Koncepcję tę przedstawił Arystoteles . Uważał on, że państwo pochodzi z natury. Aby dojść do organizacji państwa należy przejść kilka podstawowych etapów (powstanie rodziny, gminy wiejskiej, miasta, polis i w końcu państwa). Państwo uważał za doskonałą organizację życia społecznego. Podkreślał on fakt, że człowiek stworzony jest do życia w zbiorowości. Według Arystotelesa wpływ ludzi, którzy dążą do zdobycia władzy rozstrzyga o charakterze organizacji państwowej. Na kształt państwa wpływ ma również gospodarka, stosunki społeczne, położenie geograficzne, wielkość terytorium itp. Jest on zwolennikiem podziału zadań w państwie. Wyróżnił on trzy czynniki władcze: obradujący, rządzący i sądzący. Dzięki temu w państwie panować miała sprawiedliwość i ład. Dostrzegł on to, że nie wszystkie ustroje są dobre. Dobrymi formami państwa wg. Arystotelesa są: monarchia, arystokracja, politeja. Złymi zaś: tyrania, oligarchia oraz demokracja.
Po raz pierwszy koncepcję tę przedstawił Ludwik Gumplowicz (1838-1909). Odwołuje się on do pierwotnych grup ludzkich. Grupy te przybierały postać hord (mniejsze grupy) i plemion (większe grupy - połączenie hord). Grupy te walczyły między sobą. Pojawiają się początki przywództwa. Powstają pierwsze ośrodki władzy na określonych terytoriach. Podstawowym czynnikiem tworzenia się organizacji państwa jest tu walka pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi. Gumplowicz twierdzi, że żadne państwo nie może powstać bez użycia siły. Władzę zdobywało plemię liczniejsze i lepiej zorganizowane, podporządkowywało sobie słabszą grupę, najczęściej czyniąc ich niewolnikami.
Według niego państwo posiada siedem cech głównych:
najdoskonalsza forma organizacji społeczeństwa,
zwycięska mniejszość panuje nad większością poddanych,
między poddanymi a panującymi zachodzi różnica ras,
występuje prawo państwowe,
państwo powstaje tylko w drodze walki i podboju,
państwo musi mieć swoje terytorium,
stosunki pomiędzy poszczególnymi państwami związane są zawsze ze stanem wojny.
Wraz z pojawieniem się państwa zaczęły rozwijać się poszczególne jego elementy takie jak naród, stany czy klasy. Najważniejszą klasą była klasa panów (zwycięzców), najmniej ważna była klasa zwyciężonych. Z czasem zaczęła wytwarzać się również klasa średnia, która składała się m.in. z kupców. Nie wszyscy zgadzają się z tą teorią ponieważ na proces powstawania państwa miało wpływ wiele czynników.
Myśl tę zapoczątkowali Tomasz Hobbes (1588-1679) - Wlk. Brytania oraz Jan Jakub Rousseau (1712-1788) - Francja. Koncepcja ta opierała się na umowie między władcą a poddanymi. Człowiek stał się istotą społeczną. Hobbes zwrócił uwagę na to, że poszczególnym jednostkom bardziej opłaca się żyć w pokoju niż w ciągłej wojnie. Ludzie zawierają umowę "każdy z każdym" i powierzają władzę suwerenowi, który przestrzega określone wcześniej prawa. Powstaje państwo zwane Lewiatanem, któremu wszyscy poddani są bezwzględnie posłuszni i podporządkowani. Drugi przedstawiciel tej koncepcji uważał, że rozwój materialny z czym wiązał się również rozwój rolnictwa przyczyniły się do pojawienia organizacji państwa. Rozwój tych dwóch dziedzin spowodował wykształcenie się życia społecznego oraz pojawienie się prywatnej własności. Społeczeństwo zgodziło się na tzw. umowę zrzeszenia, która zapoczątkowała powstanie państwa. Pojawił się nowy podział społeczeństwa : rządzący i rządzeni. Umowa zrzeszenia spowodowała ukształtowanie się rządów despotycznych dlatego też część społeczeństwa chciała wrócić do umowy społecznej, która nawoływała do wolności dla wszystkich ludzi. Obaj myśliciele utrzymywali, że to państwo powinno służyć ludziom.
Przedstawicielem tej teorii jest Fryderyk Engels (1820-1895). Zakłada ona, że w wyniku rozpadu małych wspólnot ludzkich powstają poszczególne grupy społeczne. Wspólna własność zaczyna przekształcać się w gospodarkę indywidualną. Doskonalenie metod pracy powoduje podział społeczeństwa na rodzaj wykonywanej pracy i tym samym powstają zróżnicowane klasy społeczne. W społeczeństwie rodzi się nietolerancja dla klas niższych. Rody przekształcają się w państwo.Droga do tej zmiany jest dość długa. Grupą rządzącą staje się stan najbogatszy. Koncepcję tę popierał również Włodzimierz Ulianow - Lenin (1870 -1924), który również uważał, że początkiem państwa było wyodrębnienie się poszczególnych klas społecznych. Engels oraz Lenin stworzyli marksistowską doktrynę pochodzenia państwa, która głosi, że niezbędne do prawidłowego rozwoju państwa jest zniesienie podziału społeczeństwa na klasy.
Koncepcję tę stworzył polski historyk Henryk Łowmiański w oparciu o powstanie państwa u ludów słowiańskich. Opisał on dwa modele państwa: model ustroju plemiennego w jego późnej fazie oraz model ustroju państwowego we wczesnej fazie. Zauważył on, że niektóre elementy poszczególnych modeli są bardzo podobne. Proces przechodzenia z jednego ustroju do drugiego spowodowany był problemami wewnętrznymi.
Pochodzenie prawa.
Prawo to bardzo rozległa dziedzina, w której każdy z nas zazwyczaj ma jakieś problemy. Czasem są to problemy z nierozumienia, a czasem z zwyczajnej niewiedzy. Oczywiście prawo jest również bardzo starą dziedziną i nauką.
Jej korzenie sięgają czasów prehistorycznych, gdzie na świecie panował chaos, a jedyny prawem było prawo silniejszego. Tak naprawdę prawo jednak rozwinęło się w Starożytnym Rzymie. Wtedy to wydawano jedne z pierwszych kodeksów i spisywano reguły i zasady według których później żyli mieszkańcy Rzymu. adwokat katowice to obecnie osoba, która ma historię i pochodzenie prawa w małym paluszku.
Poza tym adwokat katowice, to osoba, która zawsze nam pomoże jeżeli chodzi o jakieś sprawy związane z problemowością prawa, a jak wiemy, są to częste sytuacje. Jak sięgniemy pamięcią do historii, to w Starożytnym Rzymie nie było takich osób jak adwokat katowice, którzy by nam pomagali wtedy kiedy ta pomoc jest nam niezbędna. Podsumowując, to naprawdę warto jest chodzić z swoimi sprawami do adwokata, ponieważ on jak nikt inny rozwiąże nasze problemy..
B). Cechy:
Zdaniem politologów państwo cechuje:
Suwerenność – państwo jest niezależne od innych organizacji państwowych w zakresie realizacji funkcji wewnętrznych i zewnętrznych państwa
Powszechność – cecha ta dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli w równym stopniu
Terytorium – obszar lądowy państwa oraz wody przybrzeżne (wody wewnętrzne, morze terytorialne), a także przestrzeń powietrzna nad lądem i wodami państwa oraz podziemie pod nimi.
Podstawowe cechy prawa:
normatywność, -- Normatywność prawa to jego podstawowa cecha. System prawa zbudowany jest z norm postępowania (reguł, zasad) przybierających na gruncie języka formę tzw. wypowiedzi dyrektywalnych (normatywnych). Normy prawne rekonstruowane są w procesie wykładni z przepisów prawnych, te zaś stanowią podstawową formę redakcyjną aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń, zarządzeń itp.). Normy prawne tworzą system i w jego ramach są hierarchicznie uporządkowane: wyróżnia się normy wyższego i niższego rzędu, zaczynając od konstytucji przez ustawy, umowy międzynarodowe po akty wykonawcze. Prawo jest tworzone przede wszystkim jako prawo stanowione, jest wyrazem aktu woli prawodawcy, stąd najczęściej przyjmuje postać ustawy.
legitymizacja, --- Jest to proces, w którym określona osoba bądź grupa osób uzyskuje uprawnienie do sprawowania władzy, czyli de factodo pełnienia określonej funkcji. Legitymizacja jest zatem uznawaną za zgodną z prawem realizacją szczegółowo opisanej prawnie procedury, która wynosi konkretne osoby do funkcji urzędnika państwowego. Jeśli zostaną spełnione określone warunki i zaistnieją określone okoliczności, uznaje się, iż dana osoba (w organie kolegialnym grupa osób) może pełnić w państwie funkcje sprawowania władzy. Pojęcie to rzecz jasna dotyczy zarówno szczebla centralnego jak i samorządowego (lokalnego).
Obowiązywanie – „od” – „do”
3. Istota państwa i jego funkcję
Państwo- polityczna organizacja społeczeństwa, wyposażona w suwerenną władzę, jest organizacją terytorialną i przymusową. Wg Georgia Jellinka państwo obejmuje trzy elementy: ludność, terytorium i władzę, a więc państwo to wspólnota polityczna ludzi na danym terytorium wyposażona we władzę.
Pod pojęciem państwa należy rozumieć:
· mieszkańcy
· terytorium
· władza
Koncepcja genezy państwa:
- państwo powstało jako efekt umowy społecznej-> John Locke i J.J. Rousseau- porozumienie jednostek ze sobą i z władcą
- państwo powstało na bazie podboju-> Sparta, państwo anglo-normandzkie, Ruś Kijowska (Normanowie)
- koncepcje teistyczne- boskie pochodzenie władzy państwowej. Św. Augustyn-> władza pochodzi od Boga i stąd namaszczenie panującego. Tak było aż do Rewolucji Francuskiej. Przykład: Egipt, Francja
- koncepcja marksistowska-> państwo jest efektem podziału społecznego na klasy: panująca chciała umocnić swoje wpływy dlatego potrzebowała państwa
- koncepcja suwerenności narodów- koncepcja powstała po Rewolucji Francuskiej mówiąca, że lud jest suwerenem.
Funkcje państwa:
- zewnętrzna- reprezentatywna, polityka międzynarodowa
- wewnętrzna:
· prawodawcza- ustala ład prawny, normy zachowania
· administracyjna- podaje zakres działań organizacjiadministracyjnych
· porządkowa- prokuratura, policja
· socjalna- bezpieczeństwo socjalne, dbałość o warunki pracy, BHP, itd.
· Kulturalna- oświata, dbałość o zabytki
4.Suwerenność i cele państwa
Suwerenność:
Władza państwowa ma być suwerenna. Pojęcie suwerenności państwa możemy rozważać w dwóch aspektach – zewnętrznym i wewnętrznym.
Zewnętrzna suwerenność oznacza niezależność i samodzielność władzy państwowej w podejmowanych przez nią decyzjach (mowa tu o niezależności względem innych państw). Państwo suwerenne jest równorzędnym partnerem w politycznych i gospodarczych kontaktach międzynarodowych. To ono decyduje o wstąpieniu bądź nie do jakiejś organizacji. Samodzielnie kształtuje również swój ustrój i wybiera władzę.
Suwerenność wewnętrzna mówi o tym, iż na danym terytorium organy władzy państwowej są władzą zwierzchnią i najwyższą i same decydują o swoim działaniu. Każda organizacja, funkcjonująca na terenie takiego państwa, ma działać zgodnie z prawem państwowym oraz za zgodą władz.
Cele państwa
Państwo ma do spełnienia określone cele:
Realizacja dobra wspólnego,
Zagwarantowanie ludziom wolności,
Zapewnienie minimum bezpieczeństwa,
Zagwarantowanie udziału w dystrybucji dóbr wytworzonych w społeczeństwie,
Zapewnienie panowania określonej klasie społecznej,
Realizacja wielu różnych uporządkowanych co do preferencji celów, z których jedne są środkami prowadzącymi do osiągnięcia innych.
Cele uporządkowane co do preferencji i realizowane poprzez działania państwa składają się na funkcje państwa. Funkcje państwa wynikają z celów, jakie się przed nim stawia.
5.Ustroje współczesnego świata.
Ustroje polityczne
Forma rządów – struktura najwyższych władz w państwie i sposób ich powoływania;
• monarchie – rodzaj ustroju, rządzi władca, sułtan, cesarz, władza dziedziczna, np. Polska od XVI wieku
• republiki – władza wybierana przez obywateli na określona kadencję
Monarchie (podział ze względu na zakres władzy monarszej);
• nieograniczone – np. starożytne monarchie despotyczne
• absolutne – od XVII w. – Francja, Rosja, Prusy, Austria; obecnie Arabia Saudyjska
• ograniczone – ograniczone konstytucja, monarcha panuje ale nie rządzi
- konstytucyjne – Wielka Brytania, Monako
- parlamentarne – Belgia, Norwegia, Hiszpania
Republiki (ze względu reżim polityczny – metody i środki sprawowania władzy);
państwo demokratyczne – początek;
państwo autorytarne – władza; autorytet jednostki, władza wykonawcza dominuje nad ustawodawczą, parlament jest ale nie ma wpływu; rozwinięte są policja i wojsko, władza wymaga posłuszeństwa obywateli; mogą być inne partie polityczne ale nie mają wpływu na władze, XX w. Polska po zamachu majowym, Austria, Litwa, Estonia, Węgry, Grecja pod rządami Teksasa
państwo totalitarne – jedna partia – władza, nie mogą istnieć inne ugrupowania polityczne, władza oczekuje nie tylko posłuszeństwa ale zaangażowania na rzecz systemu; aparat terroru, indoktrynacja społeczna np.: Rosja za Stalina, Niemcy za Hitlera, Kuba, Korea Północna
ze względu na ustrój terytorialny:
państwo unitarne – jednolite wewnętrznie, na terytorium obowiązuje tylko jedno prawo, porządek, jedni obywatelstwo, administracja nie jest samodzielna, podporządkowana władzy centralnej np.; Polska, Dania, Francja, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg
państwo złożone – administracja ma zupełną samodzielność, własne prawa mogą mieć: sąd, wykonawcy systemu np.; unia personalna polsko – litewska, unia realna
federacja – państwo związkowe, w którym organizmy terytorialne - kantony, stany, kraje, prowincje, itp. - w pewnych dziedzinach samodzielnie tworzą prawo, pełnią też władzę wykonawczą oraz sądowniczą na swym obszarze, podczas gdy w podstawowych, jak obrona i bezpieczeństwo, finanse państwowe, polityka zagr., jest to domeną organów ogólnokrajowych. np.; Rosja, USA, Kanada, Indie, Austria, Niemcy, Szwajcaria
konfederacja – związki państw połączonych ze sobą dla osiągnięcia korzyści politycznych lub ekonomicznych, suwerenne ale polityka obronna jest wspólna np.; Unia Europejska, Wspólnota Niepodległych Państw
Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych
1. System prezydencki
Zakłada on rozdzielność i względną równość kompetencji władzy ustawodawczej [legislatywa] i wykonawczej [egzekutywa]. Funkcja ustawodawcza jest w gestii parlamentu, a egzekutywa nie ma formalnie inicjatywy ustawodawczej. Obydwie władze pochodzą z odrębnych wyborów. Parlament nie może obalić władzy wykonawczej, a egzekutywa parlamentu [z przyczyn politycznych]
2. System parlamentarno-gabinetowy
Ten model ustrojowy wywodzi się z Wlk. Brytanni i opiera się na trzech podstawowych założeniach: równouprawnienia legislatywy i egzekutywy, współpracy między nimi, wzajemnego oddziaływania [odpowiedzialność rządu przed parlamentem i możliwość rozwiązania egzekutywy].
System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.
6. Pojęcie struktury politycznej i organizacji państwa
A). Struktura polityczna
To względnie trwały układ stosunków między instytucjami władzy (reżim polityczny), obejmujący instytucje, pozycje zajmowane przez jednostki pełniące ważne role polityczne, oraz normy i wartościdominujące w danym społeczeństwie politycznym.
Podejście strukturalistyczne przyjmujeistnienie przyczynowych zależności między zachowaniem jednostki (zmienna zależna) a strukturą (zmienna niezależna). Procedurawyjaśniania polega na wykazaniu wpływu czynników/ograniczeń strukturalnych na badane zachowania ludzi. A. Giddens wyróżnia trzy rodzaje ograniczeń strukturalnych
1.Ograniczenia moralne wynikające z charakteru świata materialnego i fizycznych cech ciała;
2. Sankcje wynikające z karnych reakcji jednych podmiotów wobec drugich;
3. Ograniczenia wynikające z okoliczności działania, czyli z charakteru właściwości strukturalnych
Strukturalny determinizm zakłada, że usytuowanie jednostki w strukturze społecznej ma większy wpływ na jej zachowania, niż indywidualne pragnienia, przekonania i intencje.
B).Struktura organizacja piaństwa
Ze względu na strukturę polityczną, państwa możemy podzielić na jednolite (unitarne) i złożone. Te pierwsze to takie podmioty, które posiadają jeden rząd centralny i nie dzielą się administracyjnie na inne państwa. Ze względu na wyodrębnienia szczebla samorządowego dzielą się na scentralizowane (np. Francja, Holandia) i zdecentralizowane (np. Japonia, Polska). Państwa złożone dzielą się na federacje i konfederacje. Są one złożone z innych jednostek o charakterze państw, posiadających prawo ius contrahendi (zawieranie umów międzynarodowych), z czym w konfederacji zespolenie państw ma charakter bardziej kazualny (w konkretnym celu). Ponieważ zagadnienie to wymaga większej wnikliwości na potrzeby treściwości opracowania odsyłam do lektury książki Konstantego Adama Wojtaszczyka "Współczesne Systemy Polityczne" .
Dziś państwami o strukturze federacji jest ok. 30 państw, w tym:
Ameryka Płn i Płd: USA, Kanada, Meksyk, Brazylia
Europa: RFN, Austria, Szwajcaria, Belgia, Rosja
Azja: Indie, Pakistan, Malezja
Afryka i Australia: Nigeria, Tanzania oraz Australia.
Do historycznych konfederacji można zaliczyć:
- Szwajcarię (1291-1846),
- Niemcy (1815-1866),
- USA (do 1786 r. oraz w latach 1861-1865).
Za państwo federacyjne nie może być uznana Unia Europejska (mimo opinii Niemieckiego Sądu Najwyższego), która mimo charakterystycznego ustroju wciąż jest organizacją międzynarodową.
7. Centralizacja i decentralizacja państwa – państwo unitarne i federalne
CENTRALIZACJA PAŃSTWA
skupienie przez władzę centralną (np. rząd, dyktatora) uprawnień do podejmowania decyzji w zasadniczych dziedzinach życia państwowego. Najczęściej procesowi temu towarzyszy stopniowe ograniczanie kompetencji lokalnych organów władzy (samorządów). Takie bezwzględne podporządkowanie władzy zwierzchniej wszystkich organów państwowych jest szczególnie charakterystyczne dla państw totalitarnych.
Państwo unitarne — forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość.
Państwa unitarne możemy podzielić na państwa scentralizowane i zdecentralizowane.
* Ustrój scentralizowany charakteryzuje się wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami regionalnymi.
* Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.
Przykłady Państwa Unitarne to:
Grecja,Albania,Serbia,Macedonia,Bułgaria,Rumunia,Mołdawia,Ukraina,Białoruś,Litwa,Łotwa,Estonia,Finlandia,Szwecja,Norwegia,Dania,Bośnia,Hercegowina,Islandia,Irlandia,Wkl.Brytania,Portugalia,Francja,Holandia,Włochy,Luxemburg,Chorwacja,Słowenia,Węgry,Słowacja,Czechy,Polska
Państwo federalne:
Cechą znamienną państwa federalnego jest złożoność tego organizmu państwowego składającego się z różnych jednostek państwowych o znacznym stopniu niezależności. Państwa federalne stanowią swoisty związek państw, które częściowo zrzekają się suwerenności na rzecz państwa federalnego.
Państwa federalne powstają na podłożu narodowościowym i etnicznym. Przykładem tego rodzaju państw są Szwajcaria, Belgia, Rosja.
Decentralizacja-jest to ustawowe, trwałe, prawem chronione przekazywanie organom decentralizowanej władzy publicznej (gminom, powiatom, województwom) zadań, kompetencji i środków, w które do tej pory były wyposażone organy władzy centralnej
8. Naród i państwo
Zgodnie z definicją słownikową naród to trwała wspólnota ludzi utworzona historycznie, powstała na gruncie wspólnoty losów historycznych, kultury, języka, terytorium i życia ekonomicznego, przejawiająca się w świadomości narodowej jej członków. Naród jest zatem znacznej wielkości społecznością, którą tworzą ludzie powiązani ze sobą historycznie, dziejowo. Pochodzą oni z tego samego obszaru kulturalnego, łączy ich wspólna tradycja. Naród żyje w państwie. Niewiele jest narodów bezpaństwowych. Państwem nazywamy politycznie zorganizowaną społeczność, zamieszkującą określone granicami terytorium, mającą niepodległą formę rządów. Państwo jest pewną formą organizacji społeczeństwa. Na pojęcie państwa składają się trzy terminy: naród, terytorium i władza publiczna. Państwo zajmuje się sprawami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Ponieważ nie istnieje w próżni musi koegzystować z innymi państwami. Zajmuje się również gospodarką, sprawami socjalnymi oraz oświatą i kulturą. Zadaniem państwa na polu wewnętrznym jest zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w kraju. I to zadanie musi być wypełnione niezależnie od tego, jaka aktualnie rządzi w nim opcja polityczna. Za funkcję wewnętrzną państwa odpowiada administracja państwowa, policja oraz wymiar sprawiedliwości. Państwo odpowiada też za sprawy socjalne swoich obywateli, zobowiązane jest pomagać ubogim i bezrobotnym. Różne są formy takiej pomocy - od całego systemu zasiłków i rent, po faktyczną pomoc społeczną, na przykład w formie szkoleń umożliwiających podniesienie kwalifikacji. W ramach funkcji socjalnej państwa mieści się również służba zdrowia. Państwo winno dbać o dziedzictwo kulturowe, co też czyni poprzez, np. utrzymywanie muzeów i konserwację zabytków. Państwo sprawuje mecenat nad działalnością artystyczną w kraju, dofinansowując teatry i kinematografię. Obowiązkiem państwa jest też zapewnienie obywatelom dostępu do edukacji w szkolnictwie publicznym. Zajmuje się też ono dbaniem o odpowiednie warunki dla przedsiębiorczości. Aktywność państwa w dziedzinie gospodarki związana jest nierozerwalnie z opcją polityczną, aktualnie sprawującą władzę. Liberałowie sprowadzą tę funkcję do polityki podatkowej i materialnej. Zaś tam, gdzie władza bardziej ingeruje w ekonomię funkcja ta rozwinie się bardziej.
Istnieje kilka teorii pochodzenia państwa. Pierwszą jest teoria, według której władza pochodzi od Boga i to uzasadniać miało powstanie państwa. I tak, na przykład w starożytnym Egipcie faraon uważany był za wcielenie boga Hurosa. Sumerami rządził w imieniu lokalnego boga "wielki człowiek" - król. Podobnie chrześcijaństwo uznawało władcę za pomazańca bożego. Z poglądem tym wiązały się pewne konsekwencje. Otóż władza pozwalała sobie na tłumienie wszelkich buntów przeciw niej w imię obrony majestatu boskiego. Wszak bunt przeciwko władcy był buntem przeciwko Bogu. Świadomość boskiego pochodzenia władzy umacniała jej autorytet w społeczeństwie, dla którego wartości religijne były ważne.
Kolejną była teoria patriarchalna. Ta teoria pojawiła się wraz z laicyzacją społeczeństwa. Tutaj władcę porównywano do ojca rodziny. Państwo ma zatem być rodziną, a władza ojcem narodu. W XIX wieku bardzo popularna była teoria podboju. Zgodnie z nią plemiona koczownicze napadały na osiadłe plemiona rolnicze i tak powstawały państwa.
Jeśli chodzi o formy państwa to wyróżniamy ich całe mnóstwo. Monarchia, republika, państwo demokratyczne, autorytarne, totalitarne, unitarne. Różne są formy państwa, różne ustroje.
Naród, wykształcona w procesie historycznym trwała wspólnota ludzi, która powstała w wyniku współżycia jednostek, rodzin i grup w określonych warunkach przyrodniczo-biologicznych oraz wytworzyła rozumiane przez siebie i przekazywane z pokolenia na pokolenie:
1) potrzeby, emocje i wyobrażenia;
2) ich artykulację – język;
3) środki i sposoby ich zaspokajania, nadając im swoisty dla własnego poznania sens kulturowy.
Wspólnota potrafi chronić swą integralność tak przed zagrożeniami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi, a tym samym dąży do utworzenia państwa na zajmowanym przez siebie terytorium, w sytuacji zaś utraty państwowości potrafi pielęgnować i rozwijać więzi (obyczaje, język, kulturę itp.) i zmierza bądź to do odzyskania niepodległości, bądź też do zapewnienia sobie politycznych gwarancji autonomii bytu narodowego, jeśli została zmuszona do emigracji poza tereny, na których jako naród się ukształtowała.
9. Pojęcie prawa i gałęzie. Normy postępowania.
A). POJĘCIE PRAWA + GAŁEZIE
Jednym z podziałów prawa jest podział na gałęzie przez uwzględnienie metody regulacji.
Prawo cywilne reguluje relacje między podmiotami prawa w relacji poziomej, czyli żaden z podmiotów pozostających w stosunku prawnym nie jest władny narzucić swojej woli drugiej stronie. (cywilnoprawna metoda regulacji).
Prawo pracy reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem, a także organizacjami pracowników (związki zawodowe) metodą w zasadzie cywilnoprawną, jednak z dużym zakresem norm semiimperatywnych służących wyznaczeniu minimalnego poziomu ochrony pracownika. Zobacz też: Kodeks pracy.
Prawo karne jest zbiorem norm mających na celu eliminację zachowań aspołecznych najcięższej wagi poprzez zastosowanie sankcji kary. (karnoprawna metoda regulacji).
Prawo administracyjne reguluje relacje między podmiotami w stosunku pionowym, tj. wówczas gdy jeden z podmiotów może władczo kształtować sytuację prawną drugiego podmiotu. (administracyjnoprawna metoda regulacji).
Podziału prawa na gałęzie można także dokonać w płaszczyźnie przedmiotu regulacji danego zespołu norm. Jako przykładowe gałęzie wedle tego kryterium można wymienić:
B). NORMY POSTĘPOWANIA
Norma postępowania – będąca wytworem ludzi wypowiedź bezpośrednio wyrażająca wobec danego podmiotu polecenie pewnego zachowania się we wskazanych okolicznościach.
Każda norma postępowania musi posiadać:
- adresata normy (podmiot), któremu wyznacza obowiązek danego postępowania
- okoliczności, w których postępowanie to ma być zrealizowane
- sposób zachowania adresata normy (działania lub zaniechania czynności).
Rodzaje norm postępowania
W zależności od określenia adresata i okoliczności wyróżniamy:
• Normy indywidualne
norma, w której indywidualnie wskazany jest adresat lub okoliczność np. „rodzina Kowalskich ma przekroczyć granicę o 6 rano”
• Normy generalne
adresat jest wskazany generalnie lub w sposób generalny określone są okoliczności np. „harcerz, jak dostrzeże pożar w lesie, to…”
Ze względu na sposób, w jaki norma określa zachowanie adresata, wyróżniamy:
• Normy konkretne
jednorazowe zachowanie się adresata np. „pójście na wykład w czwartek o godzinie 9.00”
• Normy abstrakcyjne
stałe lub wielokrotne zachowanie się adresata np. „prowadzenie pojazdu”
Do prawa zalicza się tylko normy generalne i abstrakcyjne. Pozwala to odróżnić prawo od decyzji.
Cecha zasadnicza odróżniająca prawo od innych zespołów norm postępowania: normy prawne są chronione przez państwo, które zabezpiecza ich stosowanie .
Prawo musi być egzekwowane (przestrzegane).
10. Pojęcie demokracji w sensie politycznym i prawnym. Pluralizm społeczny i gospodarczy.
Demokracja w ekonomii
W dziedzinie ekonomii demokracja zapewnia rynkowi wolny rozwój. Konkurencja wyzwolona przez prawa wolnego rynku zachęca jednostki do jak najpełniejszego wykorzystania swego potencjału. Poza tym walorem ustroju demokratycznego jest również reprezentacja danej partii w instytucjach władzy proporcjonalna do uzyskanych głosów w czasie wyborów.
Demokracja w polityce
Dana partia otrzymuje taką liczbę miejsc w parlamencie, która odpowiada zdobytym przez nią głosom wyborczym. Pamiętamy o tym, że wybory w czasach komunizmu były swoistą farsą, gdyż głosujący nie mieli możliwości prawdziwego wyboru (wyborcy dysponowali tylko jedną listą). W demokracji natomiast idea bezpośredniego udziału o...
Pluralizm społeczny, polityczny i gospodarczy
Istnienie zasady pluralizmu politycznego zapewnia wolność tworzenia partii politycznych oraz stowarzyszeń. Obywatel może swobodnie wyrażać swoje poglądy polityczne oraz wybierać te partie, z których programem się utożsamia. W państwie, w którym panuje pluralizm istnieje wolność zakładania oraz przynależności do związków zawodowych, fundacji czy ruchów o charakterze obywatelskim. Pluralizm jest także gwarantem wolności przekonań społecznych i politycznych. Zapewnia także swobodę prowadzenia działalności gospodarczej oraz chroni własność prywatną.
Demokracja -ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli (sprawują oni rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli). Obecnie powszechną formą ustroju demokratycznego jest demokracja parlamentarna. Gwarantem istnienia demokracji parlamentarnej jest konstytucja.
Demokratyczne państwo prawne: prawo reguluje i obowiązuje wszystkich ludzi i organy władzy (normy abstrakcyjne) + wola społeczeństwa. Tylko władza ustawodawcza kształtuje system prawny.
Pluralizm społeczny – w życiu społecznym jest to taka sytuacja w funkcjonowaniu państwa lub innej organizacji, gdy różne grupy mają prawo wyrażać swoje interesy, w tym zwłaszcza mieć udział w sprawowaniu władzy. Pluralizm zakłada poszanowanie zróżnicowań społecznych i kulturowych i uznanie równości poglądów. Pluralizm kulturowy dotyczy świadomego wysiłku grup mniejszościowych celem podtrzymania własnej etniczności. Mniejszość jednocześnie pracuje na uzyskanie politycznego i ekonomicznego wpływu w społeczeństwie dominującym. Pluralizm jest kategorią trwałego występowania kilku kategorii kulturowych w społeczeństwie, z połączeniem z akceptacją ze strony grupy większościowej oraz równością grup mniejszościowych.