Jak planować i organizować pracę z dziećmi o szczególnych potrzebach edukacyjnych
Uczniowie o szczególnych potrzebach edukacyjnych, to uczniowie:
- niepełnosprawni
- o obniżonych wymaganiach edukacyjnych
- uzdolnieni
Każdy nauczyciel powinien mieć udokumentowane działania z zakresu dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom. Nauczyciel ma do wyboru: własny program lub modyfikację programu ogólnodostępnego. Orzeczenia lub opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznych mogą stanowić punkt wyjścia do napisania takiego programu. Można też wykorzystać podstawę programową niższego etapu. Dostosować wymagania to poświęcić więcej uwagi, więcej pracy, ćwiczeń.
Jak pracować z dziećmi o obniżonych wymaganiach edukacyjnych?
- stosować różne metody i formy pracy, by uatrakcyjnić lekcję
- stosować częste przerywniki w pracy
- pomagać w momentach trudności i zniechęcenia
- dostosowywać tempo pracy
- skłaniać do samokontroli i samooceny
- pobudzać motywację do uczenia się
- tak planować pracę, by przechodzić od prac odtwórczych do twórczych, samodzielnie wykonywanych
- eksponować wytwory pracy ucznia
- organizować pomoc koleżeńską
- dostosować materiał (program, podręczniki)
- ukierunkować pracę rodziców
- kierować na zajęcia specjalistyczne
Jakie są techniki rozpoznawania uzdolnień?
- obserwacja
- testy inteligencji
- testy specjalnych uzdolnień
- wywiad i ankieta
- analiza wytworów (np. plastycznych)
- test socjometryczny
Testy uzdolnień specjalnych wykorzystywane są najczęściej na etapie specjalistycznej diagnozy psychologicznej i ich przeznaczenie jest zupełnie inne aniżeli wstępna nauczycielska diagnoza. Nie mamy tu na myśli testów osiągnięć szkolnych, których zasadniczym celem jest określenie w jakim stopniu zostały opanowane przez badanych określone programem treści nauczania. Testami osiągnięć szkolnych sprawdzamy zatem stan tych osiągnięć, a nie psychiczne właściwości (uzdolnienia) warunkujące te osiągnięcia. Nauczyciel przystępujący do konstrukcji dla własnych potrzeb zestawu zadań, musi mieć świadomość struktury tych uzdolnień. Nie jest to sprawa łatwa. Sami psychologowie i specjaliści w danej dziedzinie nie są zgodni w tym względzie.
Wywiad i ankieta to para metod socjologicznych stosowanych szeroko przez pedagogów. Wywiad jest metodą zdobywania informacji przez bezpośrednie stawianie pytań tym wybranym osobom, które mogą udzielić pewnej sumy informacji.
Ankieta jest metodą pośredniego zdobywania informacji przez pytania za pomocą kwestionariusza.
Ważnymi osobami adresatami ankiet i wywiadów w diagnozowaniu uzdolnień jest sam uczeń oraz jego rodzice. Podobnie jak w obserwacji powinny nas interesować takie zachowania ucznia, które wskazują na posiadanie szczególnych talentów.
Test socjometryczny to arkusz pytań z opisem sytuacji, które są zarazem kryteriami wyboru lub odrzucenia przez badanych tych członków zespołów własnej grupy (klasy), z którymi chcą w danych, opisanych w teście sytuacjach współdziałać. Socjogramy umożliwiają dość szczegółowe analizy wewnętrznego, ukrytego przed nauczycielem-wychowawcą życia społecznego badanych grup. Wartość ich polega na tym, że umożliwiają wyodrębnienie jednostek szczególnych w grupie: samotników, liderów, a także pozwala na obserwację losów tych jednostek na tle grupy.
Analiza wytworów - rozumie się przez nią metodę lub technikę badawczą, polegającą na opisie i interpretacji konkretnych dokonań w procesie uczenia się. Analizie poddawane są głównie tzw. wytwory pisane oraz obrazodźwiekowe. Do pierwszej kategorii należą przede wszystkim szkolne i domowe prace pisemne, artykuły do gazetek, samorodna twórczość literacka dzieci, pamiętniki, dzienniki itp. Do drugiej kategorii zaliczyć możemy prace plastyczne: obrazy wykonane różnymi technikami, prace przestrzenne, konstrukcyjne, schematy - z różnych dziedzin.
W testach inteligencji dzieci osiągające iloraz inteligencji powyżej 110 punktów należą do grupy dzieci zdolnych. W stosowaniu tych testów należy zachować ostrożność, ponieważ skierowane są one szczególnie na zdolności językowe, matematyczne i przestrzenne.
Lepsze byłyby więc testy inteligencji wielorakiej Gardnera. Gardner - harwardzki profesor pedagogiki wyróżnia 8 anatomicznych rodzajów inteligencji. Na potrzeby własne można przeprowadzić quiz multiinteligencji. Z każdego rodzaju inteligencji wybrać 5 najważniejszych określeń i przeprowadzić na zasadzie pytań: tak lub nie. Wyniki tego testu pomogą ustalić nam formy pracy z danym uczniem
Sposoby i formy pracy z uczniami zdolnymi.
Co należy kształcić?
- wiarę we własne możliwości
- wiarę w sukces
- wyobraźnię
- umiejętność analizowania problemów
- umiejętność uzasadniania, argumentowania
- świadome korzystanie z informacji
- myślenie analityczne i syntetyczne
- umiejętność planowania.
Sposoby pracy:
- autorski program do pracy z uczniem zdolnym
- dodatkowe zadania, materiały, pomoce
- przygotowanie do konkursów przedmiotowych
- organizacja konkursów
- indywidualna praca z uczniem
- koła zainteresowań
- eksponowanie wytworów pracy ucznia
- różnicowanie zadań
- aktywne włączenie w życie klasy.