Formy realizacji suwerenności (zwierzchnictwa) narodu
Pojęcie demokracji przedstawicielskiej (Demokracja pośrednia) - polega na stanowieniu władzy przez przedstawicieli wybranych w wyborach ale też uczestnictwo w rządzeniu za pomocą form reprezentacji: partii i grup nacisku
Demokracja Bezpośrednia
Pozwala na ciągły udział ludu w sprawowaniu władzy. W miarę udoskonalania demokracji obywatele stawali się coraz biedniejsi. Demokracja bezpośrednia prowadzi do polityki o sumie zerowej, brakuje w niej wieloetapowości w procesie podejmowania decyzji. Demokracja bezpośrednia była najwierniej przybliżona do demokracji w dosłownym tego słowa znaczeniu- do ustroju, w którym rządzący i rządzeni stoją w jednym szeregu i odnoszą się do siebie twarzą w twarz. (referendum, veto ludowe skarga, inicjatywa akt wyborczy itp.)

Definicja państwa
Termin państwo nie był i nie jest rozumiane jednocześnie. Starożytni Grecy - miasto-państwo polis. Rzymianie najpierw civitas lub res publica, a gdy cesarstwo zastąpiło republikę - imperium. W wiekach średniowiecznych państwo rządzone przez Monarchę nazywano regmun bądź terra czyli ziemia. W XVI wieku la stato od łac. status. W Polsce od XII w. - władanie ziemią, władzę i panowanie. Państwo Polskie określano jako republika, rzeczpospolita, królestwo, korona.

Bikameralizm
Element ustroju politycznego, polegający na istnieniu w parlamencie danego państwa dwóch izb: niższej i wyższej, które zazwyczaj różnią się między sobą sposobem wyboru członków, ich liczbą i kompetencjami. W europejskim rozwoju parlamentaryzmu, bikameralizm jest najstarszą formą. Bikameralizm może przyjąć formę symetrycznego (obie izby mają zbliżone kompetencje: USA, Belgia, Szwajcaria), bądź asymetrycznego (koncentracja władzy ustawodawczej w izbie niższej: Polska, Francja, Wlk. Brytania)

Zgromadzenie narodowe i jego kompetencje
Forma wspólnych obrad obu izb parlamentu: sejmu i senatu. Obradom zgromadzenia narodowego w III RP przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu. Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi( bez podziału na posłów i senatorów). Zgromadzenie nie ma określonego harmonogramu posiedzeń, działa jednak na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu; jest zwoływane jedynie do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w Konstytucji:
- przyjęcia przysięgi prezydenckiej
- uznania trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu
- postawienia prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu
- wysłuchania orędzia prezydenta skierowanego do Zgromadzenia Narodowego

Organy Przestrzegania prawa
W skład organów kontroli przestrzegania prawa wchodzą:
1. Trybunał Konstytucyjny (powoływany przez sejm, skład- 15 sędziów, kadencja 9 lat, orzeczenia TK mają moc obowiązującą i są ostateczne)
2. Trybunał Stanu (skład- przewodniczący [1-szy prezes sądu najwyższego], dwóch v-ce, 16 członków, powoływany przez sejm, kadencja równa sejmowi, gwarantuje istnienie odpowiedzialności konstytucyjnej, Orzeka u utracie praw obywatelskich, wyborczych, pozbawienie orderów
3. Krajowa Rada Sądownicza ( stoi na straży niezawisłości sędziów i sądu)
4. Najwyższa Izba Kontroli
5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
6. Rzecznik Praw Obywatelskich
7. Rzecznik Praw Dziecka
8. Sąd Najwyższy (kasacja i inne środki odwoławcze od orzeczeń sądów powszechnych i wojskowych, rozpatruje protesty wyborcze, stwierdza wybory. 4 izby: cywilna, karna, pracy i ubezpieczeń, wojskowa. Skład: 1-szy prezes SN, prezes SN, zgromadzenie ogólne sędziów, zgromadzenie sędziów, kolegium SN)
9.Sądy Powszechne (sądy okręgowe i rejonowe [1-sza instancja ], Okręgowe: penitencjarne, cywilne, karne, ubezpieczeń społecznych, pracy. Rejonowe, grockie. Sąd Apelacyjny [druga instancja] : karny, pracy, cywilny

Koncepcja państwa G.Jellinek
Twórca trójelementarnej definicja państwa wymienia elem. składowe: ludności terytorium i władzę najwyższą (korporacja ludu, mająca bezpośrednią, samorodną władzę)

Marksistowska koncepcja państwa
Wynik szeregu przeobrażeń, jakie dokonały się w społecznościach, gdzie nastąpiły podziały oraz specjalizacje prac. Wspólna własność środków ustąpiła prywatnej własności, umożliwiająca eksploatację siły roboczej oraz zawłaszczenie wytworzonego produktu, podział na 2 klasy robotnicze – mających produkty i nie mających produkty, prowadzono podatki.

Katolicka nauka społeczna (Św. Tomasza)
państwo jako społ. doskonałą, samowystarczalną, niezależną, i samorządową. Wiążę się z porządkiem prawnym oraz władzy, która chroni, zaspokaja potrzeby i daje spokoju od zewnątrz obywatelom

Koncepcja Podboju i przemocy (Gumplowicz – teoria i geneza państwa)
podboje jednych ludów przez inne, ludy zwyciężone miały być podporządkowane zwycięskim, powstał podział na rządzących i rządzonych.

Geneza państwa - koncepcja umowy społ. (umowa społ. a geneza państwa)
Umowy zawarte między członkami społeczeństwa lub/i między nimi a władzą. 1.Społeczeństwo powstało w wyniku porozumienia się jednostek, które poprzednio żyły „w stanie natury”.
2. Umowy między jednostkami, która doprowadziła do postawania społeczeństw (zjednoczenie się),
3. Między społeczeństwem a władzą, która doprowadziła do powstania państw - starożytność (Epikur, Platon, Cyceron), rozwój w XVII i XVIII w. ,przedstawiciele byli m.in. Spinoza, Hobbes, Rousseau, Locke i w Polsce Kołątaj.

Teistyczne koncepcje powstania państwa
Państwo powstało z działaniem istoty nadprzyrodzonej. Władca sam jest bogiem bądź władza pochodzi od bóstwa. Św. Augustyn - władza pochodzi od Boga, a Św. Tomasz - zasada władzy pochodzi od Boga a państwa są dziełem ludzi

Konserwatyzm (z łaciny conservare – zachowywać, dochować zmian)
Orientacja, która bazuje na hasłach obrony istniejącego porządku społeczno-gospodarczego oraz zachowywania i umacniania tradycyjnych wartości, takich jak: religia, naród, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet, własność prywatna. Konserwatyści chcą obronić stary porządek ze względu na przekonanie o dewolucyjnym charakterze zmian społecznych. Konserwatyzm zrodził się na przełomie XVIII i XIX w., był próbą przeciwstawienia się racjonalistycznej myśli oświeceniowej. Nowoczesny konserwatyzm stanowił reakcję na wydarzenia Rewolucji francuskiej

Państwo Demokratyczne
Państwo konstytucyjne, państwo prawa, które realizuje zasady: suwerenności narodu, pluralizmu, oraz trójpodziału władz. Państwo demokratyczne nie jest jednoznaczne:
1. państwo liberalne (rozwój gospodarki rynkowej, zakres działalności państwa jest jak najmniejszy w kwestiach gospodarczych)
2. państwo socjalne (gospodarka i społeczeństwo są powiązane, mechanizmy rynkowe są wspierane przez państwo, państwo ingeruje we wszystkie sprawy socjalne).



Funkcje parlamentu 4 FUNKCJE:
1.Ustrojodawcza - określa ustrój państwa przez uchwalenie konstytucji. Istotnym elem. działalności parlamentu jest tworzenie prawa.
2.Ustawodawcza – proces ustawodawczy obejmujący inicjatywę ustawodawczą, debatę nad projektem ustawy na posiedzeniach, rozpatrzenie projektu ustawy w komisjach parlamentarnych, przyjęcie projektu ustawy przez izbę, przesłanie projektu ustawy do drugiej izby, sankcjonowanie przez głowę państwa, promulgację (opublikowanie) ustawy w oficjalnym organie w ustawowym terminie
3.Kreacyjna - uczestnictwo parlamentu w formowaniu organów państwowych i kontroli władzy wyk.
4.Kontrolna - kontrola wobec rządów różnymi środkami działania czyli: debata wstępna tzn. dyskusja nad proponowaną polityką rządu, sprawozdanie z realizacji zadań, komisje parlamentarne, komisarz parlamentarny kontrolujący decyzje zgodnie z ich legalnością, pytanie i interpelacje poselskie, wniosek o wotum nieufności.

Pojęcie głowy państwa
Organ jednoosobowy (monarcha w monarchii, prezydent w republice) lub organ kolegialny (wieloosobowy) np. Rada Związkowa w Szwajcarii
Władza monarchy - autonomiczna i samorodna jest w zasadzie nie usuwalny a władza jest dożywotnia i dziedziczna.
Prezydent - wybierany na określoną kadencję(po za Turkmenistanem).
Konstytucyjne sposoby elekcji
1.Wybory bezpośrednie dokonywane przez społeczeństwo (Austria, Polska, Francja)
2.Wybory pośrednie, wyłaniany przez kolegium elektorów wybrane przez społeczeństwo (USA, Argentyna)
3.Wybory pośrednie, prezydenta wybiera parlament (Turcja) lub kolegium elektorskie
złożone z parlamentarzystów i przedstawicieli organów samorządu lokalnego (Włochy)

Współczesne Monarchie
Monarchie parlamentarne: obowiązuje niepisana reguła, że „król panuje, nie rządzi”.
Belgia (m. parlamentarna od 1831r.) Król Albert II, dynastia Schasen-Coburg-Gotha
Dania (m. parlamentarna od 1953r.) Królowa Małgorzata II,dynastia Glucksburg
Hiszpania (m. parlamentarna od 1978r.) Król Juan Carlos I, dynastia Burbonów
Lichtenstein (m. parlamentarna od 1921r.) Książę Jan Adam II, dynastia Linchenstain
Luksemburg (m. konstytucyjna od 1966r.) Wielki Książę Christian, dynastia Nassau
Monako (m. konstytucyjna od 1962r.) Książę Rainer III, dynastia Grmaldi
Norwegia (m. konstytucyjna od 1974r.) Król Harald V, dynastia duńska Glucksburg
Szwecja (m. parlamentarna od 1909r.) Król Karol XVI Gustaw, dynastia Bernadotte
Watykan (m. elekcyjna od 1929r.) Papież Jan Paweł II
Wielka Brytania (m. parlamentarna od 1921r.) Królowa Elżbieta II, dynastia Windsor

Pojęcie systemu partyjnego
Przez system partyjny rozumie się formy i warunki koegzystencji partii w danym państwie. Obejmujący partie i całokształt zachodzących między nimi relacji i oraz zasad i norm regulujących między partiami oraz partiami a aparatem państwowym. Mechanizm współdziałania bądź realizacji org. społ. w walce o władze i jej sprawowanie

Modele Systemów Organów Państwowych
Cechy systemu prezydenckiego
Silną pozycją prezydenta, równorzędny z parlamentem, szefem władzy wykonawczej, kreator polityki zagranicznej i zwierzchnik armii. Prezydent i ministrowie nie są odpowiedzialni politycznie przed parlamentem lecz nie może rozwiązać parlamentu, zaś parlament nie może odwołać żadnego przedstawiciela władzy wykonawczej z przyczyn politycznych i nie może jej kontrolować



Istota systemu parlamentarnego
1.Opiera się na tzn. podwójnej egzekutywie czyli głową państwa i szefem rządu są inne osoby. Łączenie miejsca w rządzie i parlamencie jest dozwolone i konieczne (oprócz Francji). Rząd ustępuje po otrzymaniu wotum nie ufności w parlamencie, a głowa państwa ma prawo rozwiązać parlament albo bez albo z ograniczeniami. W formie monarszej zaznacza się wszędzie dominacja premiera nad monarcha a w formie republikańskiej występują różne zależności: daleko idący podział kompetencji między głową państwa a rządem
2. Rząd powołany przez głowę państwa, powołany jest premier a na jego wniosek inni członkowie rządu. Rząd zabiega o zaufanie i poparcie parlamentu. Głowa państwa nie jest politycznie odpowiedzialna za swoją działalność, lecz ponosi odpowiedzialność konstytucyjną z rządem. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem za swoje działania oraz akty normatywne głowy państwa

Semiprezydencjalizm (półprezydencki)
Prezydent wybierany w wyborach powszechnych. Określa kierunki polityki wewn. i zewn. państwa, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Powołuje i odwołuje on także premiera, a na jego wniosek powołuje ministrów. Rząd i poszczególni jego członkowie ponoszą odpowiedzialność przed parlamentem. Trzy ośrodki władzy: parlament, rząd, prezydent
Szczególną rolę odgrywa prezydent, gdyż jest wybierany w wyborach powszechnych oraz odgrywa decydującą rolę w tworzeniu rządu. Może on bowiem wydawać dekrety, które mają moc ustawy (Francja, Portugalia, Grecja, Rumunia, Finlandia i Rosja)

Pojęcie systemu kanclerskiego
Podkreśla silniejszą władzę kanclerza nad parlamentem. Rząd odpowiedzialny przed parlamentem, wymaga poddania wniosku o wotum nie ufności i podanie kandydata na nowego kanclerza. Instytucja ta zwana konstruktywny wotum nieufności powoduje większą stabilność systemu politycznego. Pozycja kanclerza, decyduje że ministrów może odwołać tylko prezydent na jego wniosek.

Formy demokracji przedstawicielskiej
Najwyższy organ przedstawicielski - parlament. W państwie demokratycznym zgodnie z zasadą podziału władz, parlament jest organem 1 z 3 pionów państwowych i nie jest uprzywilejowana. W państwach o systemie parlamentarno-komitetowym parlament to najwyższy organ władzy.
W większości rozwiniętych krajów funkcjonuje parlament dwuizbowy (bikameralizm). Parlament jednoizbowy - kraje skandynawskie, Grecja i Portugalia.
W Polsce parlament tworzą Sejm i Senat. W Wlk. Brytanii Izba Gmin i Lordów, w USA Izba Reprezentantów i Senat. Izby drugie mają zazwyczaj mniejsze kompetencje niż pierwsze i są reprezentantem ludności zamieszkałej na prowincji. I pochodzą przeważnie z wyborów pośrednich (Francja) lub bezpośrednich.

System polityczny ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych) uczestniczących w działaniach polit. w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.

Funkcje systemu politycznego - każde działanie, mające na celu zachowanie systemu w długotrwałym okresie, tzn. podtrzymanie istniejącego stanu jak i rozwoju.

Wyróżnienie następujących funkcji systemu polit. :
1. regulacyjna - sterowanie procesami wg. reguł przyjętych w danym systemie polit.
2. mediacyjna - rozwiązywanie konfliktów mediacji dotyczących sprzecznych interesów grupowych
3. adopcyjna - usprawnienie działania instytucji, poszerzanie bazy funkcjonowania systemu
4. innowacyjna - wprowadzeniu do otoczenia nowych reguł i mechanizmów działania
W systemie polit. wyróżnić można 4 podsystemy:
Instytucjonalny - obejmuje aparat państwowy, partie polityczne i zinstytucjonalizowane grupy interesu. Zapełniają sobą całą strukturę systemu polit. określają jego treść, podstawowe kierunki działalności, charakter obowiązujących norm
Funkcjonalny - składa się z ogółu funkcji i ról wypełnianych przez poszczególne elem. podsystemu Instytucjonalnego oraz przez cały system polityczny.
Regulacyjny - ogół norm, za pośrednictwem, których regulowane są stosunki społeczno-polityczne. Wewnętrznie złożony i obejmuje normy prawne i pozaprawne oraz reguły nienormatywne. Normy prawe mieszczą się w konstytucji, ustawach, aktach organów wykonawczych i orzeczeniach sądowych stanowią główną składową część podsystemu regulacyjnego.
Komunikacyjny - ogół związków i stosunków istniejących między różnymi strukturalnymi elem. podsystemu instytucjonalnego

Pojęcie otoczenia systemu politycznego
Obejmuje sferę zewn.( otoczenie miedzy narodowe kraju, stosunki z innymi państwami relacje między systemami) i wewn. (ekonomiczne – własność środków produkcji, społeczne – struktura socjalna społ. , kulturowa – idee i poglądy które istnieją i konkurują ze sobą)

Państwo unitarne
Jednolite złożone, jednostki administracyjno-terytorialne są podporządkowane organom centralnym. Charakteryzuje się jednolitym systemem prawa materialnego i formalnego, jednolite obywatelstwo, jednostronny system organów sądowych oraz organów prawodawczych i wykonawczych.

Systemy organów państwowych
Organ państwowy – osoba/grupa osób których działania na mocy obowiązującego prawa są uważane za działania; dobrze zorganizowana instytucja powołana do wykonywania określonych zadań do ochrony państwa
Cechy organów państwowych
- tworzone w myśl prawa
- działają na podstawie przepisów prawa
- posiadają wyodrębnioną strukturę organizacyjną
- mają określone kompetencje
-działają w imieniu państwa i są skuteczne
- mogą realizować działania władcze (w drodze orzeczeń, kontroli itp.)

Ze wzgl. na strukturę dzieli na organy jednoosobowe (prezydent, wojewoda) i wieloosobowe (parlament)
Ze wzgl. na terytorialny zasięg działania: centralne i terenowe
Ze wzgl. na sposób kreacji i powoływanie: droga wyboru, wybór pośredni i bezpośredni
Ze wzgl. na czas trwania: kadencyjne i nieokreślone (wojewoda)

Typy Organów Państwowych RP
Ustawodawcza - Sejm i Senat
Wykonawcze i administracyjne - Prezydent, Rada Ministrów, Urzędy Celne, Wojewodowie
Ochrony prawnej i Kontroli - Sądy, Trybunały, NIK, KRRiT, Prokurator Generalny

Federacja
Państwo związkowe, którego części składowe mają samodzielność prawną i określony zakres samodzielności politycznej. Części składowe (stany, prowincje, kantony) są podmiotami federacji i mają własny podział administracyjno-terytorialny

CECHY FEDERACJI:
1. Terytorium państwa federacyjnego pod wzgl. polityczno-administracyjnego nie jest całością
2. Podmioty federacji rozporządzają władzą ustawodawczą i ustrojodawcza
3. Części składowe federacji mogą mieć własny system prawny i sadowy
4. Istnieje podwójne obywatelstwo
5. Parlament związkowy jest dwuizbowy
6. Istnieje podział kompetencji między federacje i jej części składowe
CELE I FUNKCJE PAŃSTWA
- globalne, finalne (ostateczne), cząstkowe (etapowe)
Ze wzgl. na realizowanie zadań mamy 2 cele: realne i utopijne
Podstawowym celem państwa jest jego trwanie obejmujące:
Dobro ogółu, bezpieczeństwo wewn. , ochrona własności, związki z kulturą (dziedzictwo narodowe)

Funkcja państwa - działalność państwa realizowane w podstawowych sferach życia społecznego; całokształt jego działalności w określonej sferze (wewn. i zewn.) społeczeństwa
Funkcje państwowe związane z :
- ochroną przed ingerencji zewn.
- przymusem wewn.
- edukacją i kulturą
- ochroną obywateli
- dbaniem o środowisko

AUTONOMIA
Ograniczona samodzielność. Akt normatywny będący prawną postawą działalności autonomicznej jest ustanawiany lub zatwierdzany przez ograny ogólnopaństwowe najczęściej przez parlament. Prawa regionalne mogą być zmienione przez organy centralne, jeśli zostały naruszone interesy ogólnopaństwowe. Autonomiczne parlamenty i rządy prowadzą działalność pod nadzorem organów centralnych, które wyznaczają swojego pełnomocnika.

Zasada podziału władzy (wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza)
Władza Wykonawcza (Prezydent i Rząd) (Egzekutywa RP)
Prezydent – ma kompetencje jako głowa państwa, w stosunku do parlamentu, wobec rządu, w stosunkach międzynarodowych, normatywne, oraz bezpieczeństwa zewn. i wewn.
Rząd – prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną kraju oraz kieruje pracą administracji rządowej

Sądownicza - wymiar sprawiedliwości sprawowany przez niezależne i nie zawisłe sądy których zadaniem jest orzekanie spraw z zakresu prawa cywilnego, karnego, i administracyjnego, w wielu krajach kontrola zgodności działań innych organów państwowych z prawem i konstytucją. Stoją na straży ochrony i porządku publicznego, walczą z przestępczością oraz kontrolują legalność decyzji administracyjnych.

Sądownictwo w RP

Sąd najwyższy - naczelny organ sądowy, sprawujący nadzór w zakresie orzekania nad innymi sądami. Orzekanie o ważności wyborów i referendów, interpretacje przepisów prawnych budzące wątpliwości, kasacja wyroków (uchylenie i skierowanie do ponownego rozpatrzenia)
SN dzieli się na: Izbę Cywilną, Karną, Administracyjną oraz Pracy i Ubezpieczeń Społ.
Pierwszego Prezesa i prezesów SN powołuje prezydent oraz Sędziów (na wniosek Krajowej Rady Sądowniczej)
Sądy Powszechne – podstawowy rodzaj sądów ze wzgl. na ilość i wagę spraw.
Sądy Rejonowe - dla jednej lub kilku gmin a są to sądy pierwszej instancji dla spraw karnych i cywilnych
Sądy Apelacyjne – dla okręgów. Pełnią zadania drugiej instancji i sądów kasacyjnych
Sądy Szczegółowe
Naczelny Sąd Administracyjny – kontrola administracji publicznej
Sądy Wojskowe (garnizonowe i okręgowe) – sądy karne rozpatrujące sprawy przestępstw popełnionych przez żołnierzy na służbie oraz przez osoby cywilne i żołnierzy państw obcych

TRYBUNAŁY W RP
Trybunał Stanu - są polityczne, dla polityków. Odpowiedzialność konstytucyjną za naruszenie Konstytucji lub ustaw w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania ponoszą: Prezydent, Premier i ministrowie, prezesi NBP, NIK, kierownicy ministerstw oraz Naczelny Dowództwa Sił Zbrojnych, ale także posłów i senatorów jeżeli prowadzą działalność gosp. z korzyściami wynikającymi ze Skarbu Państwa lub samorządu.
O postawienie w stan oskarżenia (oprócz Prezydenta) postanawia Sejm a sprawę rozpatruje sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Sejm wybiera 16 członków TS (po za posłów i senatorów) oraz 2 zastępców przewodniczącego TS a przewodniczącym Trybunału jest Prezes Sądu Najwyższego

Trybunał Konstytucyjny - Organ władzy sądowniczej, którego głównym zadaniem jest kontrola zgodności norm prawnych niższego rzędu z norami wyższego – zwłaszcza z ustawą zasadniczą
Składa się z 15 sędziów wybranych przez Sejm na 9 lat, lecz ta sama osoba może pełnić obowiązki sędziego TK tylko 1 kadencje. Prezesa i wice Trybunału powołuje Prezydent. Orzeczenia TK mają obowiązującą moc i są ostateczne. Funkcje:
1. Stwierdzenie tymczasowej przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta
2. Rozpatrywanie skarg konstytucyjnych
3. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi organami
4. Rozstrzyganie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

Tryb Ustawodawczy RP (Legislatywa RP, ustawodawcza)
(Sejm i senat) – zbierają się na posiedzeniach i działają jako Zgromadzenie Narodowe. Przyjmują ślubowanie od nowo wybranego Prezydenta bądź że jest trwale nie zdolny do sprawowania urzędu z powodu choroby, postawienie go przez Trybunał Stanu i uchwalenie nowej Konstytucji
Sejm - kompetencje ustrojodawcze, ustawodawcze, kreacyjne, kontrolne,
Senat - w zakresie prawodawstwa oraz kreacji innych organów

Pojęcie formy państwa
Konstytucyjnie określony sposób organizacji życia polit. i społ. czyli sposób rządzenia w państwie w zależności od formy rządu, ustroju terytorialno-prawnego oraz stylu rządzenia przejętego w danym państwie.
Monarchia – forma rządów w której reprezentantem władzy suwerennej jest monarcha.
Republika – forma rządu, w której najwyższe organy (jednoosobowe bądź kolegialne) wyłaniane
są na określony czas w drodze wyboru przez ogół obywateli bądź specjalne kolegium wyborcze.

Reżim Polityczny Styl rządzenia na który składa się ogół metod, jakimi posługuje się aparat państwowy, kierując zachowaniami wielkich grup społecznych. Kryterium reżimu politycznego pozwala wyróżnić państwo demokratyczne, autorytarne i totalitarne.
System organów państwowych - systemy istniejące w państwie, rozpatrywanie ich wzajemnych powiązań wynikające z reguł i ich wzajemnych relacji; przejawia się przez:
1.jedność celów działania
2.podporządkowania jednolitym zasadom organizacyjnym i funkcjonalnym wszystkich organów
3.częste występowanie roli organów przedstawicielskich względem innych

Państwo złożone
Części składowe zachowują pełną lub ograniczoną władzę, każda z nich ma określone kompetencje i własny system organów prawodawczych, wykonawczych i sądowniczy.

Państwo unitarne
Jednolite złożone, jednostki administracyjno-terytorialne są podporządkowane organom centralnym. Charakteryzuje się jednolitym systemem prawa materialnego i formalnego, jednolite

Państwo totalitarne
Wszechstronne we wszystkich przejawach życia społ. W sferze kulturowej przejawia się ona w powszechnej indoktrynacji, angażując wszelkie środki oddziaływania na ludzką świadomość. Celem takiego państwa jest stworzenie nowego człowieka poprzez następujące środki:
• państwo ekspansywne
• władza ma pełną kontrolę nad obywatelami, kontrolując wszystkie dziedziny życia.
• Obiektem kultu jest wódz
• Państwa jest zawłaszczona przez jedyną istniejącą partię
• Terror jest codzienną metodą sprawowania władzy
• Mass – media są podporządkowane partii i propagują oficjalną ideologię

Państwo prawne – prawa (konstytucyjne tzn. praworządne)
Stosunki między organami państwowymi oraz między organami a obywatelami i ich organizacjami określone są przez stabilne normy prawne. Najwyższe miejsce w hierarchii aktów prawnych zajmuje ustawa, obok konstytucji to najważniejszy akt prawny regulujący: sytuacje prawną obywateli kompetencje i tryb działania organów państwowych szersze i kompetencje stosunki społeczne, budżet państwa itp. Występuje też sądowa kontrola administracji oceniająca czy działa ona na podstawie ustaw

Państwo prerogatywne (niedemokratyczne)
Władza nie dopuszcza do stosowania wobec siebie ograniczających ją reguł prawnych – państwo nad prawem. Interesy obywatela podporządkowane państwu. Zakres wolności jednostki minimalny.

Prawne gwarancje rządów prawa
Ustrojowe: podział władzy, legalnie i swobodnie działająca opozycja, wolność obywateli, niezawisłość sądów
Legislacyjne: hierarchia aktów prawnych, nadrzędność konstytucji w systemie aktów prawnych, rozgraniczenie kompetencji prawotwórczych,
Proceduralne: wieloinstancyjność rozstrzygania spraw, zasada odpowiedzialności indywidualnej, domniemanie niewinności oskarżonego, prawa oskarżonego w procesie karnym (np. do obrony), sprawdzanie zgodności decyzji administracyjnych z prawem

Cechy państwa prawa
wolności, ograniczenie wolności przez państwo unormowane, równość wobec prawa, zniesienie podziałów stanowych, pewność prawa, prawno formalne (zgodnie z prawem), nadrzędność ustaw, sądowa ochrona prawa, ochrona przed samowolnym uwięzieniem, prawo nie działa wstecz (lex retro non agit), podział władzy: legislatywa (ustawodawcza) egzekutywa (wykonawcza) judykatywa (sądownicza)
Pojęcie partii polityczne
Dobrowolna pod dobrowolną nazwą org. społ. biorąca udział w życiu publicznym, chcąca działać na rzecz ludzi i w ich imieniu. Org. społ. posiadająca strukturę organizacyjną i formalną posiadającą członków. Trwała w czasie, posiada elektorat i powinna mieć członków w org. władzy publicznej. Posiada program polityczny oparty o ideologie i doktryny. Chce realizować program przez przejęcie władzy w państwie i jej utrzymanie.

Współczesne ujęcie (koncepcje) demokracji
Socjaldemokratyczna i liberalna mają wymiar doktrynalny uwikłane w spory polityczne a więc siłę użytych argumentów można mierzyć w praktycznie – rangą sukcesu lub porażki politycznej. Inna ma charakter ogólny – próba syntezy ponadideologicznej.

Typy partii politycznych
Kadrowe: skł. się z mniejszej liczby członków którzy są aktywni i w pełni świadomi swoich praw i obowiązków
Masowe: obejmuje jak największe rzesze osób reprezentujące różne interesy
Zdecentralizowane: niższe organy posiadają szereg kompetencji
Centralizowane: władza i kontrola w organach centralnych
Prawica (konserwatyzm) odnosi się do tradycji (ład społ.) historii, religii (źródło porządku i postępowania), rodziny (gwarancja utrzymania tradycji), własności prywatnej i prawie opartego na prawie naturalnym
Lewica: oddziela się do wiary, tworzenie nowego człowieka i społeczeństwa, oparte na gospodarce energetycznej transportowej itp. pod kontrolą państwa
Centrum: partie które są nie zależne i neutralne potrafiące współpracować z każdą partią rządzącą w państwie, które dba o człowieka i opiekuje się nim chcą dla niego jak najlepiej,

Pojęcie Agraryzmu
Grupę polityczną stanowią chłopi ze wzgl. na charakter pracy gdzie w gospodarce najważniejsze jest rolnictwo i ziemia jako własność prywatna. Gospodarka oparta na gosp. energetycznej, transportowej itp. Solidaryzm społ. tworzący samorządy będący podstawą demokracji, szacunek dla kościoła, wiary i rodziny, opieka socjalna i edukacja

Idee Socjaldemokracji
Akceptacja człowieka jako najwyższej wartości, który jest pod opieką zdrowotna i socjalną państwa, zapewnioną zapewnia edukację. Złożone z jednostek równych wobec siebie i większy wpływ obywateli na władzę, Społ. funkcjonalne gdzie istnieje system zależności akceptujący interwencjonizm państwowy.

Kultura polityczna
Postawy , wartości, orientacje i wzory zachowań uczestników życia politycznego, zalicza się do niej elementy poznawcze, emocjonalne, wartościujące, normatywne oraz cele i motywy działania
1.Tradycyjna – obejmuje sztywnie i całościowe zasady życia politycznego
2.Pragmatyczna – elastycznie podchodzi do polityki, reprezentowana przez partie

Typy Kultury Politycznej
Zaściankowa – niska świadomość polityczna – prymitywne plemiona Afryki
Podporządkowana – akceptacja i podległość wobec poleceń systemu polit. - Azja Centralna
Uczestnicząca - dążenie do podmiotowości politycznej i aktywnego uczestnictwa w życiu polit.

Zasady Demokracji (Zasady Demokratycznego państwa)
Wolne wybory, istnienie parlamentu, podział władzy, niezawisłość sądów i sędziów, konstytucjonalizm, prawo do sprawiedliwego sądu, prawa i wolności obywatela, prawo nie działa wstecz (lex retro non agit), zasada pomocniczości (subsydiarności), zasada pluralizmu, jednolitości, zwierzchnictwa narodu.

Pojęcie Suwerenności Narodu
Najwyższa władza narodu, przejawiająca się w decydowaniu i zarazem władzę ostateczną. Określa cele władzy oraz praktyczną realizacje zgodności rozstrzygnięć organów z oczekiwaniami społecznymi

Pluralizm polityczny
Istnienie różnych sił politycznych (partie, grupy interesu) konkurujących w ramach przyjętych w danym państwie reguł. Potrzebne jest występowanie zróżnicowanych interesów systemu politycznego w społ. i gosp.

Prawo jako zjawisko społeczne (państwo stanowi prawo)
Prawo to instrument sprawowania władzy, wyznacza granice jakie osoby mogą sprawować władzę, określa obowiązki i uprawnienia władzy oraz wyraża treści aksjologiczne (wartości)

Wewnętrzne funkcje państwa
Zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w kraju (policja, wojsko itp.)
Regulowanie stosunków wewnątrzpaństwowych
Organizowanie dziedzin życia społecznego
Wpływanie na procesy gospodarcze przez określoną politykę


Konstytucja (łac. constituere – urządzać, ustanawiać)
Ustawa zasadnicza posiadająca szczególną moc prawną, treść i specjalny tryb ustanawiania i uchwalania zmian.
Moc prawna polega na tym że konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa, normy w innych aktach prawnych nie mogą być sprzeczne z konstytucją oraz akty służą realizacji postanowień konstytucji.
Szczególna treść oznacza, że ustawa reguluje podstawowe kwestie dla państwa i społ.

Funkcje Konstytucji
Prawna - stanowi podstawę całego systemu prawa w każdym państwie konstytucyjnym
Integracyjna - służy integracji całego społ., gdyż zwykle stanowi zgodę powszechną społ.
Organizatorska - odgrywa rolę statutu organizacyjnego państwa, bo określa zasady organizacji i funkcjonowania państwa oraz strukturę wewn.
Programowa - określa kierunki rozwoju państwa
Wychowawcza – odzwierciedlenie pewnego systemu wartości i przekonań politycznych, zawiera idee i dąży do ich realizacji

Pojęcie społeczności obywatelskiej
Partycypacja społ. w wykonywaniu władzy i przejęcie jej przez obywateli, rządzenie państwem i losem ludzi, niezależność od władzy, możliwość przekazywanie informacji i poglądów, swobodne podejście do religii oraz grupowania obywateli potrzeb politycznych kulturowych i ekonomicznych.

Rodzaje Konstytucji
Forma treści
Pisana - 1 lub więcej aktów prawnych o szczególnej mocy prawnej, treści oraz trybie uchwalania i zmiany
Niepisana – całość prawa obejmuje zarówno akty jak i normy nie pisane występujące w postaci zwyczajów i precedensów sądowych
Treść Konstytucji
Pełna - reguluje wszystkie sprawy ustrojowe państwa, charakter trwały
Niepełna (mała) – dotyczy tylko ustrojów organów naczelnych organów państwowych
Procedura powstania
Oktrojowana (darowana, nadana) - Nadana przez głowę państwa bez udziałów organów przedstawicielskich państwa
Uchwalana – przez organy przedstawicielskie
Sposób zmiany
Elastyczna - zmieniane jak inne ustawy
Sztywna – specjalny tryb zmian np. kwalifikowana większość głosów
Okres obowiązywania
Stała - Bez terminów obowiązywania
Czasowa – ograniczony czas obowiązywania

Polskie tradycje Konstytucyjne
Konstytucja 3 Maja - 3 maja 1791
Konstytucja Księstwa Warszawskiego - 22 lipca 1807
Konstytucja Królestwa Polskiego - 27 listopada 1815
Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej RP – 22 Listopada 1918
Mała Konstytucja z 1919 - 20 lutego 1919
Konstytucja marcowa - 17 marca 1921
Nowela sierpniowa - 2 sierpnia 1926
Konstytucja kwietniowa - 23 kwietnia 1935
Mała Konstytucja z 1947 - 19 lutego 1947
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - 22 lipca 1952
Mała Konstytucja z 1992 - 17 października 1992
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - 2 kwietnia 1997

Systematyka Konstytucji RP 1997r
Preambuła (arenga)
Rozdział I: Rzeczpospolita (Art. 1 – 29)
Rozdział II: Wolności, Prawa i Obowiązki Człowieka i Obywatela (Art. 30 – 86)
1) Zasady Ogólne (Art. 30 – 37)
2) Wolności i Prawa Osobiste (Art. 38 – 56)
3) Wolności i Prawa Polityczne (Art. 57 – 63)
4) Wolności i Prawa Ekonomiczne, Socjalne i Kulturalne (Art. 64 – 76)
5) Środki Ochrony Wolności i Praw (Art. 77 – 81)
6) Obowiązki (Art. 82 – 86)
Rozdział III: Źródła Prawa (Art. 87 – 94)
Rozdział IV: Sejm i Senat (Art. 95 – 125)
1) Wybory i Kadencja (Art. 96 – 101)
2) Posłowie i Senatorowie (Art. 102 – 108)
3) Organizacja i Działanie (Art. 109 – 124)
4) Referendum (Art. 125)
Rozdział V: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Art. 126 – 145)
Rozdział VI: Rada Ministrów i Administracja Rządowa (Art. 146 – 162)
Rozdział VII: Samorząd Terytorialny (Art. 163 – 172)
Rozdział VIII: Sądy i Trybunały (Art. 173 – 201)
1) Sądy (Art. 175 – 187)
2) Trybunał Konstytucyjny (Art. 188 – 197)
3) Trybunał Stanu (Art. 198 – 201)
Rozdział IX: Organy Kontroli Państwowej i Ochrony Prawa (Art. 202 – 215)
1) Najwyższa Izba Kontroli (NIK) (Art. 202 – 207)
2) Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) (Art. 208 – 212)
3) Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT) (Art. 213 – 215)
Rozdział X: Finanse Publiczne (Art. 216 – 227)
Rozdział XI: Stany Nadzwyczajne (Art. 228 – 234)
Rozdział XII: Zmiana Konstytucji (Art. 235)
Rozdział XIII: Przepisy Przejściowe i Końcowe (Art. 236 – 243)

Zasada podziału władzy
Typowa dla państw demokratycznych gdzie następuje podział na władzę wykonawcza, ustawodawczą i sądowniczą ale także na ochronie nie zawisłości sądów i sędziów, roli mass-mediów wyrażających opinię publiczną (4 władza), silnej parlamentarnej opozycji i w praktykowaniu zorganizowanych grup interesu.

Istota i koncepcje polityki
Rozwój politologii skutkuje pojawieniem się wielu konceptów wyjaśniających czym jest polityka, kierując się na jednym bądź wielu aspektach życia politycznego ludzi. Definicja polityki jest nie możliwa gdyż jest ona zjawiskiem złożonym i wieloaspektowym ale kluczem dla politologii są pojęcia: państwo, koercja, konsonans i konflikt.
Klasyczna posiadająca 3 podstawowe założenia
1.celem polityki jest wspólne dobro
2.dbanie o dobro wymaga dobrego zarządzania państwem
3.zarządzenie jest sztuką wymagającą wiedzy, umiejętności i predyspozycji psychicznych (Polityka to sztuka zarządzania państwem)
Komercyjna
Polityka to prawomocne stosowanie środków regulacji publicznej, także przymusu nie tylko wobec człowieka, ale też dóbr materialnych będących jego własnością.
Przymus to regulator życia publicznego który też jest:
• określony przez prawo
• stosowany przez władzę
• podlega publicznej kontroli
• uwzględnia działania prewencyjne
• służy utrzymaniu ładu demokratycznego
Konsensualna - Polityka to sztuka dochodzenia do kompromisu, eliminacji przemocy w stosunkach między ludźmi (zgoda buduje, zaś nie zgoda rujnuje)
Konfliktowa - Kluczowymi pojęciami są sprzeczność, agresja, walka, przemoc, konfrontacja i dezintegracja. Konflikt polityczny (łac. zderzenie) walka 2 lub więcej podmiotów polityki posiadających sprzeczne potrzeby, wartości i interesy zmierzające do osiągnięcia celu.
Polityki bez ideologii - Polityka sprowadzona do walki o poparcie wyborców. Sztuka bycia wybieranym i bycia wybranym. Bycie wybranym staje się celem samym w sobie a nie środkiem prowadzącym do właściwego celu politycznego

Liberalizm (pojęcie liberalne)
Koncepcja teoretyczna i postawa światopoglądowa oparta na indywidualistycznej koncepcji człowieka i społ. mówiąca o wolności i działalności jednostek bez przymusu politycznego mającą wartość nadrzędną, będąca najpewniejszym źródłem postępu we wszystkich sferach życia.

Państwo liberalne
Jednostka ludzka to wartość najwyższa. Dobro jednostki zasadniczym celem działań instytucji publicznych. Granice wolności jednostki wyznacza wolność drugiego człowieka. Równość ludzi rozumiana wobec praw natury każdy jest równy i sam decyduje o swoim losie. Społeczeństwo zbiór grup społ. o różnych interesach gdzie występują ludzie biedni i bogaci. Państwo praworządne, sprawne z niewielkimi kompetencjami, lecz nie może rezygnować z tworzenia prawa, ochrony obywateli i dającą wolność i nie tkalność własności prywatnej.
Władza powinna mieć określone kompetencje gdzie występuje trój podział władzy. Własność prywatna to fundament wolności będące szczęściem. Gospodarka opiera się na wolności ekonomicznej i własności prywatnej gdzie potrzebny jest wolny rynek konkurencji.

Podmiot polityki
Zdolność jednostek, grup społ. i organizacji do tworzenia polityki, do podejmowania działań realizujących potrzeby przez wpływ na procesy sprawowania władzy
Pierwotne (ostateczne) – Wielkie grupy społ. których łączy wspólne interesy i dążenia, tworząc zorganizowane wspólnoty i są źródłem polityki (np. studenci).
Wtórne (bezpośrednie) – różne siły polityczne, organizacje, instytucje, prowadzące działalność polityczną i uczestniczące w sprawowaniu władzy i rządzeniu

Dymisja Rządu RP
Oświadczenie prezesa (premiera) RP dokonane w imieniu rządu, stwierdzającego wolę zakończenia urzędowania i otwierającego procedurę tworzenia nowego rządu. Przyczyny:
1. Zebranie się na swe pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu
2. Votum nie ufności Sejmu dla rządu
3. Nie uchwalenie przez Sejm wotum zaufania
4. Rezygnacja Prezesa RM (prezydent może nie przyjąć)
Zdymisjonowana rząd rządzi do czasu powołania nowej RM bo państwo nie może pozostać bez rządu. Każdy rząd związany jest z premierem więc dymisja premiera równa jest z dymisją RM.

Wolności i prawa jednostki, obywatela
Prawa człowieka - prawa pierwotne w stosunku do państwa każdego człowieka bez względu na jego przynależność państwową, pozycję w społ. na czas, miejsce, wyznanie, kolor skóry, pochodzenie,
Prawa obywatela - uprawnienia obywatela państwa wynikające z prawa w znaczeniu przedmiotowym i służą one ochronie interesów
Wolności obywatelskie - uprawnienia obywatela w państwie. Prawo określa ich granice a obywatel korzysta z wolności o ile przestrzega ustalone granice.
Godność człowieka -nienaruszalna, szanowana i chroniona przez władze publiczne.
1. Osobowa (przynależną każdemu człowiekowi z racji urodzenia
2. Osobistą (tę, którą człowiek sobie wypracowuje swoimi czynami w czasie swojego życia).
Prawna ochrona życia - zakaz tortur, poniżania i karania człowieka
Wolność i prawa polityczne – wolność organizowania i uczestnictwa w zgromadzeniach, zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców, prawa do strajku, dostęp do służby publicznej, prawo do jasności działań władzy, uczestnictwa w wyborach i referendach, składania petycji, wniosków i skarg

Polityka jako zjawisko społeczne
Złożone zjawisko społeczne właściwym zorganizowanemu społeczeństwu. Polityka dotyczy wszystkich sfer funkcjonowania społeczeństwa (gospodarki, kultury, nauki, oświaty, bezpieczeństwa). W ogólnym rozumieniu określa kierunki rozwoju społeczeństw jak i sposoby ich realizacji. Każdy obywatel spotyka się z przejawami polityki i bierze świadomie lub nieświadomie w nich udział. Wpływa na system oddziaływań, występujący we wszystkich społeczeństwach, spełniając funkcje integralne w organizmie państwowym.
Płaszczyzny przejawu polityki;
1) sfera ekonomiczna – własność, władza ekonomiczna, decyzje ekonomiczne,
2) sfera polityczna – dotyczy państwa jako organizacji jego aparatu i decyzji w sprawie funkcjonowania państwa,
3) sfera ideologiczna – dotyczy norm etyczno – moralnych, idei, ideologii, społecznej roli np. kościół, sekty

Funkcje prawa
a)w odniesieniu do adresatów- kontrola zachowań, rozdział dóbr i ciężarów między członków danego społeczeństwa, rozstrzyganie konfliktów;
b) w odniesieniu do całego układu społeczno- politycznego -> funkcja stabilizująca i dynamizująca
c) w aspekcie istotnych dla społeczeństwa wartości- zapewnienie ładu społecznego, minimalizowanie konfliktów

Autorytaryzm
Opiera się na przekonaniu o hierarchiczności stosunków między ludźmi, oraz naturalnej konieczności podporządkowaniu się autorytetom i rezygnacji z własnej podmiotowości.
Wyróżniamy 2 warstwy
1. normatywno - wartościująca, której osią jest przekonanie podporządkowaniu się autorytetom
2. poznawczo - deskryptywna - przekonanie o braku wpływu na swój los, otoczenie i kontrola nad nimi

Legitymizacja władzy (dosłownie: upoważnienie do działania),
uprawomocnienie władzy oparte na społecznej akceptacji, powszechne przekonanie, że sprawowanie władzy przez określone podmioty jest zasadne, usprawiedliwione.
W państwach demokratycznych najbardziej rozpowszechnioną formą legitymacji władzy są wolne wybory, co stanowi potwierdzenie zasady ustrojowej, według której źródłem władzy jest naród.
M. Webera, który wyróżnił 3 jego źródła:
1) władza legalna - oparta na przeświadczeniu, że posłuszeństwo wynika z samego faktu istnienia prawa stanowionego;
2) władza tradycyjna - wynika z mocy panujących zwyczajów i potęgi panujących;
3) władza charyzmatyczna - wypływa z emocjonalnego stosunku do przywódcy, uznania jego wyjątkowego charakteru i niezwykłych talentów (charyzma).



Pojęcie źródeł prawa
Z jednej strony określony dokument, z którego poznajemy treść prawa (źródła poznania prawa), z drugiej strony pojęcia tego używa się na oznaczenie wszelkich aktów prawotwórczych, a zatem czynności właściwych organów, w wyniku których pewne normy uzyskują moc obowiązującą (źródła tworzenia prawa).
Konstytucja używa pojęcia źródła prawa w znaczeniu formalnym, w tym sensie że wskazuje konkretne formy, w których może być stanowione prawo powszechnie obowiązujące. Formami tymi są Konstytucja (ustawa zasadnicza), ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Akt normatywny
Każdy tekst zawierający normy np. akt organu państwa lub innego upoważnionego podmiotu wydany na podstawie konstytucyjnie lub ustawowo przyznanych uprawnień, skierowany do określonych adresatów
Warunki ważności aktu normatywnego: wydanie przez właściwy organ w przepisanym trybie, zgodność z aktami wyższej rangi oraz tzw. promulgacja, czyli ogłoszenie w specjalnym wydawnictwie. Powszechnie obowiązujące nie mogą wejść w życie bez ich ogłoszenia (z wyjątkiem prawa miejscowego

Chadecja – główne idee
Wzajemne powiązania i odpowiedzialności wszystkich jednostek. Ład społeczny budowany na zasadzie pomocniczości która podkreśla niezależność osób jak i małych wspólnot. A kompetencje większych grup a zwłaszcza państwa należy koncentrować na sprawach które małe grupy nie mogą załatwić. Należy pamiętać o godności osoby ludzkiej więc duża rola do poszanowania praw człowieka lecz większe przywiązanie jedności i obowiązków wobec rodziny i wspólnot w ramach których funkcjonuje w tym też wobec państwa.

Tworzenie Prawa w RP
Prezydent RP, Senat, Rada Ministrów, posłowie oraz grupa obywateli – co najmniej 100 000 osób.
Tak zwany tryb ustawodawczy składa się z:
-wykonania inicjatywy ustawodawczej,
-rozpatrzenie inicjatywy przez Sejm w trzech czytaniach,
-rozpatrzenie ustawy przez Senat,
-rozpatrzenie przez Sejm poprawek Senatu (jeżeli zostaną zgłoszone),
-podpisanie ustawy przez Prezydenta i jej ogłoszenie w dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Tworzenie i kreacja Gabinetu (Rządu) RP
1 etap Prezydent desygnuje Prezesa RM wygranej partii bądź koalicji i ma na to 14 dni od pierwszego posiedzenia nowego sejmu. Powołuje na jego prośbę kandydatów na ministrów i przyjmuje od nich przysięgę. Premier ma 14 dni na realizacje i przekazanie planu pracy sejmowi i występuje potem o wotum zaufania którą musi zdobyć większością bezwzględną.
2 etap Jeżeli w pierwszym etapie nie wykreuje się rząd to inicjatywa przechodzi do Sejmu gdzie posłowie w grupie 46 osób mogą wyznaczyć osobę na premiera a na jego wniosek ministrów jeżeli nastąpi wybór Prezesa i RM w głosowaniu (większością bezwzględna) to mamy rząd i wtedy Prezydent musi zaprzysiężyć gabinet. A jak się nie uda wybrać Premiera i ministrów to mamy następny etap
3 etap inicjatywa wraca do Prezydenta który powołuje Premiera a na jego wniosek ministrów i odbiera od nich przysięgę. Premier ma 14 dnia na expose i plan pracy po czym oczekuje o wotum zaufania jeżeli go dostanie to mamy rząd jeżeli nie to Prezydent skraca kadencje sejmu rozwiązuje go i rozpisuje nowe wybory

Prezydent RP – kreacja, funkcje i kompetencje
Czynne prawo 18 lat a bierne 35 lat. Zgłoszenie na prezydenta może 100 tys. obywateli bądź partia polityczna. Wygrywa ten co uzyskał bezwzgl. ilość głosów. Może sprawować tylko 2 kadencja i zaczyna ją od dnia złożenia przysięgi przez ZN
Funkcje: gwarancje ciągłości władzy państwowej, czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji, na straży suwerenności i bezpieczeństwa RP i nienaruszalności i niepodzielności terytorialnej.
Kompetencje: veto, powołanie premiera i rząd, zwołanie stanu wojennego, występuje do sejmu po powołanie i odwołanie szefa NBP, powołuje szefów sądów najwyższego, nadaje stopnie oficerskie, wojskowe, nadaje stopnie naukowe, odznaczenia, ordery nadaje obywatelstwo, ma prawo łaski, rozpisuje wybory, może skrócić kadencje sejmu, podpisuje ustawy, ma prawo zwrócenia się do Trybunału

Proporcjonalny system wyborczy
Zasada ta stosowana jest wyłącznie przy wielomandatowych okręgach wyborczych, w których różne partie polityczne występują z osobnymi listami kandydatów. W celu zapobieżenia rozdrobnienia partii w parlamencie, w Polsce wprowadzono tzw. próg wyborczy, który oznacza, że jeżeli partia nie zebrała w skali kraju pewnego procentu głosów, to nie jest dopuszczona do rozdziału mandatów. W Polsce próg dla partii wynosi 5 % a dla koalicji 8%.
Saint Lague - dzielenie liczby głosów uzyskanych przez dane partie przez liczby nie parzyste. Mandaty otrzymują te partie, które w wyniku dzielenia miały odp. Liczbę największych ilorazów. System ten działa na korzyść małych i średnich ugrupowań.

Sejm i Senat – kreacja, funkcje i kompetencje
Funkcje Parlamentu: ustrojodawcza, ustawodawcza, kreacyjna i kontrolna
Kadencja: na 4 lata i trwa od dnia poprzedzającego zebranie się Sejmu na kolejna kadencje która można skrócić jak i wydłużyć na mocy prawa trwania stanu nadzwyczajnego. Wybory rozpisuje Prezydent nie później niż 90dni przed upływem 4 lat kadencji Parlamentu i wyznacza termin wyborów na dzień wolny 30 dni przed upływem 4 lat parlamentu.
Kandydatów zgłaszają partie i wyborcy rejestrując okręg list kandydatów z zebraną ilością podpisów (sejm 5 tys. a Senat 3 tys.) Zwolnieni są od tego ugrupowania, które miały swój klub w upływającej kadencji.
Wybory są powszechne, bezpośrednie, proporcjonalne oraz tajne. Wyniki ustalane na mocy systemu Saint Lague

Samorząd Terytorialny (od 1990r. 2 szczeblowy a od 1999r 3 szczeblowy)
Forma organizowania się ludzi, którzy mogą na podstawie i w granicach obowiązującego prawa, samodzielnie, metodami demokratycznymi rozstrzygać istotne dla siebie kwestie. Zespół ludzi objętych działaniem samorządu tworzy wspólnotę samorządową.
Gmina - wspólnota tworzona przez obywateli zamieszkałych określone terytorium, wykonująca zadanie publiczne we własnym imieniu, mająca osobowość prawną polegająca na ochronie prawnej.
Powiat - lokalna wspólnota, na określonym terytorium z mocy prawa. Powiat tworzą gminy, są również miasta na prawach powiatu (p. grodzkie), ma on osobowość prawną i samodzielność polega na ochronie sądowej.
Województwo – regionalna wspólnota tworzona przez mieszkańców jak i największa jednostka zasadnicza podziału terytorialnego kraju

Rada gminy - organ stanowiący i kontrolny gminy
Sejmik wojewódzki - organ stanowiący i kontrolny samorząd województwa, tworzą radni, wybierani w wyborach bezpośrednich
Marszałek (województwo) - przewodniczący zarządu województwa, organu wykonawczego samorządu województwa
Wójt (gmina) - pełni funkcję organu wykonawczego gminy, wykonujący uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa
Starosta (powiat) - wybierany przez radę powiatu, kieruje powiatem, reprezentuje go na zewnątrz, jest przewodniczącym zarządu powiatu, oraz zwierzchnikiem: sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierowników jednostek organizacyjnych powiatu, powiatowych służb, inspekcji i straży
Burmistrz (gmina) - jednoosobowy organ wykonawczy gminy miejskiej, kierownik urzędu miasta, z mocy ustawy jest też kierownikiem urzędu stanu cywilnego

Grupa nacisku - grupa społeczna posiadająca wyraźnie określone cele i interesy. Dąży do realizacji swoich zamierzeń poprzez wywieranie nacisku na ośrodki władzy. Nie dąży do zdobycia samej władzy i działa poza jej strukturami