ĆWICZENIA 6 - Finanse przedsiębiorstwa

1. KRÓTKOTERMINOWE DECYZJE FINANSOWE

Do podstawowych obszarów finansowych decyzji krótkoterminowych zalicza się:

• zarządzania aktywami obrotowymi, czyli zapasami, należnościami i środkami pieniężnymi,

• zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi, szczególnie zobowiązaniami handlowymi (wobec dostawców)

• ustalanie zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto.

1. ZARZĄDZANIE AKTYWAMI OBROTOWYMI

Aktywa obrotowe to te składniki majątku przedsiębiorstwa, które cechują się wysokim stopniem płynności, czyli relatywnie większym stopniem ich zamienności na gotówkę lub inne aktywa. Aktywa obrotowe są majątkiem przedsiębiorstwa wykorzystywanym w jednym cyklu produkcyjnym. Do podstawowych aktywów obrotowych przedsiębiorstwa zalicza się przede wszystkim: zapasy, należności krótkoterminowe oraz środki pieniężne.

1. Zarządzanie zapasami

Zapasy są zasobami majątkowymi przedsiębiorstwa utrzymywanymi w celu zachowania bieżącej produkcji lub świadczenia usług. Zalicza się do nich: surowce i materiały, towary, produkcję nie zakończoną oraz produkty gotowe.

Zarządzanie zapasami koncentruje się na następujących kwestiach:

• jaka powinna być optymalna wielkość zakupów poszczególnych rodzajów materiałów lub towarów,

• kiedy należy złożyć zamówienie,

• ile będzie dostaw w ustalonym okresie.

Optymalizując wielkość zapasów należy wziąć pod uwagę przede wszystkim koszty związane z nimi. Do kosztów tych możemy zaliczyć:

1. koszty zamówień obejmujące koszty transportu materiałów, koszty załadunku i rozładunku, koszty ubezpieczenia dostawy, koszty biurowe związane z zamówieniem dostawy (np.: rozmowy telefoniczne). Koszty zamówienia można wyznaczyć posługując się poniższym wzorem:

gdzie:

TOC - całkowite koszty zamówienia (Total Order Costs),

F - średni koszt jednego zamówienia,

S - planowana wielkość produkcji (sprzedaży) danego wyrobu w ciągu danego czasu,

Q - planowana wielkość jednej partii dostawy.

2. koszty utrzymania zapasów obejmują koszty magazynowania oraz utraconych korzyści z tytułu zamrożenia środków pieniężnych. Jednostkowy koszt utrzymania zapasów można obliczyć wykorzystując poniższą formułę:

C_p = K_j + P * i

gdzie:

C_p - koszt utrzymania jednostki zapasu,

K_j - koszt magazynowania jednostki zapasu,

P- cena zakupu jednostki materiału,

i - przeciętna okresowa stopa procentowa rynku pieniężnego.

Całkowity koszt utrzymania zapasów ustala się na podstawie następującego wzoru:

gdzie:

TCC - całkowity koszt utrzymania zapasów (Total Carrying Costs).

3. całkowite koszty zarządzania zapasami są sumą kosztów zamówień oraz kosztów utrzymania zapasów, co zapisuje się następująca formułą:

TIC = TOC + TCC

gdzie:

TIC - całkowite koszty zarządzania zapasami

Model optymalnej wielkości dostaw (Economic Order Quantity -EOQ) służy do optymalizacji wielkości gromadzonego zapasu. EOQ to taka wielkość zakupów materiałów, przy której całkowite koszty zarządzania zapasami są najniższe (TIC). Ekonomiczną wielkość partii dostawy oblicza się z następującego wzoru:

Zadanie 1

Firma TUCKAN planuje w ciągu najbliższego roku sprzedaż 15 000 sztuk telewizorów. Średnia wielkość jednej dostawy wynosi 500 sztuk, a jej koszt jest szacowany na 1 000 PLN. Wiadomo, że firma kupuje telewizory u ich producenta płacą 1 500 PLN za sztukę. Koszty magazynowania jednego telewizora wynoszą średnio 20 PLN. Stopa procentowa rynku pieniężnego wynosi 10% rocznie. Dysponując powyższymi danymi oblicz:

• całkowite koszty zarządzania zapasami,

• ekonomiczną wielkość dostawy,

• liczbę dostaw w ciągu roku - dla ekonomicznej wielkości dostawy,

• częstotliwość dostaw - dla ekonomicznej wielkości dostawy,

• całkowite koszty zarządzania zapasami - dla ekonomicznej wielkości dostawy.

1. Zarządzanie należnościami

Należności to wartość środków pieniężnych należnych firmie od jej dłużników. Zarządzanie należnościami polega na określaniu zasad udzielania kredytu kupieckiego i ocenie wpływu tej polityki na sytuację finansową firmy.

Optymalna polityka kredytowania odbiorców to taka, która równoważy koszty i korzyści związane z powstawaniem należnościami. Z jednej strony firma udzielająca kredytu kupieckiego ponosi koszty utrzymywani należności, z drugiej strony kredyt kupiecki przyczynia się do wzrostu sprzedaży i zmniejszenia stanu zapasów.

2. Zarządzanie gotówką

Środki pieniężne to najbardziej płynne aktywo podmiotu gospodarczego. Do środków pieniężnych zalicza się gotówkę w kasie, środki na rachunkach bieżących oraz czeki i weksle obce.

Celem zarządzania gotówką jest z jednej strony utrzymywanie środków pieniężnych na poziomie pozwalającym pokrywać bieżące zobowiązania, z drugiej strony ciągłe wprowadzanie wypracowanych środków pieniężnych w obrót.

1. ZARZĄDZANIE ZOBOWIĄZANIAMI KRÓTKOTERMINOWYMI

Zobowiązania krótkoterminowe to bieżące zobowiązania o okresie wymagalności nie przekraczającym jednego roku.

Celem zarządzania zobowiązaniami krótkookresowymi jest dążenie do optymalizacji zadłużenia krótkookresowego przez minimalizację kosztów finansowania. W związku z tym w celu pokrycia bieżących potrzeb gotówkowych przedsiębiorstwa w pierwszej kolejności powinny być wykorzystywane te krótkoterminowe źródła finansowania, które charakteryzują się niższym kosztem kapitałowym.

Zadanie 2

Z analizy sytuacji finansowej firmy GRAND wynika, że w ciągu najbliższego miesiąca zapotrzebowanie na zewnętrzne środki finansowe będzie wynosiło 300 000 PLN. Firma może skorzystać z następujących krótkoterminowych źródeł finansowania:

• kredytu bankowego w wysokości 150 000 PLN, oprocentowanego 15% w skali roku,

• pożyczki o wartości 150 000 PLN zaciągniętej w innej firmie, stopa procentowa pożyczki wyniosłaby 12 % w skali roku,

• zobowiązania wobec dostawców o wartości 100 000 PLN, stopa procentowa rynku pieniężnego wynosi 8 % rocznie.

Wyznacz optymalny sposób finansowania bieżących potrzeb gotówkowych oraz oblicz średni ważony koszt kapitału.

1. ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM OBROTOWYM NETTO

Kapitał obrotowy netto jest wartością różnicy między aktywami obrotowymi i zobowiązaniami krótkoterminowymi, co można wyrazić następującym wzorem:

KO = AO - ZK

gdzie:

KO - kapitał obrotowy netto,

AO - wartość aktywów obrotowych,

ZK - wartość zobowiązań krótkoterminowych.

Podstawowym celem zarządzania kapitałem obrotowym netto jest utrzymanie płynności finansowej firmy. Przedsiębiorstwo utrzymuje płynności finansową (zdolność do pokrywania zobowiązań krótkoterminowych), gdy wartość wpływów środków pieniężnych z zagospodarowania jego aktywów obrotowych w danym okresie jest większa od wartości wydatków koniecznych do poniesienia na spłatę wymaganych w danym czasie zobowiązań.

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto można wyznaczyć według metody cyklu konwersji gotówki. Postępując zgodnie z tą metodą należy:

1. Ustalić cykl konwersji gotówki w danym przedsiębiorstwie, czyli różnicę między cyklem operacyjnym (okresem od wprowadzenia gotówki do działalności operacyjnej firmy do jej odzyskania) a okresem spłaty zobowiązań krótkoterminowych. Cykl konwersji gotówki możemy opisać następującym wzorem:

CKG = COZ + ACP - CRZK

gdzie:

CKG - cykl konwersji gotówki w dniach,

COZ - cykl obrotu zapasami w dniach,

ACP - cykl inkasowania należności w dniach,

CRNK - cykl regulowania zobowiązań krótkoterminowych w dniach,

Z_S - średni stan zapasów w okresie rocznym,

N_S - średni stan należności w okresie rocznym,

ZK_S - średni stan zobowiązań krótkoterminowych w okresie rocznym,

KO - roczne koszty operacyjne przedsiębiorstwa,

S - roczna wartość przychodów ze sprzedaży.

2. Oszacować wartości planowanych przychodów ze sprzedaży na dany okres,

3. Wyznaczyć wartości planowanego średniego dziennego poziomu przychodów ze sprzedaży,

4. Wartość planowanego zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto na dany okres wyznacza się mnożąc długość cyklu konwersji gotówki i planowaną średnią dzienną wartość przychodów ze sprzedaży

Zadanie 3

Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa ORBIT za rok 2005 przedstawia się następująco:

Przychody ze sprzedaży - 600 000 PLN

Koszty operacyjne - 400 000 PLN

Wartość zapasów:

- stan na początek roku - 50 000 PLN

- stan na koniec roku - 70 000 PLN

Wartość należności:

- stan na początek roku - 40 000 PLN

- stan na koniec roku - 60 000 PLN

Wartość zobowiązań krótkoterminowych:

- stan na początek roku - 35 000 PLN

- stan na koniec roku - 35 000 PLN

W kolejnym roku firma planuje wzrost sprzedaży o 10% i chce utrzymać aktualny cykl obrotowy. Wyznacz zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto.

Piotr J. Szczepankowski, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Podstawy teoretyczne, przykłady i zadania, Warszawa, WSPiZ 2004, s. 294

Piotr J. Szczepankowski, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Podstawy teoretyczne, przykłady i zadania, Warszawa, WSPiZ 2004, s. 305

Piotr J. Szczepankowski, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Podstawy teoretyczne, przykłady i zadania, Warszawa, WSPiZ 2004, s. 329

Piotr J. Szczepankowski, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Podstawy teoretyczne, przykłady i zadania, Warszawa, WSPiZ 2004, s. 342

3

---