WYKŁAD 1 CHOROBY ZWIĄZANE Z PALENIEM PAPIEROSÓW
Główne choroby związane z paleniem papierosów
ChNS
Rak płuc
Raki jamy ustnej, krtani, przełyku, pęcherza moczowego, nerki, trzustki, szyjki macicy
POChP
Co 9 sekund umiera człowiek z powodu chorób związaneych z paleniem papierosów
Carcinoma pulmonum : 1 paczka dziennie 10 -14 razy
Carcinoma latyngis + jamy ustnej + przełyku ↑ ryzyka 7 razy
Ciąża ↑ ryzyka poronienia, spadek wagi, śmierć noworodka
Dym papierosowy
Zawiera |
Znaczenie |
Smoła Policykliczne węglowodory aromatyczne Nikotyna Fenole CO Formaldehyd Nitrozaminy |
Rakotwórcze Rakotwórcze Promotor Promotor, drażni
Toksyczny, drażni Rakotwórcze |
Prawdopodobieństwo zgonu z różnych przyczyn
Palenie 10 papierosów dziennie - 1/200
Wszystkie przyczyny naturalne (40lat) - 1/850
Grypa - 1/5000
Wypadek samochodowy - 1/8000
Białaczka - 1/12 500
Wypadek na boisku piłkarskim - 1/ 25 000
Palenie bierne
U dzieci < 2 lat, których mamy palą wzrost chorób płuc
spadek rozwoju
palący + niepalący 30% wzrost ryzyka raka płuc
70% wzrost gdy pali dużo
Palenie papierosów w czasie ciąży
Palenie czynne i bierne - 21,5%
Palenie czynne - 12.5%
Palenie bierne - 16,6%
Niepalące - 49,4%
Zespół zatrucia nikotynowego płodu
Niższa masa urodzeniowa <2500g
Zwiększone ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego
Zwiększona śmiertelność okołoporodowa (placenta abrupta, placenta praewia)
Opóźnienie rozwoju fizycznego, intelektualnego, emocjonalnego
Zahamowanie dojrzewania tkanki płucnej
Palenie bronchitis chronica emphysema
carcinoma pulmmonum
palenie ↓antyelastaza, alfa 1 antytrypsyna
uszkodzenie włókien elastycznych obrzęk
neutrofile, makrofagi, ↑ elastaza
↓alfa 1 antytrypsyny zniszczenie przegródzmiana anatomicznego przebiegu oskrzelików zwężenie oskrzelików bronchitis chronika emphysema
Zwęrzenie oskrzelika wentyl rozszerzenie pęcherzyka ucisk na ścianę pęch. zmniejszony przepływ w kapilarach pękanie przegród obrzęk zmiana anatonicznej budowy zwęrzenie oskrzelika
Dym papierosowy oskrzelik oddechowy ↑śluzu, zgrubienie błony śluzowej zwęrzenie wentyl, infekcja bakteryjna, ↑grubości mm.oskrzelika reakcja alergiczna, naciek zapalny + fibrosis bronchitis chronica
Palenie papierosów w Polsce
1982r. 62% M i 30% K codziennnie
1998r. 39%M i 19% K codziennie
15 letnie dziewczęta : 1990 - 16% a w 1998 - 28%
1965-1994 wśród osób 35-49 lat umieralność wzrosła u M 3 razy a u K 9 razy.
90% zgonów z powodu raka płuc
30% wszystkich zgonów z powodu nowotworów złośliwych
Rak płuc a palenie papierosów
Czynniki ryzyka
papierosy
przemysł
zanieczyszczenia powietrza
genetyczne predyspozycje
blizny
2 razy więcej papierosów dziennie 3 razy większe ryzyko
wpływ na ryzyko
liczba /dziennie
czas palenia
wiek poczatkowy
zaciąganie
współkarcygeny np azbest
Spektrum zmian od normy do raka
Nabłonek migawkowy metaplazja płaskonabłonkowa neoplazja wewnątrznabłonkowa (ysplazja/rak przedkliniczny) rak inwazyjny
Umieralność w Polsce z powodu nowotworu
K - sutek, płuco, jelito grube, jajnik
M - płuco, jelito grube, stercz, żołądek
Rak płuca w 2005 roku
K 12.5% 2 miejsce
M 32.5% 1 miejsce
Klasyfikacja histologiczna carcinoma bronchogenes, carcinoma pulmonis
ca planopitheliale 35-50%
adenocarcinoma 15-35%
Adca bronchi
Ca bronchioloalveolare
Ca microcellulare 20-25%
Ca macrocellulare 10-15%
Połączone nowotwory
Rak blizny głównie obwodowy Adca
Rak drobnokomorkowy płuca
Markery różnicowania neuroendokrynnego
NSE
Leu 7 ziarnistości
SY38 pęcherzyki synaptyczne
Chromogranina
Zespoły paraneoplazmatyczne
Zespół Cushinga (ACTH)
Hiponatremia (ADH)
Hiperkalcemia (PTH, PGE)
Hipokalcemia (kalcytonina)
Gynaecomastia (gonadotropiny)
Zespół rakowiaka (serotropiny)
Miopatia, neuropatia obwodowa
Markery różnicowania nabłonkowego
Keratyna
EMA
CEA