Polityka władz wobec MŚP
Tworzenie przez panstwo warunków rozwoju dla małych i średnich przedsiebiorstw jest jednym z cząstkowych celów polityki makroekonomicznej panstwa. W dniu 11 maja 1999 r. Rade Ministrów przyjeła kolejny program wspierania małych i średnich firm w postaci dokumentu pn. Kierunki działan Rządu wobec małych i średnich przedsiebiorstw do 2002 roku
Podstawowym celem polityki Rządu wobec MŚP do roku 2002 jest stworzenie warunków dla kontynuacji i wzmacniania pozytywnych trendów, które ujawniły sie w tym sektorze. Założono, iż wobec małych i średnich przedsiebiorstw musza bya prowadzone skuteczne działania w dwóch płaszczyznach, tzn. poprzez stosowanie instrumentów i rozwiązan wspólnych dla ogółu przedsiebiorstw, uzupełnionych instrumentami szczególnymi, adresowanym wyłącznie do MSP.
Rys.1 Cele polityki Rządu wobec MŚP w latach 1999-200
źródło: oprac. własne na podstawie "Kierunki działan Rządu wobec małych i średnich przedsiebiorstw do 2002 roku"
Główny cel polityki Rządu wobec MŚP został zdezagregowany na trzy wzajemnie ze sobą powiązane cele pośrednie, które przedstawiono na rys.1. Wśród sposobów realizacji polityki Rządu wobec MŚP, bezpośrednio sie do rynku pracy odnoszą sie działania na rzecz zmniejszenia kosztów związanych z zatrudnieniem. Założono w Programie zwiekszenie dostepu do środków Funduszu Pracy dla przedsiebiorców tworzących nowe miejsca pracy dla bezrobotnych i osób zwalnianych w wyniku restrukturyzacji przedsiebiorstwa.
Od konsekwencji w realizacji zapisów zawartych w dokumencie uzależniony jest rozwój małych i średnich przedsiebiorstw. Nieodzowna jest przy tym determinacja urzedników panstwowych, organizacji gospodarczych i samych przedsiebiorców we wdrażaniu i monitorowaniu tego programu. Dużą role w realizacji programu polityki Rządu wobec MSP mają do spełnienia samorządy terytorialne. Program wspierania rozwoju MŚP powinien bya wdrożony w każdej gminie i powiecie.
Polityka władz samorządowych wobec MŚP
Najważniejsze, co gmina może zrobia dla przedsiebiorczości, to stworzenie korzystnych warunków rozwoju małych i średnich firm, zlokalizowanych na jej terenie. Tak określone zjawisko sprowadza sie do konsekwentnego podejścia strategicznego opartego na: wszechstronnej diagnozie sytuacji MSP w gminie, stwarzaniu warunków do rozwoju przedsiebiorczości, przystosowania szkół do potrzeb lokalnego rynku pracy i wyzwan przyszłości, a przede wszystkim opracowaniu lokalnego programu rozwoju tego sektora.
Niezbedne jest przy tym wyeliminowanie bezpośredniego kontaktu pomiedzy indywidualnym przedsiebiorcą a władzami samorządowymi. Znakomitym rozwiązaniem dla władz powiatu czy gminy jest instytucja lokalnego samorządu przedsiebiorców. Wiele do zrobienia mają organizacje gospodarcze i samorządy terytorialne, czas bowiem, aby dla MSP zapaliło sie zielone światło, a nie żółte pulsujące. Odnotowanie trwałego sukcesu małych i średnich przedsiebiorstw jest możliwe wówczas, gdy programy rozwoju MSP zostaną wyposażone w odpowiednie instrumentarium realizacyjne.
Celem polityki władz samorządowych wobec MŚP powinno być:
po pierwsze, kształtowanie warunków do pełnego wykorzystania i tworzenia potencjału rozwojowego sektora MSP,
po drugie traktowanie MSP jako ośrodków kreowania miejsc pracy, czyli potencjalnych 1ródeł zatrudnienia bezrobotnych i absorpcji absolwentów szkół.
Polityke władz samorządowych wobec MŚP wyznaczają trzy cele cząstkowe:
Cel 1. Tworzenie warunków do rozwoju przedsiebiorczosci
Cel 2. Poprawa konkurencyjnosci MSP
Cel ł. Stworzenie warunków do podjecia działalnosci eksportowej
Te dwa ostatnie mają ścisły związek z ubieganiem sie Polski o przyjecie do Unii Europejskiej i z koniecznością pilnego dostosowywania sie do wymagan i dyrektyw obowiązujących w panstwach pietnastki.
Cel 1. Stworzenie warunków do rozwoju przedsiebiorczości
powołanie stowarzyszenia rozwoju gospodarczego (organizacja non - profit) lub włączenie do statutu istniejącego stowarzyszenia problematyki MŚP i rynku pracy,
utworzenie agencji rozwoju lokalnego w formie spółki prawa handlowego,
utworzenie w uzasadnionych przypadkach inkubatora przedsiebiorczości,
uruchomienie centrum edukacyjno-informacyjnego,
współdziałanie w realizacji programu nauczania przedsiebiorczości w ostatnich klasach gimnazjów i szkół średnich, pod hasłem poprzez zabawe do wiedzy tworzenie " papierowych" przedsiebiorstw, organizowanie konkursów z zakresu znajomości gospodarki wolnorynkowej,
organizowanie konkursów popularyzujących przedsiebiorczośa wśród różnych grup społecznych, np. najsolidniejsza firma, przedsiebiorca roku i.t.p.,
stymulowanie rozwoju lokalnego rynku finansowego poprzez przyciąganie placówek różnych instytucji finansowych - banków, firm leasingowych oraz pozarządowych - funduszy pomocowych,
przygotowanie terenów pod inwestycje, czesto niestety wymagających kosztownej infrastruktury,
prognozowanie przyszłości lokalnego rynku pracy, podawanie informacji o zapotrzebowaniu na siłe roboczą, rozpowszechnianie informacji o rynku pracy wśród dzieci i młodzieży szkolnej, opracowanie listy zawodów poszukiwanych przez pracodawców,
promocja osiągniea przy zastosowaniu różnych technik, tj. biuletyny, katalogi, tablice informacyjne,
wzbudzanie przedsiebiorczości w społeczności lokalnej.
Cel 2. Poprawa konkurencyjności MSP
wdrażanie nowoczesnych technik zarządzania,
wspomaganie nabywania patentów i wynalazków,
tworzenie warunków do poprawy jakości produkowanych wyrobów i świadczonych usług, propagowanie rozwiązan systemu ISO
stworzenie banku informacji o możliwościach finansowania MSP,
ułatwianie dostepu do zewnetrznych 1ródeł finansowania MŚP z wykorzystaniem funduszy poreczen kredytowych,
udzielanie pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych , m.in. z KUP, ARiMR,
wdrożenie elastycznego systemu w zakresie regulowania zobowiązan z tytułu podatków lokalnych i opłat,
wspomaganie udziału przedsiebiorców w wystawach, targach i innych działaniach promocyjnych,
prezentowanie dokonan w postaci strony WWW, w wielu przypadkach zastepującej kosztowny druk informatorów, materiałów reklamowych,
Cel 3. Tworzenie warunków do podjecia działalności eksportowej
określenie aktualnych możliwości eksportowych lokalnych firm, przygotowanie szczegółowego informatora,
upowszechnianie wiedzy o regulacjach obowiązujących na wspólnym rynku europejskim, poprzez lokalne szkolenia,
udzielanie pomocy w nawiązywaniu kontaktów zagranicznych.
Wymienione cele mają charakter komplementarny, są bowiem wzajemnie od siebie uzależnione. Ważnym czynnikiem realizacji programów jest tworzenie klimatu dla rozwoju lokalnej przedsiebiorczości. Określonym celom należy przyporządkowaa instrumentarium realizacyjne, które bedzie uszczegóławiało sposób wdrażania programu. W programie muszą znale1a sie zapisy określające wielkośa środków oraz sposoby ich pozyskiwania w postaci wskazania 1ródeł finansowania programu.
Władze samorządowe w różny sposób mogą podejmowaa dora1ne działania wspomagania małych i średnich firm. Możliwe formy wspierania rozwoju sektor MŚP przez władze samorządowe, ilustrują działania władz miasta i gminy Gniew. Miedzy innymi w latach 1998-1999 władze podjeły nastepujące decyzje :
zamrożono stawki podatków gminnych,
utworzono Gminną Strefe Gospodarczą
włączono do działan opiniotwórczych o rozwoju MŚP, reprezentacje przedsiebiorców zrzeszonych w Towarzystwie Rozwoju Miasta i Gminy Gniew,
wprowadzono ulgi podatkowe dla nowych podmiotów gospodarczych, proporcjonalnie do ilości utworzonych przez nie nowych miejsc pracy.
przekazano przedsiebiorcom 10 ha terenu cześciowo uzbrojonego, pod budowe centrum handlowo-turystycznego.
Niemniej rozwój małych i średnich przedsiebiorstw na terenie miasta i gminy Gniew jest determinowany przez szereg czynników, czesto niezależnych od władz lokalnych, tj. wysokie koszty stałe prowadzenia działalności gospodarczej, w tym koszty pracy; ograniczony dostep do zewnetrznych 1ródeł finansowania; brak tradycji podejmowania przez przedsiebiorców wspólnych przedsiewziea gospodarczych; postawa zachowawcza przedsiebiorców; lokalna konkurencja pomiedzy przedsiebiorcami.
Z punktu widzenia rozwoju MŚP istotne jest również właściwe mobilizowanie inicjatyw indywidualnych i aktywizacja przedsiebiorczości, tak aby przysparzała ona nie tylko zaspokojenie osobistych aspiracji, lecz również sprzyjała rozwojowi pożądanych kierunków działalności. Transformacja polskiej gospodarki oraz perspektywa wejścia Polski do Unii Europejskiej tworzy z jednej strony szanse dla rozwoju MŚP, natomiast z drugiej strony wskazuje na koniecznośa sprostania rosnącej konkurencji firm zachodnich, nie tylko światowych gigantów.
Myślenie o przyszłości, czyli o możliwościach rozwoju sektora MŚP
Właściciele firm i menedżerowie pytani o możliwości rozwojowe swoich przedsiebiorstw bez wahania wskazują szereg przeciwności losu, które muszą pokonywaa. Najcześciej wymieniają skomplikowane przepisy prawne i procedury ich stosowania, trudny dostep do zewnetrznych 1ródeł finansowania, rosnącą konkurencje ze strony firm zagranicznych oraz nadmierny system fiskalny. Mimo powszechnego przeświadczenia o możliwości uczestnictwa w realizacji zamówien publicznych, wiedza na temat przepisów prawa regulujących ten obszar jest znikoma. Do tego dochodzi obiegowa opinia o pozorowaniu przetargów publicznych.
Przedsiebiorcy wskazują na brak środków finansowych na realizacje swoich projektów inwestycyjnych. Celowym jest wiec wyodrebnienie w strukturach bankowych specjalistycznych komórek zajmujących sie obsługą małych i średnich firm oraz zwiekszenie udziału instytucji parafinansowych. Banki powinny dostosowaa obowiązujące procedury przy ubieganiu sie o kredyt do możliwości organizacyjnych MSP. Wielkie znaczenie przypisuje sie rozwinieciu systemu poreczen kredytowych.
Krajowe firmy są czesto pozostawione samym sobie, gdyż mocno rozczłonkowane instytucje samorządu przedsiebiorców nie są w stanie udzielia im dostatecznej ochrony i wsparcia. Brak silnego samorządu gospodarczego z odpowiednią polityką lobbingu nie wróży nic dobrego dla przyszłych losów małych i średnich firm. Oczywiście odnosze sie do zjawiska, a nie do pojedynczych firm, które znakomicie radzą sobie funkcjonując na obrzeżach gigantów przemysłowych.
Od kilku lat w Polsce mamy do czynienia z postepującą w szybkim tempie koncentracją kapitału i zdolności produkcyjnych firm związaną ze zwiekszaniem sie inwestycji zagranicznych. Trudno wiec przewidziea ile miejsca w najbliższym czasie pozostanie dla polskich firm produkcyjnych i usługowych z sektora MSP. Celem obrony przed kapitałem zagranicznym cześa polskich przedsiebiorców podejmuje próby łączenia sie w układach quasi-holdingowych. Niestety procesy integracyjne np. w polskim handlu należą do rzadkości.
Małe i średnie firmy obawiają sie konkurencji ze strony zagranicznych firm, które czesto stosując ofensywne techniki reklamy swoich produktów i usług wypierają je z rynku. Przykładem dowodnie świadczącym, że te obawy są zasadne jest ekspansja wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Ofensywnej polityce zagranicznych sieci towarzyszy zjawisko utraty przez drobne firmy handlowe swoich dotychczasowych klientów.
Cześa przedsiebiorców uważa natomiast, iż po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej szanse jakie uzyskają małe i średnie przedsiebiorstwa zdyskontują dotychczasowe obawy i zagrożenia. W tabeli 5 przedstawiono najwieksze szanse i zagrożenia związane z integracją Polski z UE oraz w tabeli 6 zestawienie najwiekszych słabych i mocnych stron polskich MSP w kontekście integracji Polski zUE. W obliczu nowych wyzwan konkurencyjnych na otwartych rynkach europejskich i potencjalnych zagrożen, polscy przedsiebiorcy i ich samorządowe reprezentacje powinny coraz cześciej braa udział w negocjacjach etapu preakcesyjnego i kształtowaniu bardziej sprzyjających warunków działalności gospodarczej MSP w tym zakresie.
Zestawienie najwiekszych szans i zagrożen związanych z integracją Polski z UE Tabela 5
SZANSE WYNIKAJĄCE Z INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ
Poszerzenie dostepu do rynku europejskiego
Skrócenie czasu transportu towarów do odbiorców z UE
Wzrost zamówien od odbiorców z UE
Wiekszy ogólny popyt
Wiekszy napływ kapitału i nowoczesnych technologii z krajów UE
Znaczne polepszenie usług bankowych
Zwiekszenie rynku zbytu
Uproszczone procedury do certyfikacji i autoryzacji w Unii Europejskiej
Latwiejszy dostep do różnorodnych programów pomocowych
Spadek roli MSP w wyniku wzrostu przewagi wielkich koncernów i sieci handlowych
Upadek rzemiosła i usług w niektórych dziedzinach, w wyniku napływu taniej produkcji zagranicznej
Narastająca dekapitalizacja majątku, z uwagi na brak dostepu do tanich 1ródeł finansowania
Spadek konkurencyjności MSP w wyniku ograniczenia "szarej strefy"
Brak ochrony niektórych branż powodujący ich upadek
Narzucenie przez UE niekorzystnych rozwiązan finansowych,
źródło: Oprac. własne na podstawie Praca zbiorowa pod redakcją M.Bąka i P.Kulawczuka, Dostosowanie małych i średnich przedsiebiorstw do funkcjonowania w Unii Europejskiej, IBnDiPP KIG, Warszawa 1999 r.
Zestawienie najwiekszych słabych i mocnych stron polskich MSP w kontekście integracji Polski z UE Tabela 6
SLABE STRONY POLSKICH MSP MOCNE STRONY POLSKICH MSP
Niezadowalająca jakośa produkcji i usług w porównaniu do konkurencji z krajów UE
Słabe wyposażenie w kapitał finansowy i rzeczowy
Niska zdolnośa kredytowa
Brak doświadczenia przedsiebiorców
Niski poziom wiedzy na temat zarządzania i marketingu
Niezbyt dobra reputacja polskich MSP za granicą
Brak strategii działania, koncentracja na działalności bieżącej
Niski poziom inwestycji
Zdolnośa do szybkiej zmiany rodzajów działalności
Zdolnośa do naśladowania i imitacji produktów
Duży dynamizm i szybki rozwój
Silna motywacja do pracy zarówno pracowników jak i pracodawców
Zdolnośa do szybkiego uczenia sie i nabywania umiejetności
Rosnący popyt wewnetrzny na produkty i usługi z MSP
Realizacja inwestycji sposobem gospodarczym znacznie obniżającym koszty
źródło: Oprac. własne na podstawie Praca zbiorowa pod redakcją M.Bąka i P.Kulawczuka, Dostosowanie małych i średnich przedsiebiorstw do funkcjonowania w Unii Europejskiej, IBnDiPP KIG, Warszawa 1999 r.
Postepujący proces integracji Polski z Unią Europejską oraz liberalizacja wymiany handlowej z zagranicą powodują koniecznośa szybkiego przystosowania polskich przedsiebiorstw do rosnącej konkurencji. Niezbedne jest zatem osiągniecie przez sektor MSP wyższego poziomu zdolności konkurowania zarówno na rynku krajowym jak i miedzynarodowym.
Reasumpcja
Sektor małych i średnich przedsiebiorstw odgrywa ważną role społeczną i gospodarczą. Funkcje społeczne tego sektora polegają na łagodzeniu napiea społecznych powstających w wyniku trwających procesów transformacji. Cel ten jest realizowany poprzez absorpcje pojawiających sie nadwyżek siły roboczej, jak i dzieki kreowaniu przedsiebiorczych postaw oraz wskazywaniu szans i możliwości samozatrudnienia
Z uwagi na iście przyspieszony rozwój nauk z zakresu zarządzania marketingu, finansów niezbedne jest wyrobienie przekonania przedsiebiorców o konieczności doceniania propozycji oferowanych przez różne placówki szkoleniowe w ramach programu "wtórnej edukacji przedsiebiorców".
Pozytywnie należy ocenia przyjecie przez Rząd dokumentu "Kierunki działan Rządu wobec małych i średnich przedsiebiorstw do 2002 roku", niestety stopien realizacji programu jest zdaniem przedsiebiorców wysoce niezadowalający.
Wymiernego wsparcia przez Panstwo wymaga proces awansu technicznego i technologicznego, jaki jest szansą i wyzwaniem dla polskich firm w chwili włączenia polskiej gospodarki do jednolitego rynku europejskiego. Proces dostosowawczy i warunki działalności gospodarczej po uzyskaniu przez Polske pełnego członkostwa w UE wymaga pełniejszego włączenia reprezentantów polskich przedsiebiorstw - jako partnerów społecznych i ekspertów - do prac rządowych podzespołów negocjacyjnych,
Celowym jest zrzeszanie sie przedsiebiorców w dobrowolnych, lokalnych organizacjach w formie stowarzyszen, które stanowiłyby swoistą siłe nacisku na władze samorządowe różnych szczebli, wspomagałyby przedsiebiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej, wspierałyby przedsiebiorców w procesach integracyjnych, także zagranicznych, propagowałyby obyczaje związane z rzetelnością kupca rejestrowego i etyką zawodową, przyczyniałyby sie do podnoszenie wiedzy ekonomiczno - prawnej oraz etyki zawodowej przedsiebiorców
W czasach rosnących wymagan rynku, małe i średnie przedsiebiorstwa dowodzą w przekonujący sposób swojej siły polegającej na gotowości do ponoszenia ryzyka, elastyczności oraz własnej inicjatywie. Małe przedsiebiorstwa dzieki swojemu silnemu zorientowaniu na klienta dorównują, w wielu obszarach działalności, wiekszym konkurentom.
Wiele z małych i średnich firm, lawirując wśród zawiłości, nie zawsze przychylnych przepisów, funkcjonując z dnia na dzien, utrzymuje sie na rynku . Jednakże taki stan przypomina raczej wegetacje, czyli zużywanie wszystkich środków na przetrwanie i konsumpcje. Wspomaganie "soli gospodarki", którą stanowi w panstwie funkcjonującym w ramach gospodarki wolnorynkowej, grupa małych i średnich przedsiebiorstw jest wyższą koniecznością.
Małe i średnie firmy są bardziej elastyczne w swoim działaniu, tworzą czesto otoczenie dużych firm, sprzyjają rozwojowi regionu. Przypada im znaczna rola w tworzeniu nowych technologii. Z punktu widzenia możliwości wzrostu zatrudnienia i ograniczenia bezrobocia małe firmy mają korzystne właściwości. Uruchamianie nowych stanowisk pracy w małych firmach jest znacznie mniej kapitałochłonne niż w dużych firmach. Pracownicy w small businessie muszą sie wykazywaa stosunkowo uniwersalnymi zdolnościami, łatwiej poznają reguły działania firmy na wolnym rynku. MŚP powoli stają sie ku1nią kadr dla gospodarki, gdyż właśnie z nich w dużej cześci rekrutują sie przyszli szefowie nowych, małych i średnich firm.
Z efektami działalności gospodarczej sektora małych i średnich przedsiebiorstw związane są warunki życia i pomyślności ponad 60 proc. polskiego społeczenstwa, konieczne jest zatem realne wspomaganie i wykorzystanie możliwości rozwojowych tkwiących w sektorze małych i średnich przedsiebiorstw.
Polskie przedsiebiorstwa potrzebują i oczekują odpowiedniego wsparcia ze strony organizacji samorządowych. Czas wiec, aby polskie organizacje gospodarcze wzorując sie na doświadczeniach krajów należących do Unii Europejskiej i innych o wysokim stopniu rozwoju gospodarki wykształciły systemy informacyjne oraz stworzyły rzetelne bazy danych o potencjalnych partnerach, 1ródłach finansowania, przepisach prawnych dostepne dla wszystkich zainteresowanych firm.
[ Konferencje | Szkolenia | Materiały konferencyjne | Publikacje | Internet | O firmie ]