BIOGEOGRAFIA - nauka zajmująca się rozmieszczeniem zwierząt na Ziemi, a także badająca przyczyny takiego rozmieszczenia.

Rozwój biogeografii:

1.Okres przedlinneuszowski ( do połowy XVIII wieku).

2.Powstanie współczesnej biogeografii

Carl von Lime (1707-1778)

George L.Connte de Buffon

Alexander von Stumboardt

3.Rewolucja darwinowska,

o pochodzeniu gatunków 1859

kierunek historyczny

K.Darwin (1809-1882)

A.R.Wallance (1823-1913)

4.Okres wielkich syntez (koniec XIX wieku)

5.Okres ekologiczny ( I połowa XX wieku)

6.Okres współczesny - teoria biogeografii wysp, podejście interdyscyplinarne, przemiany antropogeniczne

Zadania biogeografii:

• badanie rozmieszczenia organizmów

• ustalenie związków przyczynowo - skutkowych rozmieszczenia organizmów

• opis szaty roślinnej i fauny oraz przyczyn ich zmian

• eksperyment - ograniczony choć możliwy

• poznanie szaty roślinnej i fauny pod kątem jej wykorzystania

BIO GEOGRAFIA

taksonomia geografia fizyczna

cytologia geomorfologia

genetyka geofizyka

fizjologia klimatologia

ekologia kartografia

ewolucjonizm gleboznawstwo

botanika aplikacyjna geografia rolnictwa

paleontologia

historia cywilizacji

etnologia

językoznawstwo

Podział biogeografii:

• biogeografia florystyczna lub faunistyczna - badanie rozmieszczenia

• biogeografia ekologiczna - badanie przyczyn rozmieszczenia

• biogeografia historyczna - badanie rozmieszczenia i przemian w przeszłości

• biogeografia socjologiczna - badanie rozmieszczenia całych ugrupowań organizmów

• biogeografia kulturowa

ZASADY GEOGRAFII ROŚLIN:

Środowisko:

1. Klimat jest czynnikiem głównym.

2. Klimat zmieniał się w przeszłości.

3. Stosunek lądów i mórz zmieniał się w przeszłości.

4. Podłoże jest na drugim miejscu co do ważności.

5. Znaczenie mają również czynniki biotyczne.

6. Środowisko jest homocentryczne, tzn. poszczególne czynniki nie działają w pojedynkę tylko wspólnie i nawzajem się modyfikują.

Odpowiedź roślin:

7. Zasięgi roślin są ograniczone przez ich granice tolerancji.

8. Tolerancja ma podłoże genetyczne.

9. Poszczególne fazy rozwojowe mają różne granice tolerancji.

Migracje:

10. Migracje zachodziły w przeszłości i mają miejsce teraz.

11. Migracje polegają na transporcie diaspol i ich osiedlaniu się.

Reguła Glogera - zwierzęta z wilgotnych obszarów są ciemniej ubarwione niż z suchych.

Reguła Bergmana - zwierzęta z chłodniejszych obszarów są większe niż z obszarów ciepłych.

Reguła Allena - peryferyjne części ciała zwierząt stałocieplnych są mniejsze u gatunków zamieszkujących strefy o klimacie chłodnym niż u pokrewnych im gatunków w strefach gorących.

Flora - ogół roślin występujących na określonym terenie

Roślinność - zbiorowisko roślinne na danym terenie

Szata roślinna - flora + roślinność

Biocenoza - zoocenoza + fitocenoza

Ekosystem - biogeocenoza

BIOGEOGRAFIA EKOLOGICZNA

biotop - środowisko

Podstawowe czynniki:

• ciepło - temperatura

• woda - wilgotność

• światło - długość dnia

• czynniki chemiczne (odżywcze lub trujące)

• czynniki mechaniczne - wiatr

Klimat jako splot czynników:

- klimat planetarny

- geoklimat

Siła Coriolisa - każdy defekt poruszający się w kierunku od lub do równika odchyla się w prawo na półkuli płn., a w lewo na półkuli płd.

STREFY KLIMATYCZNE:

1. Równikowa, humidowa 
2. Tropikalna z deszczami letnimi, humidowo- aridowa 
3. Subtropikalna pustynna, aridowa 
4. Deszczowa zimowa i sucha letnia, aridowo- humidowa 
5. ciepła umiarkowana, morska- humidowa 
6. Typowo umiarkowana z krótkim okresem mrozu (nemoralna) humidowa 
7. Umiarkowana amidowa z chłodnymi zimami (aridowa) 
8. Umiarkowana chłodna (borealna) 
\9. Arktyczna (antarktyczna), polarna 

WODA:

• surowiec w procesie fotosyntezy

• uniwersalny rozpuszczalnik soli mineralnych

• turgor komórki

• interesujące właściwości fizyczne - ciepło właściwe i ciepło parowania

1. Woda a atmosferze: - wilgotność powietrza, mgła, szron, rosa

Opady cyklonalne (czołowe) - zetknięcie mas powietrza ciepłego i chłodnego.

Opady wzniesieniowe (orograficzne) - cień opadowy.

Opady konwekcyjne

Śnieg

2. Woda w glebie:

Typy ekologiczne roślin w stosunku do wody:

1. homoihydryczne - stałe zapotrzebowanie na wodę

Kserofity: nano-kserofity, malakofity, sklerofity, sukulenty, epifity

Mezofity

Higrofity

Hydrofity

2. poiklohydryczne

Reakcja organizmów na światło:

• światłożądne - heliofity

• cieniolubne

• rośliny dnia długiego

• rośliny dnia krótkiego

Reakcja organizmów na temperaturę:

• megatermiczne

• mezotermiczne

• oligotermiczne

STREFOWE TYPY GLEB:

Roślinność strefowa:

1. Zawsze zielony tropikalny las deszczowy

2. Tropikalny las zrzucający liście lub sawanna

3. Subtropikalna roślinność pustynna

4. Roślinność twardolistna (lasy i zarośla)

5. Zawsze zielone lasy strefy umiarkowanej

6. Zrzucające zimą liście lasy strefy nemoralnej

7. Stepy i pustynie z chłodnymi zimami

8. Tajga - borealne lasy szpilkowe

9. Tundra

Piętra roślinności w górach:

• piętro pogórza

• piętro leśno - górskie

- piętro niższe

- piętro wyższe

• piętro subalpejskie

• piętro alpejskie

• piętro subniwalne (brak roślinności)

• piętro niwalne (śnieg)

Roślinność zonalna - uzależniona od klimatu

Roślinność azonalna - uzależniona od typu podłoża

Roślinność ekstrazonalna - pochodzi z innej strefy

Zonoektony - przejścia między strefami

Klimaks - zbiorowisko docelowe kończące w danym klimacie szereg sukcesyjny

Edafoklimaks - klimaks warunkowany podłożem

Formy życiowe roślin według Raunkiera:

1. Rośliny jawnopączkowe - fanerofity

2. Rośliny niskopączkowe - chamefity

3. Rośliny naziemnopączkowe - hemikryptofity

4. Rośliny skrytopączkowe - kryptofity

- geofity (rośliny cebulkowe)

- hydrofity (rośliny wodne)

- helofity (rośliny błotne)

5. Rośliny roczne - terofity

Czynniki biotyczne:

• Optium ekologiczne i fizjologiczne - konkurencja i równowaga w zbiorowiskach

• Prawo czynników ograniczających Liebiga

• konstytucja ekologiczna roślin

• prawo tolerancji Shelforda

• poszerzanie tolerancji ekologicznej - poliploidy, ekotypy

Biologiczne właściwości gatunków warunkują ich zasięgi - dotyczy to gatunków żyjących w zbiorowiskach, a nie pojedynczo.

NAUKA O ZASIĘGACH

(areografia, areologia)

Mapy: punktowe, liniowe, rastrowe

Typy zasięgów:

1. zasięg kosmopolityczny

• zasięg globalny

• bardzo szerokie zasięgi geograficzne

• zwykle szeroki zakres tolerancji ekologicznej

zasięg kontynentalny

zasięg pionowy

Cechy zasięgu:

• wielkość

• kształt

- wydłużony

- izodiametryczny

• granice (kres) - zjawiska na kresach

• dynamika

• centrum

- geometryczne

- powstania

- różnicowania

-zagęszczania

Typy zasięgów:

• zasięgi zwarte - wypełnienie wszystkich możliwych siedlisk

• zasięgi luźne -  część potencjalnych siedlisk pozostaje nie zajęta

• zasięgi ciągłe - tworzące go stanowiska leżą tak blisko siebie, że zachodzić może między nimi przenoszenie diaspor pod wpływem działania „normalnych”, właściwych dla danej rośliny sposobów rozsiewania

• zasięgi nieciągłe

- rozerwane (dysjunktywne) - składają się one z 2 lub więcej zasięgów cząstkowych zajmujących odrębne ośrodki, oddzielone od siebie przerwami (dysjunkcjami)

- zwarte z wyspami na obwodzie

- rozproszone

ELEMENTY ZASIĘGOWE:

element	kryterium
kierunkowy	granica zasięgu na własnym terenie
geograficzny s. str.	zasięg poziomy ogólny
wysokościowy	zasięg pionowy
ekologiczny	właściwość ekologiczno - geograficzna gatunków
migracyjny	droga wędrówki na badany teren
historyczny	czas pojawienia się na badanym terenie

PODZIAŁ BIOGEOGRAFII

PODZIAŁ FITOGEOGRAFICZNY

Holarktis - Holarktyka 50 000 gatunków

endemicznych rodzin - 45

subendemicznych - ok. 20

rodzaje np. Astragalu (2000), Salix (500), Quercus (450)

podpaństwa borealne:

- starośródziemnomorskie

- madereańskie

Palaeotropis - Paleotropikalne 60 000 gat.

endemicznych rodzin - 50

subendemicznych - 3000

Neotropis - Neotropikalne 90 000 gat.

endemicznych rodzin - 40

subendemicznych - ok. 1000

ogromne bogactwo gatunków

Capensis - Przylądkowe 8 500 gatunków

endemicznych rodzin - 6

kilka subendemicznych, centrum Proteaceae, Restionaceae

rodzajów - ok. 200

ogromne bogactwo - 8500 gatunków / 100 tys. kw.

Australis - Australijska 12 000 gatunków

bardzo swoista flora

endemicznych rodzin - 12

endemiczne sekcje np. Acacia

rodzaje - Hakea (250 gatunków)

Anarktis - Antarktyda 10 000 gatunków

endemicznych rodzin - 8 (monotypowych)

głównie endemizm rodzajowy

PODZIAŁ ZOOGEOGRAFICZNY

Kraina Palearktyczna ( 2 rodziny endemiczne )

ślepce, selewinki

niedźwiedź brunatny, niedźwiedź himalajski, pandy, jeleń europejski, irbis

żubr, jak, koń, koziorożec, muflon, piżmowiec, baktrian

Kraina Nearktyczna ( 4 rodziny endemiczne )

3 rodziny gryzoni, antylopa widłoroga, wół piżmowy, kozioł śnieżny, skunks

niedźwiedź grilli, baribal, jeleń, wapiti

Bizoń, ryś amerykański, bóbr amerykański

Kraina Orientalna (4 rodziny endemiczne )

gibbony, lotokot, tupaje, tarsjusze

tapir malajski, orangutan, słoń indyjski, niedźwiedź malajski, nosorożec indyjski, banteng, liczne jelenie

Kraina Etiopska ( 15 rodzin endemicznych)

żyrafy, hipopotamy, mrównik, 6 rodzin gryzoni, 3 rodziny owadożernych, 3 rodziny lemurów

goryl, szympans, liczne antylopy, słoń afrykański, nosorożec, liczne małpy wąskonose, dromader

Kraina Neotropikalna ( 17 rodzin endemicznych)

11 rodzin gryzoni (świnka morska, kapibara), 1 rodzina owadożernych, małpy szerokonose, marmosety, leniwce, wampiry, szczerbaki

łapiry, guanako (lama, alpaka), wikunia, jaguarundi, wilk grzywiasty

Kraina Australijska ( 8 rodzin endemicznych )

kolczatka, dziobak, 6 rodzin torbaczy (koala, kangury, wombaty)

BIOMY

STREFA WIECZNIE ZIELONYCH LASÓW RÓWNIKOWYCH

Klimat wilgotny, średnie miesięczne identyczne przez cały rok

wysokie opady przez cały rok

Różnie występują w cyklu dziennym - fluktuacje temperatury przy stałej średniej miesięcznej ok. 27 st. wynoszą 6-12 st. (13-18) - klimat dobowy

Opady intensywne, silna operacja słoneczna.

Rośliny narażone na znaczną suszę.

Wysokie parowanie i transpiracja przez rośliny

ok. 47% opadu - spływ powierzchniowy

Silne wiatry - strefa huraganów

lasy w tej strefie bardzo heterogeniczne, nigdy nie osiągają stadium końcowego

Mikroklimat wewnątrz lasu bardzo stabilny, na otwartej przestrzeni różnice 6-12 razy większe.

Gleby oxisole ( gleby tlenkowe)

Gleby stare, trzeciorzędowe ( z wyjątkiem wulkanicznych i aluwiów), wypłukane 6-tlenki Al₂O₃, Fe₂O₃.

Ściółka bardzo cienka, dekompozycja bardzo szybko.

Gleby ubogie w składniki pokarmowe, pH 4,5 - 5,5.

Prawie wszystkie składniki pokarmowe znajdują się w biomasie nadziemnej.

Woda w potokach często ciemna od koloidów humusowych ( Rio Negro).

często mikoryza ( polegające na współżyciu korzeni lub innych organów, a nawet nasion roślin naczyniowych z grzybami 

Po deforestacji szybkie wymywanie - rolnictwo w strefie równikowej

Peinobiomy - na glebach bardzo ubogich, torfowych lub bielicowych z 20 cm nadkładem surowinowym.

Roślinność

Las deszczowy (las tropikalny, las higromegatermiczny)

Struktura wielowarstwowa, najczęściej bez runa.

Fotoperiodyzm - wpływ długości dnia i nocy na zakwitanie

Brak sezonowości klimatu - brak sezonowości w roślinności, brak przyrostów rocznych trudno określić wiek drzewa.

Periodyczność rozwoju występuje lecz autonomicznie.

Forma drzew - pnie ( morfologia )

korzenie szkarpowe

korzenie podporowe

Liście - kształt (driptip)

Kwitnienie ciągłe (czasem impuls wyzwalający)

Kaulifloria - zjawisko wyrastania kwiatów i owoców bezpośrednio z wieloletniego pnia lub grubszych części gałęzi.

Kaulikarpia -  zjawisko wyrastania owoców wprost na wieloletnich pniach i gałęziach.

Dużo drzew (70%), krzewów, lian, epifitów.

Runo - rośliny trzymające cień

Epifity - roślina rosnąca na innej roślinie, ale nie prowadząca pasożytniczego trybu życia. Korzysta z innego gatunku jako podpory, a odżywia się samodzielnie.

Typy lian:

- liany krzaczaste z kolcami

- liany z czepnymi korzeniami

- liany oplatające

- liany z wąsami czepnymi

Biomasa i produkcja

Biomasa bardzo wysoka 500 - 600 t/ha.

Produkcja brutto ok. 50-120 t/ha, straty na respirację 75%.

Średnia produkcja netto 10-35 t/ha, w tym 30-50% liście

LASY ZRZUCAJĄCE LIŚCIE W PORZE SUCHEJ I SAWANNY

Klimat huminowo - amidowy

Opady wysokie - do 2500 m, nierównomierne w ciągu roku, wyraźna pora sucha

Gleby oxisole, latosole

Gleby często zawierające warstwy nieprzepuszczalne (laterytowe) - powoduje to zalewanie dużych obszarów lub uniemożliwia rozwój korzeni drzew.

Gleby stare - z czasów Gondwany, nie odnowione przez osady morskie.

Roślinność

Trzy typy roślinności strefowej:

1. las zrzucający liście

2. suche sawanny

3. lasy parkowe

1. Kwitnienie pod koniec pory suchej. Zrzucanie liści zapobiega stratom wody w porze suchej.

2. Sawanna - to homogeniczne zbiorowisko drzewiasto - trawiaste.

Sawanna - to formacja roślinna, w której drzewa, trawy konkurują. Rozwój drzew zależy od ilości wody w glebie - poniżej 500 mm drzewa nie rosną.

Ekosystem bardzo labiny przy ingerencji ulega rozchwianiu - sawanny antropogeniczne.

Typy sawann:

• sawanna fosylna - powstała w innym okresie i zachowana

• sawanna edeficzna

• warstwy nieprzepuszczalne

• bardzo ubogie gleby

• sawanny zalewowe

• sawanna klimatyczna - w strefie przejściowej do pustyń

• sawanna wtórna

Rola ognia

Coroczne pożary powodują mineralizację ok. 1/3 produkcji, ok. 1% jest zgryzana, 80% produkcji jest dekomponowane przez mikroorganizmy.

Najważniejsze obszary sawannowe:

• Lianos nad Orinoko - warstwa nieprzepuszczalna arecife

sawanny palmowe - palmares - Copernicia, Mauritia

• Campos Cerrados - gleby ubogie, opady wysokie, regularne pożary - dużo profitów

• Gran Chaco - opady 900 - 1200 mmm, zalewy, bagna, sawanny

• Afryka - „archara savanna” (np. Ngoro - Ngoro, Serengeti)

• Australia - lasy z Eucalyptus (Malee) i Acacia (Mulga, Brigalow)

Subtropikalna roślinność pustynna

Pustynie gorące są gorące w ciągu dnia i ciepłe w nocy.

Klimat - Różne formy, dwie pory deszczowe - Sahara

Zimowa pora deszczowa - płn. Sahara, Mojare, Środkowy Wschód,…

Gleby litosole - gleby inicjalne

pojemność wodna zależna od typu podłoża

Zaopatrzenie w wodę na pustyni nie jest tak ograniczone, jakby się wydawało.

* podłoże gliniaste

* podłoże piaszczyste (najlepsze podłoże, woda szybko wsiąka i akumuluje się wewnątrz powierzchni, rośliny radzą sobie dzięki korzeniom)

* podłoże kamieniste - najgorsze podłoże, gdyż)

Krajobrazy woda szybko przecieka między kamieniami pustynne:

• Hamada - pustynia skalista

• Serir - pustynia żwirowa

• Erg - pustynia piaszczysta

• Wadi - suche doliny

• Szoty - misy

• Takyry - delty

WADI - obniżenia terenowe na pustyniach spowodowane nagłymi intensywnymi opadami deszczu. Teren taki zaraz wysycha i po rzecze okresowej zostaje wgłębienie, a pod powierzchnią gromadzi się trochę wody.

SZOTY - wgłębienia gdzie powierzchnia ma pokrywę solną, twardą jak beton, obszar całkowicie nieprzydatny do życia roślin.

OAZY -w nich dostępna jest słodka woda, korzystają z niej rośliny, osiedlają się ludzie (szkodząc roślinności)

Roślinność

Rośliny na pustyniach rosną nierównomiernie, w zagłębieniach, bo bliżej im do dna, by sięgnąć po wody gruntowe. Takie korzenie mają nawet po 1 metr długości i są specyficznie zbudowane. Część podziemna kserofitów jest bardziej rozwinięta niż nadziemna. Odwrotnym przypadkiem jest kaktus - jego korzenie rosną „na boki” w okresie opadów i gromadzą wodę. W okresie suszy system korzenny sukulentów jest ususzony i roślina żywi się zgromadzonymi opadami.

Różna jerychońska - roślina która w czasie suszy zwija się w kulkę, zasusza się i toczy się po pustyni.

Kserofity -  rośliny przystosowane (fizjologicznie i anatomicznie) do życia w suchych miejscach takich jak step, pustynia, półpustynia, wydmy, piaski. Niektóre z nich potrafią magazynować wodę, np. kaktusy. Przy niewielkim udziale wody mogą budować swoje ciała.

Sukulenty -  grupa kserofitów, czyli roślin, które przystosowały się do życia w warunkach bardzo gorących dzięki możliwości magazynowania wody w różnych tkankach. 

Pustynie różnych części świata:

• Ameryka Płn. - Sonora, Mojare

• Ameryka Płd. - Chile-Peru (Atakama)

• Afryka - Sahara, Karoo, Namib

• Azja - Płw. Synaj, Neger, Płw. Arabski

• Australia - centrum kontynentu

Roślinność twardolistna (lasy i zarośla)

Klimat susza, chłodniejsze zimy

Regresja roślinności wskutek erozji gleby

Gleby zbliżone do tropikalnych, tera Rossa

Roślinność

Formy życiowe rośli:

- wiecznie zielone drzewa, krzewy,

- rośliny hydroponiczne

- kserofity - malakofile - hydrolabilne

- rośliny o liściastych drobnych lub zielonych gałęziach

Typy roślinności:

• makia - krzewy, niskie drzewa, pnącza

• pseudomakia i sziblak ( złożona z niskich drzew i krzewów zrzucających liście na zimę. Pojawia się najczęściej na zboczach wzgórz i niskich gór, w miejscu wyniszczonych lasów)

• garig, frygana ( kolczaste krzewy - charakterystyczne jest zrzucanie przez nie liści w czasie suszy, w runie przeważają krzewinki i sucholubne rośliny zielne), geofity

• palomitto

• tomillares - z macierzankami

Lasy z qercusilex ( z dębów wiecznie zielonych)

AMERYKA PÓŁNOCNA

*chaparral - bardziej naturalny niż maki

* eszcinal - piętro w górach w pobliżu pustyń

* juniper - zimozielone lasy dębowe

AMERYKA POŁUDNIOWA

* fynbos ( matorral to jego odmiana w Ameryce Płn.)

Zawsze zielone lasy strefy umiarkowanej

Klimat

charakterystyczny dla Azji, w Europie niemal nieobecny

klimat wilgotny, huminowy

amplitudy temp. niewielkie

zimy łagodne, mało mgieł

Gleby ultisowe

AUSTRALIA

Nowa Płd. Walia i Wiktoria

Nowa Zelandia - opady bardzo wysokie, rzędu 6 m na rok, tam ciągle pada

AMERYKA PŁN.

Floryda

Kalifornia - Góry Nadbrzeżne, G. Kaskadowe, Kolumbia Brytyjska ( 5-6 m rocznie)

AZJA

Chiny - największy obszar

Japonia - większy jej obszar

Kolchida, Tyrasz, stoki Himalajów

AMERYKA PŁD.

Chile

Lasy tique - relikt

Zrzucające zimą liście lasy strefy nemoralnej

Klimat

zróżnicowany, kontynentalizacja w kierunku wschodnim

Gleby kambisole ( brunatne leśne, płowe)

Roślinność

Główny typ roślinności - lasy zrzucające liście na zimę

Trzeciorzędowa historia roślinności

Typy lasów: buczyny, grądy, dąbrowy, bory mieszane, bory, lasy wtórne.

Roślinność antropogeniczna

Wrzosowiska atlantyckie

Roślinność azonalna - wydmy nadmorskie i śródlądowe, jezior i rzeki, lasy lęgowe, torfowiska,

Produkcja brutto (las bukowy, środkowa Europa) 23,9 t/ha; netto 12-13 t/ha

Biomasa do 200 (50-letni las dębowy) do 400 t/ha ( 200-letni las dębowy).

Roślinność strefy kontynentalnej - stepy i pustynie

STEPY - formacja bezleśna

LASOSTEP - przejście od lasu do stepu. mozaika roślinności leśnej i bezleśnej

Klimat

opady 300 - 500 mm

susza letnia

silny wiatr w lecie - suchowej

Sytuacja podobna do obszaru sawannowego.

Gleba czarnoziemy , stepowe (molisole)

Roślinność

Na podłożu drobnoziarnistym trawy wygrywają, na gruboziarnistym - mogą rosnąć drzewa

STEP LAKOWY - trawy, byliny

STEP OSTRONICOWY - trawy ( stipa Festuca, Kolearia)

STEP POŁUDNIOWY - Artemisja

Rośliny stepowe: trawy, geofity, terofity, biegacze stepowe

PRERIA WYSOKA (właściwa) - Andropogon, Stipa, Sporobolus

PRERIA NISKA - Buchloe, Bouteloe, Opuntia

PRERIA KRZEWOWA (północna) - Festuca, Kohleria

PRERIA PÓŁNOCNO-ZACHODNIA - Andropogon, Poa, Elymus

PAMPA - wysokie opady 500 - 1000 mm ( wysokie temp. , bezdrzewność, splot czynników - wysoka ewapotranspiracja)

Fitomasa:

step łąkowy 23,5 t/ha 85% podz , produkcja 10,5 t/ha

step ostronicowy 20 t/ha 90% podz produkcja 8,5 t/ha

Rola zwierząt

susły, tarbagany, suhaki

wojłok stepowy - zbytnie nagromadzenie niekorzystne

pożary

PUSTYNIE CHŁODNE

Klimat - anodowy + bardzo zimny

Gleby - kasztanowe, szare, sołonczaki, solonce

Pokrywa roślinna dość obfita - miejscami charakter półpustyni.

Azja - obszar zachodni pod wpływem czynników znad oceanu

Pustynia efemerofitowa (głodowy step) - na lessie i glinie

Krótki Okres wegetacji - Poa bulbosa, carem nastii

Produkcja 0,5 - 2,5 t/ha

PUSTYNIA GIPSOWA

* podłoże - 50% gipsu, kamieniste

* Roślinność skąpa

PUSTYNIA SŁONOROŚLOWA - salicornia herbacea

szory - depresje z wykrystalizowaną solą

takyry

PUSTYNIA PIASZCZYSTA - dość częsta

Rolą zwierząt: suhak, kułan, gazela, dzejra

Roślinność strefy borealnej - tajga

Klimat

umiarkowany chłodny, w dużej części zasięgu kontynentalny

opady 300-700 mm, lato krótkie i ciepłe, zima długa i zimna (-30 st.), amplitudy roczne do 100 stopni,

Okres wegetacyjny 3-5 miesięcy

Gleby

głównie bielicowe lub skrytobielicowe

wieczna zmarzlina - zjawisko erozyjne

zjawisko termokrasu: alas, pingo

Strefa przejściowa- boreo-nemoralna

lasy z dębami i świerkami

Strefa lasów drobnolistnych na granicy między tajgą a stepem

Populus tremula - Eurazja

Populus tremuloides - Ameryka Płn.

Pożary

Eurazja - Picea bies + sylvestris, Picea abovata, Abies sibiricia, Larix sibiricia

Runo - krzewinkowe, kwaśne, dużo mchów

Piętro borowe w górach - różne w różnych masywach

Fitomasa - drzewostan 270 t/ha, podszycie 20 t/ha

Produkcja - średnio 5,5 t/ha, drewna 3-5 t/ha

Masa ściółki wytworzona w ciągu życia drzewostanu - ok. 1000 t/ha, stale ok. 50 t/ha

MYKORYZA - bardzo istotna, poszerzanie systemu korzeniowego

Przebieg procesów życiowych drzew szpilkowych w cyklu rocznym:

asymilacja w dzień, niewielkie straty na oddychanie w nocy, w okresie zimy całkowicie ograniczone funkcje życiowe, straty na oddychanie, żadne, niemal zanik chloroplastów. Hartowanie szpilek.

Tajga: ciemna, jasna

TORFOWISKA

rola w krajobrazie ( do 40-60 % powierzchni w Finlandii)

1. Topogeniczne - niskie (fens) - eutroficzne, minerotroficzne

2. Ombrogeniczne - wysokie - oligotroficzne

3. Poligeniczne - przejściowe

Ekologia torfowiska wysokiego - czyste cechy kseromorficzne- peinomorfozy

Torfowiska oligotroficzne

- typy

* blanket blog - torfowisko wierzchniowate, pokrywowe

- klimat oceaniczny

* raised bog - torfowisko wysokie

* agapa string bog - torfowisko przodowe, pasmowe, soligeniczne

* grzedy - typowe wysokie

* palsa - pogórki torfowe

Inne typy roślinności w obszarach o klimacie kontynentalnym:

- zbiorowisko stepowe

- zbiorowisko halofitów

Strefa roślinności polarnej - tundra

LASOTUNDRA

- przejście od formacji leśnej do bezleśnej

- stopniowe rozdrzewianie

Polarna granica lasu:

1. przyczyny klimatyczne

ostry klimat, silny wiatr

2. brak naturalnego odnowienia

3. krótki dzień i okres wegetacyjny

TUNDRA

Syberia - 3 mln km²

Klimat: temp. dodatnie,180-55 dni, okres wegetacyjny od lipca do września, wiatr 15-30 m/s, opady niskie ok. 200 mm, ale klimat huminowy, niskie parowanie

Gleby: inicjalne, kriogeniczne, działanie mrozu, lód włóknisty, poligony, solifluksja

Rośliny - typy wzrostu: poduszkowy, szpalerowe, rozetowe

bardzo szybki cykl życiowy

duże kwiaty u roślin entomoganicznych

rośliny aperiodyczne - przerywają cykl życiowy w dowolnym momencie

rozmnażanie wegetatywne i żyworodność

intensywna asymilacja dzięki całodobowemu oświetleniu

Gospodarka wodna wyrównana, cechy kseromorficzne występują rzadko

Niedobory przez bakterie korzeniowe, motylkowe

Biomasa i produkcja

lasotundra 7,3 t/ha 1,4 t/ha

tundra płd. 3,2 t/ha 1,2 t/ha

tundra środkowa 1,2 t/ha 0,7 t/ha

tundra płn. 0,6 t/ha 0,4 t/ha

KRAJOBRAZY ARKTYCZNE

• obszary pokryte lodem z ewent. nunatakami

• obszary skaliste, strome zbocza

• łagodne zbocza z materiałem drobnoziarnistym

• równiny kamieniste i poligony

• wały i terasy nadmorskie

Rośliny mogą egzystować tylko w nielicznych miejscach:

* suchych - tundra porostowa

* mokrych - tundra mszysta

* tundra krzewinkowa

* miejsca szczególne - ogrody kwiatowe ciepłe na skałach, zboczach

* miejsca nawożone przez ptaki

* pustynia arktyczna

W obszarach arktycznych ok. 1000 gatunków roślin naczyniowych.

---