Starodawne pająki

Autor tekstu: PZ Myers

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Pająki to zdumiewająco wysoko rozwinięte zwierzęta, a najbardziej chyba złożoną adaptacją współczesnych pająków jest ich zdolność przędzenia nici. Mają wiele wewnętrznych gruczołów, które potrafią produkować rozmaite rodzaje nici (pajęczyny zawierają rozmaite rodzaje, od nici stanowiących podstawę budowy do nici przylepnych, jak również inne rodzaje używane do sporządzania kokonu na jaja i do pakowania zdobyczy) wydzielające się poprzez małe brodawki na obrotowych kądziołkach przędnych, które są zmodyfikowanymi kończynami odwłoka. Oczywiście te dopracowane szczegóły nie pojawiły się wszystkie od razu, ale musiały rozwinąć się stopniowo. Kilka niedawno opisanych skamielin ujawnia, że a) przędzenie nici jest pradawne, przynajmniej od permu, ale b) te wczesne pająki nie miały pełnego zestawu współczesnych adaptacji.

Tutaj jest para skamielin: Permarachne novokshonovi z permu z Rosji i młodszy okaz Palaeothele montceauensis z karbonu z Francji. Oba są ośmionożnymi stawonogami i gdybyś zobaczył jednego z nich przemykającego się teraz bez wahania nazwałbyś go pająkiem. Są jednak pewne różnice: szczególnie Permarachne wykazuje nieco mniej tagmosis czyli fuzji i specjalizacji segmentów niż zazwyczaj widzimy u pająków i ma także taką widoczną wić (która jest czymś zupełnie innym niż wić bakterii), długi, segmentowany „ogon” pokryty włoskami czuciowymi, który prawdopodobnie był narządem zmysłu; nie ma śladu funkcji przędzenia pajęczyny.

Paleozoic Araneae and Uraraneida. (A-C ) Permarachne novokshonovi , Permian of Russia, PIN 4909/12. (A ) Holotype part in rock matrix. (B ) Explanatory drawing of A . (C ) Close-up of flagellum showing whorls of setae. ch, chelicera; cx, coxa; fe, femur; mt, metatarsus; pa, patella; pl, ventral plate; st, sternum; ta, tarsus; ti, tibia. (D ) Palaeothele montceauensis , Carboniferous of France, In 62050a, X-ray CT scan showing appendages buried in the rock matrix; note, anal tubercle (arrowed) is not a flagellum. (Scale bars: B , 1 mm; C and D , 0.1 mm.)

A co z produkcją nici i pajęczyn u tych starych pająków? Tutaj jest inny okaz, Attercopus fimbriunguis , skamielina licząca 376 milionów lat. Jest nieco mniej dramatyczna, bo są to fragmenty oskórka ostrożnie wydobyte poprzez rozpuszczenie kwasem skały macierzystej; oznacza to, niestety, że jest bardziej niekompletne, ale ma tę zaletę, że teraz możemy przyjrzeć się temu pod mikroskopem i zobaczyć znacznie więcej szczegółów budowy. W kawałkach oskórka płytek odwłokowych są małe brodawki, a w kilku wypadkach także nici nadal z nich sterczące. W F jest także dobre zdjęcie szczękoczułek (pazura) pająka - jest ostry, ale małe dziurki wydają się sztucznie zrobione dla konserwacji i nie ma śladu, że jad, inna ważna adaptacja pająka, już wyewoluował.

Attercopus fimbriunguis , Devonian of New York (localities: G, Gilboa; SM, South Mountain), macerated from matrix with HF and slide-mounted. (A ) First-described "spinneret," G 334.1b.34; darkness of cuticle reflects number of layers, so this fragment is folded over twice. (B ) Palpal femur, SM 1.11.12; arrow indicates patch of distinctive spinules. (C ) Piece of cuticle from corner of opisthosomal ventral plate showing setae, spigots, and possible silk strand, SM 1.11.4. (D ) Close-up of E showing possible silk strand emerging from spigot shaft, SM 1.11.4. (E ) Flagellar structure with 12 segments (including possible distalmost) from original Gilboa locality; segments show distal collars and setae, G 334.1a.4. (F ) Close-up of cheliceral fang showing a number of holes (arrowed), the most distal of which had been interpreted as a venom-gland opening, G 329.22.9. (Scale bars: 0.5 mm, except F , 0.25 mm.)

Jedna z istotnych obserwacji tutaj jest bardzo prosta: nie ma żadnych kądziołków przędnych. Te pająki nie miały zmodyfikowanych kończyn z zestawami kądziołków, jakie widzimy u dzisiejszych pająków, ale zamiast tego miały szereg brodawek ułożonych w poprzek odwłoka. Niemal z pewnością nie były w stanie robić pajęczyn; potrafiły produkować płachty tego rodzaju, które można użyć do zrobienia kokonu na jaja bądź owinąć wokół ofiary. Jest to kolejny przykład skamieliny formy przejściowej, która miała tylko część umiejętności późniejszych organizmów.

Tekst oryginalny w Pharyngula, 4 stycznia 2009r.

---