Próg szkodliwości chwastów - ilość osobników chwastów danego gat. w danej uprawie, na m2 powyżej której obserwujemy straty plonu uzasadniające ekonomicznie odchwaszczanie, różne w zależności od potencjału wzrostu roślin uprawnych i chwastów
(bodziszek: próg powyżej 30-u roślin/m2, Komosa biała Henopodium album w uprawie buraków: 1,2 rośliny/m2, buraki rosną nisko a komosa wysoko, obie r. mają duże wymagania pokarmowe (2m. wys., 1,5 m obw.; 200 tys. nasion)
Biologia i ekologia chwastów
Sposoby regulacji występowania i zwalczania chwastów
Czynniki warunkujące selektywność herbicydów
Tolerancja i wrażliwość roślin na działanie fitotoksyczne herbicydów
Praktyczne aspekty stosowania herbicydów z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko
Definicja chwastu:
Chwast - roślina zbędna na danym polu, dziko rosnąca zadomowiona w danej uprawie i samosiew rośliny uprawianej zadomowionej w uprawie innego gatunku , podlegające zwalczaniu powyżej progu szkodliwości
Warunek powodzenia uprawy
Rośliny uprawiane są przez nas „udelikatnione” na drodze doskonalenia gatunków i odmian, a także zapewniając jej sprzyjające warunki; większość pochodzi spoza rejonu naszego kraju, bądź strefy klimatycznej.
Chwast a roślina uprawna
system korzeniowy głębszy
tolerancja na szkodniki, choroby, suszę, przymrozki, pH
liczba nasion i ich żywotność
(duże ilości nasion z 1-go egzemplarza lub kilka/kilkanaście pokoleń żółtlica -16 pok./rok; żywotność nasion do np. 50-ciu lat)
sposób rozmnażania
(nasiona / nasiona + organy wegetatywne u r. wieloletnich perz - 40 t rozłogów / rok)
Cel hodowli
Pochodzenie
Szkodliwość chwastów
bezpośrednia
- konkurencja o H2O, gł. w okresach krytycznych
- światło - ilość i jakość
- składniki pokarmowe
średnie zachwaszczenie : 5 - 20 (40)t/ha:
pobiera: 80kg N; 100kg K; 20kg P
- pasożyty, półpasożyty
Półpasożyt - posiada aparat fotosyntetyzujący, od żywiciela pobiera H2O i składniki pokarmowe, np. jemioła
Pasożyt - całkowicie uzależniony od rośliny żywicielskiej; np. kanianka i zaraza; kiełkują wyłącznie w obecności w glebie wydzielin korzenia r. żywicielskiej
Zwalczanie: wysiew rośliny uprawnej i niedopuszczenie do zakwitnięcia lub siew roślin o podobnych wydzielinach
- allelopatia
pośrednia
jakość plonu
uszkadzanie korzeni, pąków kwiatowych, mniejszy plon
- wydajność gleby
- wartość pola
- poziom przymrozków
- temp. gleby
gleba wolniej się nagrzewa (zasłonięta chwastami); głownie problem wiosną (różnice rzędu 4oC)
- alergie
- owady zapylające
konkurencja o owady zapylające wcześnie kwitnących roślin upr. z żółto kwitnącymi chwastami
Podział chwastów:
Długość rozwoju:
Wieloletnie (perz właściwy ; ostrożeń polny)
Roczne
Jare
Krótkotrwałe (starzec zwyczajny; żółtlica drobnokwiatowa)
Właściwe
Wczesno wschodzące (owies głuchy; komosa biała)
Późno wschodzące (przymiotno kanadyjskie, chwastnica jednostronna)
Zimujące i ozime (mak polny i tasznik pospolity)
Dwuletnie - 1 rok - wytworzenie części wegetatywnej; 2 rok - wydawanie nasion Daucus carrota
MIEJSCE WYSTĘPOWANIA :
Polne
Ruderalne
Łąk i pastwisk -wieloletnie, odporne na udeptywanie ale wrażliwe na np. orkę
Chwasty trwałe
Okres życia ….. - kilka lat
Owocowanie i wydawanie nasion
Zimowanie
Podział chwast.:wieloletnie(perz własciwy, ostrozen polny),jednoroczne:zimujące i ozime(mak polny,tasznik,posp, marunna bezwonna),jare:krótkotrwałe(starzec, zółtlica drobnokwiatowa) właściweI.wcześniewschodzące(owies głuchy,komosa) Iipoźnowsch(przymiotno kanad, chwastnica jednostronna)
Zalety integracji ch.trwałych:układ kolonii wew. Rośl. Młode i dorosle rozmn. Się generatyw a na zew starsze rozmn się wegetat; młode rośl. Wspomagane i odżywiane przez starsze;lepsza gosp skł odzywczymi-redystrybucja;pozostałosci roślin możliwosc odtworzenia kolonii
Ch.trwałe
1.o rozł nadziemnych-dł pędy nadziemne, liczne pęczki zdolne do zakorzeniania: jaskier rozłogowy, bluszczyk kurdybanek,pięciornik rozłogowy/zwalczanie mech i spalanie resztek
2.o rozł podziemnych-najgroźniejsze ch segetalne,rozmn się gł weget(perz wł,rdest ziemnowodny,skrzyp,podbiał posp)wytwarzają duża biomasę;subst zapasowe w skrzypie w zgrubieniu,a niektóre w całej dł rozłogu; uniemozliwiaja zwalczanie mech, zwlacznie:orka, brony
3.o silnie rozwiniętym korzeniu palowym-rozmn gł generat.,np mniszek pospolity,babka lancetowata, moze tez rozprzestrzeniac sie weg np mniszek
4.o kłaczu uciętym-korzen gł zamiera i zostaje zastąpiony przez korzenie przybysz:babka zwyczajna,jaskier ostry, rozm glownie sie gen jak mniszek
5.korzeniowo-rozlogowe(odrostowe)-uciążliwe do zwalczania,rozmn weget i gener:powój polny,ostrożen polny,mlecz polny, posiada system korzeniowy który gromadzi sie pod warstwa orną , korzenie do 7m w glab gleby sa kruche moze wyrosnac kolejna roś
6.cebulowe-skrócony pęd podziemny,mięsiste liście tworzą cebule,drobne cebulki w owocostanach:czosnek winnicowy,zielonawy
Perz właściwy - azotolubny chwast względny
- dobrze stabilizuje rowy, nasypy
- duży potencjał wzrostu
Zwalczanie:
- ograniczyć N
- metoda Williamsa - na gleby lżejsze (…) orka głeboka przedpłużkiem
- orka siewna
Mniszek -
- gleby gliniaste lekko kwaśne, zasobne w K i P
- łatwe przystosowanie do warunków środowiskowych
- gleby trawników i sadów (liście zaw. 4-5 x więcej P, niż liście jabłoni
Zwalczanie: chemiczne i wycinanie
Powój polny -
- sady, jagodniki, uprawy jednoroczne
- biotypy odporne na herbicydy
- główna masa odrostów poniżej warstwy ornej
Zwalczanie: całkowita eliminacja chwasta przed założeniem uprrawy; chemicznie- wysokie dawki herbicydów (40t/ha soli (wtf????))
Ostrożeń polny
- ekspansywny, trudny do zwalczenia
- korzenie do 6m rozrostu w pionie i poziomie
Zwalczanie przez uprawę: przed uprawą; w fazie 4-6 liści właściwych
ALLELOPATIA
Pierwsze opisy
Definicja Molisha 1937
Donory i akceptory
Oddziaływanie orzecha włoskiego na (…..?)
Allelozwiązki - gł. wtórne metabolity, ponad 200 tys. związków, 17 grup chemicznych
Aktywność allelopatyczna - zdolność związku chem. wytwarzanego przez roślinę jednego gat. do hamowania lub stymulacji nasion do wzrostu innego gat
Sposoby uwalniania allelozwiązków do środowiska:
Rozkład materii organicznej
Parowanie związków lotnych
Eksudacja
Wymywanie, spłukiwanie
Zawartość allelozwiązków zależy od
Czynników środowiska
Wieku rośliny
Organu rośliny (kwity
HERBOLOGIA ćwiczenia V 30.10.2013
Piętro górne: łobody, komosa
Piętro środkowe : kąkol, rdest, szczawie, rumianek
Piętro dolne: koniczyna polna, starzec, ; dobrze znoszą zacienienie
Piętro przyziemne: płożące się i gwiazdnica pospolita, rdest ptasi, rdest powojowaty, powój
Skład gatunkowy chwastów zależy od czynników:
Klimatycznych
Historycznych
Gospodarczych
Glebowych:
Zawartość wody w glebie
Zasobność w składniki pokarmowe
Skład mechaniczny
Odczyn
Chwasty gleb wilgotnych: rdest kolankowy, sit dwudzielny, szarota błotna, turzyca owłosiona
Chwasty gleb podmokłych (zmienny poziom wód gruntowych): pięciornik gęsi, jaskier rozłogowy, skrzyp polny, podbiał pospolity
Zawartość składników pokarmowych:
Chwasty azotolubne: perz właściwy, komosa biała, tasznik posp., żółtlica drobnokwiatowa, starzec zwyczajny, przytulia czepna, chwastnica jednostronna, gwiazdnica posp.
Chwasty gleb o niskiej zawartości K: mak polny
Chwasty gleb o wysokiej zawartości K: mniszek pospolity, barszcz zwyczajny
Chwasty gleb o wysokiej zawartości Ca: babka szerokolistna, ostróżeczka polna, podbiał, nawrot polny
Chwasty gleb zasadowych: babka szerokolistna, miłek letni, ostróżeczka polna
Chwasty gleb o odczynie zbliżonym do oboj.: gorczyca polna, mak polny, jasnota różowa, ostrożeń polny
Chwasty gleb silnie zakwaszonych: szczaw polny, sporek polny, czerw polny,
Małe, zredukowane liście
Herbo: ćwiczenia VI 6.11.13
NIECHEMICZNE METODY ZWALCZANIA CHWASTÓW
Metody stosowane w rolnictwie kiedy nie było jeszcze metod chemicznych. Obecnie stosujemy naprzemiennie metody chemiczne i niechemiczne
AGROTECHNICZNE:
I grupa
Zmianowanie
Wszystkie rośliny uprawiane w szerokich rzędach - są możliwe do uprawy współrzędnej; okopowe, warzywa, buraki; Wszędzie tam gdzie możemy zastosować zespoły uprawek współrzędnych
Rośliny nasienne - zboża, rzepak, rośliny ozdobne uprawiane na nasiona, nie wykonuje się uprawek współrzędnych, lub wykonuje w ograniczonej ilości; zachwaszczają pole;
Rośliny uprawiane na nasiona są zbierane jednoetapowo, co również powoduje zwiększenie zachwaszczenia
Stosujemy naprzemiennie rośliny odchwaszczające z zachwaszczającymi
Czystość materiału siewnego
Stosowanie wysokiej jakości materiału siewnego, będzie zapobiegało powstawaniu wolnych przestrzeni czyli tzw. wypadów na polu i nie będzie stwarzało możliwości rozwoju chwastów
Przestrzeganie odp. warunków sanitarnych
Ściółkowanie - pokrywanie powierzchni gleby różnego rodzaju ściółkami, w celu ograniczenia wzrostu chwastów - gł. jednorocznych; przy chwastach trwałych, ważne jest dokładne oczyszczenie pola z pozostałości chwastów trwałych (rozłogi, korzenie). Mają one b. duży potencjał wzrostu i będą przerastać\przebijać się przez warstwę ściółki
Ilość i jakość plonu (jakościowo i ilościowo) - owoce zbierane z ziemi np. truskawki po zbiorze są czystsze, a poza tym mniej narażone są na działanie szarej pleśni
Wilgotność gleby - lepsze utrzymanie wilgoci , magazyn wody; woda opadowa przesiąka do gleby powoli mniejsze wymywanie skł. pokarmowych z gleby
Temp. gleby - powierzchnia wyściółkowana łatwiej się nagrzewa,
Zawartość skł. pokarmowych
Uprawa roślin na wczesny zbiór - stosowane przy uprawach wczesnych (płaskie jak i w postaci niskich osłon), przyspieszenie plonu truskawki o 10 dni z 25-30% wyższym plonem (bo mniejsze porażenie przez choroby)
Uprawa roślin o wysokich wymaganiach termicznych
Kontrola zachwaszczenia w uprawach gdzie nie można użyć herbicydów lub trzeba je ograniczyć, aby nie było pozostałości w plonie
ŚCIÓŁKI
ORGANICZNE NIEORGANICZNE
C:N - dużo węgla w stos. do azotu, mikroorganizmy rozkładające celulozę, konsumują N; więc trzeba go dodać
nie wolno stosować jako ściółki słomy pochodzącej z plantacji opryskiwanych w trakcie wegetacji Rundupem (glifosad stosowany do dosuszania - desykacji ) i jego pochodnymi
1) wysiewamy roślinę (np. słonecznik, gorczyca), którą rozdrabniamy i pozostawiamy na polu przed siewem (w taką warstwę) rośliny właściwej np. zbóż czy warzyw.; konieczny specjalny siewnik;
zalety: - polepszają strukturę gleb i wł. fizykochemiczne - poprawa wł. sorbcyjnych - dostarczają skł. pokarmowych i substancji org. do gleby - nie ma problemu z utylizacją
wady: - mniej trwałe - na ich powierzchni mogą rozwijać się chwasty, rozsiewane przez wiatr (mniszek, ostrożeń, Asteraceae) - jeżeli źle odchwaściliśmy z chwastów trwałych, będą się przebijać - mogą pojawiać się w nich gryzonie - ściółki trzeba uzupełiać |
czarna folia - najtańsza i najłatwiej dostępna; skutecznie ogranicza zachwaszczenie i parowanie wody; wady: nie przepuszcza wody (stosujemy tylko w rzędach albo w uprawie pasowo rzędowej na uformowanych zagonach, wzniesionych, tak by woda mogła z nich spływać do międzyrzędzi i tamtędy wsiąkać w glebę); mało odporna na zmianę temp. - kruszenie; mało odporna na uszkodzenia mechaniczne; wytrzymuje 2-3 sezony weg.; potem konieczna utylizacja
włóknina czarna - plastyczna (odporniejsza na przebijanie), półprzepuszczalna (woda przenika równomiernie), niejednorodny materiał (włókno kokosowe, celulozowa w większości, jutowa, fizelinowo-filcowa), mniejszy problem z utylizacją; krążki do stosowania w pojemnikach; można nią ściółkować całą pow. (półprzepuszczalna); wady: droga (4x droższa niż czarna folia);
białe i bezbarwne - stosowane tylko okrywowo, jako ściółki stosowane w cieplejszych krajach gotowanie się chwastów
|
II grupa metod agrotechnicznych:
zwiększa konkurencyjność roślin uprawnych w stosunku do chwastów. Są to zabiegi rolnictwa precyzyjnego :
precyzyjne nawożenie, lokalizowane podkorzeniowo,
nawadnianie,
prawidłowe stosowanie programu ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami
dobór gatunku\odmiany\obsady roślin do posiadanego stanowiska
nasiona zdrowe o dużej sile wzrostu
optymalna obsada roślin - staramy się by przez większą część roku pole porastały rośliny uprawne;
np. wczesne ziemniaki, rzepak, jęczmień ozimy, wiosenne wczesne warzywa, wcześnie kwitnące rośliny ozdobne; a w następnym roku kukurydza = przez 8-10 mies. pole bez okrywy roślinnej, następuje zachwaszczenie i degradacja gleby
odpowiedni dobór rośliny następczej
METODY MECHANICZNE - wymagają użycia siły np. rąk ludzkich (pielenie), narzędzi i maszyn do których zostały one przyczepione; należy je powtarzać
pielenie - najważniejsze
Orka - głębokość i rodzaj użytych maszyn zależne od skł. granulometrycznego gleby ;
Gleby ciężkie- narzędzia ciężże i głębsza orka
Podorywka - orka średnia, wykonywana bezpośrednio po zbiorze rośliny uprawianej, jej zadanie to odwrócenie gleby przemieszczenie nasion chwastów w głąb ziemi (ponieważ zwykle są nie do kńca dojrzałe, narażone są na rozkład mikrobiologiczny i zjadanie przez zwierzęta) oraz ograniczenie parowania
Orka przedzimowa - orka głęboka (25-30cm); ostatni zabieg przed zimą , pozostawiając glebę w ostrej skibie; w jej wyniku siewki chwastów i nasiona z pow. gleby są przerzucane głęboko (niektóre chwasty są wrażliwe na niedobór tlenu); pełni rolę strukturotwórczą
Włókowanie - wykonywane wczesną wiosną, po ustąpieniu pokrywy śnieżnej ; podstawowe zadanie to ograniczenie parowania wody, przez przerwanie kapilar; przy okazji niszczenie młodych siewek chwastów
Bronowanie i kultywatorowanie - możemy powtarzać kilkakrotnie w ciągu roku w różnych zespołach uprawnych (przedsiewnych, pożniwnych) - zadanie: przerwanie parowania i zniszczenie siewek chwastów
Kultywator z zębami sprężynującymi - perz
Brona chwastownik
Pielniki - b. wyspecjalizowane, dostosowane do rozstawy nasadzeń; pielniki palcowe, szczotkowe
Met. Fizyczne i biologiczne- wykład