UMOWY ZWIĄZANE Z TURYSTYKĄ
Umowa agencyjna (art. 758 - 764)

Umowa agencyjna jest uregulowana w sposób ogólny przepisami kodeksu cy­wilnego. Przez umowę agencyjną agent zobowiązuje się za wynagrodze­niem (zwanym prowizją) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie albo do zawiera­nia takich umów w jego imieniu.

Umowa agencyjna nie wymaga szczególnej formy prawnej. Jej stronami są agent i dający zlecenie. Treścią tej umowy jest zawieranie umów lub pośrednicze­nie przy ich zawieraniu przez agenta na rzecz dającego zlecenie. Stosunek pomię­dzy agentem a dającym zlecenie jest stosunkiem trwałym, co oznacza, że nie cho­dzi o doprowadzenie do zawarcia jednej umowy lecz wielu. Agent nie działa w swoim imieniu, ale w imieniu dającego zlecenie.

Jest to umowa wzajemna, zatem obowiązki agenta są zarazem prawami da­jącego zlecenie i vice versa. Podstawowym obowiązkiem agenta jest podejmowa­nie czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie. Oznacza to, że agent musi prowadzić działalność mającą na celu bądź ułatwienie dającemu zlecenie zawieranie odpowiednich umów, bądź zawieranie ich w jego imieniu. Mu­si zatem zbierać informacje, badać sytuację rynkową, zbierać oferty. Nie może podejmować żadnych działań naruszających interes dającego zlecenie.

Podstawowym uprawnieniem agenta jest otrzymanie wynagrodzenia w for­mie prowizji. Wysokość prowizji powinna być określona w umowie. Jeżeli jednak wysokość prowizji nie jest określona w umowie ani w taryfie, należy się prowizja w wysokości w danych stosunkach przyjętej. Prowizja należy się jedynie od umów zawieranych z udziałem agenta. Uzależnia to odpłatność umowy agencyjnej, od faktu dojścia do skutku podejmowanych starań. Ryzyko niedojścia do skutku wy­ników tych starań stanowi ryzyko zawodowe agenta. Dla zabezpieczenia roszczeń o prowizję oraz roszczeń o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych dającemu zle­cenie przysługuje agentowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach dającego zlece­nie, otrzymanych w związku z umową agencyjną, przy zachowaniu warunków za­strzeżonych w przepisach.

Umowa agencyjna może być zawarta na czas oznaczony lub na czas nieozna­czony. Umowa agencyjna zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedzia­na na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.

Umowa zlecenia (art. 734 - 751)

Umowa zlecenia należy do umów uregulowanych w kodeksie cywilnym. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokona­nia określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W braku odmiennej umowy, zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego to zlecenie, co nie uchybia przepisom o pełno­mocnictwie. Przytoczona definicja mówi jedynie o dokonywaniu czynności pra­wnych na rzecz zleceniodawcy, jednakże zgodnie z art. 750 k.c. Przepisy o zlece­niu stosuje się odpowiednio również do wszystkich umów, które nie są uregulo­wane innymi przepisami.

Umowa nie wymaga szczególnej formy prawnej. Gdy nie chcą przyjąć zlece­nia podmioty, które trudnią się zawodowo załatwianiem czynności dla drugich, powinny powiadomić o tym bezzwłocznie zleceniodawcę, w przeciwnym przypad­ku mogą ponosić odpowiedzialność za szkodę, jaką on poniósł. Umowa zlecenia jnoże być odpłatna lub nieodpłatna.

Treścią umowy zlecenia — jest dokonywanie czynności prawnej na
rzecz zleceniodawcy.

Cechą charakterystyczną umowy zlecenia jest to, że zleceniobiorca
zobowiązuje się do dokonania jakiejś czynności lub usługi z dołożeniem
należytej staranności, natomiast nie zobowiązuje się do osiągnięcia zamierzonego przez zleceniodawcę rezultatu.

Umowa zlecenia zaliczana jest do umów starannego
działania. Zatem przyjmujący zlecenie nie odpowiada za szkody wynikłe
z nieosiągnięcia rezultatu, chyba że nie dołożył należytej staranności przy
wykonywaniu powierzonej mu czynności.
Stronami umowy zlecenia są dający zlecenie (zleceniodawca) i przyjmu­
jący zlecenie (zleceniobiorca). Jest to umowa wzajemna. Podstawowym obo­
wiązkiem zleceniobiorcy, jest wykonanie usługi, a więc określonej w umowie
czynności prawnej lub faktycznej. Sposób wykonania pozostawiony jest w zasa­
dzie uznaniu zleceniobiorcy. Mogą mu być jednak udzielane wskazania czy in-
.. strukcje, które powinien respektować. Zleceniobiorca powinien w zasadzie wyko­
nać powierzone mu czynności osobiście, tylko w wyjątkowych przypadkach powi­
nien posłużyć się inną osobą, zawiadamiając o tym niezwłocznie zleceniodawcę.
Wynika to z charakteru zlecenia, które jest umową opartą na zaufaniu do osobi­
stych cech zleceniobiorcy.

Do obowiązków zleceniobiorcy należy również udzielanie zleceniodawcy po­trzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a z chwilą jej zakończenia - złożenie sprawozdania. Powinien również wydać zleceniodawcy wszystko, co przy wyko­naniu dla niego zlecenia uzyskał.

Podstawowym obowiązkiem zleceniodawcy jest obowiązek zwrotu wydatków,
które zleceniobiorca poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. Ponieważ zle­
ceniobiorca nie ma w zasadzie obowiązku udzielania kredytu dającemu zlecenie,
dlatego zleceniodawca powinien na żądanie zleceniobiorcy udzielić mu zaliczki.

Gdy zlecenie jest odpłatne, zleceniodawca ma obowiązek uiszczenia wynagrodzenia. Wysokość wynagrodzenia ustala taryfa urzędowa lub umowa stron. Jeśli umowa nie stanowi inaczej, wynagrodzenie należy się zleceniobiorcy dopiero po wykonaniu zlecenia.

—-* Umowa zlecenia może być w każdej chwili wypowiedziana przez każ­dą ze stron. Jeżeli uczyni to zleceniodawca powinien zwrócić zleceniobiorcy po­niesione przez niego wydatki, a w razie odpłatnego zlecenia uiścić odpowiednią część wynagrodzenia. Jeżeli natomiast umowę wypowiada zleceniobiorca, odpo­wiada wobec zleceniodawcy za powstałą z tego tytułu szkodę.

W zasadzie zlecenie nie wygasa wskutek śmierci zleceniodawcy, chyba że strony umówiły się inaczej. Natomiast w braku odmiennych postanowień umowy zlecenie - wygasa w razie śmierci zleceniobiorcy.

Gdy zlecenia udziela lub zlecenie przyjmuje kilka osób — ich odpowiedzialność jest solidarna.

Umowa o dzieło (art. 627 - 646)

Umowa o dzieło należy do umów uregulowanych w kodeksie cywilnym. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wy­konania oznaczonego dzieła, a zamawiający - do wypłaty wynagrodze­nia. Zawarcie umowy o dzieło nie wymaga szczególnej formy. Przedmiotem świadczenia jest wykonanie dzieła, a więc jego stworzenie lub przetworzenie w postaci w jakiej poprzednio nie istniało, tj. uzyskanie pewnego pozytywnego rezultatu oraz zapłata wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową konsensu-alną, odpłatną i wzajemną.

Stronami umowy są - przyjmujący zamówienie (ten, czyim wysiłkiem i staraniem dzieło ma być wykonane) oraz zamawiający (ten, dla kogo dzieło ma być wykonane). Pomiędzy przyjmującym zamówienie a zamawiającym nie istnieć je żaden stosunek zależności ani podporządkowania. Przyjmujący zamówienie nie podlega przy wykonaniu dzieła kierownictwu zamawiającego, swobodnie dyspo­nuje swoim czasem, samodzielnie decyduje o metodzie i technice. Może jednak do­magać się od zamawiającego wyjaśnień, wskazówek lub współdziałania w innej formie, jeśli wykonanie dzieła tego wymaga.

Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzie­ła. Sposób wykonania pozostawiony jest w zasadzie jego uznaniu, byleby dzieło miało przymioty określone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzie­ła. W przeciwnym wypadku zamawiający może go wezwać do zmiany sposobu wy­konania i wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin, po upływie którego może od umowy odstąpić lub powierzyć wykonanie poprawek albo dalsze wykonywanie dzieła na koszt przyjmującego zamówienie.

Przyjmujący zamówienie odpowiada za wady wykonanego dzieła.
Jest to odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady dzieła. Gdy dzieło ma
wady istotne, zamawiający może od umowy odstąpić. W razie drobniejszych wad,
może żądać ich usunięcia lub obniżenia ceny. —

Do podstawowych obowiązków zamawiającego należy zapłacenie wynagrodze­nia. Gdy strony inaczej się nie umówiły, wynagrodzenie powinno być zapłacone w chwili wydania dzieła. Gdy strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe, a rzeczy­wiste koszty wykonania dzieła okażą się wyższe — przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia. Natomiast jeśli wynagrodzenie ustalo­no na podstawie kosztorysu, a zachodzi konieczność wykonania dodatkowych prac, przyjmujący, jeśli sam sporządził zestawienie planowanych prac, może żą­dać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy nie mógł przewidzieć koniecz­ności wykonania prac dodatkowych. Gdy wykonanie dzieła grozi poważnym przekroczeniem kosztorysu, zamawiający może od umowy odstąpić — płacąc za prace dotychczas wykonane.

Na zamawiającym spoczywa —jeśli to wynika z charakteru świadczenia — obo­wiązek współdziałania przy wykonywaniu dzieła.

Umowa przechowania (art. 835 - 845)

Umowa przechowania należy do umów uregulowanych w kodeksie cywilnym.

Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować

w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.

Z definicji tej wynika, że przedmiotem przechowania może być tylko rzecz ruchoma. Przedmiotem przechowania mogą być również pieniądze,
papiery war­tościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną. Od­ dający rzecz na przechowanie nie musi być jej właścicielem. Do skuteczności umo- wy konieczne jest natomiast oddanie rzeczy przechowawcy. Umowa przechowa- nią jest tym samym umową realną. Jej zawarcie nie wymaga szczególnej formy.
Umowa przechowania może być odpłatna lub nieodpłatna. Przedmiotem umowy jest przechowanie rzeczy ruchomej w stanie niepogorszonym. Stronami umowy przechowania są: przechowawca (ten kto przyjmuje rzecz

l na przechowanie) oraz składający (ten kto oddaje przechowawcy rzecz na prze-j chowanie). Podstawowym obowiązkiem przechowawcy jest obowiązek pie-I czy nad rzeczą w celu zachowania jej w stanie nie pogorszonym. Sposób wyko­nywania tej pieczy wynika z reguły z umowy stron. Jeśli umowa tego nie określa, przechowawca powinien przechować rzecz w sposób, jaki wynika z jej właściwo­ści i okoliczności. W szczególności powinien czuwać nad tym, aby rzecz nie uległa uszkodzeniu lub zniszczeniu.

Nawet wtedy gdy miejsce i sposób przechowywania rzeczy są oznaczone w umowie, przechowawca może je zmienić, gdyby to było konieczne dla ochrony rzeczy przed uszkodzeniem. W miarę możliwości powinien starać się o uprzednie uzyskanie na to zgody składającego.

Przechowawcy nie wolno używać rzeczy, którą mu powierzono na przechowa-nie, chyba że uzyskał zgodę składającego lub, że jest to konieczne dla zachowa-nią jej w stanie niepogorszonym.

Przechowawca ma obowiązek osobistego wykonania umowy. Oddanie rzeczy na przechowanie innej osobie może nastąpić tylko w przypadku, gdy przechowaw­cę zmuszą do tego okoliczności. Ma on wtedy obowiązek niezwłocznego powiado­mienia składającego, u kogo rzecz została złożona. Odpowiada wówczas wobec składającego, jedynie za brak należytej staranności.

Podstawo wym obowiązkiem składającego jest zwrot wydatków poniesionych przez przechowawcę w celu należytego wykonania przechowania i zwolnienie prze­chowawcy ze zobowiązań, które w związku z przechowaniem na siebie przyjął.
Składający ma obowiązek odebrania rzeczy z chwilą zakończenia przechowania.

Jeśli przechowanie jest odpłatne, obowiązkiem składającego jest uiszczenie przechowawcy wynagrodzenia. Jeśli wysokość wynagrodzenia nie jest określona

w umowie lub taryfie, należy się wynagrodzenie w danych stosunkach przyjęte. Zapłata wynagrodzenia powinna nastąpić najpóźniej w chwili zwrotu rzeczy przez przechowawcę.

Przechowanie kończy się z upływem terminu oznaczonego w umowie. Jednak­że niezależnie od tego czy umowa była zawarta na czas oznaczony, czy nieozna­czony, składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy. Natomiast przecho­wawca może żądać odebrania rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie, jedynie w przypadku, jeżeli wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, nie może bez własnego uszczerbku lub zagrożenia przechowywać rzeczy w sposób do jakiego jest zobowiązany.

Umowa hotelarska

Umowa hotelarska jest jedynie fragmentarycznie regulowana przepisami ko­
deksu cywilnego. Przez umowę hotelarską prowadzący hotel lub podobny zakład
zobowiązuje się wynająć podróżnemu - zwanemu gościem — umeblowany pokój
mieszkalny lub miejsce w pokoju oraz świadczyć usługi z tym związane a gość zo­
bowiązuje się uiścić opłatę. Wynajem umeblowanego pokoju lub miejsca w tym
pokoju oraz świadczenie usług z tym związanych, określane jest terminem usłu­
gi hotelarskiej. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o usługach turystycznych
- przez usługi hotelarskie rozumie się „krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmo­
wanie domów, mieszkań, pokoi, a także miejsc na ustawienie namiotów lub przy­
czep samochodowych oraz świadczenie usług z tym związanych".

Umowa hotelarska ma charakter umowy mieszanej, występują w niej bowiem różne elementy umów nazwanych (najmu, przechowania, sprzedaży, umowy o dzieło).

Umowa hotelarska nie wymaga szczególnej formy. Zamówienie pokoju należy traktować jako ofertę. Przyjęcie oferty przez hotelarza powoduje zawarcie umo­wy. Jeżeli hotel nie może zawrzeć umowy, powinien niezwłocznie zawiadomić

• tym składającego ofertę. Hotelarz, który zobowiązuje się zarezerwować pokój

• zobowiązania tego nie wykonuje, ponosi odpowiedzialność za szkodę, którą po­
  niósł gość na skutek niewykonania umowy.

Przedmiotem świadczenia jest udostępnienie gościowi do używania domu, po­
koju, miejsca w pokoju oraz świadczenie innych usług z tym związanych, w za­
mian za wniesioną przez gościa opłatę.

Stronami umowy hotelowej są: prowadzący hotel lub podobny zakład (hotelarz)l oraz gość. Kodeks nie definiuje pojęcia hotelu i podobnego zakładu. Z ustawy o usłu­gach turystycznych wynika, że hotel jest jednym z 8 rodzajów obiektów hotelarskich, l w których świadczone są usługi hotelarskie. Jednakże ustawa przewiduje, że usłu¹" gi hotelarskie mogą być świadczone również i w „innych obiektach" - nie zaliczanych do obiektów hotelarskich. Gościem hotelowym jest osoba korzystająca z usług hote­lu lub podobnego zakładu. Umowę może zawrzeć sam gość albo inna osoba (fizycz­na lub prawna) działająca w jego imieniu lub na jego rzecz. W tym ostatnim przy­padku mamy do czynienia z umową zawartą na rzecz osoby trzeciej.

Do podstawowych obowiązków hotelarza należy zaliczyć:

• udostępnienie gościowi pokoju lub miejsca w pokoju;

• utrzymywanie ich w należytym stanie przez cały czas pobytu gościa;

• świadczenie innych usług objętych umową (dostarczanie posiłków, informa­cja...);

• zapewnienie bezpieczeństwa życia i zdrowia oraz bagażu gościa;

• 
  Do podstawowych obowiązków gościa należy:

• uiszczenie opłaty za otrzymane usługi;

• przestrzeganie regulaminu hotelowego;

- powiadomienie hotelarza o utracie lub uszkodzeniu rzeczy wniesionych przez gości.

Cechą charakterystyczną umowy hotelowej jest rygorystyczna odpowie­dzialność hotelarza za bagaż i inne przedmioty wniesione przez gościa (art. 846-852). Pojawia się pytanie czy przepisy k.c. o wzmożonej odpowiedzialności hotelarza stosuje się do wszystkich obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie? Kodeks cywilny tej kwestii nie rozstrzyga. Dominuje pogląd, że przepisy kodeksu nie obejmują wszystkich obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie. W szczególności uznaje się, że nie mają one zastosowania do kempingów i pól biwakowych, a także pokoi gościnnych — zaliczanych obe­cnie do grupy innych obiektów. Wyłączenie pokoi gościnnych nie wydaje się uzasadnione.

Rzeczą wniesioną jest również rzecz, która w krótkim, zwyczajowo przyję­tym okresie poprzedzającym lub następującym po tym, kiedy gość korzystał z ho­telu lub podobnego zakładu została, powierzona utrzymującemu hotel lub podob­ny zakład albo osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym. Nie uważa się za rzeczy wniesio­ne pojazdów mechanicznych i pozostawionych w nich rzeczy. Utrzymujący zarob­kowo hotel lub podobny zakład ponosi za nie odpowiedzialność tylko wtedy, kie­dy została zawarta umowa przechowania.

Wzmożona odpowiedzialność hotelu rozpoczyna się z chwilą wniesienia rze­czy, a nie z chwilą zawarcia umowy. Zatem hotelarz poniesie ją nawet wtedy, gdy gość poniósł szkodę, ale nie doszło jeszcze do zawarcia umowy hotelowej (rzeczy zaginęły lub uległy uszkodzeniu przy wnoszeniu do hotelu).

Na poszkodowanym (tj. gościu hotelowym) spoczywa obowiązek niezwłoczne­go zawiadomienia hotelarza o doznanej szkodzie. Nie wywiązanie się z niego po­woduje wygaśnięcie roszczenia o naprawienie szkody. Z obowiązku niezwłoczne­go zawiadomienia hotelarza o szkodzie gość jest jednak zwolniony w przypadku, gdy szkoda została wyrządzona przez utrzymującego hotel lub gdy przyjął on rzecz na przechowanie.

Na poszkodowanym ciąży obowiązek udowodnienia faktu poniesienia szkody na rzeczach wniesionych do hotelu lub powierzonych osobie w nim zatrudnionej (uszkodzenie lub kradzież pozostawionych przez niego rzeczy w pokoju hotelo­wym). Udowodnienie poniesienia szkody rodzi niejako automatycznie obowiązek jej naprawienia. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności za szkodę przez umowę lub ogłoszenie jest nieważne. Zatem wszelkie klauzule
nieodpowiedzialności narzucane gościom hotelowym w drodze umowy lub ogłoszenia nie wywie­rają żadnych skutków prawnych.

Odpowiedzialność hotelarza jest ograniczona względem jednego gościa do wysokości stokrotnej należności za dostarczone mu mieszkanie, liczone za jed­ną dobę. Jednakże odpowiedzialność za każdą rzecz nie może przekroczyć pięć-dziesięciokrotnej wysokości tej należności.

Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład jest obowiązany przyjącTna przechowanie pieniądze, papiery wartościowe i inne cenne przedmioty. Może odmówić przyjęcia tych rzeczy tylko wówczas, jeśli zagrażają bezpieczeństwu al­bo jeśli w stosunku do wielkości lub standardu hotelu lub podobnego zakładu ma­ją zbyt dużą wartość albo zajmują zbyt dużo miejsca.

Ograniczenie odpowiedzialności hotelarza nie dotyczy jednak sytuacji, gdy
przyjął rzeczy na przechowanie albo odmówił ich przyjęcia, mimo że był do tego
zobowiązany a także wtedy, kiedy szkoda powstała z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa osoby u niego zatrudnionej.

Odpowiedzialność hotelarza za szkodę poniesioną przez gościa jest wyłączona w trzech sytuacjach - to jest gdy szkoda wynikła: z właściwości rzeczy wniesionej, wskutek siły wyższej, albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego na służbie lub go odwiedzała

Odpowiedzialność nie obciąża hotelarza, gdy szkoda wynikała z właściwości rzeczy wniesionej, to znaczy z przyczyn tkwiących w samej rzeczy — np. zepsucie się wniesionych do pokoju hotelowego artykułów żywnościowych.

Siła wyższa - jak wyżej stwierdzono - jest to zjawisko zewnętrzne, nadzwy­czajne, którego skutków nie można przewidzieć ani im zapobiec. Jest ono ograni­czone tylko do trzech grup zdarzeń (co pozwala odróżnić je od przypadku). Są to klęski żywiołowe, akty władzy politycznej i akty siły zbrojnej. Ponieważ siła wyż­sza jest zjawiskiem zewnętrznym, to oznacza, że pozostaje poza sferą działalno­ści hotelu. Nie stanowi zatem siły wyższej — wyłączającej wzmożonej odpowie­dzialność hotelarza za mienie gości - kradzież rzeczy gości.

Wina poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego za­trudniona albo go odwiedzała zwalnia hotelarza od odpowiedzialności tylko wtedy, kiedy stanowi wyłączną przyczynę powstania szkody. Jeśli jednak do powstania szkody przyczyniły się inne okoliczności, leżące po stronie hotela­rza, bez względu na to czy zawinione czy niezawinione, wina poszkodowanego nie jest wówczas wyłączną przyczyną szkody i nie zwalnia hotelarza od odpo­wiedzialności, lecz jedynie uzasadnia obniżenie należnego poszkodowanemu odszkodowania.

Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym gość przestał korzystać z ho­telu lub podobnego zakładu.

Dla zabezpieczenia należności za mieszkanie, utrzymanie i usługi dostarczo­ne gościowi, jak również dla zabezpieczenia roszczeń o zwrot wydatków dla nie­go poniesionych przysługuje hotelarzowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach gościa hotelowego.

---