Kapitał własny w przedsiębiorstwie jednoosobowym
Przedsiębiorstwa jednoosobowe stanowią podstawowe ogniwo sfery realnej w gospodarce rynkowej. Udział mikroprzedsiębiorstw stanowił 95% ogólnej liczby przedsiębiorstw w Polsce. W związku z tym celowe jest przedstawienie źródeł i form pozyskiwania kapitału własnego w przedsiębiorstwie jednoosobowym. Ważną cechą takiego przedsiębiorstwa jest to, że jest ono własnością jednej osoby. Powoduje to pewne trudności w gromadzeniu niezbędnego kapitału w celu rozpoczęcia działalności, chociaż nie ma określonego przepisami wymogu co do wysokości kapitału, jak w przypadku spółek kapitałowych.
Kapitał w momencie rozpoczynania działalności gospodarczej pochodzi głównie z własnych zasobów przedsiębiorcy, jego rodziny lub z zaciągniętej pożyczki. Pochodzący z takich źródeł kapitał własny w funkcjonującym efektywnie przedsiębiorstwie jest z reguły zwiększany z zysku netto. Wzrost kapitału własnego może nastąpić także w wyniku otrzymania spadku, darowizny. Istotnym źródłem zwiększania kapitału własnego może być przyjęcie tzw. cichych udziałowców. Wnoszony przez nich wkład zwiększa majątek właściciela przedsiębiorstwa i w bilansie jest wykazywany łącznie z kapitałem własnym właściciela. Wynika z tego, że cichy udziałowiec nie jest współwłaścicielem przedsiębiorstwa i za jego zobowiązania odpowiada do wysokości wniesionego wkładu.
Właściciel może zmniejszać kapitał własny przedsiębiorstwa przejmując i przeznaczając środki pieniężne na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Nie obowiązują go żadne przepisy regulujące obniżanie kapitału lub utrzymanie kapitału w określonej kwocie. Teoretycznie, zaangażowany kapitał własny mógłby być wycofany z przedsiębiorstwa w dowolnej wysokości. Istnieją jednak ekonomiczne granice przejmowania kapitału. Nadmierne uszczuplanie własnych zasobów finansowych, przy braku możliwości zastąpienia ich kapitałem obcym, może doprowadzić do powstania trudności finansowych, wyrażających się głównie brakiem płynności finansowej.
Przyczyną obniżenia kapitału własnego może być wykazywana w danym okresie obrachunkowym strata. Ponosi ją przeważnie tylko właściciel przedsiębiorstwa, gdyż cichy udziałowiec często na mocy zapisów umowy bywa wyłączony z udziału w stratach. Cichy udziałowiec zakłada, że przedsiębiorstwo, do którego wniósł wkład osiągnie zysk i zapewni mu w nim uzgodniony w umowie udział.
Charakterystyczną cechą przedsiębiorstw jednoosobowych jest ich ścisły związek z gospodarstwem domowym. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że w przypadku jednej osoby prowadzącej działalność gospodarczą będącej zarazem właścicielem przedsiębiorstwa występuje jedność pomiędzy gospodarstwem domowym a warsztatem pracy. Takie powiązanie umożliwia przerzucanie części kosztów utrzymania gospodarstwa domowego na przedsiębiorstwo. Ma to szczególne znaczenie, gdy przedsiębiorca jest opodatkowany na zasadach ogólnych. Ze względów podatkowych, swobodnego przepływu środków finansowych z przedsiębiorstwa do gospodarstwa domowego i odwrotnie, celowe wydaje się oddzielenie gospodarstwa domowego od działalności gospodarczej, zwłaszcza, gdy właściciel zatrudnia kilku pracowników.
Szczepański, 111-112.