11/01/2016
Formy stadialne kontra typy spraw.
Formy stadialne popełnienia czynu zabronionego:
Pierwszą formą stadialną jest zamiar - zamiar ma charakter niekaralny. Wszystko co zostaje nieuzewnętrznione czyli nie ma charakteru zmaterializowanego nie podlega penalizacji.
Drugą formą stadialną jest przygotowanie. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Przygotowanie może mieć charakter osoby bądź rzeczowy. Przygotowanie rzeczowe polega na zbieraniu materiałów, obserwacji, tworzeniu notatek, robieniu map i zdjęć, zbieraniu przedmiotów mających służyć do popełnienia czynu zabronionego. Natomiast przygotowanie osobowe polega na zawarciu określonego porozumienia pomiędzy poszczególnymi osobami w celu wspólnego popełnienia czynu zabronionego.
Trzecią formą stadialną jest usiłowanie. Usiłowanie jest zawsze karalne tak jak dokonanie, chyba że wystąpi czynny żal.
Czwartą formą stadialną jest dokonanie, które w każdym przypadku jest penalizowanie poza jednym przepisem (prawo karne nie ma zastosowania w art. 147 kk. - do zamachów stanu).
Formy zjawiskowe popełnienia czynu zabronionego:
Rożnego rodzaju sprawstwo - sprawstwo może mieć charakter pojedynczy indywidualny, czyli sprawca sam od początku do końca przechodzi przez wszystkie formy stadialne i popełnia czyn zabroniony.
Sprawstwo koicydentalne (równoległe) - dwu lub większa ilość sprawców w tym samym czasie i miejscu popełnia czyn zabroniony, ale niezależnie od siebie.
Współsprawstwo - dwu lub więcej sprawców razem wykonują czynność związaną z popełnieniem czynu zabronionego (należy współsprawstwo odróżnić, że jedna osoba wykonuje jedną czynność, a inna osoba wykonuje następną czynność, bo jeden może się tylko włamać, a drugi tylko ukradnie - pierwszy będzie odpowiadał za włamanie, a drugi za kradzież).
Sprawstwo kierownicze - najczęściej występuje w sprawstwach kierowniczych, strukturach mafijnych, gdzie jedna osoba kieruje wszystkim (sprawstwo kierownicze należy odróżnić od sprawstwa polecającego - występuje często w zakładach pracy, przełożony zwykle sprawuje pełną kontrolę nad całym procesem kierowniczym, np. kierownik każe księgowej przygotować umowę o pracę, ona nie chce tego zrobić, a on mówi że na jej miejsce są 3 inne osoby).
Pomocnictwo - jeśli ktoś stoi na czatach to jest pomocnikiem.
Podżeganie - podżegacz to osoba namawiająca sprawcę właściwego do popełnienia czynu zabronionego, z tym że sprawca właściwy może korzystać z instytucji czynnego żalu (polega na tym, że zanim nastąpiło dokonanie czynu zabronionego bądź jeżeli ono nastąpiło, ale właściwy organ uprawniony organ do ścigania jeszcze się o tym nie dowiedział, to jeżeli sprawca powiadomi ten organ o wszystkich okolicznościach i właściwościach związanych z popełnionym czynem zabronionym to może korzystać z instytucji czynnego żalu i liczyć na nadzwyczajne złagodzenie wymiaru kary bądź w określonych okolicznościach od jej odstąpienia - abolicja [to decyzja ustawodawcy, że odstępuje się od karalności określonych czynów zabronionych pod warunkiem spełnienia określonych warunków] natomiast amnestia jest to skrócenie karalności) natomiast podżegacz nie może korzystać z instytucji czynnego żalu. (podżeganie to namawianie do dokonania czynu zabronionego, więc jest to coś gorszego niż sprawstwo właściwe).
Prowokatorstwo - polega na tym, iż ustawy właściwe dokładnie dookreślają w jakich przypadkach prowokatorstwo jest możliwe do zrealizowania. innymi słowy w Polsce jest zakaz zbierania owoców z zatrutego drzewa, czyli dowody zebrane przez odpowiednie organy w sposób nieuprawniony, czyli np. nakłanianie osoby w celu, by popełniła ona czyn zabroniony jest zabronione i nielegalne. To nie będzie stanowiło dowodów w sprawie, co więcej działa na niekorzyść policji czy służb specjalnych.
Kontratypy - jest to taka okoliczność, która znosi byt przestępstwa bądź powoduje, że sprawcy czynu nie można przypisać czynu. Do najbardziej znanych kontratypów zaliczamy:
Przymus fizyczny odporny - polega na tym, że jesteśmy odporni na ból, na stres; jesteśmy w stanie odeprzeć każdy przymus fizyczny. Jeśli człowiekowi ktoś połamie kończyny to przymus znosi zawinienie, nie można mu przypisać winy ze względu na zastosowanie przymusu.
Przymus fizyczny nieodporny - nie jesteśmy odporni na narkotyki, alkohol, środki rozluźniające.
Przymus psychiczny - np. szantaż.
Odruch bezwarunkowy - jeżeli jedna osoba popchnie drugą, i będzie się bronić ręką, i uszkodzi inną osobę to jest to odruch bezwarunkowy.
Niemożność panowania nad czynnościami biologicznymi własnego ciała - jeżeli jedziemy samochodem i dostajemy napadu padaczki i doprowadzamy do wypadku ze skutkiem śmiertelnym, a jeżeli nie wiemy że mieliśmy padaczkę i zdarzyło się to pierwszy raz to jest to kontratyp. Natomiast jeśli ktoś ma stwierdzoną cukrzycę i zdarzyło mu się przysnąć w samochodzie i spowodował wypadek to nie ma wtedy kontratypu bo wiedział, że ma stwierdzoną.
Upojenie patologiczne - niektóre osoby mają wrodzoną toksyczną nadwrażliwość organizmu na alkohol, wypijają lampkę wina i mają "game over". Jeśli taka osoba popełni czyn zabroniony to można się powołać na kontratyp upojenia patologicznego.
Stan wyższej konieczności -
Obrona konieczna
Działanie w trybie rozkazu
Ryzyko sportowe