PATOFIZJOLOGIA 05.10.2009

WYKŁAD 2

„ZMIANY NALEŻĄCE DO ZABURZEŃ W KRĄŻENIU”

• Krwotok, przekrwienie, niedokrwienie, zakrzepica, zator, zawał, obrzęk, niedokrwistość

FUNKCJE KRĄŻENIA:

1. odżywianie tkanek

2. usuwanie zbędnych produktów przemiany materii

3. zapewnienie sprawnej przemiany materii

4. zapewnienie odpowiedniej ilości energii kinetycznej w ustroju

5. przyspieszenie wzrostu, różnicowania się i regeneracji komórek

Zaburzenia w krążeniu prowadzą do zaburzeń w prawidłowej czynności ustroju. Na prawidłową czynność ustroju wpływają:

1. układ krążenia

2. układ nerwowy (ośrodkowy/obwodowy, współczulny/przywspółczulny)

3. hormonalny (gruczoły wewnątrzwydzielnicze)

Na sprawność układu krążenia wpływają także:

1. stan płuc i opłucnej

2. prawidłowa budowa serca i naczyń krwionośnych

3. brak zmian w nasierdziu i osierdziu

4. prawidłowa czynność przepony

5. prawidłowy stan mięśni

6. prawidłowa budowa klatki piersiowej

UKŁAD KRĄŻENIA SKŁADA SIĘ Z:

1. serca

2. układu tętniczego (tętnice - tętniczki - naczynia przedwłosowate)

3. układu żylnego

4. naczyń włosowatych

SERCE:

1. otrzymuje bodźce z OUN

2. posiada własny układ przewodzący z:

1. węzła zatokowego

2. węzła przedsionkowo-komorowego

3. pęczka przedsionkowo-komorowego

4. włókien przewodzących (Purkiniego)

NACZYNIA KRWIONOŚNE: unerwione przez układ współczulny i przywspółczulny

KRWOTOK (haemorrhagia)

Wyjście krwi w pełnym składzie poza światło naczyń krwionośnych lub serca w wyniku uszkodzenia ściany tych narządów.

PODZIAŁ KRWOTOKÓW (ze względu na obraz kliniczny):

1. zewnętrzne (h.externa)

1. bezpośredni (h.e.directa) - po uszkodzeniu ściany naczynia krew wydostaje się na powierzchnię

2. pośredni (h.e.indirecta) - w narządach, najczęściej rurowych np. układ pokarmowy, rodny, przykład: krwawienie z przełyku (przez jamę ustną lub odbyt)

2. wewnętrzne (h.interna)

1. krwiak (haematoma) - krwotok, gdzie wynaczyniona krew zbiera się w naturalnych jamach ciała - nie uciska, nie niszczy tkanel

2. ognisko krwotoczne (focus haemorrhagicus) - wylewająca się krew niszczy, rozrywa tkanki np. w OUN, w mózgu - pod wpływem wynaczynienia krwi, także np. w trzustce

3. krwinkotor (erythrorrhagia) - w obrazie mikroskopowym nie widać uszkodzenia ściany, widoczne erytrocyty - zmiany polegające na zmianie przepuszczalności np. rozszczelnienie nabłonka naczyń pojawiające się w trwających przekrwieniach biernych, w zapaleniach krwotocznych, mogą być skutkiem skaz krwotocznych

Objawy krwotoków zewnętrznych pośrednich:

1. wymioty krwawe (haematemesis)

2. krwioplucie (haemoptoe) - zmiany w układzie oddechowym

3. krwiomocz (haematuria) - zmiany w pęcherzu moczowym, w nerkach

4. krwotok z macicy bez związku z miesiączką (metrorrhagia), np. nadżerka, powikłania związane z rakiem

5. krew w kale (sedes cruentes)

PODZIAŁ KRWOTOKÓW (ze względu na odcinek, którego dotyczą):

1. sercowe - bardzo niebezpieczne, przy urazach np. wypadki samochodowe, działania w afekcie, zawał pełnościenny, tętniak serca

2. tętnicze - najbardziej niebezpieczne w przypadku dużych naczyń - utrata krwi utlenowanej, krew wypływa szybko, z przerwami w rytm pracy serca

3. żylne - krew płynie wolno, ciągłym strumieniem, ciemnoczerwona

4. miąższowe - z naczyń włosowatych - ustają samoistnie, powstają na skutek uszkodzenia dużych narządów zawierających naczynia zatokowe - groźne dla życia np. wątroba

Utrata 0,5-1l krwi - zagrożenie dla życia (krew tętnicza). W przypadku żylnej 3l.

PODZIAŁ KRWOTOKÓW (ze względu na przyczynę):

1. samorodne:

• z nadżarcia (h. per diabrosin) - uszkodzenie przez proces patologiczny w pobliżu naczyń np. w przypadku wrzodów żołądka, krwotoki w przebiegu nowotworów złośliwych

• z pęknięcia naczyń (h. per rexin) - niewspółmierność ciśnienia na ściany do jej wytrzymałości (najczęściej proces patologiczny ściany np.: miażdżyca -> udar krwotoczny->śmierć/porażenie połowiczne lub żylaki,tętniaki -> ściana zmieniona, cienka)

urazowe (h. post traumam) - wszystkie powstające w sposób mechaniczny

Objawy krwotoku zew/wew:

1. zblednięcie i oziębienie skóry

2. przyspieszenie tętna

3. osłabienie lub omdlenie chorego

Następstwa krwotoków zależą od:

1. źródła krwawienia

2. ilości utraconej krwi

3. szybkości jej wypływu

4. miejsca wynaczynienia (GROŹNE DO: rdzenia przedłużonego, nadnerczy, ukł. bodźcotwórczego serca)

5. możliwości obronnych ustroju

Mechanizmy wyrównawcze:

1. uzupełnienie objętości krwi krążącej - opróżnianie krwi z narządów ją magazynujących (śledziona, wątroba)

2. zmniejszenie wydalania przez nerki ?

3. zwiększenie wentylacji w płucach

4. przyspieszenie czynności serca

5. zwiększenie uwalniania erytrocytów (retikulocytów) ze szpiku

6. pobudzenie hematopoezy

Gdy mechanizmy wyrównawcze nie wystarczają - rozwój wstrząsu pokrwotocznego:

1. spadek ciśnienia tętniczego

2. spadek przepływu krwi w tkankach

3. niedotlenienie tkanek (hipoksja - kwaśne metabolity)

4. rozszerzenie naczyń włosowatych przez histaminę i bradykininę

5. zastój krwi na obwodzie

6. zaburzenia czynności w niedotlenionych narządach (serce, mózg, wątroba, nerki, płuca) -> zgon

NASTĘPSTWA KRWOTOKU:

1. miejscowe

1. ognisko krwotoczne (focus haemorrhagicus), jama poudarowa - lacuna postapopletica

2. siniak (sugilatio)

3. krwiak

4. hemosyderyna (hemosiderosis) - obecność świadczy o tym, że pacjent przeszedł krwotok (12-14 dni)

2. ogólnoustrojowe

1. wstrząs hipowolemiczny w następstwie utraty krwi (pokrwotoczny) - mały rzut serca

2. niedokrwistośc

3. zgon

WSTRZĄS

Zespół zaburzeń ogólnoustrojowych wynikających z dysproporcji między ilością krwi krążącej, a pojemnością łożyska naczyniowego (za mało krwi). Prowadzi do spadku ciśnienia tętniczego krwi i niedotlenienia tkanek.

Wstrząs hipowolemiczny - może powstać także w wyniku utraty:

1. osocza (oparzenia)

2. H₂O i NaCl - odwodnienie izotoniczne (biegunki, wymioty)

3. H₂O i NaCl - odwodnienie hipotoniczne (utrata NaCl > H₂O) - niewydolność nerek, nadnerczy, wymioty, biegunka - uzupełnienie H₂O, bez uzupełniania elektrolitów

4. odwodnienie hipertoniczne - w następstwie niedostatecznego picia płynów (utrata przytomności, brak opieki, wielomocz, niedobór płynów w warunkach podwyższonej temperatury)

Wstrząs normowolemiczny: w wyniku porażenia ścian i rozszerzenia się łożyska naczyń. W zależności od przyczyny wyróżnia się:

1. wstrząs septyczny (sepsa - obecność toksyn)

2. wstrząs anafilaktyczny - związany z reakcją alergiczną np. penicylina, leki,

3. neurogenny (narkotyki, barbiturany)

4. wstrząs w następstwie rozległej martwicy krwotocznej trzustki

Wstrząs kardiogenny - powstaje w warunkach ostrej niewydolności lewokomorowej (zawał serca, tamponada serca - pęknięcie serca, krew wypływa do worka osierdziowego, zator gałęzi tętnicy płucnej - krew nie dopływa do płuc)

PRZEKRWIENIE (hyperaemia)

Zwiększenie objętości krwi w naczyniach w danym narządzie ponad normę fizjologiczną (przepełnienie naczyń)

Podział + mechanizm powstawania:

1. czynne (tętnicze) - h.activa/arterialis - zwiększony dopływ krwi tętniczej do tkanek

2. bierne (żylne) - h.passiva/venosa - utrudniony odpływ krwi żylnej

3. przekrwienie mieszane, tętniczo-żylne - h.mixta/arteriosovenosa - łączy oba powyższe mechanizmy

Przekrwienie czynne - fizjologiczne. Występuje podczas:

1. zwiększonej pracy narządu

2. emocji (złość, wstyd) - zaczerwienienie twarzy

3. podniecenia płciowego

Patologicznie powstaje:

1. na skutek porażenia nerwów zwężających tętnice (uszkodzenie zwojów współczulnych)

2. pobudzenia nerwów rozszerzających tętnice (gorączka)

3. zwiotczenia miocytów błony środkowej tętnic (podwyższona temperatura, pocieranie, drażnienie związkami chemicznymi)

4. nagłe zwolnienie ucisku na tętnicę

5. ostre stany zapalne

Przyczyny przekrwienia biernego ( ZAWSZE PATOLOGICZNE ):

1. ogólne - niewydolność serca

2. miejscowe - zwężenie światła żyły (zwężenie wrodzone, zakrzepy, ucisk z zewnątrz), niesprawność pompy mięśniowej

niewydolność lewokomorowa - przekrwienie płuc

niewydolność prawokomorowa - przekrwienie wszystkich narządów na obwodzie

Przyczyny przekrwienia w kończynach dolnych:

1. ucisk na żyły odprowadzające krew z kończyn

2. zakrzepica

3. niewydolność komory prawej

4. niesprawność zastawek żylnych (żylaki)

5. długa praca na stojąco lub siedząco, unieruchomienie kończyn

Następstwa przekrwienia biernego:

1. obrzęk tkanki łącznej

2. przesięki do jam ciała

3. mikrokrwotoki

4. zasinienie błon śluzowych, nieżyt zastoinowy

5. rozwój krążenia obocznego

6. zmiany wsteczne w narządach wewnętrznych (stłuszczenie, martwica - skrajna zmiana wsteczna, zanik)

7. włóknienie narządu (dotyczy nerki, wątroby, płuc)

Przekrwienie bierne wątroby (h. passiva hepatis) - zastój żylny w wątrobie (venostatis hepatis)

Patogeneza (przyczyny):

1. niewydolność prawokomorowa

2. rozrost błony wewnętrznej żył wątrobowych (zespół Chiariego)

3. zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego)

4. guzy nowotworowe

Etapy:

1. wczesne przekrwienie wątroby

2. wątroba muszkatołowa (stłuszczenie hepatocytów na obwodzie, w środku - przekrwienie)

3. zanik czerwony wątroby

4. stwardnienie zastoinowe wątroby - utrzymujące się przekrwienie bierne wywołuje ucisk na hepatocyty, maleje ilość komórek, martwica - rozrasta się tkanka łączna

5. zanik zastoinowy wątroby

Przekrwienie mieszane - powstaje przy równoczesnym nadmiernym dopływie krwi tętniczej i utrudnionym odpływie krwi żylnej.

Przykłady:

1. stan po postawieniu suchych baniek

2. przekrwienie opadowe płuc

3. np. u osób unieruchomionych, leżących

NIEDOKRWIENIE: (ischaemia)

Stan, który polega na niedostatecznym dopływie krwi tętniczej do narządów (poniżej normy fizjologicznej)

Przyczyny:

1. działanie nerwów naczynioruchowych:

• porażenie nerwów rozszerzających

• pobudzenie nerwów zwężąjących

zmiany anatomiczne zwężające lub zatykające światło tętnicy (miażdżyca, zakrzepica, zator, ucisk przez guz nowotworowy)

wstrząs prowadzący do ogólnego niedokrwienia (pokrwotoczny)

Następstwa:

1. zanik narządu

2. zmiany zwyrodnieniowe (stłuszczenie, włóknienie)

3. martwica narządu (zawał)

8

---