MODUŁ III - Nadzór bankowy

Działalność instytucji nadzoru bankowego w Polsce

Od dnia 1 stycznia 2008r., zgodnie z ustawą z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, nadzór bankowy jest sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).

Celem nadzoru nad sektorem bankowym jest zapewnienie prawidłowego jego funkcjonowania, stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do sektora bankowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad działalnością wszystkich banków w Polsce. Do zadań Komisji Nadzoru Finansowego należy w szczególności:
•    określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach,
•    nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych,
•    zapewnienie prawidłowego funkcjonowania sektora bankowego (stabilności, bezpieczeństwa i przejrzystości oraz zaufania do rynku finansowego),
•    dokonywanie oceny sytuacji finansowej banków, w tym badanie wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego banków,
•    badanie jakości systemu zarządzania bankiem, w szczególności systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej,
•    badanie zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,
•    badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych,
•    badanie przestrzegania przez bank, określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków,
•    dokonywanie oceny szacowania, utrzymywania i przeglądu kapitału wewnętrznego,
•    wydawanie zezwolenia na utworzenie za granicą banku lub oddziału banku krajowego,
•    wydawanie zgody na przejęcie lub połączenie banków,
•    likwidacja lub zawieszenie działalności banku i wnioskowanie o jego upadłość.

Ponadto Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad całym rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Do zadań Komisji należy w związku z tym:
•    podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego;
•    podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności;
•    podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku      finansowego;
•    udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym;
•    stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty;
•    wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Ważne zmiany w polskim systemie bankowym

Od 31 grudnia 2010 r. w krajach Unii Europejskiej zostały ujednolicone podstawowe zasady gwarantowania depozytów. Między innymi limit gwarancyjny został zrównany do poziomu 100 000 EUR oraz skróceniu do 20 dni roboczych uległ okres wypłaty środków gwarantowanych.

Poza tym nowe przepisy wprowadzają także inne istotne zmiany:
•    zlikwidowano tzw. zasadę kompensowania. Oznacza to, że wypłacana będzie cała kwota zgromadzonych przez klienta środków do wysokości limitu gwarancyjnego, bez pomniejszania o wartość zaciągniętych kredytów w danym banku;
•    gwarancjami zostały objęte wszystkie podmioty gospodarcze (z wyłączeniem instytucji finansowych wprost wskazanych w ustawie o BFG);
•    rozpoczęcie procedury wypłaty środków gwarantowanych nastąpi już w dniu zawieszenia działalności banku przez Komisję Nadzoru Finansowego i złożenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości. Oznacza to, że nie jest konieczna decyzja sądu o ogłoszeniu upadłości banku, aby BFG rozpoczął wypłatę środków gwarantowanych.

Pozostałe - kluczowe dla deponentów - rozwiązania zostały w nowej ustawie utrzymane. Objęte gwarancjami są zarówno depozyty złotowe jak i walutowe bez względu na walutę, a wypłata środków gwarantowanych następuje w złotych. W przypadku rachunków wspólnych każdy ze współposiadaczy ma prawo do oddzielnej kwoty gwarantowanej. Środki gwarantowane można odbierać przez okres 5 lat od dnia zawieszenia działalności banku.

Zmiany zasad gwarantowania depozytów w bankach wprowadzone zostały we wszystkich krajach Unii Europejskiej zgodnie z Dyrektywą 2009/14/WE z 11 marca 2009 r. nowelizującą Dyrektywę 94/19/WE w sprawie systemów gwarancji depozytów. Limit gwarancyjny w wysokości 100 000 euro stał się jednolitym limitem obowiązującym w całej Unii.

Środki przeznaczone na wypłaty gwarancyjne w latach 1995-2009

Rok	Środki przeznaczone na wypłaty gwarancyjne (w mln zł)				Stopień wykorzystania fośg w %	Liczba deponentów
		Ogółem	w tym:
				z fośg	ze środków płynnych mas upadłości		z funduszu środków uzyskanych z mas upadłości
1995	105,0	85,9	19,1	0	38,1	89 939
1996	50,8	47,3	3,1	0,4	14,9	59 420
1997	6,4	4,7	0,6	1,1	2,3	10 418
1998	8,2	4,1	1,8	2,3	3,2	6 775
1999	4,7	0	2,0	2,7	0	1 572
2000	626,0	484,1	141,9	0	48,4	147 739
2001	12,5	0	4,5	8,0	0	2 658
2002	0,1	0	0,1	0	0	46
2003	0,1	0	0,1	0	0	27
2004	0,4	0	0,4	0	0	124
2005	0,1	0	0,1	0	0	99
2006	0,1	0	0,1	0	0	5
2007	0	0	0	0	0	0
2008	0	0	0	0	0	0
2009	0,004	0	0	0,004	0	1
RAZEM	814,4	626,1	173,8	14,5	6,15	318 823

 

Według stanu na 31 grudnia 2009 r. ogólna kwota zobowiązań Funduszu z tytułu niepodjętych środków gwarantowanych wynosiła 17,4 tys. zł. Na kwotę tę składały się wierzytelności 25 deponentów Banku Staropolskiego SA, w przypadku których przedawnienie roszczenia nie nastąpiło 11 lutego 2005 r. z uwagi na przerwanie biegu przedawnienia.

1

---