KRYMINOLOGIA jest nauką o przestępstwie i przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawisk patologii społecznej oraz ich zapobiegania, a także o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej.
Działy kryminologii:
1.Symptomatologia Kryminalna - fenomenologia - (formy objawowe przestep.)dynamika i struktura przest. - geografia kryminalna - sposoby popełniania przestępstw- niektóre elementy świata przest.
2. Etiologia Kryminalna -
(badanie przyczyn przest.) - badanie osobowości sprawcy - czynniki determinujące zachowania przestępne - uwarunkowania motywacyjne
3. Profilakt. Kryminol. - opracowywanie środków zapobiegania p-ści,
4. Funkcjonowanie systemu sprawiedliw. Karnej.
Korelacja z innymi naukami
Z prawem karnym materialnym
Z prawem karnym wykonawczym
Z kryminalistyką
Z prawem karnym procesowym
Z wiktymologią kryminalną
Z psychologią
Z socjologią
Z pedagogiką
Z naukami medycznymi /głównie z psychiatrią, neurologią i endokrynologią/
Z farmacją
Ze statystyką
Z innymi naukami /np. ekonomią polityczna, cybernetyką, polityką społeczna/
Rodzaje badań kryminologicznych ze względu na cel badań:
I. Badania diagnostyczne np. badanie przestępczości na danym terenie w pewnym czasie,lub badanie inteligencji sprawców, sposobu popełniania przestępstw
II. Badania eksplanacyjne (wyjaśniające) - dot. etiologii p-stw, tj. przyczyn.
III. Badania prognostyczne - przewidywanie zdarzeń w przyszłości np. struktury p-stw, zachowań poj. Ludzi lub zjawisk patolog.
Rodzaje badań kryminologicznych ze względu na przedmiot badań
Badania indywidualne (idiograficzne) zmierzają do wykrycia wszelkich okoliczności związanych z jednostkowym faktem /Studium przypadku (case study) np. pojedynczy człowiek (przestępca), pojedyncze przestępstwo
Badania monograficzne- badania wielopłaszczyznowe, ich celem jest możliwie wszechstronny opis pewnego zbioru, zdarzenia czy przypadku, uwzględniający wiele zmiennych i sytuacji oraz zachodzących między nimi relacji.
METODY /TECHNIKI/ STOSOWANE W BADANIACH KRYMINOLOGICZNYCH
Metody statystyczne- polegają na wykorzystaniu osiągnięć statystyki dla potrzeb kryminol
Obserwacja polega na szukaniu i znajdywaniu w spostrzeżeniach odpowiedzi na pewne z góry postawione pytania (obser. Uczestnicząca, nieuczestniczaca - lustracja - eksperyment)
Wywiady i kwestionariusze
- kwest. Wywiadu, kwest. Ankiety, badania panelowe, kwest. socjometryczny
Wykorzystanie dokumentów
Badania psychologiczne
Analiza stanu zdrowia
Badania sposobów komunikowania się przestępców.
Czynniki kryminogenne są to zdarzenia, stany, okoliczności, które determinują pojawienie się przestępstwa
Ogólna klasyfikacja czynników kryminogennych:
1. czynniki indywidualne /endogenne/- tkwiące w cechach psychosomatycznych, w strukturze osobowości
2. czynniki społeczne /egzogenne/- tkwiące w układach stosunków społecznych
Przestępczość /w ujęciu kryminologicznym/ jest to ogół czynów określonych w ustawie, zabronionych pod groźbą kary, które popełnione zostały w danej jednostce terytorialnej w określonym czasie
STRUKTURA PRZESTĘPCZOŚCI
Jest to zbiór czynów przestępczych uporządkowanych według przyjętego kryterium klasyfikacyjnego (najczęściej według szczególnej części k.k. ale też może to być podział na zbrodnie i występki, przestępczość nieletnich i dorosłych
DYNAMIKA PRZESTĘPCZOSCI: Tempo i kierunek zmian, jakim ulega w czasie liczba stwierdzonych przestępstw na danym terenie.
GEOGRAFIA KRYMINALNA: Jest to terytorialne rozmieszczenie przestępczości, jej nasilenia, bądź rozmiarów /najczęściej uwzględnia się administracyjny podział państwa/. Tworzy się wówczas atlas przestępczości, mogący również uwzględniać np. przejawy patologii społecznej występujące na danym terenie.
ROZMIAR PRZESTĘPCZOŚCI: Jest to udział zachowań przestępczych w całokształcie zachowań społeczeństwa. Udział ten jest różny w zależności od tego, czy rozważa się przestępczość rzeczywistą, ujawnioną (pozorną), stwierdzoną czy też osądzoną
Współczynnik przestępczości to liczba przestępstw stwierdzonych, przypadająca na 100tys. Ludności w danym roku
Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw to stosunek procentowy liczby przestępstw wykrytych do liczby przestępstw stwierdzonych.
Wskaźnik dynamiki to stosunek procentowy odpowiadających sobie liczb w roku bieżącym i ubiegłym lub w innych okresach porównawczych
W wąskim ujęciu ciemną liczbą określa się stosunek ilościowy przestępstw stwierdzonych do przestępstw rzeczywiście popełnianych.
W szerszym ujęciu będzie to stosunek liczby przestępstw rzeczywiście popełnionych do liczby przestępstw, których sprawy zostały zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym.
Obszary ciemnej liczby:
przestępstwa, które w ogóle nie doszły do wiadomości organów ścigania - p-stwa, które zostały ujawnione, jednakże ich sprawcy nie zostali wykryci -
p-stwa, których sprawcy zostali wykryci, ale z uwagi na negatywne przesłanki procesowe nie dochodzi do wniesienia aktu oskarżenia lub nie zapada wyrok skazujący -
pstwa, za które sprawcy zostali skazania prawomocnym wyrokiem skazującym, jednakże nie wszystkie czyny były znane organom ścigania i objęte aktem oskarżenia
Czynniki wpływające na zakres ciemnej liczby to:
brak zameldowań o przestępstwie ze strony pokrzywdzonych - brak współpracy świadków z organami ścigania oraz nieumiejętność współpracy ze społeczeństwem - metody działania przestępczego - poziom pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości
Nieletni - pojęcia
Niedostosowanie społeczne- względnie trwałe zachowanie nacechowane zespołem objawów świadczących o nieprzestrzeganiu podstawowych zasad postępowania, norm społecznych i prawnych obowiązujących młodzież w wieku szkolnym Przejawy - wagary, ucieczki z domu, przebywanie w zdemoral. Towarzystwie, agresywne zachowanie, wandalizm, picie alkoholu, odurzanie się, uczestniczenie w sektach i subkulturach).
Demoralizacja- w świetle przepisów u.p.n. oznacza szczególnie intensywną i względnie trwałą postać niedostosowania społecznego, to proces odchodzenia od obowiązujących w społeczeństwie wartości moralnych, a przejawiający się niekiedy poprzez przestępczość czy wykolejenie jednostek (narusz. Zasad współż. Społ, poepłnienie czyny zabron, systemat. Uchylanie się do obowiązku szkolnego, używanie alkoholu, narkotyków, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych)
Wykolejenie społeczne- jest to degeneracja biopsychospołeczna, wynaturzenie uwarunkowane długotrwałą destrukcją osobniczą, właściwa jednostkom niedostosowanym społecznie o głębokim stopniu dewiacji, która sprawia, że pozostają one w drastycznej kolizji z prawem i normami społecznymi. Typy - wyk. przestępcze (przestępczość złodziejska, bandycka, chuligańska) - wyk. obyczajowe
(alkoholizm, narkomania, smookaleczenia, samobójstwo - pasożytnictwo społeczne (nie uczą się) - wyk. seksualne (zboczenia i dewiacje seksualne)
Uwarunkowania nieprzystosowania społecz. nieletnich - 1 Uwarunkowania indywidualne: Wynikające z cech osobowości jednostki - Wynikające z zaburzeń biopsychologicznych okresu dojrzewania - Trwałe zaburzenia psychiczne 2. . Uwarunkowania społeczno- środowiskowe: - Uwarunk. ogólnospoł. (sytuacja polityczna i społeczna społecz, system wartości, miejsce rodziny w strukturze społecz, historycznie ukształtowany model rodziny, urbanizacja,) - Uwarunkowania środowiskowe (środowisko rodzinne, szkolne, rówieśnicze).
Rodzaje grup - 1. rówieśnicze członkowie wywodzą się z sąsiedztwa, gdzie rozpiętość wiekowa nie jest zbyt duża (14-17 lat). Członkowie tych grup nie dokonują aktów przestępczych, gromadzą się w swoim gronie, starając się zaimponować sobie nawzajem (alkohol, papierosy, sznyty)
2. chuligańskie- członkowie chcą przede wszystkim zaimponować swoją siłą, wymyślają bardziej emocjonujące zajęcia (np. niszczenie mienia) 3. chuligańsko-kradnące - jeżeli w tej grupie utrze się „pogląd”, że odpowiedzialność za popełnione czyny zawsze ich ominie, członkowie dokonują coraz poważniejszych przestępstw.
4. przestępcze - około 70% członków tych grup jest zdemoralizowanych i nadal brną oni w przestępczość. Około 40% to recydywiści notorycznie popełniający przestępstwa.
PATOLOGIA SPOŁECZNA- to rodzaj zachowania, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego czy ten rodzaj struktury jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej, niedającej się pogodzić społeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane.
Dewiacja- wszelkie zachowanie niezgodne z przyjętą normą pojmowaną jako wskazówka zachowania, chodzi tutaj zarówno o norm prawną jak i obyczajową czy moralną.
(p-ść, zachowania patlogiczne, samoniszczenie, typy zachowań aspoł, dewieacyjne zachowania seskeualne, zboczenia, zaburzenia psychiczne i nerwice.
Przejawy Patologii w Polsce
I.Przestępczość - ogół czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, które zostały popełnione na danej jednostce terytorialnej w określonym czasie.
II.ALKOHOLIZM- (wg WHO) jest to każda forma pijaństwa, która rozmiarami swymi przekracza granicę tradycyjnego zwyczajowego, dietetycznego użytku oraz granicę zgodności ze społecznymi zwyczajami w tej dziedzinie.
Alkoholikami są osoby nadmiernie pijące, u których zależność od alkoholu osiągnęła taki stopień, że wykazują bądź wyraźne zaburzenia psychiczne, bądź zachowują się w sposób przynoszący szkodę ich zdrowiu fizycznemu i psychicznemu, ich stosunkom z osobami drugimi, ich sytuacji społecznej i ekonomicznej. Są to również ludzie, którzy wykazują objawy zwiastujące takie zaburzenia, a zatem wymagające leczenia.
Przyczyny alkoholizmu można podzielić na:
1.Indywidualne - ciekawość, problemy psychiczne, stres, słaba osobowość tj. podatność)
2.Środowiskowe - wpływ grupy, chęć zajęcia pozycji, rodzina, praca, uroczystości, subkultury.
3.Społeczne
- uwarunkowania historyczne
- tradycje kulturowe (obyczaj), przyzwolenie społeczne, dostępność, trudna sytuacja ekon.
III. Narkomania- stałe lub okresowe używanie w celach niemedycznych środków odurzających lub substancji psychotropowych, albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało od nich uzależnienie.
Prekursor- każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która może być przetworzona na środek odurzający lub substancję psychotropową albo może służyć do ich wytworzenia, określoną w wykazie prekursorów stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy
Środek odurzający- każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy
Substancja psychotropowa- każdą substancję pochodzenia naturalnego (w tym grzyby halucynogenne) lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wykazie substancji psychotropowych stanowiącym załącznik nr 3 do ustawy
Środek zastępczy- substancję w każdym stanie fizycznym, która jest trucizną lub środkiem szkodliwym, używaną zamiast lub w takich samych celach niemedycznych jak środek odurzający lub substancja psychotropowa
Substancje działające opóźniająco - Opium, morfina, heroina, barbiturany, leki uspokajające i hipnotyczne
Substancje pobudzające - kokaina, crack, khat, amfetamina, ecstazy.
Substancje halucynogenne-
Marihuana, haszysz, LSD, psylocybina, PCP, bieluń dziędzierzawa
Związek narkomani z p-ścią
Związek bezpośredni- dokonanie przestępstwa pod wpływem narkotyku, np. rozbój, zgwałcenie, prowadzenie pojazdu mechanicznego
Związek pośredni- dla zaistnienia przestępstwa nie jest istotne bycie pod wpływem środka /przestępstwo popełnione w celu zdobycia narkotyku, przestępstwa popełnione przez osoby niebędące narkomanami np. obrót, przemyt, produkcja, posiadanie…, przestępstwa wynikające z psychofizycznej degradacji narkomana, których by się wcześniej nie dopuścił itp
IV. PROSTYTUCJA- polega na utrzymywaniu przypadkowych, odpłatnych stosunków seksualnych bez uczuciowego zaangażowania partnerów i w zasadzie bez wyboru. W tym zakresie można wyodrębnić zarówno stosunki pomiędzy osobami różnej płci (prostytucja heteroseksualna) jak i tej samej płci (homoseksualna).
prostytutką- jest osoba, która zaspokaja potrzeby seksualne przygodnych partnerów za opłatą, bez zaangażowania uczuciowego i w zasadzie bez wyboru.
Uwarunkowania prostytucji
Czynniki indywidualne -
-Czynniki osobowościowe- tzw. osobowość prostytutki (niewłaściwa postawa wobec siebie, zaburzana ocena relacji kobieta- mężczyzna, nieprawidłowy rozwój sfery seksualnej)
-Zaburzenia psychopatologiczne (charakteropatia, niedojrzałość emocjonalna, psychopatie, zaburzenia paranoidalne, zachowania histeryczne, depresje)
-Niski poziom wykształcenia
-Wczesna, wymuszona inicjacja seksualna
czynniki środowiskowe
-Czynniki rodzinne- wadliwa struktura rodziny, zła atmosfera wychowawcza spowodowana złym pożyciem rodziców, zmienność środowisk wychowawczych, niski status materialny rodziny, patologie występujące w rodzinie
-Czynniki środowiskowe- namowa, ciekawość, chęć zaimponowania w środowisku posiadanymi dobrami materialnymi, trudności z nauką, ucieczki ze szkoły, z domu
Czynniki społeczne - bezrobocie, sytuacja ekon—gospod.
V. Subkultura- to względnie spójna grupa społeczna, pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji życia społecznego, wyrażająca swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważenie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury.
Grupa społeczna- określona liczba osób powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje posiadających wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości pewną zasadą odrębności
Grupa formalna- (grupa celowa)- organizowana w sposób administracyjny dla realizacji określonego celu, funkcjonująca w obrębie struktury formalnej, zadania członków, zasady działania oraz granice odpowiedzialności są regulowane przepisami, regulaminami, zachowania członków grupy podlegają sformalizowanej kontroli
Grupa nieformalna- grupa, w której więź wewnętrzna polega tylko na organizacji instytucji i kontroli nieformalnej
Podział grup nieformalnych:
- grupy koleżeńskie, towarzyskie, których istnienie ma pozytywny charakter i sprzyja integracji
- gangi- organizacje przestępcze realizujące interesy swoich członków wbrew interesowi społeczeństwa, działają w konspiracji w stosunku do otoczenia
- kliki- małe grupy, które zakulisowo dążą do takiego kształtowania stosunków w grupie, by zapewnić sobie dominującą pozycję i związane z nią maksymalne korzyści.
VI. Sekta (destrukcyjna)- to ruch totalitarny najczęściej podszywający się pod grupę religijną, kulturalną lub terapeutyczną wymagający os swych członków całkowitego posłuszeństwa, oddania się idei oraz darmowej pracy dla tej niewielkiej społeczności i przywódcy, a w skutek stosowania rozbudowanego systemu kontroli, zakazów oraz kar i technik psychologicznych, doprowadzający do całkowitej zależności adeptów, niszczący jednocześnie ich związki rodzinne i społeczne.
Przyczyny wstępowania do sekt:
chęć spróbowania czegoś nowego, zaspokojenia ciekawości
znudzenie codziennością
zrezygnowanie spowodowane niepowodzeniami
przekonanie o małej atrakcyjności Kościoła katolickiego i jego zasad
chęć nawiązania mistycznego kontaktu z Bogiem
dążenie do uzyskania wsparcia moralnego, duchowego
potrzeba akceptacji grupy, miłości, zrozumienia
-nadmierna wrażliwość
Techniki i sposób indoktrynacji:
1Etap delikatnego wprowadzania konwertyty i stopniowe uświadamianie mu kto jest prawdziwym gospodarzem
-Bombardowanie miłością
-Okazywanie chęci pomocy
-Gotowe odpowiedzi
-Technika flirtu
2.Etap izolacji
-Pranie mózgu
-Bombardowanie intelektualne
3Etap silniejszego wiązania się z grupą
VII. Włóczęgostwo, żebractwo, bezdomność
VIII. Samobójstwo
Przyczyny patologii społ:
Indywidualne-Osobowościowe- np. problemy z uzyskaniem akceptacji otoczenia i rekompensowanie tego braku np. w destruktywnych sektach, agresywnych subkulturach itp.
-Psychiczne- np. zaburzenia psychiczne, zakłócenia w rozwoju psychicznym, przebyte choroby
-Fizjologiczne- np. związane z zakłóceniem gospodarki hormonalnej, zakłócenia w rozwoju fizycznym w okresie dojrzewania
-Genetyczne- np. dziedziczenia skłonności do nałogów, zachowań agresywnych
Społeczne Dezorganizacja podstawowych grup społecznych
- Patologie w rodzinie (prostytucja, alkoholizm, rozbicie rodziny, przemoc domowa)
-Dysfunkcjonalność środowiska szkolnego (nieprawidłowa działalność dydaktyczna, opiekuńcza i wychowawcza szkoły, występujące patologie w szkołach np. nikotynizm, narkomania)
- Negatywne przejawy funkcjonowania w środowisku rówieśniczym (picie alkoholu, papierosy, narkotyki, popełnianie przestępstw i wykroczeń, subkultury, sekty religijne)
-Negatywny wpływ zjawisk masowych (bezrobocie, urbanizacja, industrializacja, „dozwolona” przemoc w mediach).
Jeśli w związku z określoną kombinacją czynników egzogennych częstość występowania zachowań przestępczych u danej jednostki jest istotnie wyższa niż u innej jednostki, to taką sytuację nazywa się sytuacją kryminogenną.
Jeśli jednostka z określoną kombinacją czynników endogennych wkracza częściej na drogę przestępczą niż jednostka tych cech niemająca, to mówi się wówczas o takiej jednostce jako o wyróżnionym na podstawie tych czynników podmiocie kryminogennym.
Syndrom obejmujący zarówno wszystkie wyróżnione cechy sytuacji, jak i cechy podmiotu nazywany jest ogólnym syndromem przestępczości.
Prawdopodobieństwo występowania zachowań przestępczych, gdy spełnione są wszystkie założone w takim syndromie warunki nazywa się ogólnym potencjałem przestępczości.
W ujęciu kryminologicznym recydywa oznacza-
Każdy powrót do przestępstwa i przyjmuje się ją bez względu na to czy sprawca przestępstwa został skazany, czy odbył karę, jaka to była kara i jaki upłynął okres od jej odbycia.
Przestępca powrotny- osoba co najmniej raz skazana za popełnienie przestępstwa, która ponownie zostaje skazana za przestępstwo popełnione po poprzednim skazaniu (skazana po raz drugi i każdy następny)
Sprawca wielokrotnie karany- najczęściej uważa się osobę skazaną za przestępstwo co najmniej po raz czwarty
Czynniki mające wpływ na recydywę w ujćiu środowisk.
1. wpływ środowiska rodzinnego, 2. wpływ środowiska szkolnego i rówieśniczego 3. wpływ czynników społecznych
Wiktymologia kryminalna jest to nauka, której przedmiotem są ofiary pokrzywdzone przestępstwem
Wiktymologia penalna- jej zakres nie sprowadza się jedynie do zainteresowania i badania cech ofiar osoby ofiary czy ofiar, lecz również do antycypowania szkód i krzywd, jakie ponosić mogą określone kategorie społeczne, a nawet społeczeństwa czy ludzkość w wyniku czyjegoś umyślnego bądź nieumyślnego działania
Wiktymologia indywidualna zajmująca się osobą ofiary, która w danym konkretnym przypadku ze względu na jakiś rodzaj cech stała się bądź może się stać przedmiotem czynu przestępczego
Wiktymologia grup- zajmuje się cechami grup społecznych i cechami kategorii społecznych, które posiadają wspólne elementy kondycji, czy to biologicznej, czy kulturowej, a także ekonomicznej, wreszcie organizacyjnej, wreszcie również społecznej
Wiktymologia społeczna- zajmuje się cechami społeczeństwa jako całości czy ludzkości w ogóle z punktu widzenia tych wszystkich priorytetów, które stanowią szczególną wartość dla utrzymania życia, rozwoju i postępu. Przeciwieństwem będą wojny czy zagrożenia warunków bytowania.
WIKTYMIZACJA-
1). Jest to pokrzywdzenie, czyli doznanie szkód i krzywd w wyniku jakiegoś zdarzenia
2). Jest to proces przekształcania się ofiary potencjalnej w rzeczywistą
WIKTYMIZACJA WTÓRNA- dalsze, mające miejsce w związku z doznaniem wiktymizacji pierwotnej, negatywne doświadczenia, których źródłem jest niewłaściwe traktowanie przez otoczenie społeczne i oficjalne instytucje. Jest to tzw. niewłaściwa reakcja społeczna ze strony zarówno sformalizowanych jak i niesformalizowanych czynników społecznych.
WIKTYMNOŚĆ- oznacza występowanie charakterystycznych cech, które w konkretnych przypadkach prowadzą do powstania np. zagrożenia dla zdrowia, życia, nietykalności.
Ofiara- osoba, która w wyniku jakiegoś zdarzenia doznała krzywd i szkód, czyli została nim pokrzywdzona
Ofiara bezpośrednia- osoba dotknięta wprost ujemnymi następstwami jakiegoś zdarzenia
Ofiara pośrednia- osoba, która z uwagi na swoje osobiste związki z ofiarą bezpośrednia- również odczuwa negatywne skutki danego zdarzenia
Ofiara uboczna- osoba, która przypadkowo doznaje szkód i krzywd w wyniku zdarzenia wymierzonego przeciwko ofierze bezpośredniej
Ofiara wielokrotna- osoba, która więcej niż raz została ofiarą bezpośrednią
Współofiara- druga lub jedna z wielu ofiar bezpośrednich danego zdarzenia
ELEMENTY SYTUACJI WIKTYMOLOGICZNEJ:
1.NIEOSTROŻNOŚĆ- ofiara nieświadoma skutków swojego zachowania stwarza warunki dogodne do zaistnienia przestępstwa
-Nieostrożność incydentalna- ofiara stwarza sytuację jednorazowo i przypadkowo
-Nieostrożność trwała- ciągłe stwarzanie sytuacji niebezpiecznych, lekkomyślność
2.PREDESTYNACJA- zbiór pewnych cech osób, ich sytuacja społeczno- zawodowa i in., które mają wpływ na większe uprawdopodobnienie, że staną się ofiarami przestępstw
-Predestynacja zawiniona- ujemne cechy osobowe
-Predestynacja niezawiniona- zachowanie sprzyjające popełnieniu przestępstwa spowodowane było „koniecznością życiową” ofiary
3.PROWOKACJA- sposób zachowania ofiary
-Prowokacja świadoma- ofiara zdaje sobie sprawę, że jej postawa może doprowadzić do przestępstwa, przypuszcza jednak, że uniknie niebezpieczeństwa
-Prowokacja nieświadoma- ofiara nie zdaje sobie sprawy, że jej zachowanie zawiera elementy obniżające próg wrażliwości przestępcy