Kształtowanie motoryki człowieka

1. Pojęcia:

„Motoryka lub motoryczność ludzka to pojęcie obejmujące całokształt czynności ruchowych człowieka, inaczej sferę ruchowej aktywności, słowem, to wszystko, co dotyczy poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia całego ciała lub poszczególnych jego części względem siebie”

TWF Demel,Skład - 1970

„Sprawność fizyczna to zdolność do efektywnego wykonania pracy mięśniowej”

WHO - 1968

„Za wysoce sprawnego fizycznie uznamy takiego człowieka, który charakteryzuje się względnie dużym zasobem opanowanych ćwiczeń ruchowych, wysoką wydolnością układu krążenia, oddychania, wydzielania i termoregulacji, pewnymi prawidłowościami w budowie ciała oraz afirmującym fizyczną aktywność stylem życia”

Osiński 1991

Koncepcja „health - related fitness” jako teoretyczna podstawa kształcenia sprawności fizycznej.

Odnosi się ona do tych komponentów sprawności, które są efektem korzystnego i niekorzystnego wpływu zwykłej aktywności fizycznej oraz które mają związek z poziomem stanu zdrowia. Komponenty te są określone:

1. zdolnością do podejmowania codziennej aktywności z wigorem i na żwawo

2. takim stanem cech i zdolności, który wskazuje na niskie ryzyko przedwczesnego rozwoju chorób i osłabienia sił w wyniku małej aktywności

(Bouchard, Shephard, 1994)

„Celem sprawności fizycznej jest pozytywne zdrowie fizyczne, które warunkuje niskie ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych. Osiągnięcia zaś mają na celu zdolność angażowania się w codzienne zadania z adekwatną energią oraz satysfakcjonujące uczestnictwo w wybranych sportach.

(Howley, Franks, 1997)

2. Niektóre zasady, kryteria i narzędzia jakie nauczyciel KF powinien brać pod uwagę w procesie dydaktycznym.

Zasady ogólnodydaktyczne:

•Indywidualizacji

•systematyczności

•stopniowania trudności

•poglądowości

•świadomości

•trwałości efektów

Struktura jednostki treningowej:

• część wstępna (rozgrzewka) - stopniowe wdrożenie do treningu; musi mieć związek z tematem zajęć

• część główna - podstawowy element zajęć; jej charakter musi brać pod uwagę cel, uwarunkowania osobnicze, warunki prowadzenia ćwiczeń i korzystać z najodpowiedniejszych metod i form prowadzenia ćwiczeń

• część końcowa (uspokajająca) - stopniowe wyciszenie i relaksacja psychiczna

Rodzaje wysiłku fizycznego:

•anaerobowy (beztlenowy) - do 90 sek. (np. sprint)

•aerobowy (tlenowy) - powyżej 4 min. (długo trwająca aktywność)

•kombinowany (mieszany) - pośredni czas lub wysiłek przerywany

Metody oddziaływania wysiłkiem fizycznym (metody treningowe):

Różnicuje się je na podstawie objętości, intensywności oraz czasu trwania ćwiczenia i przerw.

Ciągłe (wytrzymałość ogólna, ukierunkowana, siłowa)

•jednostajna

•zmienna

Przerywane

•interwałowa; interwał ekstensywny i intensywny - (wytrzymałość specjalna, siłowa, szybkościowa; siła)

•powtórzeniowa (szybkość, wytrzymałość szybkościowa, siła max)

Metody nauczania ruchu:

•analityczna

•syntetyczna

•mieszana

3. Zdolności motoryczne.

Siła - to zdolność do pokonania oporu zewnętrznego lub przeciwdziałania mu kosztem wysiłku mięśniowego.

Skurcz statyczny (izometryczny) lub dynamiczny.

Wraz ze wzrostem ciężary ciała siła absolutna rośnie, ale siła względna maleje.

Zbyt intensywny i jednostronny trening siłowy może powodować różnorodne zmiany patologiczne.

Próby trenowania siły mięśniowej bez użycia maksymalnych napięć mięśniowych są bezowocne.

Sposoby uzyskiwania maksymalnych napięć mięśniowych:

• wielokrotne pokonywanie ciężaru mniejszego od maksymalnego do całkowitego zmęczenia

• pokonywanie maksymalnego ciężaru

• pokonywanie dowolnego ciężaru z maksymalną prędkością

Rodzaje treningu siłowego.

• trening izometryczny

• trening dynamiczny (ćwiczenia koncentryczne i ekscentryczne)

• trening izokinetyczny

Szybkość - możliwość przemieszczania w przestrzeni całego ciała lub określonych jego części w możliwie najkrótszym czasie.

Składowe:

• czas reakcji

• prędkość pojedynczego ruchu

• częstotliwość ruchów

Warunki sprzyjające kształtowaniu szybkości:

• maksymalna i ponadmaksymalna prędkość wykonywanych ruchów

• prawidłowo przyswojona technika

• krótki czas trwania wysiłku (brak oznak zmęczenia)

Wytrzymałość - osobnicze możliwości przeciwstawiania się zmęczeniu i umiejętności długotrwałego wykonywania określonej pracy.

Maksymalny pobór tlenu (VO2max)jako podstawowy czynnik determinujący zdolności wytrzymałościowe. (próg tlenowy)

Zdrowotny charakter treningu aerobowego.

Trening zdrowotny to proces kierowania utrzymaniem i/lub poprawą zdrowia poprzez aktywność fizyczną o zakresie obciążenia niemal wyłącznie w tych celach zalecanym.

• najkorzystniejszy jest trening angażujący cale ciało lub duże grupy mięśniowe

• maksymalne tętno = 220 - wiek

• podejmowanie przynajmniej umiarkowanej aktywności fizycznej

• czas nie krótszy niż 30 min

• najkorzystniejsza jest metoda ciągła przy podstawowym kryterium czas wysiłku (szczególnie u nie trenujących)

Gibkość - zakres ruchu w pojedynczym stawie lub kilku stawach.

- zdolność stawu lub kilku stawów do płynnego ruchu w całym zakresie ruchomości

Gibkość statyczna i dynamiczna.

Gibkość ciała maleje wraz z obniżającą się temperaturą i odwrotnie.

Trening gibkościowy może mieć znaczenie w:

• przezwyciężaniu stresów

• relaksacji mięśniowej

• usuwaniu dolegliwości aparatu stawowo więzadłowego

4. Ćwiczenie w 4 podgrupach. Podaj przykłady typowych ćwiczeń kształtujących omawiane cechy motoryczne o charakterze:

• gimnastycznym

• lekkoatletycznym

• zabaw i gier ruchowych lub gier zespołowych

• sportów wodnych

5. Planowanie aktywności fizycznej.

Co sprzyja rezygnacji z aktywności fizycznej?

• nadwaga

• niska motywacja

• obawa przed ćwiczeniem lub prowadzącym zajęcia

• niestosowne wyposażenie w sprzęt i urządzenia

• nadmierna intensywność ćwiczeń

• brak społecznego (domowego) wsparcia

• niska świadomość potrzeby aktywności fizycznej

• rażąco niski poziom sprawności na tle grupy

Co sprzyja podejmowaniu aktywności fizycznej?

• sprawia przyjemność

• dostrzegane są korzyści (np. konkretne umiejętności ruchowe, lepsze samopoczucie)

• łatwy jest do niej dostęp

• nie komplikuje innych obowiązków (czas, rozkład dnia)

• uświadomiona jest jej potrzeba

• jej charakter jest zgodny z zainteresowaniami ćwiczących (jest konsultowany)

• będzie zalecana również przez lekarza

Szczególna rola nauczyciela kultury fizycznej w procesie wychowania.

1

---