZEWIDYWANYH DOCHOD NARODOWY, WZROST CEN, PREDKOSC OBIEGU PIENIADZA, WPLYW OPROCENTOWANIA NA STRUKTURE ZASOBOW PIENIEZNYCH.

ROWNANIE OBIEGU PIENIADZA

Ilość pieniądza w obiegu określa formuła:

M*V = P*Q

M- ilość pieniądza w obiegu ( zasoby pieniądza )

V - prędkość obiegu pieniądza ( oznacza ile razy przeciętnie jednostka pieniężna została użyta przy zawieraniu transakcji w ciągu roku )

P - przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład produktu narodowego brutto

Q - ilość wytworzonych dóbr i szlug, czyli realna wielkość produktu narodowego brutto.

Zasoby pieniądza pomnożone przez prędkość jego obiegu równe są cenom dóbr i usług pomnożonym przez wielkość ich produkcji.

Wzrost poziomu cen występuje gdy:

- zasoby i prędkość obiegu rośnie szybciej niż produkcja

- produkcja nie rośnie a rośną zasoby pieniądza

- wielkość produkcji i zasoby pieniądza nie ulęgną zmianom a wzrośnie prędkość jego obiegu

- spadnie poziom produkcji przy nie zmienionych zasobach pieniądza i prędkości jego obiegu

KREDYTY:

- krótkoterminowe - udzielane na okres do 1 roku, służy na finansowanie bieżących operacji przedsiębiorstw ( przyrost zapasów, środków produkcji i wyrobów gotowych). Forma tego kredytu jest weksel handlowy oraz kredyt na roku bieżącym.

- średnioterminowe - na okres 1-5 lat - wykorzystywany do finansowania maszyn i urządzeń większych zakupów zagranicznych, zakupów ratalnych których liczba rat jest większa od 12

- długoterminowe - okres spłat większy od 5 lat. Służy finansowaniu inwestycji o długim cyklu realizacji, np. inwestycje rolne, infrastruktura, budownictwo mieszkaniowe itp. Udzielają go banki inwestycyjne, hipoteczne, instytucje niebankowe.

Warunkiem uzyskiwania kredytu jest posiadanie przez kredytobiorcę zdolności kredytowej.

BANKI I ICH FUNKCJE

Banki są to instytucje systemu pieniężno - kredytowego pośredniczące w obiegu pieniądza w gospodarce rynkowej.

Dwustopniowy system bankowy:

- bank centralny ( bank emisyjny, emisja pieniądza gotówkowego)

- bank

---