Autorzy protokołu:

Data przeprowadzenia doświadczenia:

Temat badania: Uwaga mimowolna (Doświadczenie Posnera)

Cel eksperymentu: W doświadczeniu badamy przyciąganie uwagi mimowolnej. Nagła zmiana w otoczeniu -dźwięk czy nowy obiekt pojawiający się w polu widzenia, powoduje automatyczne przesunięcie uwagi w tym kierunku. W naszym badaniu chcemy zbadać czy wskazówka ułatwia nam czy utrudnia odpowiedzi, czy odstęp czasowy (SOA) i poprawność wskazówki mają wpływ na nasze odpowiedzi.

Zmienne niezależne:

• SOA (odstęp czasowy); występuje na 2-óch poziomach: soa150 i soa900 (czyli czas między wskazówką a bodźcem podany w milisekundach)

• WSKAZÓWKA; występuje na 2-óch poziomach: wskazówka poprawna (zgodna z miejscem pojawienia się bodźca) i wskazówka niepoprawna (nie zgodna z miejscem pojawienia się bodźca)

Zmienna zależne:

• czas reakcji w milisekundach potrzebny na określenie, po której stronie krzyża fiksacyjnego zlokalizowany był cel.

Hipotezy badawcze:

H1: Wskazówka poprawna przyspieszy odpowiedzi (czas reakcji będzie krótszy), a błędna opóźni (czas reakcji będzie dłuższy).

H2: Przy dłuższym odstępie czasowym między wskazówką a celem (soa900), nastąpi efekt „hamowania powrotu”, czasy reakcji się wydłużą. Przy krótszym odstępie soa150 reakcje będą szybsze.

Jakie wyniki analizy statystycznej potwierdzałyby poszczególne hipotezy?

H1: Wskazówka obwodowa będzie przyciągać uwagę, będzie przyspieszała odpowiedzi prawidłowe, a opóźniała w razie błędnego wskazania. Zatem będzie tu mowa o zyskach i kosztach. Zyski, będą to podpowiedzi gdy wskazówka pojawi się we właściwym kwadracie, wtedy czas reakcji będzie krótszy, koszty natomiast są w momencie, gdy skupimy uwagę na podświetleniu błędnego kwadratu, wtedy czasy reakcji będą wydłużone. Hipoteza potwierdzi się, gdy różnica będzie istotna statystycznie.

H2: Efekt kosztów i zysków odwraca się, jeśli odstęp czasowy między pojawieniem się wskazówki i bodźca, na który należy zareagować wydłuży się do 900 ms. Uwaga skupiona w pewnym miejscu, w którym cel długo nie zostaje wyświetlony „powędruje” w inne miejsce poszukiwania celu. Hipoteza potwierdzi się, gdy średnie czasy reakcji przy SOA 900 będą dłuższe niż czasy przy SOA150

Metoda badawcza:

W opcjach programu należało ustawić w typie wskazówki „wskazówkę obwodową”. Kolejną pozycją w opcjach były „odstępy czasowe (SOA)”. Ich wartości oznaczają wyrażony w milisekundach okres jaki mija między rozbłyśnięciem kwadratu (wskazówki przyciągającej uwagę), a pojawieniem się celu w postaci krzyżyka wypełniającego cały kwadrat. Pierwszy z odstępów zostaje ustawiony na 150 ms, drugi 900 ms. Liczbę powtórzeń ustawiono na 30.

Badanych prosi się aby ufiksowali wzrok na centralnym punkcie ekranu oznaczonym za pomocą krzyżyka. Po obu stronach punktu znajdują się puste kwadraty. Zadaniem obserwatora jest szybka reakcja na bodziec pojawiający się w lewym bądź prawym kwadracie. Wskazówką przyciągającą uwagę mimowolną, będzie „wskazówka obwodowa”, pojawiająca się na obwodzie któregoś z kwadratów na chwilę przed pojawieniem się bodźca. Jeżeli cel pojawi się w lewym kwadracie uczestnik szybko naciska lewy Ctrl, jeżeli cel pojawi się w prawym kwadracie prawy numeryczny ENTER (skrajne klawisze klawiatury komputera). W 50% wskazówka będzie pokazywała właściwy kwadrat, w drugich 50% będzie „oszukiwała” badanego.

W doświadczeniu wzięło udział 12 osób. Wszystkie były praworęczne, eksperyment przebiegał w całkowitej ciszy i przy zgaszonym świetle.

Wyniki badania:

SOA 150		SOA 900
WB	WP	WB	WP
495	438	456	458
566	507	434	467
437	414	384	395
387	305	428	335
404	361	350	346
384	364	341	343
611	564	580	536
556	561	435	461
616	544	566	541
569	503	486	503
541	598	460	580
539	609	465	582
średnie czasy reakcji
508,75	480,67	448,75	462,25

Dla SOA150

Średnia	Błąd standardowy	95% przedział ufności
				Dolna granica	Górna granica
494,708	26,133	437,190	552,227

F=3,900

p=0,074 - nieistotne statystycznie p > 0,05

(błąd) df=11

Dla SOA900

Średnia	Błąd standardowy	95% przedział ufności
				Dolna granica	Górna granica
455,500	22,151	406,745	504,255

F=0,612

p=0,451 - nieistotne statystycznie p > 0,05

(błąd) df=11

Dla interakcji

Średnia	Błąd standardowy	95% przedział ufności
				Dolna granica	Górna granica
475,104	23,658	423,033	527,175

SOA

F=14,176

p=0,003 - istotny statystycznie wpływ

(błąd) df=11

POPRAWNOŚĆ WSKAZÓWKI

F=0,230

p=0,641 - nieistotne statystycznie p > 0,05

(błąd) df=11

SOA*POPR

F=22,371

p=0,001 - istotny statystycznie wpływ

(błąd) df=11

Interpretacja wyników:

Po zestawieniu danych w tabeli i wyciągnięciu średnich okazało się, że w badanej próbie przy SOA150, przy wskazówce poprawnej były krótsze czasy reakcji, przy błędnej zaś ok. 30 ms dłuższe. Natomiast przy SOA900 wyszło nam dokładnie odwrotnie. Krótsze czasy były przy wskazówce błędnej, przy poprawnej były one o ok. 25 ms dłuższe !!!

Analiza statystyczna interakcji zmiennych wykazała istotność czynnika SOA a także jego związku z poprawnością odpowiedzi.

Nasza pierwsza hipoteza potwierdziła się więc tylko połowicznie.

Druga nasza hipoteza nie potwierdziła się. Okazuje się, że odstęp czasowy (SOA) ma wpływ na czas reakcji, ale odwrotnie niż zakładaliśmy. Efektywniejsze reakcje tj. krótsze czasy, są paradoksalnie przy SOA 900 (455,5 ms) dla SOA150 średnia czasów jest prawie o 30 ms wyższa i wynosi 484,70 ms.

1

---