Pojęcie władzy ustawodawczej stosowane jest także na określenie organów państwa, które powołane są do stanowienia prawa. Współcześnie władza ustawodawcza sprawowana jest zazwyczaj przez organ przedstawicielski powoływany w drodze wyborów. Nosi on różne nazwy (np. Sejm, Kongres, Kortezy), powszechnie jednak określa się go jako parlament. Uprawnienie prawodawcze parlamentu jest ogólną zasadą demokratycznych systemów, nie wyklucza ona stanowienia prawa przez inne organy państwa (np. dekrety prezydenta, rządu) jeśli stanowi to tylko wyjątek od tej normy. Władza ustawodawczą w Polsce sprawuje dwuizbowy parlament , czyli sejm i senat . w Wyjątkowych sytuacjach (np. odebranie przysięgi prezydenta) Sejm i senat tworzą zgromadzenie Narodowe .Mandat Poselski - senatorski : ma charakter generalny , czyli wraża wolę całego narodu , nieodwołalny , czyli posła , senatora niemożna go odwołać , niezależny ,czyli nie wiąż go instrukcje wyborców . Organizacja i funkcjonowanie sejmu i senatu : a) zasady działania -kadencyjność (4lata), - jawność obrad, -permanencja obrad b) organy sejmu: -marszałek sejmu i wice marszałek ,- prezydium sejmu ,- konwent seniorów (prezydium sejmu+ przewodniczący klubów parlamentarnych ),- komisje sejmowe ,- kluby parlamentarne . Zgromadzenie narodowe -tworzy sejm i senat w wyjątkowych sytuacjach np. odebranie przysięgi od nowo odebranego prezydenta w Polsce izba ważniejszą jest sejm ponieważ marszałek sejmu jest drugą osobą w państwie . sejm podejmuje uchwały a senat je akceptuje . wraz ze skróceniem kadencji sejmu skróceniu ulega kadencja senatu . Funkcje Parlamentu : *Ustrojodawcza - ta funkcja parlamentu związana jest z jego możliwością ustalenia bądź zmiany ustroju politycznego , społecznego lub ekonomicznego państwa i dokonywania zmian w obowiązującej konstytucji .*Ustawodawcza -Polega na regulowaniu określonych sfer życia społecznych za pomocą ustawy. Procedura uchwalania ustaw jest złożona i wieloetapowa. Jej porządek stanowi inicjatywa ustawodawcza , czyli wzniesienie projektu ustawy przez uprawniony do tego pomiot. *Kontrolna -Jest to funkcja przysługując tylko sejmowi , który ma prawo kontrolowania rządu i innych organów państwowych . Może to czynić , korzystając z następujących sposobów działania: - wotum zaufania ,-wotum nieufności,- absolutorium,- zapytania i interpelacje poselskie .* Kreatywna Oznacza że sejm i senat mają możliwość tworzenia różnych organów państwowych . Uprawnienia kreacyjne obydwu izb nie są jednakowe . Najważniejsze , które posiada wyłącznie sejm, są następujące: -udział w tworzeniu rządu przez udzielnie mu wotum zaufania ,- wybór członków trybunału Stanu ,- powoływanie Banku Polskiego . Dieta Poselaska , dieta senatorska (z łaciny dieta - dzień drogi), Zwrot kosztów ponoszonych w związku z wykonywaniem mandatu posła lub senatora. Wypłacana z budżetu państwa, jej wysokość określają wspólnie Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu. Nie podlega opodatkowaniu. Przysługuje od dnia złożenia ślubowania do końca trwania kadencji parlamentu. Kompetencje Prezydenta -dzielą się na prerogatywy (osobiste uprawnienia prezydenta) i te które do swej ważności wymagaja podpisu premiera , czyli kontrasygnaty. Odpowiedzialność Prezydenta -Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjna , za naruszenie konstytucji i ustawy , lub popełnienie przestępstwa przed Trybunałem stanu .Rada ministrów Prowadzi politykę wewnętrzna i zewnętrzna ; jest organem kolegialnym , przy tym każdy minister jest organem jednoosobowym mającym określone kompetencje i zadania. Powoływanie RM - RM jest powoływana jest zgodnie z zasadą parlamentaryzmu czyli z większości parlamentarnej . Kandydata na premiera przedstawia sejmowi skład rady ministrów oraz program (expose) oraz wniosek o uchwalenie votum zaufania. Kompetencje RM- RM sprawuje władzę wykonawczą , kieruje polityka zagraniczną, kontroluje i koordynuje pracę administracji rządowe, sprawuje nadzór mad samorządem terytorialnym . Ma prawo inicjatywy ustawodawczej . Odpowiedzialność rządu -za naruszenie ustaw lub konstytucji odpowiadają ministrowie i premier przed trybunałem stanu , -za popełnione przestępstwo odpowiadają odpowiedzialnością karną ,- za działalność związaną ze swoim stanowiskiem , mogą zostac odwołani przez sejm , -kompetencje rządu ,opr. Projekt budżetu państwa , Rząd składa sprawozdanie z wykonania budżetu , musi ono zostać przyjęte i zaakceptowane przez Sejm . Trybunał konstytucyjny :orzeka o zgodności ustaw i prawa z konstytucja , orzeka spory kompetencyjne pomiędzy organami państwa , Orzeczenia TK są ostateczne. Trybunał Stanu: orzeka o odpowiedzialności osób zajmujących najważniejsze stanowiska państwowe Zasady polskiego sądownictwa :Instancyjność, jednolitość, kolegialność , jawność, zasada nie zawisłości sądów i sejmów , inne(prawo oskarżonego do obrony, domniemanie niewinności ). Rzecznik praw obywatelskich :niezależny od organów państwowych, stoi na straży prawa i wolności obywatelów polskich i cudzoziemców ,przyjmuje skargi na niesprawiedliwe działania administracji i próbuje je naprawić . NIK : niezależna od władz, wykonawczych , kontroluje działalność m.in. organów administracji rządowej (narodowego Banku ), kontroluje działalność samorządów terytorialnych i jednostek komunalnych , wszystkiego rodzaju kontrole podejmuje na zlecenie (sejmu, prezydenta, premiera, własna inicjatywa) Zadania samorządu :a) Zlecone: wprowadzenie aktów stanu cywilnego, wprowadzenie ewidencji ludności (np. wydawanie prawa jazdy, dowodu) b)własne : oświata, infrastruktura , odnowa zdrowia , kultura, komunikacja, bezpieczeństwo . Dochody Gminy: podatki,. Subwencje , dotacje, dochody z gospodarki komunalnej , kredyty, obligacje .
Pojęcie władzy ustawodawczej stosowane jest także na określenie organów państwa, które powołane są do stanowienia prawa. Współcześnie władza ustawodawcza sprawowana jest zazwyczaj przez organ przedstawicielski powoływany w drodze wyborów. Nosi on różne nazwy (np. Sejm, Kongres, Kortezy), powszechnie jednak określa się go jako parlament. Uprawnienie prawodawcze parlamentu jest ogólną zasadą demokratycznych systemów, nie wyklucza ona stanowienia prawa przez inne organy państwa (np. dekrety prezydenta, rządu) jeśli stanowi to tylko wyjątek od tej normy. Władza ustawodawczą w Polsce sprawuje dwuizbowy parlament , czyli sejm i senat . w Wyjątkowych sytuacjach (np. odebranie przysięgi prezydenta) Sejm i senat tworzą zgromadzenie Narodowe .Mandat Poselski - senatorski : ma charakter generalny , czyli wraża wolę całego narodu , nieodwołalny , czyli posła , senatora niemożna go odwołać , niezależny ,czyli nie wiąż go instrukcje wyborców . Organizacja i funkcjonowanie sejmu i senatu : a) zasady działania -kadencyjność (4lata), - jawność obrad, -permanencja obrad b) organy sejmu: -marszałek sejmu i wice marszałek ,- prezydium sejmu ,- konwent seniorów (prezydium sejmu+ przewodniczący klubów parlamentarnych ),- komisje sejmowe ,- kluby parlamentarne . Zgromadzenie narodowe -tworzy sejm i senat w wyjątkowych sytuacjach np. odebranie przysięgi od nowo odebranego prezydenta w Polsce izba ważniejszą jest sejm ponieważ marszałek sejmu jest drugą osobą w państwie . sejm podejmuje uchwały a senat je akceptuje . wraz ze skróceniem kadencji sejmu skróceniu ulega kadencja senatu . Funkcje Parlamentu : *Ustrojodawcza - ta funkcja parlamentu związana jest z jego możliwością ustalenia bądź zmiany ustroju politycznego , społecznego lub ekonomicznego państwa i dokonywania zmian w obowiązującej konstytucji .*Ustawodawcza -Polega na regulowaniu określonych sfer życia społecznych za pomocą ustawy. Procedura uchwalania ustaw jest złożona i wieloetapowa. Jej porządek stanowi inicjatywa ustawodawcza , czyli wzniesienie projektu ustawy przez uprawniony do tego pomiot. *Kontrolna -Jest to funkcja przysługując tylko sejmowi , który ma prawo kontrolowania rządu i innych organów państwowych . Może to czynić , korzystając z następujących sposobów działania: - wotum zaufania ,-wotum nieufności,- absolutorium,- zapytania i interpelacje poselskie .* Kreatywna Oznacza że sejm i senat mają możliwość tworzenia różnych organów państwowych . Uprawnienia kreacyjne obydwu izb nie są jednakowe . Najważniejsze , które posiada wyłącznie sejm, są następujące: -udział w tworzeniu rządu przez udzielnie mu wotum zaufania ,- wybór członków trybunału Stanu ,- powoływanie Banku Polskiego . Dieta Poselaska , dieta senatorska (z łaciny dieta - dzień drogi), Zwrot kosztów ponoszonych w związku z wykonywaniem mandatu posła lub senatora. Wypłacana z budżetu państwa, jej wysokość określają wspólnie Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu. Nie podlega opodatkowaniu. Przysługuje od dnia złożenia ślubowania do końca trwania kadencji parlamentu. Kompetencje Prezydenta -dzielą się na prerogatywy (osobiste uprawnienia prezydenta) i te które do swej ważności wymagaja podpisu premiera , czyli kontrasygnaty. Odpowiedzialność Prezydenta -Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjna , za naruszenie konstytucji i ustawy , lub popełnienie przestępstwa przed Trybunałem stanu .Rada ministrów Prowadzi politykę wewnętrzna i zewnętrzna ; jest organem kolegialnym , przy tym każdy minister jest organem jednoosobowym mającym określone kompetencje i zadania. Powoływanie RM - RM jest powoływana jest zgodnie z zasadą parlamentaryzmu czyli z większości parlamentarnej . Kandydata na premiera przedstawia sejmowi skład rady ministrów oraz program (expose) oraz wniosek o uchwalenie votum zaufania. Kompetencje RM- RM sprawuje władzę wykonawczą , kieruje polityka zagraniczną, kontroluje i koordynuje pracę administracji rządowe, sprawuje nadzór mad samorządem terytorialnym . Ma prawo inicjatywy ustawodawczej . Odpowiedzialność rządu -za naruszenie ustaw lub konstytucji odpowiadają ministrowie i premier przed trybunałem stanu , -za popełnione przestępstwo odpowiadają odpowiedzialnością karną ,- za działalność związaną ze swoim stanowiskiem , mogą zostac odwołani przez sejm , -kompetencje rządu ,opr. Projekt budżetu państwa , Rząd składa sprawozdanie z wykonania budżetu , musi ono zostać przyjęte i zaakceptowane przez Sejm . Trybunał konstytucyjny :orzeka o zgodności ustaw i prawa z konstytucja , orzeka spory kompetencyjne pomiędzy organami państwa , Orzeczenia TK są ostateczne. Trybunał Stanu: orzeka o odpowiedzialności osób zajmujących najważniejsze stanowiska państwowe Zasady polskiego sądownictwa :Instancyjność, jednolitość, kolegialność , jawność, zasada nie zawisłości sądów i sejmów , inne(prawo oskarżonego do obrony, domniemanie niewinności ). Rzecznik praw obywatelskich :niezależny od organów państwowych, stoi na straży prawa i wolności obywatelów polskich i cudzoziemców ,przyjmuje skargi na niesprawiedliwe działania administracji i próbuje je naprawić . NIK : niezależna od władz, wykonawczych , kontroluje działalność m.in. organów administracji rządowej (narodowego Banku ), kontroluje działalność samorządów terytorialnych i jednostek komunalnych , wszystkiego rodzaju kontrole podejmuje na zlecenie (sejmu, prezydenta, premiera, własna inicjatywa) Zadania samorządu :a) Zlecone: wprowadzenie aktów stanu cywilnego, wprowadzenie ewidencji ludności (np. wydawanie prawa jazdy, dowodu) b)własne : oświata, infrastruktura , odnowa zdrowia , kultura, komunikacja, bezpieczeństwo . Dochody Gminy: podatki,. Subwencje , dotacje, dochody z gospodarki komunalnej , kredyty, obligacje .