1. Prawo, a ściślej prawo w ujęciu przedmiotowym - system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektywpostępowania, które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy odpowiednio publicznej lub społecznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu.
Prawo to zespół norm określających postępowanie ludzi, norm ustanowionych lub usankcjonowanych przez państwo i zabezpieczonych aparatem przymusu państwowego.
2. Prawo karne to zespół norm służących ochronie społeczeństwa przed przestępstwami, mający na celu zwalczanie przestępstw i zapobieganie im przy pomocy kar i innych środków penalnych.
3. Cechy prawa karnego:
Prawo karne jest prawem dotyczącym człowieka. Człowiek jest z jednej strony autorem przestępstwa - sprawca, a z drugiej strony ofiarą przestępstwa - pokrzywdzonym.
Prawo karne jest prawem wyłącznie stanowionym, jest ustawowym zbiorem obowiązujących przepisów prawo karnych.
Prawo karne jest prawem publicznym dotyczy stosunków człowieka z państwem nie zaś człowieka z człowiekiem. Państwo wymierza sprawiedliwość poprzez policję, prokuraturę i sądy, które wymierzają odpowiednią karę za dane przestępstwo. Sankcje nakładane są prze państwo, przestępca sądzony jest w imieniu państwa.
Prawo karne jest prawem konstytutywnym i autonomicznym.
· Konstytutywnym ponieważ tworzy prawne normy zachowań czyli zakazy i nakazy.
· Autonomicznym ponieważ za naruszenie, nieprzestrzeganie norm nakłada się sankcje karne.
Prawo karne jest prawem wartościującym i imperatywnym.
·Wartościującym ponieważ przez wartościowanie dóbr i interesów i wskazanie takich wartości, których ochrona wymaga odwołania się do tego prawa. Wskazuje wartości, które należy chronić np. wolność, życie ludzkie, zdrowie, nietykalność osobistą.
·Imperatywnym ponieważ przepisy prawa, normy są imperatywami określonego zachowania. Imperatyw to nakaz, reguła, zasada, która nie podlega dyskusji.
Prawo karne jest prawem sankcjonującym, ponieważ nakłada sankcje karne za naruszenie i nieprzestrzeganie norm. Sankcja jest przymusową konsekwencją prawną, nieposłuszeństwa normie, zawartych w przepisie prawa karnego.
Prawo karne jest prawem subsydialnym tzn., że państwo powinno się odwoływać do prawa karnego w ostateczności i jedynie w przypadku konieczności, gdy danego dobra prawnego nie można chronić w inny sposób, a szkodliwych zachowań ludzkich godzących w te dobra nie można w inny sposób wyeliminować.
Prawo karne jest prawem granic. Stanowi normy i sankcje karne za ich przekroczenie. Wyznacza granice między tym co dozwolone, a tym co zabronione. Zakazane jest tylko to, co jest wyraźnie przez prawo karne zabronione.
3. Do najistotniejszych cech prawa karnego należy:
1) jest prawem dotyczącym człowieka - człowiek jest podmiotem przestępstwa,
prawo karne powinno respektować godność człowieka - zarówno sprawcy, jak
i ofiary przestępstwa;
2) jest prawem stanowionym (pozytywnym), określanym w drodze ustawy;
3) jest prawem publicznym - dotyczy stosunków człowieka z państwem;
4) jest prawem konstytutywnym i autonomicznym - tworzy prawne normy zachowań;
5) jest prawem wartościującym i imperatywnym - dokonuje wartościowania dóbr
i interesów, wskazując, które z nich wymagają prawnokarnej ochrony, nakazuje
lub zakazuje określonego zachowania - tworząc normy powinnościowe;
6) ma charakter sankcjonujący - reaguje sankcją karną za naruszenie normy
7) jest prawem subsydiarnym - państwo powinno odwoływać się do prawa karnego
w ostateczności, gdy danego dobra prawnego nie można ochronić w inny
sposób, powinno być ultima ratio;
8) jest prawem granic - wyznacza granice między tym co dozwolone a tym co zabronione
pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Podział prawa karnego
Prawo karne (materialne) jest to zespół przepisów prawnych, które określają, jakie
zachowania człowieka stanowią czyny zabronione jako przestępstwa, jakie za te
czyny grożą kary i inne środki penalne, oraz ustalają zasady odpowiedzialności karnej
za te czyny i zasady stosowania sankcji w postaci kar lub innych środków wobec
sprawców.
W prawie karnym materialnym można wyróżnić prawo karne kodeksowe i pozakodeksowe.
W Kodeksie karnym z 6.6.1997 r., który stanowi podstawowe źródło
polskiego prawa karnego, zawarte jest prawo karne powszechne oraz prawo karne
wojskowe. Przepisy prawa karnego materialnego przewidujące odpowiedzialność
karną znajdują się w wielu ustawach dodatkowych, zwanych pozakodeksowym prawem
karnym. Na podstawie art. 116 KK stosuje się do nich przepisy części ogólnej
Kodeksu karnego, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie.
Prawo karne materialne można podzielić na powszechne, dotyczące ogółu
sprawców, obejmujące większość dziedzin życia społecznego i specjalne. Do najważniejszych
wyspecjalizowanych gałęzi prawa karnego zaliczyć należy prawo
karne skarbowe, prawo karne wojskowe oraz w pewnym zakresie - karnym -
prawo nieletnich. Do szeroko rozumianego prawa karnego materialnego zaliczyć
także należy prawo wykroczeń.
Prawo karne skarbowe, regulowane jest w Kodeksie karnym skarbowym
z 10.9.1999 r. i stanowi zespół norm chroniących interesy finansowe podmiotów
publicznych, przede wszystkim Skarbu Państwa. Określa katalog przestępstw i wykroczeń
skarbowych oraz grożących za nie sankcji, autonomiczne względem prawa
karnego powszechnego zasady odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykro-
Pyt. 1
Część A. Pytania egzaminacyjne
Gałązka, Kodeks karny - część ogólna, wyd. 3, Repetytoria C.H. Beck
czenia skarbowe oraz zasady stosowania kar i innych środków. Ponadto wskazuje
na odrębności postępowania karnego i wykonawczego w sprawach o przestępstwa
i wykroczenia skarbowe.
Prawo karne wojskowe, zawarte w części wojskowej Kodeksu karnego, zostało
wyróżnione ze względu na szczególną kategorię osób - żołnierzy i sytuację, jaką
jest pełnienie służby wojskowej. Obejmuje przestępstwa wojskowe i zasady odpowiedzialności
karnej za ich popełnienie.
Prawo nieletnich jest odrębną dziedziną prawa uregulowaną w ustawie
z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r.
Nr 33, poz. 178 ze zm.) i w wąskim zakresie w Kodeksie karnym. Obejmuje normy
prawne, których zadaniem jest przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich.
Ze względu na brak zdolności do zawinienia nieletni do 17. roku życia nie
ponoszą odpowiedzialności karnej za przestępstwo. Wobec nich stosowane są środki
wychowawcze i poprawcze. Wyjątek od tej zasady został ustanowiony w art. 10
§ 2 KK, zgodnie z którym nieletni może ponosić odpowiedzialność karną za wskazane
przestępstwa, popełnione po ukończeniu 15. roku życia. W takim wypadku
prawo nieletnich jest fragmentem prawa karnego.
Prawo wykroczeń, regulowane przede wszystkim w Kodeksie wykroczeń
z 20.5.1971 r., blisko związane z prawem karnym, jest od 1932 r. odrębną częścią
prawa i zawiera katalog czynów zabronionych jako wykroczenia i sankcji grożących
za ich popełnienie.
Prawo karne procesowe stanowi zbiór przepisów regulujących postępowanie
karne, którego zadaniem jest doprowadzenie do wykrycia i ukarania sprawcy przestępstwa.
Zawiera ono normy określające zasady i przebieg procesu karnego, prawa
i obowiązki uczestników tego procesu. Regulowane jest w Kodeksie postępowania
karnego z 6.6.1997 r. oraz ustawach dodatkowych, określających m.in. zasady działania
organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości.
Prawo karne wykonawcze to zespół przepisów zawartych przede wszystkim
w Kodeksie karnym wykonawczym z 6.6.1997 r., regulujących zasady i sposób
wykonywania orzeczonych kar, środków karnych, środków probacyjnych i zabezpieczających.
Wskazuje podmioty uczestniczące w postępowaniu wykonawczym,
przebieg tego postępowania i udział społeczeństwa w wykonywaniu kar. Najobszerniejszą
częścią prawa karnego wykonawczego jest prawo penitencjarne, regulujące
wykonanie kary pozbawienia wolności, określające cele tej kary, prawa
i obowiązki osadzonych w zakładach karnych oraz zasady odbywania tej kary.
Zob. tabl. 1-3.
4
PKM - prawo karne materialne zbiór praw karnych sankcje
PKP - prawo karne procesowe inaczej formalne
PKW - prawo karne wykonawcze
PKM - to zespół przepisów regulujących odpowiedzialność karną za popełnienie przestępstwa
PKP - to ogół przepisów regulujących postepowanie karne w sprawach o przestepstwa którego celem jest wykrycie przestepstwa i jego sprawcy. Posadzenie sprawcy i zastosowanie środków zabezpieczających wobec osób popełniających czyn zabroniony. Określa prawa i obowiązki uczestników procesu karnego.
PKW - to ogół przepisów zawartych w kodeksie karnym wykonawczym, które rególują orzekanie wykonania kary, środków karnych, środków probacyjnych i zabezpieczających. Wramach
PKW miesci się prawo penitencjarne obejmujace przepisy dotyczące wykonywania kary pozbawienia wolności.
5
Konstytucja RP (np. art.41)
Kodeks karny KK - 1997r. Składający się z części ogólnej, szczegółowej i wojskowej
6 Przestępstwo - czyn zabroniony, popełniony z zamiarem, uznany za zasadniczo społecznie szkodliwy lub społecznie niebezpieczny, konkretnie zdefiniowany i zagrożony karą na mocy prawa karnego.
Elemęty:
Czyn
Znamiona
Bezprawność
Wina
Szkodliwość społeczna
7. Podaj podział przestępstw ze względu na ciężar gatunkowy -
Zbrodnia. Zbrodnią jest każde przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata albo karą surowszą (np. dożywociem), a zatem w grę wchodzi zabójstwo wtypie podstawowym (od 8 lat pozbawienia wolności) i wszystkich typach kwalifikowanych (od 12 lat), stosowanie środków masowej zagłady (od 10 lat), zamach na życie Prezydenta RP (od 12 lat) etc.
Występek. Występkiem jest przestępstwo zagrożone karą przekraczającą miesiąc pozbawienia lub ograniczenia wolności albo 30 stawek dziennych grzywny.
8. Podaj podział przestępstw na materialne i formalne -
przestępstwa formalne to przestępstwa bezskutkowe, natomiastprzestępstwa materialne to przestępstwa skutkowe. Skutek w rozumieniu prawa karnego to taka zmiana w świecie zewnętrznym, która została wywołana zabronionym czynem człowieka i jako istotna dla jego pełnej charakterystyki stanowi jedno ze znamion występujących w zakresie przedmiotowej strony czynu. W takim razie, jeżeli do wypełnienia znamion strony przedmiotowej jakiegoś czynu zabronionego konieczne jest wystąpienie skutku, to przestępstwo którego ten czyn jest elementem składowym, jest przestępstwem materialnym (skutkowym).
Przestępstwo formalne (bezskutkowe)charakteryzuje natomiast się tym, że realizacja jego znamion następuje wraz z zachowaniem opisanym w ustawie. Przykładem może być art. 233, zgodnie z którym podlega karze ten, kto składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę. Zachowanie sprawcy zgodnie z tym opisem, oczywiście przy spełnieniu wymagań związanych z uznaniem czynu zabronionego za przestępstwo, zostanie uznane za wyczerpanie znamion i to niezależnie od tego, czy skutkiem zeznania nieprawdy czy też zatajenia prawdy było ukształtowanie u przyjmującego zeznania, odwzorowanie stanu rzeczy niezgodne z rzeczywistością, czy też nie.
9. Podział zaniechania i działania -
Zaniechanie czyli nierobienie niczego podczas przestępstwa, niedopełnienie obowiązku oraz brak aktywności.
Działanie czyli podjęcie czynności podczas zauważonego przestępstwa.
10. Przestępstwo z uwagi na podmiot
- Powszechne to takie ,które może popełnić każdy
- Indywidualne - popełnić może tylko określona klasa podmiotów
11. Przestępstwo ze względu na kryterium winy
-Wina umyślna wina sprawcy w postaci zamiaru bezpośredniego lub zamiaru ewentualnego.
-Wina nieumyślna -popełniona z winy nieumyślnej w postaci lekkomyślności lub niedbalstwa .
12. Przestępstwo można podzielić na:
*przestępstwo z naruszenia dobra
* przestępstwo z narażenia dobra
a) konkretnego narażenia na niebezpieczeństwa -polega na sprawdzeniu bezpośredniego niebezpieczeństwa dla określonych dóbr i wartości. Zaliczane do przestępstw skutkowych
b)abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwa czyli niebezpieczeństwo nieskonkretyzowane np. porzucenie osoby niepełnoletniej do lat 15
13. podział przestępstw na trwałe i jednochwilowe
Przestępstwa trwałe - Nie ulegają przedawnieniu,tj. polegające na wywołaniu stanu przeciwprawnego i na utrzymywaniu tego stanu przez sprawcę. To od osoby sprawcy zależy likwidacja tego stanu, z czym wiąże się konieczność naprawienia przez niego szkody lub poniesienia przez niego kary.
Przestępstwo jednorazowe z trwałym skutkiem - polega na wywołaniu stanu bezprawia, którego przerwanie nie zależy już od sprawcy. (np. bigamia)
14.podział na przestępstwa przechodnie i nieprzechodnie
przestępstwa przechodnie - występuje przedmiot na którym sprawca dokonuje czynu zabronionego. Do przestępstw tego typu zalicza się przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu i mieniu. (skutek przechodzi na przedmiot).
Przestępstwa nieprzechodnie -np. kradzież albo zabójstwo, przy których w opisie czynu podawana jest jeden czas popełnienia (dzień i godzina)
15. przestępstwa kwalifikowane i uprzywilejowane.
Przestępstwa kwalifikowane - ze względu na dodatkowe, ustawowe znamiona czynu następuje zaostrzenie sankcji w stosunku do podstawowego przestępstwa. (znamiona czynu - rodzaj postaw => czynów)
Przestępstwa uprzywilejowane - to takie gdy ustawodawca ze względu na dodatkowe znamiona czynu obniża sankcje w stosunku do typu podstawowego.
16.Przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego - rodzaj przestępstwa, które nie stanowi zagrożenia dla porządku publicznego, dlatego też jest ścigane wyłącznie na wniosek uprawnionej osoby. W przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego najczęstszą karą wymierzaną przez sądy jest grzywna.
Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego:
umyślne lekkie uszkodzenie ciała - art. 157 § 2 k.k. (chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą)
nieumyślne lekkie uszkodzenie ciała - art. 157 § 3 k.k. (chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą)
zniesławienie - art. 212 § 1 i 2 k.k.
zniewaga - art. 216 § 1 i 2 k.k.
naruszenie nietykalności cielesnej - art. 217 § 1 k.k.
uchylanie się wbrew obowiązkowi wynikającemu z ustawy od sprostowania lub odpowiedzi
W przestępstwach publicznoskargowych ściganie następuje z urzędu jeżeli organ państwowy np: Policja poweźmie uzasadnione podejżenie że przestępstwo zostało popełnine organ ten zobowiązany jest do wszczecia postępowania karnego.
17.Odpowiedzialność karna - powinność poniesienia przez daną osobę konsekwencji określonych w prawie karnym za konkretne przestępstwo.
18.Okoliczności wyłączające winę:
Nieletniość
Obrona konieczna
Stan wyższej konieczności
19.Formy stadialne przestępstwa - formy popełnienia przestępstwa wyróżniane z uwagi na etap realizacji czynu zabronionego i naruszenia dobra chronionego prawem. Formy stadialne stanowią mniej lub bardziej zaawansowane stadia realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego. Razem tworzą tzw. iter delicti, czyli pochód przestępstwa.
Do form stadialnych zalicza się
zamiar
przygotowanie
usiłowanie
dokonanie
Ad1.
Zamiar:Zamiar jest nastawieniem psychicznym sprawcy polegającym na tym, że sprawca chce przestępstwo popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia godzi się na to.
Ad2.Przygotowanie: Przygotowanie jest rozszerzeniem karalności czynu zabronionego przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca - w celu popełnienia czynu zabronionego - podejmuje czynności, mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu, który zmierza bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego. Jeżeli przygotowanie nie przeszło w kolejne stadium przestępstwa, to jest ono karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.
Ad3.Usiłowanie:Usiłowanie jest rozszerzeniem karalności czynu zabronionego. Usiłowanie dokonania czynu zabronionego konkretnego typu zachodzi, gdy sprawca swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do dokonania czynu zabronionego, który jednak nie następuje Tak więc kwalifikacja prawna usiłowania będzie zawsze złożona, będzie wskazywać formę stadialną usiłowania i typ czynu zabronionego, który sprawca usiłował zrealizować.
Ad4.Dokonanie: Przestępstwo należy uważać za dokonane gdy w rezultacie działania lub zaniechania sprawcy wypełniony został komplet znamion koniecznych do bytu tego przestępstwa. Wyjątkowo, w odniesieniu do przestępstw trwałych faza dokonania trwa tak długo, aż nie zostanie przywrócony stan zgodny z prawem.
20.Obrona konieczna: obrona przed gwałtownym, bezprawnym zamachem na zdrowie lub życie, wyłączająca winę sprawcy
21.Stan wyższej konieczności: poświęcenie dobra niższej wartości w celu ochrony dobra o wyższej wartości
Niepoczytalność
pytanie 22 kary stosowane w Polsce
- grzywna,
- ograniczenie wolności,
- pozbawienie wolności,
- 25 lat pozbawienia wolności,
- dożywotnie pozbawienie wolności.
pytanie 23 srodki karne stosowane w polsce
Środki karne to nic innego jak dawne kary dodatkowe. Są to dodatkowe dolegliwości, które sąd stosuje wobec skazanego. Kodeks karny z 1997 r. przewiduje następujące środki karne:
a/ pozbawienie praw publicznych,
b/ zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.
c/ zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,
d/ obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
e/ zakaz wstępu na imprezę masową,
f/ zakaz prowadzenia pojazdów,
g/ przepadek,
h/ obowiązek naprawienia szkody,
i/ nawiązka,
j/ świadczenie pieniężne,
k/ podanie wyroku do publicznej wiadomości.