PRZEDSIĘBIORSTWA KOMUNALNE [Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego]

Podstawy prawne :

• Ustawa o gospodarce komunalnej z dnia 20 grudnia 1996 [Dz.U z 1997r. Nr 9,poz.43 z późn.zm.]

• Ustawa o samorzadzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990

• Ustawa o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1889

• Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998

• Inne:

• Ustawa o finansach publicznych , prawo budżetowe, prawo zamówień publicznych, ustawa o partnerstwie publiczne prywatnym,

• Kodeks spółek handlowych,

Gospodarka komunalna:

• Def. Art. 1

• wykonywanie przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowych

• w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej , których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Zadania własne gminy (Ust. z dnia 8 marca 1990r.o samorządzie terytorialnym (art.7):

1) ład przestrzenny, gospodarka terenami i ochrona środowiska,

2) gminne drogi, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego

3) wodociągi, zaopatrzenie w wodę , kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków, utrzymanie czystości i porządku, urządzeń sanitarnych, wysypisk, unieszkodliwianie odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną,

4) lokalny transport zbiorowy,

5) ochrona zdrowia,

6) pomoc społeczna, w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze,

7) komunalne budownictwo mieszkaniowe,

8) oświata, szkoły podst., przedszkola, inne placówki oświatowo-wychowawcze,

9) kultura, w tym biblioteki komunalne i inne placówki upowszechniania kultury,

10) kultura fizyczna, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe,

11) targowiska i hale targowe,

12) zieleń komunalna i zadrzewienia,

13) cmentarze komunalne,

14) porządek publiczny i ochrona przeciwpożarowa,

15) utrzymanie gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych

16) zapewnienie kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.

Realizacja zadań jednostek samorządu terytorialnego:

• Samodzielnie

• wewnętrzne jedn. organizacyjne

• jednostki gospodarki pozabudżetowej, (zakład budżetowy)

• spółki jednoosobowe j.s.t.

• Wspólnie z podmiotami zewnętrznymi:

• porozumienia między j.s.t.

• spółki,

• fundacje , stowarzyszenia

• Zlecanie na zewnątrz na podstawie umów

• zamówienia publiczne,

• partnerstwo publiczno-prywatne

Działalność gospodarcza gmin poza sferą użyteczności publicznej:

W formie spółek prawa handlowego (tworzenie i przystępowanie). Warunki:

• Łączne zaistnienie przesłanek:

• niezaspokojone potrzeby wspólnoty

• bezrobocie i bezskuteczne próby aktywizacji gosp. innymi środkami , albo

• Zbycie składnika mienia lub wniesienie do spółki spowoduje poważną stratę

• Brak ograniczeń w przypadku spółek zajmujących się działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy. [Art.9 i 10 u.g.k ]

Zakład budżetowy - cechy porównawcze:

Zakład budżetowy	Przedsiębiorstwo państw. użyt. publ.	Spółka handlowa
ust. o gosp. kom i prawo budżetowe	ust. o p.p.	k.s.h.
brak osob. prawnej	osoba prawna	osoba prawna
kierownik	dyrektor	zarząd
brak samodzieln. inwestycyjnej	samodzielność inwestycyjna	samodzielność inwestycyjna
odpowiedz . finans.jedn.organ.- rozl. saldem	własna odpowiedz. finansowa	własna odpowiedz. finansowa
brak samodzieln. majątkowej	samodzielność majątkowa	samodzielność majątkowa
wył. non- profit	wył. non- profit	for-profit i non -profit

Kierunki modernizacji gospodarki komunalnej:

Prywatyzacja i eksternalizacja , Nowe publiczne zarządzanie NPM

Zmiana roli: od dostarczyciela dóbr i usług do zarządcy dostarczycielami dóbr i usług; od roli operatora do roli organizatora, regulatora i kontrolera

• Zamówienia wewnętrzne (in house)i, wspólne usługi (shared services)

• Typy rozwiązań w zakresie świadczenia usług publicznych:

• usługi sektora publicznego

• zamówienia publiczne

• partnerstwo publiczno-prywatne

• regulowany rynek usług prywatnych

• Wrażliwość na potrzeby obywatela - responsiveness, customer experience, customer strategy, citizen-centric government.

• Informatyzacja, społeczeństwo informacyjne , Digital-era-governance

• Partnerstwo, PFI - PPP (Partnerstwo Publiczno-Prywatne)

PPP oznacza współpracę pomiędzy sektorem publicznym oraz prywatnym w celu przeprowadzenia przedsięwzięcia lub świadczenia usług tradycyjnie zapewnianych przez sektor publiczny

PFI Private Finance Initiative (PFI) is a controversial method, developed initially by the United Kingdom government, to provide financial support for 'public-private partnerships' (PPPs) between the public and private sectors.

Eksternalizacja i prywatyzacja w gospodarce komunalnej:

• „SOCJALIZM MUNICYPALNY” vs.”MENEDŻERYZM KOMUNALNY”

• Zasady „nowego publicznego zarządzania” (J.Boston)

• nacisk na zarządzanie a nie na politykę,

• przesunięcie akcentów od kontroli nakładów, zasad i procedur biurokratycznych w kierunku kontroli wymiernych rezultatów,

• decentralizacja zarządzania wraz z rozwojem nowych mechanizmów sprawozdawczości, monitorowania i odpowiedzialności,

• preferowanie prywatnej przedsiębiorczości - zlecanie zadań na zasadzie kontraktów i przetargów,

• naśladowanie pewnych praktyk sektora prywatnego w zakresie zarządzania - „performance government”

• preferowanie bodźców finansowych w stosunku do niefinansow.

• nacisk na minimalizację kosztów i wzrost efektywno

Wspólne usługi - shared services:

Eksternalizacja usług wewnętrznych

• Koncentracja lub konsolidacja funkcji, działań , zasobów w wyodrębnionych jednostkach, które świadczą następnie usługi dla klientów którymi są inne jednostki administracji.

Prywatyzacja własności infrastruktury i zarządzania w usługach publicznych:

Model	Charakterystyka
Niemiecki / GOGO	Infrastruktura publiczna/ zarządzanie publiczne
Francuski / GOCO	Infrastruktura publiczna/ zarządzanie prywatne
Angielski / COCO	Infrastruktura prywatna/ zarządzanie prywatne/ nadzór publiczny
Przemysłowy	Infrastruktura prywatna/ zarządzanie prywatne/ kontrola publiczna

Prywatyzacja kapitału i warunków oferowania usług publicznych:

Warunki oferowania usług	Własność kapitału publiczna	Własność kapitału prywatna
całkowita reglamentacja publiczna	drogi publiczne	wywóz śmieci,
rynek częściowo regulowany	publiczne drogi płatne	składowanie śmieci
rynek	środki transportu	środki transportu

Partnerstwo publiczno-prywatne (ustawa z 19 grudnia 2008):

• Przez umowę o ppp partner prywatny zobowiązuje się do realizacji przedsięwzięcia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo w części wydatków na jego realizację lub poniesienia ich przez osobę trzecią, a podmiot publiczny zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu celu przedsięwzięcia, a w szczególności poprzez wniesienie wkładu własnego .

Partnerstwo publiczno-prywatne / przedmiot (ust. o ppp. z 19 grudnia 2008):

• przedsięwzięcie:

• budowa lub remont obiektu budowlanego

• świadczenie usług

• wykonanie dzieła w szczególności wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność ,

• inne świadczenie

• połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym , który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia publiczno-prywatnego lub jest z nim związany.

PPP - typologie:

• Zakres: PFI (finnans.infrastruktury) i PPP (bardziej ogólne)

• Przedmiot: BOT,DBFO,BOO, BTL, BOR itp..

• Formy prawne: partnerstwo umowne i instytucjonalne (spółka projektowa)

• Regulacje ustawowe:

• ust. o ppp z 19 grudnia 2008

• ust. o zam.publ. z 29 stycznia 2004 (koncesja na roboty budowlane)

• ustawa o koncesjach na roboty budowlane i usługi

• Charakter umowy: cywilnoprawna i publicznoprawna interpretacja umów o ppp.

Pozytywne czynniki atrakcyjności PPP:

• transfer ryzyk do sektora prywatnego

• rozwiązanie problemu ograniczeń budżetowych sektora publicznego

• wykluczenie lub ograniczenie sięgania w ostatniej instancji do środków publicznych

• redukcja środków publicznych związanych w formie inwestycji kapitałowej

• redukcja finalnych kosztów obsługi administracyjnej

• poprawa zdolności do ponoszenia obciążeń eksploatacyjnych

• ułatwianie podejścia kreatywnego i innowacyjnego

• zwiększenie zintegrowanej zdolności władz publicznych do rozwiązywania problemów

• poprawa zdolności do podejmowania inwestycji budowlanych

• Inne : redukcja finalnych kosztów świadczenia usług, redukcja kosztów administracji publicznej, redukcja całkowitych kosztów projektu, przyspieszenie ustalania i wykonawstwa projektu, sprzyja rozwojowi lokalnej gospodarki i transferowi technologii do lokalnych przedsiębiorców

Negatywne czynniki atrakcyjności PPP:

• długotrwałość czasu poświęcanego na negocjowanie kontraktu

• duże opóźnienia w negocjacjach

• wysokie koszty udziału w negocjacjach

• ryzyka powiązań i nadużyć korupcyjnych w znacznej skali

• Inne : niewiele projektów kończy się zawarciem umowy, zagrożenia wynikające z braku potrzebnych doświadczeń i umiejętności, prowadzi do wyższych bezpośrednich opłat ponoszonych przez użytkowników, nakładane są nadmierne ograniczenia na uczestników, duże ryzyko spoczywające na prywatnych przedsiębiorcach, kłopoty z ustaleniem przez władze jasnych celów i kryteriów oceny, może prowadzić do wysokich kosztów projektów, duże opóźnienia powodowane przez debaty polityczne, ograniczenie możliwości egzekwowania odpowiedzialności za projekt, ograniczenie możliwości zatrudnienia.

Warunki efektywności i postępowanie przy PPP:

• Konieczność dobrego zaplanowania (wymaga czasu)

• Konieczna wizja przyszłego funkcjonowania rynku usług

• Decyzje muszą wynikać ze strategii i celów gminy

• Konieczna głęboka analiza, biznes-plan,

• Konieczna właściwa polityka informacyjna

• Konieczny lider projektu

• Najważniejsze są skutki finansowe dla budżetu i mieszkańców

• Konieczność uwzględniania zmiany funkcji gminy - od zarządzania podmiotami komunalnymi do nadzoru

• Jasne określenie oczekiwań i warunków dla partnera

• Dobre doradztwo

• Konieczność stałego monitorowania realizacji umowy i rozliczania z efektów. (Zysnarski J. )

3

---