mit3, Polonistyka, Staropol


Abadir − w mitologii greckiej kamień, który bogini Reja podała swemu mężowi Kronosowi do pożarcia zamiast nowo narodzonego syna Zeusa

Ambrozja - pokarm bogów. Dawał im nieśmiertelność i wieczną młodość. Wraz z nektarem (napojem o tych samych właściwościach) stanowił ich jedyny pokarm. Podczas uczt na Olimpie roznosili go podczaszowie - Hebe (bogini i uosobienie młodości) i Ganimedes (ukochany boga Zeusa). Źródło ambrozji znajdowało się w ogrodzie Hesperyd.

Beczka Danaid - w mitologii greckiej beczka z przedziurawionym dnem, którą Danaidy musiały napełniać po śmierci w Tartarze za zabicie swoich mężów.

Egida - tarcza boga Zeusa i bogini Ateny. Została wykuta przez Hefajstosa (wg innej wersji, zrobiona ze skóry kozy Amaltei). Była ona atrybutem boga nieba i piorunów. Dała (jeszcze wtedy młodemu) Zeusowi zwycięstwo nad jego ojcem Kronosem, który wcześniej pożarł swoje dzieci - starsze rodzeństwo Zeusa.

Harpe - miecz o zakrzywionym ostrzu, który wg legendy otrzymał dla zabicia Meduzy Perseusz od Hermesa.

Hełm Hadesa - w mitologii greckiej hełm czyniący niewidzialnym. Został wykonany przez cyklopów z psiej skóry dla boga świata podziemnego, Hadesa, przed wojną z jego ojcem Kronosem. Posiadał on tę cudowną właściwość, że czynił noszącego go niewidzialnym. Hades podarował go Perseuszowi w czasie, gdy ten wybrał się na spotkanie z Meduzą.

Jabłko niezgody - w mitologii greckiej złote jabłko z napisem "dla najpiękniejszej" rzucone przez boginię Eris podczas wesela Tetydy i Peleusa. Stało się ono przyczyną sporu pomiędzy Herą, Afrodytą i Ateną. Konkurs piękności z polecenia Zeusa rozstrzygnął Parys. Każda z bogiń obiecała mu zapłatę za przyznanie jabłka: Hera - bogactwo, Atena - mądrość, Afrodyta - najpiękniejszą kobietę za żonę. Wygrała Afrodyta, która obiecała mu żonę króla Sparty Menelaosa, Helenę. Uprowadzenie Heleny przez Parysa było powodem rozpoczęcia wojny trojańskiej.

Koszula Dejaniry - w mitologii greckiej ubranie, przez które zginął Herakles, przygotowane przez jego żonę Dejanirę. Gdy małżonkowie przeprawiali się przez rzekę, Dejanirę porwał centaur Nessos. Herakles zabił go zatrutą strzałą. Umierając Nessos powiedział Dejanirze, że jego krew zapewnia wierność małżeńską. Posłuchała go i uprała w jego krwi ubranie Heraklesa. Gdy ten ją założył, zginął w mękach.

Koń trojański - zbudowany podczas wojny trojańskiej wielki koń, zrobiony z drewna, częściowo połączonego ze stalą, w którym ukryli się wojownicy greccy w czasie zdobywania Troi, pozorując jednocześnie odstąpienie od oblężenia. Obrońcy miasta, za namową Sinona, wbrew przestrogom Kasandry i Laokoona wciągnęli konia do miasta. Tam w nocy Achajowie wyszli z ukrycia, otworzyli bramy wojownikom i w ten sposób zdobyli miasto.

Nektar - w mitologii greckiej napój bogów. Dawał im nieśmiertelność i wieczną młodość.

Nić Ariadny - w mitologii greckiej kłębek nici, który Ariadna podarowała Tezeuszowi, aby mógł wydostać się z labiryntu po zabiciu Minotaura.

Palladion - w mitologii greckiej posążek bogini Ateny o przydomku Pallas. Według mitu, Palladion miał być przez Zeusa zrzucony z Olimpu Dardanosowi lub jego potomkowi Ilosowi, założycielowi Troi. Ponieważ Troja, według wierzeń, nie mogła zostać zdobyta, dopóki Palladion będzie się znajdował w trojańskiej świątyni Ateny, Diomedes i Odyseusz nocą wykradli święty posążek. Według jednej z wersji mitu, Grecy zdobyli jedynie kopię posążka, a oryginał wziął ze sobą Eneasz, uciekając z Troi.

Pas Hipolity - pas należący do Hippolity, przywódczyni grupy kobiet (legendarnych Amazonek), które walczą z mężczyznami. Hippolita otrzymała go (dostała go) od Aresa. W mitycznych czasach Herakles stoczył pojedynek z ich królową Hipolitą i odebrał jej złoty pas, symbol męstwa. Herkules miał ukraść królowej Amazonek, Hipolicie, cudowny pas, a potem pas ten oddać Admete, córce Eurysteusza.

Złote runo - sierść mitycznego złotego barana Chrysomallosa, cel wyprawy Argonautów. Było ono powieszone na dębowym drzewie w gaju Aresa, gdzie pilnował go smok. Zabrał je stamtąd Jazon podczas wyprawy Argonautów.

Róg obfitości - zwany również rogiem Amaltei. Wyrażenie to ma związek z powstaniem świata według Greków. Podczas, gdy Kronos, który był bogiem świata Hellenów, panował na niebie, mały Zeus, jego syn, który nie został przez niego zjedzony, wychowywał się pod okiem kozy Amaltei. Pewnego razu, kiedy zwierzę ułamało róg, mały bóg wziął go do ręki i pobłogosławił, tak powstał róg obfitości. Napełniał się on wszystkim, czego zapragnął jego posiadacz.

Amalteja - była to koza, która karmiła Zeusa, a jej ułamany róg miał moc ciągłego napełniania się jedzeniem (tak zwany róg obfitości lub róg Amaltei). Ze skóry kozy Zeus sporządził egidę.

Argos - w mitologii greckiej pies Odyseusza; symbol psiej wierności.

Cerber - trzygłowy pies, który strzegł wejścia do świata zmarłych. Żył on nieopodal Styksu gdyż to na niego właśnie natykały się dusze po przewiezieniu przez Charona. Ujarzmienie i wyprowadzanie go na ziemię było ostatnią z 12 prac Heraklesa

Charybda - jeden z dwóch potworów morskich (drugim była Scylla) czyhających na żeglarzy po obu stronach cieśniny, lokalizowanej jako Cieśnina Mesyńska lub w okolicach przylądka Skylla w północno-zachodniej Grecji. Charybda była córką Posejdona i Gai. Za chciwość i żarłoczność została zamieniona przez Zeusa w potwora wchłaniającego, a następnie wypluwającego masy wody morskiej wraz z okrętami. Scylla i Charybda występują w Odysei Homera. Odyseusz, za radą Kirke, unika Charybdy, płynąc bliżej Scylli. Udaje mu się przepłynąć pomiędzy nimi, ale Scylla porywa sześciu członków jego załogi. Później Odyseusz będąc sam, płynie niedaleko Charybdy, a utopienia unika przez złapanie się figowego konaru.

Chimera (Chimajra) - ziejący ogniem potwór, dziecko Tyfona i Echidny. Przyjmuje się najczęściej, że miała głowę lwa, ciało kozy i ogon węża.

Hippokampy - pół konie, pół ryby, z parą końskich nóg

Meduza - była najmłodszą z trzech Gorgon i najgroźniejszą (często przypisuje się imię Gorgony samej tylko Meduzie). Zamiast włosów miała węże, a jej spojrzenie zamieniało żywe istoty w kamień. Jedynym lekiem na to były łzy jednorożca. Meduza ponoć była tak piękna, że zakochał się w niej Posejdon i uwiódł w świątyni Ateny. Mit o Meduzie uległ ewolucji. Z początku Meduza była jednym z bóstw przedolimpijskich, potworem. W późniejszych wersjach zaczęto ją uważać za ofiarę zemsty bogini Ateny. Meduza miała być piękną dziewczyną, która ośmieliła się rywalizować urodą z boginią. Atena zamieniła więc Meduzę (i jej siostry, Steno i Euriale) w skrzydlate, okropnie brzydkie potwory ze żmijami zamiast włosów i szponami u dłoni. Meduza została zabita przez Perseusza, który odciął jej głowę, a z krwi z rozciętej szyi Gorgony narodzili się Pegaz i Chrysaor. Jej głowę Atena umieściła na egidzie, tarczy Zeusa.

Minotaur - zazwyczaj przedstawiany jako człowiek z głową byka, jednak czasem w postaci istoty z torsem i głową człowieka, od pasa w dół zaś z ciałem byka. Został zrodzony ze związku Pazyfae, żony Minosa, i byka zesłanego przez Posejdona. Minos obiecał złożyć zwierzę w ofierze, jednak tej obietnicy nie dotrzymał. Posejdon zemścił się, sprawiając, że Pazyfae zapałała do byka miłością. Groźny Minotaur został zamknięty przez króla Krety Minosa w zaprojektowanym przez Dedala Labiryncie, który znajdował się pod pałacem w Knossos. Minos pokonał Ateńczyków i zażądał, żeby co 9 lat (wg innej wersji - co roku), 7 młodzieńców i panien było przysyłanych w ofierze Minotaurowi. Za trzecią ofiarą zgłosił się królewicz Tezeusz, który miał za zadanie zabić potwora. Pomogła mu córka Minosa, Ariadna, zauroczona odwagą młodzieńca, która za pomocą kłębka nici ułatwiła mu powrót z Labiryntu, a magiczny miecz pozwolił zabić Minotaura. W ten sposób Tezeusz wyprowadził Ateńczyków żywych z Labiryntu.

Scylla była nimfą, jedną z Forkid, córek Keto i Forkosa. Zakochał się w niej śmiertelny rybak Glaukos, w którym z kolei zakochana była czarodziejka Kirke. Zazdrosna czarodziejka zmieniła nimfę w kobietę z tułowiem złożonym z sześciu psów; potwór morski.

Sfinks - uskrzydlony potwór o ciele lwa i głowie kobiety. Wg Hezjoda córka Chimery i Ortrosa, wg innych przekazów córka Tyfona i Echidny. Pilnowała dostępu do Teb, siedząc na skale w wąwozie i pożerając ludzi, którzy nie potrafili rozwiązać jej zagadki. (Edyp rozwiązał)

Pegaz - skrzydlaty koń zrodzony z krwi Meduzy, która trysnęła, gdy Perseusz odciął jej głowę. Pegaz zamieszkiwał okolice źródła Pirene na Akrokoryncie. Odnalazł go tam Bellerofont, który przy użyciu złotego wędzidła, otrzymanego od Ateny, zdołał okiełznać rumaka. Przy jego pomocy heros pokonał Chimerę, planując następnie wznieść się na jego grzbiecie na szczyt Olimpu. W drodze na szczyt Bellerofont został jednak zrzucony z grzbietu skrzydlatego rumaka przez Zeusa. Na szczyt dotarł jedynie Pegaz. Od tego momentu służył on Zeusowi, który po śmierci przeniósł go na nieboskłon tworząc gwiazdozbiór Pegaza.

12 prac Heraklesa (po zabiciu żony i dzieci Pitia kazała mu się udać do Myken do króla Eurysteusa):

1. Zabicie lwa nemejskiego.

2. Zgładzenie hydry lernejskiej - 10 głów, środkowa nieśmiertelna; na miejscu 1 uciętej wyrastały 3 nowe

3. Schwytanie łani kerynejskiej (ceryntyjskiej) - była ulubienicą Artemidy.

4. Schwytanie dzika erymantejskiego

5. Oczyszczenie stajni Augiasza - 1 dzień; rzeka Penejos; Augiasz odmówił zapłat Heraklesowi i został przezeń zabity.

6. Przepędzenie ptaków stymfalijskich. - dzioby z żelaza, ostre pióra; żywiły się ludzkim mięsem: grzechotki ze spiżu od Ateny wykonane przez \Hefajstosa.

7. Schwytanie byka kreteńskiego.

8. Schwytanie klaczy króla Diomedesa - w Tracji; 4 klacze, żywiły się ludzkim mięsem - cudzoziemców.

9. Zdobycie pasa Hipolity - chciała go córka Eurysteusa; nienawiść Hery - „porwanie” Hipolity

10. Uprowadzenie wołów Giorenesa - „słupy heraklesa” (dzisiejszy Gibraltar i Ceuta) - strzegł ich 2głowy pies i 7głowy smok

11. Przyniesienie złotych jabłek z ogrodu Hesperyd - podarowana jabłoń Herze przez Gaję z okazji ślubu z Zeusem; 100głowy nieśmiertelny smok na drzewie: podstęp z Atlasem

12. Sprowadzenie Cerbera z Hadesu - miasto Tajnaros -> wejście do piekła; zranienie Hadesa; przestraszony Cerber

Dzeus / Jupiter - Grecki bóg Nieba i Ziemi. Bóg pogody; władca błyskawic. Uosobienie najwyższej zasady rządzącej Wszechświatem. Władca wszystkich bogów i ludzi. Strzegł prawa i porządku na świecie; atrybuty: zlote pioruny, orzeł, tarcza egida.

Hera / Junona - Była Zeusową siostrą, królową Olimpu, boginią niebios, patronką macierzyństwa, opiekunką małżeństwa i rodziny. Atrybuty: jabłko granatu w ręce (symbol płodności) lub lilia, diadem z gwiazd, kukułka, rydwan zaprzężony w pawie, krowa.

Posejdon / Neptun - bóg mórz, trzęsień ziemi, żeglarzy, rybaków; delfin, byk, sosna; trójząb

Hades / Pluton - bóg podziemnego świata zmarłych.; atrybuty: berło, klucze; Cerber u boku

Demeter / Ceres - w mitologii greckiej bogini płodności Ziemi, urodzaju, ziemi uprawnej, zbóż, rolnictwa. Jej córką jest Kora. Demeter była przedstawiana jako poważna kobieta z wieńcem kłosów na głowie. W ręku trzymała sierp, pochodnię lub kosz owoców. Bogini poświęcone były kłosy, mak, złotogłów, żuraw.

Hestia / Westa - opiekunka ogniska domowego, podróżnych, nowożeńców i sierot. Każde nowo narodzone dziecko, piątego dnia po urodzeniu, obnoszono dookoła ogniska oddając je Hestii w opiekę. Matka panny młodej rozpalała pierwszy raz ogień w nowym domu płomieniem pochodzącym z jej świątyni. Gość przychodząc do domu, gdzie nie jest mile widziany, musiał złapać się krawędzi ogniska. Odtąd gospodarze nie mogli mu nic zrobić.

Atena / Minerwa - bogini mądrości, sztuki, wojny sprawiedliwej oraz opiekunka miast, m.in. Aten i Sparty. Jej atrybutami były: miecz, sowa, dzida, hełm, drzewo oliwne.

Ares / Mars - bóg wojny; W odróżnieniu od Ateny, która również jest greckim bóstwem wojny, nie patronuje on rzemiosłu wojennemu i sprawiedliwej walce, ale nikczemnościom związanym z wojną: konfliktowi, zniszczeniu i okrucieństwu. Jest patronem m.in. szpiegów, katów i bezwzględnych dowódców. Symbolami Aresa są: w Grecji - miecz, zbroja i tarcza, w Rzymie - włócznia, zbroja i tarcza. Jego zwierzętami są: pies, jastrząb, koń, wilk i sęp.

Afrodyta / Wenus - bogini miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności. Najbardziej urodziwa z bogiń antycznych mitów. Atrybuty: rydwan zaprzężony w gołębie, róża, oraz mirt. Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze względu na jej związek z morzem była czczona przez żeglarzy i w miastach portowych.

Eros / Amor - bóg miłości i namiętności seksualnej. Grał na lutni podobnie jak Apollo. Przedstawiany był jako uskrzydlony piękny młodzieniec z łukiem i strzałą, którą godzi w zakochanych, by ich ze sobą złączyć. W czasach późniejszych przedstawiany jako pulchne niemowlę z łukiem i strzałami.

Hefajstos / Wulkan - bóg ognia, kowali i złotników. Opiekun rękodzielników. Dzieła: tarcza i berło Zeusa, zbroja Achillesa, strzały Erosa.

Eris - bogini niezgody, chaosu i nieporządku.

Hermes / Merkury - Bóg kupców, wędrowców, wynalazców, złodziei i podróżujących. Posłaniec boży. Odprowadzał zmarłych do Hadesu, zsyłał ludziom marzenia senne. Był wysłańcem i ambasadorem Zeusa, posłańcem i gońcem bogów z Olimpu. Atrybutami Hermesa są: kaduceusz, podróżny kapelusz ze skrzydłami - petasos. Jego atrybutem były też sandały ze skrzydłami, dzięki którym przemieszczał się z miejsca na miejsce.

Artemida, Artemis / Diana - bogini łowów, zwierząt, lasów, gór i roślinności; wielka łowczyni, dlatego na wielu rzeźbach i obrazach przedstawia się ją z jeleniami, lub w lesie. Uważana również za boginię płodności, niosącą pomoc rodzącym kobietom. Jej atrybutami były łuk i strzały, a ulubionym zwierzęciem łania. Bliźniaczka Apollina. Utożsamiana też z Hekate (bogini księżyca i śmierci)

Dionizos / Bachus - bóg dzikiej natury, winnej latorośli i wina, reprezentujący nie tylko jego upajający wpływ, ale także ten dobroczynny, Był też bogiem życia i śmierci

- Małe (wiejskie) Dionizje - pora jesienna - święto winobrania

- Lenaje - styczeń - święto wytłaczania wina

- Antesterie - koniec lutego - święto otwierania beczek z młodym winem, które wówczas próbowano

- Wielkie (miejskie) Dionizje - koniec marca / początek kwietnia -> dytyramb (uroczysta pieśń); od poł VIw. p.n.e. - przedstawienia teatralne

Asklepios / Eskulap - bóg sztuki lekarskiej

Erynie / Furie - boginie i uosobienia zemsty (kary, gniewu) za wszelką nieprawość, oraz wyrzutów sumienia

Nike / Wiktoria - bogini i uosobienie zwycięstwa; Przedstawiano ją jako młodą kobietę ze skrzydłami i gałązką oliwną w dłoni. Jest opiekunką sportowców i wojowników.

Apollo - Uważany za boga piękna, światła, życia, śmierci, muzyki, wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona sztuki i poezji, przewodnika muz łuk, lira; wawrzyn szlachetny

Helios / Sol - tytan, bóg i uosobienie Słońca. Według wierzeń starożytnych Greków przemierzał dzienne niebo na złotym rydwanie, zaprzężonym w cztery białe konie; stanowił źródło życia i światła. Regulował bieg dni, miesięcy, lat i stuleci. Wzywano go na świadka podczas przysięgi, ponieważ przed jego obliczem nic się nie ukryło

ipoli



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
KAZANIE na dzień św katarzyny, Polonistyka, staropolka, średniowiecze
ROCZNIKIi, Polonistyka, staropolka, lektury - opracowania, Średniowiecze, renesans
Rozmowa Polikarpa, Polonistyka, Staropolka
KAZANIA GNIEŹNIEŃSKIE, Polonistyka, staropolka, średniowiecze
SKARGA UMIERAJĄCEGO, Polonistyka, Staropolka
OPRACOWANIE ILIADY, Polonistyka, Staropolka
PSAŁTERZ PUŁAWSKI, Polonistyka, staropolka, średniowiecze
BAROK SĘP SZARZYŃSKI, Polonistyka, Staropolka
Biernat z Lublina Ezop, Polonistyka, Staropol
Mikołaja Reja OPRACOWANIE, Polonistyka, Staropolka
Wespacjan Kochowski - Psalmodia Polska - opracowanie, Polonistyka, Staropol
Światowa rozkosz - h. morsztyn, Polonistyka, Staropol
odprawa posłów greckich, Polonistyka, Staropolka
PIE+ÜNI Kochanowskiego, Polonistyka, staropolka, Kolokwium z renesansu i materialy
POJĘCIA, Polonistyka, Staropol
Pieśń świętojańska o sobótce, Polonistyka, Staropolka
WIERSZ SŁOTY O CHLEBOWYM STOLE, Polonistyka, staropolka, średniowiecze

więcej podobnych podstron