1. NAUKA O PRODUKCYJNOŚCI LASU.

2. STRUKTURA DRZEWOSTANU

3. SUMARYCZNA PRODUKCJA.

4. CYKL PRODUKCYJNY

5. ZASADA CIĄGŁOŚCI UŻYTKOWANIA

6. PRODUKCYJNOŚĆ DRZEWOSTANU

7. PRODUKCYJNOŚĆ = PRODUKTYWNOŚĆ,

8. WZROST WYSOKOŚCI W CIĄGU CAŁEGO ŻYCIA.

9. KSZTAŁTOWANIE SIĘ TEMPA WZROSTU WYSOKOŚCI.

10. ANALIZA TEMPA WZROSTU WYSOKOŚCI, PRZY RÓŻNYM

DOSTĘPIE ŚWIATŁA.

11. PB - PRZYROST BIEŻĄCY WYSOKOŚCI.

12. WZROST GRUBOŚCI DRZEWA.

13. DENDROSKALA

14. WPŁYW TRZEBIEŻY NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ GRUBOŚCI.

15. KSZTAŁTOWZNIE SIĘ TEMPA WZROSTU GRUBOŚCI.

16. WZROST MIĄŻSZOŚCI DRZEW.

17. DRZEWOSTAN.

18. KORONA DRZEWA.

19. DRZEWOSTAN

20. POSTĘPOWANIE HODOWLANE

21. RODZAJE TRZEBIEŻY:

22. TEORIA TRZEBIEŻOWA ASSMANA

23. TABLICE ZASOBNOŚCI.

24. TABLICE SCHWAPPACHA

25. OKREŚLENIE SUMARYCZNEJ PRODUKCJI

26. TABLICE SCHWAPPACHA:

1.NAUKA O PRODUKCYJNOŚCI LASU.

1800 rok rozpoczął się rozwój tej nauki. Wynaleziono pierwsze tablice zasobności. NPL rozwiązuje problemy metodyczne, jest podstawą H.L. bowiem na jej podstawie sporządza się różne plany hodowlane. Ma też zastosowanie w U.L. Zajmuje się prawidłowościami wzrostu drzew i drzewostanów oraz bada czynniki wpływające na te procesy(wzrost, konkurencja, kształtowanie struktury d-stanu, odnowienie naturalne). Nauka ta bada wpływ różnych czynników i zabiegów na kształtowanie się z wiekiem różnych cech drzew i struktury d-stanu. Cechami tymi są: pierśnica, wysokość, miąższość, przyrost pierśnicy, wysokości i miąższości, przyrost korony, wydajność korony.

2. STRUKTURA DRZEWOSTANU

to:

-rozkład różnych cech drzewa;

-zmienność różnych cech drzewa;

-powiązanie między cechami.

Obiektem badań jest drzewo i drzewostan ( las ). Las, to zbiór drzew rosnących na określonej powierzchni i konkurujących ze sobą. W d-stanie zachodzą 4 główne procesy (3 zawsze, 1 czasami).

1. Wzrost (wysokość, grubość na różnych wys i w konsekwencji wzrost miąższości );

2. Konkurencja (wew gat i między gat);

3. Struktura; dotyczy badań zależności i współzależności różnych cech);

4. Odnowienie naturalne

(występuje sam naturalnie lub pomagamy jej stosując rębnie).

Najważniejsze:

-zajmowanie przez drzewa różnych stanowisk socjalnych;

-skracanie koron;

-kształtowanie się pierśnic;

-zróżnicowanie przestrzenne drzew w drzewostanie.

Wzrost jest inicjatorem konkurencji. Gdy szybko nastąpi wzrost, szybko dochodzi do konkurencji. Gdy drzewa ze sobą konkurują następuje szybszy wzrost szczególnie na grubość. Wzrost i konkurencja oddziaływują na kształtowanie struktury. Gdy wejdziemy z trzebieżą , konkurencja zaniknie. Procesy te są integralnie związane ze środowiskiem (siedlisko, gleba, war. klimatyczne). W wyniku konkurencji kształtuje się proces wydzielania się drzew. Powstaje posusz, pozyskiwany na opał lub pozostaje w d-stanie i się rozkłada oddziaływując na siedlisko.

Na ten układ działa szereg czynników z zewnątrz:

1. czynniki abiotyczne ( związane z klimatem; klimat jest już uwzględniony w siedlisku): chodzi o takie czynniki, które nie działają ciągle, a mogą wystąpić w pewnym czasie, np. bardzo suche wiatry, opady mokrego śniegu ( śniegołomy; Szczecin, Koszalin, Lasy Spalskie, 1981- Rogów trąba powietrzna 120 tyś. ha przewróconych drzew / 1000 ha , buki miały przekręconą koronę o 360 stopni);

2. czynniki biotyczne (te, które mogą ale nie muszą wystąpić). Gradacje owadów - najbardziej zagrożone północne strefy Polski (Olsztyn, Białystok, Koszalin Bory Tucholskie). Sosna może zregenerować igły, ale dwukrotny żer powoduje śmierć. Rozwój grzybów (zwłaszcza huba korzeniowa na gruntach porolnych). Zgryzanie przez ssaki.

3. Czynniki antropogeniczne -wywołane przez człowieka:

-szkody - emisje przemysłowe na terenach całej Polski; wg. ostatniej inwentaryzacji uszkodzenia obserwuje się na 75 %. Na 700 tyś. ha lasy już nie rosną. Grabienie ściółki, wypas bydła w lesie, grzybiarze, turyści.

-pozytywne efekty - właściwe kształtowanie struktury związanej z zagęszczeniem, składem gatunkowym (cięcia piel.), wpływanie na siedlisko poprzez wprowadzanie podszytów, drugiego piętra, czy łubinu, regulacja stosunków wodnych na terenach zabagnionych, odpowiednie nawożenie, we właściwych proporcjach i składzie.

3. SUMARYCZNA PRODUKCJA.

Jest to suma miąższości d-stanu głównego oraz miąższości użytków przedrębnych. Produkcyjność, pewna kategoria związana z sumar. prod.i produktywność, związana z pozyskaniem. Przy dokładnej analizie okazuje się że to co przyrośnie nie jest wcale możliwe do pozyskania, np. młody d-stan szybko przyrasta, ale jego pozyskać jeszcze nie można. D-stan sosnowy zagosp. spos. zrębowym i dst. Jd zagosp. spos. przer. - d-stn cały czas na pniu, nie ma pow. bez dstanu; czyszcz., trzeb. i cięcia rębne prowadzi się naraz.

4. CYKL PRODUKCYJNY

, jest to okres od momentu posadzenia uprawy do wieku rębności. Okres, w którym możliwa jest realizacja założonych celów. W okresie tym, powinna istnieć możliwość zaspokojenia potrzeb społeczeństwa w surowiec drzewny (różne sortymenty). Zbyt krótki cykl produkcyjny nie daje możliwości zaspokojenia potrzeb społeczeństwa. Powinna to być optymalna długość tego okresu. Długość cyklu (wiek rębności) nie musi być stały, np. 100 lat.

Zasadę trwałości produkcji realizuje się w ten sposób, że cały czas las ma rosnąć. Gdy wytniemy dstan dojrzały, to należy tą powierzchnię odnowić.

5. ZASADA CIĄGŁOŚCI UŻYTKOWANIA

-szczególnym przypadkiem tej zasady jest zasada równomierności użytkowania. Ma być realizowana po to, aby wysiłek, pieniądze zainwestowane w zalesienie, pielęgnowanie, trzebieże zwróciły się. Gosp. leśne powinno mieć systematycznie jakieś dochody. Korzystna jest równomierność pozyskania.

6. PRODUKCYJNOŚĆ DRZEWOSTANU

- jest to sumaryczna produkcja przeliczona na 1 ha i podzielona przez długość cyklu produkcyjnego (iloraz sumar. prod. do wieku, nosi nazwę przyrostu przeciętnego). Dla dstn. zagospodarowanych zrębowo produkcyjność jest ilorazem sumar. prod. do cyklu. Przyrost przeciętny jest miernikiem produkcyjności. Dla dstn. zagospodarowanych przerębowo cyklem produkcyjnym jest okres od jednego, do drugiego cięcia (np. 10 lat). Jest to przyrost okresowy. Po cięciu nas interesuje przyrost miąższości. Nie mamy do czynienia z sumar. prod. lecz z przyrostem bieżącym okresowym miąższości. Przyr. bież. podzielony na długość cyklu i przeliczony na 1 ha to produkcyjność dstanu. Dstan Jd, który ma odpowiednią strukturę przerębową jest taki sam jak każdy inny o takiej samej strukturze, teoretycznie nie ma granicy, nawet jeżeli je sztucznie podzielimy, zawsze możemy je łączyć. Jest tu realizowana zasada ciągłości użytkowania. Miernikiem produkcyjności całego kompleksu leśnego jest przyrost roczny.

-Dużo młodych, cienkich drzew, duży przyrost, duża produkcyjność, ale mała produktywność ( możemy mało pozyskać, mniej niż przyrosło ).

-Dużo starych grubych drzew, stosunkowo mały przyrost, pozyskujemy więcej niż przyrosło, zatem duża produktywność.

W dstanie zagospodarowanym zrębowo (są tu drzewa w różnym wieku, o różnej grubości) możemy pozyskiwać surowiec różnowymiarowy. Możliwości pozyskania (produktywność) zależy od modelu lasu, jaki chcemy mieć. Gdy starszych klas wieku jest mało - możemy pozyskiwać mniej niż przyrosło, gdyż zapas odkłada się w młodych klasach wieku.

7. PRODUKCYJNOŚĆ = PRODUKTYWNOŚĆ,

gdy jest równomierny rozkład klas wieku.

Wzrost-kształtująca się z wiekiem jakaś cecha.

Trzy fazy wzrostu:

I faza -wolny wzrost, mały przyrost (młodociana, juwenilna );

II faza -kulminacja (szybki wzrost, pełnia sil );

III faza - powolny wzrost (starcza, senilna).

Pierwsza faza może mieć rożną długość, a czasami w ogóle jej nie ma (grubość zaczyna się od razu maksimum wzrostowym). Różne okresy rozpatrywania: -doba; -sezon wegetacyjny; -okres życia.

W ciągu sezonu wegetacyjnego rozpatrzymy: So., Św., Jd., Md., Db., Bk.

SOSNA:

Gat. szybko rosnący, średnio rozpoczyna wzrost pod koniec IV. Wahania temp. powietrza wpływają na początek wzrostu. Gdy wcześniej była wysoka temp. przez kilka dni wzrost rozpoczyna się wcześniej, gdy było zimno później. Gdy jest ciepło przyrasta więcej, gdy jest zimno mniej. Wzrost trwa do końca VI (2 mies.). Pod koniec VI So wytwarza pączki, w których są zakodowane informacje o przyszłym wzroście (długość nie, bo ona zależy od warunków atmosferycznych). So ma zakodowane inf. o wzroście na 60 dni i wydłużenie okresu weget. nic jej nie da.

MODRZEW

Gat. szybko rosnący, rozpoczyna wzrost pod koniec IV, lecz jest to nie wzrost pędu lecz igieł, trwający do 1 mies. Wzrost pędu rozpoczyna się pod koniec V i trwa długo, bo do połowy IX.

JODŁA

Zaczyna tydzień później niż sosna (pocz. V) i trwa ok. 70 dni, kończy się w połowie lipca.

ŚWIERK

Wzrost rozpoczyna tydzień po Jd, długość okresu wzrostu do 2 mies. i kończy się razem z Jd w połowie lipca.

BUK

Wzrost rozpoczyna pod koniec IV (jak So i Md), kończy ok. 21 VI. Gdy jest niesprzyjająca temp. może całkowicie zahamować przyrost. Jeżeli uwzględnimy, że zwłaszcza w maju występują niesprzyjające okresy to długość wzrostu trwa ok.50 dni. Długość pędu duża, ale są wiotkie i często łamią się.

DĄB

Bardzo wrażliwy, reaguje zahamowaniem lub zwiększeniem tempa wzrostu zależnie od temperatury. Ma dwie fazy wzrostu (przeciętnie ):

I faza -ok. 3 tyg. (zaczyna się pod koniec IV, kończy w połowie V - 18 dni /2,5 tygodnia).

II faza -w trzeciej dekadzie VI (20 - 21)-tzw. pędzenie świętojańskie, trwa 3 tyg. Kończy się w poł. lipca. Suma długości wzrostu wynosi 40 dni.

Populacja dęba jest zmienna. Są drzewa, które mają inną liczbę tych faz, np. 1lub 3.

I faza-trwająca 18 dni (b. mały przyrost ), w przyszłości drzewa te zajmą dolną warstwę dstanu.

III faza-trwa ok. 9 dni, niewiele drzew ( 10 % ), po II fazie następuje III (pocz. sierpnia). Może się zdarzyć tak, że drzewa te z ostatnim nie zdrewniałym przyrostem trafią na przymrozki, wówczas przyrost z III fazy obumrze. Gdy trzeci przyrost zdąży zdrewnieć będą to drzewa b. duże. Najlepsze są drzewa z dwoma fazami.

8. WZROST WYSOKOŚCI W CIĄGU CAŁEGO ŻYCIA.

h = A * B

A - funkcja, będąca standardową funkcją wysokości - będzie przyjmowała w określonym wieku wartość = 1 ( np. 100 lat dla dstanu, 30 lat dla podrostu ). Jest to funkcja stale rosnąca przypominająca kształtem literę S.

B - jest to wysokość jaką drzewo uzyska lub uzyskało w wieku 100 lat. Tempo wzrostu wysokości.

Standaryzacja funkcji

- podstawą analizy wzrostu wysokości może być tempo wzrostu wysokości, gdyz łatwo go określić. Należy zmierzyć wysokości i określić wiek, na podstawie tych cech określimy A.

9. KSZTAŁTOWANIE SIĘ TEMPA WZROSTU WYSOKOŚCI.

H = A * B to B = H / A

Idealna zgodność, gdy wraz z wiekiem linia byłaby równoległa.

Przyczyny:

1. Przyczyny losowe (przypadkowe) - głównie warunki klimatyczne - ciepło, duży przyrost. Tempo wzrostu wysokości z roku na rok będzie się zmieniało. Zmiany będą układały się wzdłuż linii równoległej z wiekiem.

2. Przyczyny systematyczne. Do opracowania funkcji A trzeba wybierać specjalne dstany, gdzie nie wystąpiły straty przez systematycznie działający czynnik na wzrost ( nawożenie, emisje, czynniki te zakłócają wzrost ).

10. ANALIZA TEMPA WZROSTU WYSOKOŚCI, PRZY RÓŻNYM DOSTĘPIE ŚWIATŁA.

Mało światła, to mały przyrost. Prześwietlenie - buk reaguje natychmiast. Gdybyśmy wcześniej odsłonili mielibyśmy być może buki o większej wysokości. Gdybyśmy później odsłonili może by nie zareagował. Można na tej podstawie ocenić jakość pielęgnacji - reakcję drzewa na światło.

I klasa Krafta - najpierw wysoki przyrost. Potem wzr. tempa stały ale mniejszy o 1 m od początku.

V klasa Krafta - przez 4 lata brak przyrostu.

W III klasie reakcje podobne, ale słabsze niż w I.

W V klasie drzewa w ogóle nie zareagowały.

Jeżeli jest bardzo silna gradacja na jeden dstan 20 tys. gąsienic, zarówno gąsienice jak i odchodów może być kilka cm, co prowadzi do nawożenia.

Inne przyczyny: np. So - na bagnie, potem melioracja, wiek drzew 130 lat.

Inny przykład. Drzewo rośnie w zależności od siedliska, stara się go wykorzystać. Dąży do potencjalnego wzrostu, ale go nigdy nie uzyska. Duży skok tempa wzrostu w wyniku melioracji.

Tempo wzrostu na wysokość zależy od stopnia zagęszczenia. Stopień zagęszczenia, to iloraz liczby drzew dstanu do maksymalnej liczby drzew. Zależy od gat., wieku, (bonitacji) siedliska.

Zag. = N / Nmax.

Im niższa bonitacja, przy tym samym wieku, tym niższa ta max. liczba drzew. Zag. zawiera się w przedziale od 0 - 1.

Brak konkurencji modyfikuje tempo wzrostu wysokości.

Nie ma różnicy między maksymalnym i optymalnym tempem wzrostu na wysokość. Różni się tylko zagęszczeniem - w optymalnym jest mniej drzew.

Z upływem wieku stopień zagęszczenia rośnie, gdyż maleje maksymalna liczba drzew na powierzchni. Z krytycznego stopnia zagęszczenia dstan może przejść do optymalnego, gdy wystąpi konkurencja. Nie będzie to identyczny stan jak przed katastrofą, ale też będzie optymalny.

Gdy nie wystąpi po stopniu krytycznym konkurencja tempo dalej opada, aż przyrost wysokości zostanie zahamowany.

Po stadium katastrofalnym tempo stale spada, niemożliwy jest przyrost.

15 lat, tyle czasu może być zahamowane tempo wzrostu u sosny. Możliwy jest powrót do optymalnego.

11. PB - PRZYROST BIEŻĄCY WYSOKOŚCI.

Dstan So odnowienie sztuczne (badania ).

1. Wiek kulminacji 9 - 29 lat, średnio kulminował w 17 roku życia ( ok. 53 % drzew ). 11 % 2 kulminacje.

2. Wiek kulminacji 5 - 30 lat, 73 % kulminowało pomiędzy 12 - 17 rokiem życia ( średnio 17 rok życia ).

Dstan so z samosiewu, 80 lat.

Wiek kulminacji 6 - 45 lat, 70 % kulminuje pomiędzy 16 - 25 rokiem życia.

Dstan świerkowy, odnowiony sztucznie.

1. Wiek kulminacji 21 - 40 lat, świerk kulminuje później, pomiędzy 30 - 35 rokiem życia.

Dstan świerkowy odnowiony naturalnie.

1. Wiek kulminacji 40 - 135 lat, drzewa kulminuja pomiędzy 31 - 95 rokiem zycia.

Kulminacja zależy od:

1. Gatunku drzewa, i jego wymagań świetlnych.

-światłorządne , zwłaszcza md, brz, so, wcześniej kulminują.

-cienioznośne, zwłaszcza Jd, Św, cis, Lp, później kulminują.

2. Wiek kulminacji nie ma związku z siedliskiem, ani ze stanowiskiem biosocjalnym drzewa.

12. WZROST GRUBOŚCI DRZEWA.

W ciągu okresu wegetacyjnego: początek wzrostu V, koniec w X i potem następuje pewien skurcz.

I faza - faza wolnego wzrostu.

II faza - faza szybkiego wzrostu.

III faza - faza starzenia się (senilna). Na początku mały dostęp do światła, przy rdzeniu występują wąskie słoje. Po poprawie warunków świetlnych, następuje szybki wzrost.

1. Przyrost zaczyna się od maksimum, największy przy rdzeniu.

2. Zaczyna się od minimum, potem kulminacja i pewien spadek.

To są przyrosty wyrównane, w rzeczywistości są one nieregularne, występują wahania.

13. DENDROSKALA

- odzwierciedla zmiany warunków klimatycznych, zmiany powodowane np. zabiegami pielęgnacyjnymi, które stymulują przyrost. 30 % drzew reaguje inaczej na temperaturę, nasłonecznienie, 70 % gatunków zachowuje się podobnie.

Są lata, gdy występują przyrosty duże i małe. Są to lata wskaźnikowe. Większa zgodność dla małych przyrostów, przy dużych przyrostach większe różnice. Po wyrównaniu powstaje sinusoida. Przyrost grubości związany jest z aktywnością słońca (liczba plam wpływa na aktywność). Im więcej plam, tym większy przyrost (maksimum plam co 10 lat).

Dendroskalę należy zakładać w drzewostanach niezagospodarowanych, np. parki narodowe, ale będzie ona wtedy ograniczona lokalnie.

14. WPŁYW TRZEBIEŻY NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ GRUBOŚCI.

Stopień zagęszczenia wpływa na wzrost grubości.

TRZEBIEŻ, to utrzymanie drzewostanu w stanie optymalnym, który jest najlepszy; stosunkowo duża liczba drzew i duże przyrosty grubości.

Zagęszczenie maksymalne. Wzrost grubości jest stosunkowo mały na różnych wysokościach pnia. Tempo wzrostu jest niskie.

Zabieg: zagęszczenie maksymalne → zag. optymalne; sprowadzenie zagęszczenia do optymalnego, gdy zrobimy trzebież, to nastąpi szybki przyrost grubości drzew dorodnych.

Potem, gdy zagęszczenie wróci do maksymalnego, to nastąpi spadek tempa wzrostu na grubość w dolnej części pnia.

Zabieg: zag. Optymalne → zag. krytyczne; po pewnym czasie nastąpi zwolnienie przyrostu w górnej części pnia i zwiększenie przyrostu w dolnej części. Trwa to kilka lat. Drzewo po rozluźnieniu zwarcia i braku konkurencji narażone jest na przewrócenie, dlatego stara się obniżyć środek ciężkości, a więc odkłada dużo masy w dolnej części, a mało w górnej.

Zabieg: zag. Krytyczne → zag. katastrofalne; z upływem wieku masa z góry przesuwa się w dół. Dstan w stanie krytycznym nie ma szans na dojście do zwarcia; a masa spłynie w dół. Zostanie zatrzymany przyrost na wysokość. Drzewo będzie bardzo wolno przyrastało na grubość, nawet w dolnej części pnia.

15. KSZTAŁTOWZNIE SIĘ TEMPA WZROSTU GRUBOŚCI.

TRZEBIEŻE PÓŹNE, wykorzystują reakcje przyrostowe - wtedy, gdy mamy dstan o wysokim stopniu zagęszczenia.

ZAGĘSZCZENIE↔ZADRZEWIENIE

Decyduje liczba liczba drzew, V śr.,

drzew G,D - różne grubości przy tym samym i różnym stopniu zagęszczenia (zadrzewienie 0.6 - 0.9 ).

Stopień zagęszczenia jest lepszym wskaźnikiem stopnia trzebieży. Gdy jest niski stopień zgęszczenia ( 0.6 ) nie nastąpi reakcja przyrostowa. Drzewa i tak mają wystarczającą przestrzeń ~ 0,7, to średnie zadrzewienie starych drzewostanów w Polsce. Im starszy drzewostan, tym słabiej wykorzysta mniejszą reakcję przyrostową. Reakcja zależy też siedliska.

16. WZROST MIĄŻSZOŚCI DRZEW.

Fazy te mogą charakteryzować się różną długością. Faza I - juwenilna, faza II - pełnia wzrostu, faza III - senilna.

Faza I - warunki świetlne dostateczne, gdy drzewo ma dużo światła, to faza ta jest krótka

(zależnie od gatunku 10 - 40 lat). Gdy nie ma dostatecznej ilości światła, to faza ta wydłuża się zależnie od cieniowytrzymałości np. so, md zginą. Jd może rosnąć w niesprzyjających warunkach bardzo długo ( bardzo długo faza juwenilna do 150 lat ).

Faza II - bardzo długa ( prawie aż do śmierci ).

Faza III - wystąpi wówczas, gdy drzewo kończy swój żywot ( 10 - 20 lat przed śmiercią )

Drzewostan 100 - letni, analiza przebiegu wzrostu. Nie będzie w nim III fazy, za wyjątkiem kilku drzew, które czeka śmierć ( IV i V klasa Krafta ).

Drzewostan jodłowy 200 - letni.

Jodła, jest to gatunek długowieczny, dlatego też większość drzew znajduje się przed kulminacją przyrostu ( przed III fazą ), za wyjątkiem tych, które czeka śmierć.

Dstan 20 - letni.

Drzewa I, II, III klasy mają długi żywot, są przed kulminacja. Drzewa V klasy Krafta usychają, są po kulminacji.

Kulminacja jest rozpatrywana w pełnym zakresie. Są drzewa, które wypadają wcześnie, znajdując się przed kulminacją. Kulminacja występuje tuż przed śmiercią drzew, zanim wypadną.

17. DRZEWOSTAN.

Przyrost miąższości rozpatrujemy jako różnicę w dwu latach z sumarycznej produkcji.

O kulminacji decyduje:

- liczba posadzonych drzew;

- tempo wypadania drzew.

Wiek kulminacji Zb dstanu 30 - 40 lat, ponieważ w tym okresie dużo drzew wypadło, Zp =60 lat. Na siedliskach żyźniejszych występuje szybciej.

F 1.3 - na siedliskach słabych - ponad 100 lat; na żyznych - 20 lat.

Objętość walca jest większa od objętości starzały.

F 1.3 maleje, następuje szybki wzrost wysokości, V walca wzrasta.

Im wyższa H, tym mniejsza f 1.3. f 1.3 zależy od pełności. Im większa

pełność, tym większa wartość f 1.3, przy tej samej wysokości.

F 1.3 zależy też od pełności. Większa f 1.3, przy tej samej wysokości, a większej pełności.

Informację o pełności daje właściwa liczba kształtu ( f 0.1 ). Im większa f 0.1, tym większa pełność. Pełność na początku rośnie, potem wykazuje mały spadek, znowu rośnie do pewnego momentu, potem przeciętnie jest stała ( śledzenie f 0.1 ). F 1.3 jest powiązana z wysokością i wykładnikiem kształtu (im większa pełność, tym mniejszy wykładnik kształtu, r= 0 - walec).Przy wzroście wysokości następuje spadek liczby kształtu, przy wzroście pełności następuje wzrost F. W pewnym wieku wpływy te równoważą się, a potem pełność przeważa. Dalej przeważa wzrost wysokości, co prowadzi do spadku f 1.3. Nie uwzględniono jednego czynnika - napływów korzeniowych, które mają wpływ na szybki spadek f.

18. KORONA DRZEWA.

Od wielkości aparatu asymilacyjnego zależy przyrost.

Korona - część zewnętrzną stanowi płaszcz korony. W jego skład wchodzą ulistnione gałązki.

część wewnętrzna korony ( rdzeń korony ) tworzą gałązki nie ulistnione.

-część górna ( korona słoneczna ).

-Część dolna ( korona ocieniona ).

Cechy korony:

1. Względna długość korony ( mniej ważna długość absolutna ), zmienia się z upływem wieku drzewa. Zależy od zagęszczenia. W młodym wieku długość korony 100 % na całej długości pnia. Dalej następuje oczyszczanie pnia z gałęzi ( skracanie korony ). Gdy dstan trzymamy w dużym zagęszczeniu, otrzymamy koronę bardzo krótką (15-20 % ).Są dstany so, św, md o takiej krótkiej koronie. W starszym wieku długość korony sosny jest mniejsza od 1/3 wysokości. W młodszym tym bardziej nie może być dłuższa. Gdy w dstanie korona jest krótsza od 30 %, konieczna jest szybka trzebież. Wzgl. dłg. korony brana jest przy ocenie pilności zabiegu. Dla modrzewia dłg. korony powinna wynosić 50 %, minimum 40 % aby dobrze przyrastał. Jeszcze dłuższa korona powinna być u świerka i jodły. Można kształtować długość korony, ale w młodym wieku. W starszym wieku wydłużanie korony nie przyniesie efektu. Raczej uzyskamy rozszerzenie korony.

2. Stopień rozłożystości korony - iloraz szerokości korony do wysokości drzewa.

Sosna 20 % rozłożystości; drzewa górujące mają nieco wyższy 27 %, panujące 21 %, współ panujące 17%.

3. Spłaszczenie korony - jest to iloraz szerokości do długości korony. Około 70 % drzew ma korony dłuższe niż szersze. Również może być wykorzystana przy ocenie pilności zabiegu.

- Ilość fizjologicznie czynnego igliwia.

- Sucha masa ulistnienia.

- Ciężar ulistnienia.

- Ciężar ulistnionych gałązek.

- Objętość ulistnionych gałązek.

- Pole powierzchni rzutu korony.

- Objętość korony.

- Zewnętrzna powierzchnia korony.

Na uprawie jest 14 -15 tyś. drzewek. Z wiekiem maleje liczba igieł, maleje ciężar ulistnionych gałęzi. Co roku spada 1/3 igieł. Przez wygrabianie ściółki następuje degradacja siedliska. Po systematycznym grabieniu bonitacja spada o dwie klasy. Cechy o potencjalnej zdolności asymilacyjnej określa iloraz miąższości do ciężaru świeżego igliwia.

19. DRZEWOSTAN

Grupa I drzew - drzewa weszły w skład drzewostanu na początku i dotrwały do końca.

Grupa II drzew - drzewa, których nie było na początku, ale weszły w ciągu okresu i dotrwały do końca 9 na początku nie były dość grube ).

Grupa IV drzew - drzewa, których nie było na początku, weszły w trakcie okresu, ale nie dotrwały do końca.

Zv = V + U - v

Suma miąższości drzew, które dotrwały do końca + suma miąższości drzew, które wypadły + miąższość drzew na początku.

20. POSTĘPOWANIE HODOWLANE

Postępowanie hodowlane polega na wykonywaniu odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych. Program trzebieżowy uwzględnia trzy elementy:

1. rodzaj trzebieży;

2. nasilenie trzebieży ( jaką masę pozyskamy po wykonaniu zabiegu );

3. intensywność trzebieży ( jak często wykonujemy zabieg ).

21. RODZAJE TRZEBIEŻY:

1. Trzebież dolna TD, ( - słaba TDS, -umiarkowana TDU, -silna TDM );

2. Trzebież górna TG, ( trzebież górna selekcyjna TGS; nie rozpatrujemy nasileń tylko rodzaj selekcji ).

3. Trzebież kombinowana :

- TG - TDS

- TG - TDU

- TG - TDM

W poszczególnych rodzajach trzebieży usuwamy następujące klasy Krafta:

TDS - V a, V b

TDU - IV b, V a, V b

TDM - IV a, IV b, V a, V b

W TD szukamy drzew do wycięcia, ustalamy nasilenie i rodzaj trzebieży.

W TG wyznaczamy drzewa dorodne, a nie szukamy tego co ma być usunięte; popieramy drzewa dorodne do dalszej hodowli. Wyznaczanie drzew dorodnych polega na wyborze drzew dobrze przyrastających, żywotnych, o największej koronie, wysokie (drzewa należące głównie do I i II klasy Krafta, są to najlepiej przyrastające drzewa). Ich usunięcie powoduje obniżenie produkcji i spodek bonitacji.

W pierwszej kolejności usuwamy drzewa szkodliwe, przeszkadzające we wzroście drzewom dorodnym, zasadniczo są to drzewa z III klasy Krafta oraz niektóre z I i II klasy, przy trzebieży górnej.

Trzebież kombinowana TG - TDS polega na wyborze drzew dorodnych, usuniecie szkodliwych i wycięcie V klasy Krafta. Wg. Zasad HL obowiązuje trzebież selekcyjna, niestety nie ma nigdzie definicji trzebieży selekcyjnej. A. Bruchwald postawił tezę, że TG = TS.

TS - tutaj istnieje możliwość poprawy jakości dstanu;

TDS - ma charakter cięcia sanitarnego( usuwamy to co nie dożyje do następnego nawrotu trzebieży).

Wyjątki:

1. Istnieją inne możliwości (TS - TDU, TS - TDM), gdy chcemy podbudować drzewostan innym gatunkiem np. bukiem.

2. Drzewostany z hubą korzeniową, wg. Fitopatologów huba rozwija się najlepiej na pniach drzew grubszych, TG.( TDS, TDU i zabezpieczyć pieńki).

3. Można zrezygnować z TS przy V bonitacji wówczas lepiej TD, nastawiamy się na produkcję ilościową ponieważ nie będzie drzew o wysokiej jakości pnia ( nawet TDS,TDU).

4.Drzewostany pogradacyjne. Świerka obowiązuje TS - TDS choć uzasadniona jest też TS, większość dstanów świerkowych ma dobrą jakość i nie jest to potrzebne.

TD - można wyprowadzić doskonałe dstany świerkowe (nie ma problemu jakości, a TD daje efekt ilościowy). W górach TDM, we wcześniejszym wieku lub TDU w późniejszym wieku.

- Jodła bez wyjątku powinno się stosować TS, cięcia realizujemy w górnej warstwie; wyjątek kiedy drzewostan zagospodarowany jest przerębowo, jedliny są głównie jednopiętrowe.

- Dąb powinna obowiązywać TS typowo górna, nie wkraczając w dolną warstwę. Problem przy stosowaniu tej trzebieży jest taki, że mogą powstawać wilki pod wpływem większej ilości światła. Aby uzyskać dobrą dębinę nie wystarczy prowadzić trzebieże, trzeba mieć II piętro. Jeśli ono jest to osłania ono pnie dębów i możliwe jest realizowanie TS (TG). Można przyjąć wiek rębności 140 lat i stosować TD, ale tak nie powinno być.

- Buk najlepiej reaguje na zabiegi, na nim wypracowano TS. TG daje najlepsze efekty przyrostowe, gdy mu się odsłoni koronę, daje to lepszą jakość oraz nieznaczny wzrost na sumarycznej produkcji.

- Brzoza, gatunek światłorządny, TS ale brzoza ma słaba produkcje i konieczne jest wprowadzenie II piętra.

- Olsza, TS (górna).

- Drzewostany mieszane TG (selekcyjna).

NASILENIE TRZEBIEŻY

Wyrażamy ilością masy wyjmowanej w trakcie zabiegu w stosunku do miąższości drzewostanu przed zabiegiem (iloraz można wyrazić w %).

Może to być iloraz pola przekroju wyjętych drzew do pola przekroju drzewostanu przed trzebieżą.

Może to być iloraz liczby wyjmowanych drzew do całkowitej liczby pni (*100 %) lub spadek stopnia zagęszczenia, czynnika zadrzewienia.

Można wyróżnić:

1. Naturalny kierunek postępowania hodowlanego, polegający na tym, że spośród różnych rodzajów trzebieży wybieramy jeden rodzaj, który jest konsekwencją reszty. TDS - 5 %; TDU - 5 - 10 %; TDM - 20 %.

W TS o nasileniu można mówić wtedy, gdy mówimy o maksymalnej liczbie drzew którą można wyjąć (jedno drzewo na jedno drzewo dorodne, w młodszych więcej, generalnie nie można narzucić).

2. Schematyczny kierunek, przyjmowało się na siłę nasilenie trzebieży i wyjmowało się taką ilość z drzewostanu. Np. z dstanu Bk mamy wyjąć 15 % masy, a drzew szkodliwych jest 5 %, przy wykonaniu planu zniszczymy drzewostan. Istniją tendencje do zaniżania trzebieży. Chcielibyśmy wiedzieć jakie jest nasilenie trzebieży i jednocześnie prawidłowo wykonać zabieg trzebieży. Trzeba zaplanować prawidlowo rozmiar użytkowania przedrębnego (powiązanie powierzchni i masy). Nie m dobrej metody rozwiązującej problem użytkowania przedrębnego, zaplanować dla poszczególnych klas jakości: I kl bez trzebieży, II - TDS, III - TDU, IV - TDM

22. TEORIA TRZEBIEŻOWA ASSMANA

Charakteryzując wiele powierzchni wysuną on pewne wnioski

X - powierzchnia przekroju na działce do powierzchni przekroju działki nie trzebionej;

Y - przyrost miąższości danej działki do ZV działki nie trzebionej.

Zmniejsza się pole przekroju, Y wzrasta.

Maksymalne G - gdy drzewostan nie będzie trzebiony, optymalny poziom G gdy wystąpi maksimum przyrostu ZV. Krytyczny - ZV 05 % jest mniejszy od ZV maksymalnego.

Reakcji przyrostowej na zabieg można się spodziewać tylko w młodym wieku.

23. TABLICE ZASOBNOŚCI.

Przedstawiają się kształtowanie się cech drzewostanu z wiekiem uwzględniając trzebieże. Można z nich odczytać cechę drzewostanu dla określonego wieku oraz ilość użytków przedrębnych. Jest to pewien model, według którego powinien być prowadzony drzewostan.

XV wiek Chiny pierwsze tablice zasobności ( kobieta).

1788 r Niemcy.

1820 r Finlandia (opracowane dla siedliska). Raczej opis fitosocjologiczny niż siedliska.

1850 r Hartig opracował metodycznie tablice, zaczęły powstawać na przełomie XIX i XX wieku.

I - Wimmenauer opracował tablice dla dębu.

II - Schwappach, pod jego kierunkiem powstały wzorowe tablice. Podstawowa sprawa opracowanie i przyjęcie programu trzebieżowego. Potem zaczęto zakładać dużo stałych powierzchni doświadczalnych w Niemczech. Te powierzchnie, na których badano różne gatunki, badano związki między więźbą.

Na stałych powierzchniach co pewien okres mierzono i wykonywano trzebież (różne rodzaje i nasilenie). Po śmierci Schwappacha prace jego kontynuował prof. Wiedemann, też zakładał nowe powierzchnie.

Po II wojnie światowej, od 1958 r powierzchnie są systematycznie mierzone. Wyniki uzyskane stąd były podstawą opracowania tablic zasobności dla różnych gatunkow.

1912 r tablice Schwappacha.

1923 r Niemcy po krytyce tablic Schwappacha stosują nowe tablice Widemanna.

24. TABLICE SCHWAPPACHA

Zbudowanie siatki bonitacyjnej przedstawia kształtowanie się z wiekiem średniej wysokości u Schwappacha. Dlatego trzeba było opracować pęk krzywych wysokości.

5 krzywych bonitacji dstanu, które wg. tej krzywej są jednorodne. Siatka dokonuje podziału dstanu na grupy. Są one bardziej produkcyjne ze względu na produkcyjność (sumar. pow. V< niż IV).Wzrost wysokości uznał wystarczający do dokonania podziału. Wszystkie dstany w danej bonitacji są jednakowe. Po wojnie prof. Szymkiewicz zbadał dużo drzewostanów w południowej Polsce i stwierdził, że rosną szybciej niż I bonitacja, dlatego wyekstrapolował jeszcze jedną krzywą Ia.

25. OKREŚLENIE SUMARYCZNEJ PRODUKCJI.

Drzewostany jodłowe - tablice Ainhorna (przed Szymkiewiczem), wyznaczył on sumaryczną produkcję i stwierdził, że ona bardzo silnie powiązana jest ze średnią wysokością drzewostanu w terenie. Mówi się o prawie Ainhorna.

Związek między sumaryczną produkcją a wysokością (korelacyjny związek).

Schwappach wprowadził pojęcie drzewostanu głównego i podrzędnego.

DRZEWOSTAN GŁÓWNY stanowią drzewa te, które w ciągu najbliższego okresu pozostaną na pniu do następnego nawrotu trzebieży.

DRZEWOSTAN PODRZĘDNY

stanowią drzewa, które będą wycięte w ramach trzebieży.

Schwappach musiał wybrać najlepszą trzebież (dla So wykazano, że TDU - tablice dla tej trzbieży). W tablicach ma być wzorcem drzewostan o pełnym stopniu zadrzewienia (wzorce D1.3 i G1.3) i ustalona V drzewostanu podrzędnego, średnia wysokość i średnia D1.3. Odejmując tę V od sumarycznej produkcji otrzymamy V dstanu głównego. Do V dstanu głównego dodajemy przyrost, robiąc trzebież odejmuję V drzew do wycięcia, otrzymuję V dstanu po zabiegu.

Tablice Schwappacha składają się z trzech części:

I - cechy drzewostanu głównego (zależnie od wieku), średnia wysokość, przecietna pierśnica, liczba drzew, G1.3, Vemp., F;

II -cechy drzewostanu podrzędnego, średnia wysokość, średnia pierśnica, V, N;

III -dane zbiorcze z tych dwu grup drzew, suma użytków przedrębnych (zależnie od wieku), sumaryczna produkcja, przyrost bieżący i przeciętny (i ich % liczony wzorem Presslera).

Na tej podstawie po II wojnie światowej prof. Szymkiewicz opracował tablice, do dziś stosowane.

26. TABLICE SCHWAPPACHA:

1. dotyczą TP (w Polsce stos. TS, TS kombinowana);

2. zbudowano je 100 lat temu, brał do budowy tych tablic dstany jeszcze XVIII wieczne (100 lat i starsze), a wtedy były lasy naturalne, a z odnowienia sztucznego inna jest krzywa bonitacji, dlatego też tablice te nie są dobre w naszych warunkach. Od 1923 r nie są stosowane w Niemczech, a w Polsce jeszcze się je stosuje.

Strona 1 z 1

---