1.Pojęcie i normy prawa administracyjnego.
Prawo administracyjne-dział prawa regulujący działalność organów administracji publicznej związaną z wykonywaniem funkcji organizatorskich państwa oraz wszystkich podmiotów które wchodzą w stosunki prawne z tymi oporami
Normy prawa administracyjnego:
*ustrojowe-regulują struktury administracji (budowę, funkcjonowanie, zadania administracji i sposób ich wykonania)
*materialne-rozstrzygają konkretne ustawy regulują sposób działania administracji w różnych strefach działalności państwa
*proceduralne-określają tryb działania administracji
2.Przepisy materialnego, ustrojowego i procesowego prawa administracyjnego.
ustrojowe-(organizacyjne) reguluje organizacje i zadania administracji publicznej, zawiera normy bezpośrednio dotyczące organizacji aparatu administracyjnego
materialne-normuje wzajemne prawa i obowiązki administracji publicznej oraz podmiotów znajdujących się na zewnątrz tej administracji zawiera w związku z tym normy dotyczące konkretnych działów administracji publicznej
*proceduralne-wyznacza tryb i zasady postępowania administr. zawiera normy bezpośrednio dotyczące toku działania organów administracyjnych które ma na celu urzeczywistnienie (wykonanie) norm prawa ustrojowego i materialnego
4. Zasada legalności
Oznacza ocenę z punktu widzenia zgodności z prawem a zgodność ta obejmuje przestrzeganie, dostosowanie się i niesprzeczność z prawem ustrojowym, normami regulującymi sferę zadań i kompetencji podmiotów poddanych kontroli z prawem materialnym i proceduralnym obowiązującymi procedurami prawnymi.
5.Zakres związania administracji publicznej prawem
zależy od sfery rodzaju oraz form działania administracji:
*sfera zewnętrzna-działalność administracji podejmowana wobec podmiotów nie podporządkowanych służbową podległością danemu organowi administracji. sfera stosunków z obywatelami, organizacjami społecznymi czy jednostkami państwowymi i niepaństwowymi nie podporządkowanymi organizacyjnie
*sfera wewnętrzna- stosunki z organami czy jednostkami organizacyjnie podporządkowanymi bądź pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi
6. Zakres retroakcji w prawie administracyjnym i wyjątki od tego zakresu.
RETROAKCJA - wsteczne działanie prawa - zakaz retroakcji „lex retro non agit” - prawo nie działa wstecz
1. Prawo działa prospektywnie - do działań po dacie jego wejścia w życie
2. Stany wcześniejsze nie były uregulowane prawnie i nastąpiło pogorszenie sytuacji prawnej adresata (retroakcja właściwa).
3. Do daty wejścia w życie obowiązuje stare prawo, w momencie wejścia w życie nowe prawo - dopuszczalne wyjątkowo. W przepisie nowym powinien być przepis przejściowy - czas, dany wybór zachowania (stare, nowe lub rozwiązanie stosunku prawnego)
4. Retroakcja całkowita - możliwa bardzo rzadko - wchodząca w życie ustawa określa skutki prawne stanu rzeczy z przeszłości
Zakaz retroakcji w prawie karnym i podatkowym jest najsurowszy. Zasada sprawiedliwości społecznej musi ustąpić zasadzie „lex retro non agit”.
7. Realizacja zasady podziału władz publicznych w prawie administracyjnym
-organy władzy wykonawczej
-organy władzy ustawodawczej
-organy władzy sądowniczej
8. Zasada współmierności w prawie administracyjnym
Zapewnienie, aby podjęte działania pozostały współmierne do obranego celu również uniknięcie ograniczania praw obywateli oraz nakładania na nich obciążeń niewspółmiernych do celu prowadzonych działań. Nie angażowanie się w działania wpływające negatywnie na prawidłowe wypełnianie obowiązków lub na obiektywność podejmowanych rozstrzygnięć.
9.Decentralizacja administracji publicznej
-organy niższego szczebla nie sa hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia może tak być jedynie w wypadkach określonych w ustawie
A)Przesłanki warunkujące uznanie danej sfery zadań za realizowane w ramach decentralizacji
-organ niższy musi posiadać własne kompetencje
-brak hierarchicznego podporządkowania
-samodzielność organu niższego stopnia (głównie finansowa)
-zaleca się wyposażenie organów zdecentralizowanych w osob. prawną
B)Formy decentralizacji- zakład administracyjny- przedsiębiorstwo użyteczności publicznej- upoważniony przedsiębiorca lub organizacja społeczna
a)terytorialna-organy zarządzające określonym terytorium kraju sa na tyle samodzielny poprzez posiadane kompetencje ze można je uznać za organy zdecentralizowane (samorząd terytorialny)
b)rzeczowa-powierzenie organom z reguły samorządowym załatwiania pewnego rodzaju spraw
•C)Samorząd
(terytorialny i specjalny)
jest formą decentralizacji administracji lub administracją sprawowaną przez korporacje;
10.Pojecie niedookreślone (nieostre) w prawie administracyjnym
Pojęcie nieokreślone pojawia się często w ustawach np. „ interes społeczny”, „interes publiczny”, „dobro publiczne”, „interes bezpieczeństwa państwa”, „ważny interes strony”, „porządek publiczny” i inne. Adm. wykonując ustawy ustala co kryje się pod tymi pojęciami. Ustalenie to wymaga pewnej wiedzy, poznania określonych zjawisk, a nawet przewidywania przyszłości. Aby dokonać prawidłowego ustalenia trzeba brać pod uwagę różne punkty widzenia. Ocena, czy to ustalenie jest prawidłowe, podlega kontroli sprawowanej przez powołane instytucje kontroli.
11.Uznanie administracyjne
uregulowanie kompetencji organu które pozwala mu rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie jest legalne
12. Swobodna ocena dowodów organu administracji. Jest wtedy gdy adm. dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi adm. Ustawa pozwala na wybór następstwa prawnego, przy czym można dokonywać wyboru między dwiema lub więcej możliwościami. Adm. oceniając stan faktyczny dopasowuje do niego odpowiedni skutek.
13.Zasada nie równorzędności stron stosunku administracyjnego
przejawia się ona w nadrzędności organu administracji nad pozostałymi uczestnikami stosunku; organ jednostronnie rozstrzyga o prawach czy obowiązkach tych podmiotów nawet w przypadku gdy mamy do czynienia z tzw. aktami administracji wydawanymi na wniosek lub za zgodą jego uczestników
14. Przypadki równorzędności stron stosunku administracyjnego
-gdy uczestnikami stosunku administracyjno-prawnego są dwa podmioty administrujące niepowiązane ze sobą więzami zależności służbowej i organizacyjnej ,
-gdy uczestnikami stosunku administracyjno-prawnego są podmiot administrujący i administrowany, ale nastąpiło zrównanie nierównych wcześniej praw tych dwóch podmiotów na gruncie postępowania sądowo-administracyjnego.
15.Elementy stosunku administracyjnego prawnego
-stosunek prawny powstał na podstawie prawa administracyjnego
A) Podmioty:
*administrujący (organ- jest w pozycji uprzywilejowanej określa treść stosunku bez udziału drugiego podmiotu ale zgodnie z obowiązującym prawem)
*administrowany(osoba fizyczna prawna lub inny podmiot np. instytucja, jednostka organizacyjna lub inny organ posiadający wyodrębnienie organizacyjne np. kółko różańcowe)
B)Przedmioty:
*powinien się mieścić w sferze administracji publicznej a więc w sferze kompetencji podmiotów sprawujących administracje; mają to być jednocześnie sprawy z zakresu administracji publicznej
Uprawnienie - gdy przepisy prawa lub postanowienia umowne pozostawiają uznaniu strony wybór zachowania przewidzianego w wypowiedzi normatywnej albo umowie, która się na niej opiera. Uprawnienia takie wynikają więc z dozwolenia mocnego (zachowanie wyznaczone normatywnie). Uprawniony może postąpić zgodnie ze wzorem ale nie jest do tego zobowiązany. W zależności od wyboru dokonanego przez podmiot uprawniony, inny podmiot staje się zobowiązany do określonego postępowania.
Obowiązek prawny - wiąże się z ustanowionym przez przepis prawa nakazem lub zakazem określonego zachowania się. Zobowiązany musi wypełnić żądanie uprawnionego bez względu na to czy zostało mu przypisane w formie nakazu czy zakazu, jeśli odmawia musi liczyć się z tym że zostanie zastosowana wobec niego sankcja (nie we wszystkich przypadkach).
16. Ustawa jako źródło pr. Administracyjnego określająca prawa i obowiązki jednostek
USTAWA jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament. W hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po konstytucji, co oznacza, że pod względem mocy prawnej konstytucji ustępuje. Ustawa nie może być sprzeczne z konstytucją. Pewne materie z zakresu adm. publicznej mogą być regulowane wyłącznie ustawami np. :
Ograniczenia w zakresie korzystania przez obywateli z konstytucyjnych praw i wolności
17. Ustawa jako źródło prawa adm. Określające kompetencje organu adm. Publicznej
Ustawa jest podstawowym aktem stanowienia prawa powszechnie obowiązującego. Ustawy wydaje Sejm RP. Przedmiotem może być każda sprawa ale nie może regulować spraw Konstytucji.
18. Wytyczne ustawowe do wydania rozporządzenia
Rozporządzenie może być wydane tylko wtedy, gdy ustawa upoważnia do regulacji danej materii w drodze rozporządzenia. Zgodnie z Konstytucją rozporządzenia wydawane są przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie winno określać organ właściwy do wydawania rozporządzenia i zakres spraw przekazywanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ upoważniony do wydawania rozporządzenia nie może przekazać tych kompetencji innemu organowi. Rozporządzenie musi pozostać w granicach udzielonego upoważnienia ustawowego. Nie może być sprzeczne z Konstytucją i aktami ustawodawczymi. Warunkiem wejścia w życie upoważnienia jest jego ogłoszenie rozporządzenia centralnych organów podlegają ogłoszeniu w Dz. U. RP.
19.Umowa międzynarodowa jako źródło prawa administracyjnego o bezpośrednim stosowaniu
Są to zgodne oświadczenia woli 2 lub więcej podmiotów prawa międzynarodowego wywołujące skutki prawne. Stronami umów są z reguły państwa. Umowy mogą nosić różne nazwy (traktaty konwencje układy) umowa międzynarodowa aktu wykonawczego w postaci ustawy nie może stanowić ustawy do bezpośrednio kształtowania praw i obowiązków obywateli. Postanowienia umowy nie stanowią podstawy do wydania decyzji administracyjnej. Dotyczy ona zadań bezpośrednio wykonywanych przez wewnętrzne organy administracji państw które zawarły umowę
20. Źródła prawa wewnętrznie obowiązującego
-Stanowione przez RM, Premiera lub Ministra: rozporządzenia, zarządzenia, uchwały, ustawy, kodeksy, wytyczne, okólniki, instrukcje
-Stanowione przez Wojewodę: akty prawa miejscowego, zarządzenia, uchwały, akty wewnętrznego urzędowania, regulaminy, statuty,
-Stanowione przez organy stanowiące JST: przepisy porządkowe,
21. Akty prawa miejscowego
-Stanowione przez wojewodę: przepisy prawa lokalnego, rozporządzenia wykonawcze i porządkowe
-Stanowione przez organy stanowiące JST: przepisy porządkowe,
22. Zwyczaj jako źródło prawa administracyjnego
Gdy przepis prawa odsyła do zwyczaju, np. art.14 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych stanowi, że przepisy porządkowe „ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu”. W tym przypadku mają one znaczenie prawne, stają się z mocy przepisu prawa faktami o doniosłości prawnej.
23.Organ administracji publicznej:
A) Jednoosobowy-predysponowany do bieżącego operatywnego zarządzania np. wojewoda starosta premier
*zalety- duża operatywność; wyraźnie określona odpowiedzialność za prawidłowość podejmowania decyzji; niskie koszty utrzymania
B)kolegialny-podejmuje skomplikowane strategiczne decyzje, wytycza kierunki działania podejmuje rozstrzygnięcia o zasadniczym znaczeniu, opracowuje założenia polityki administracyjnej
*zalety-obiektywność rozstrzygnięcia i inne
*wady-stosunkowa powolność działania
C) stanowiący- (decydujący)-posiada prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty (decydującymi jest zdecydowana większość organów)
D) pomocniczy- (doradczy) posiada tylko prawo badania spraw i wyrażania opinii
24.Aparat pomocniczy organu
(w pewnym znaczeniu jest to urząd) urząd sam nie jest organem lecz jednostką osobowo-rzeczową obsługującą organ, wojewoda jest organem; urząd wojewódzki jednostką pomocniczą
25.Zadania organu administracji publicznej
-realizacja organizatorskiej funkcji państwa
-działanie na rzecz zbiorowości
-działanie musi mieć konkretny cel
-działanie w imieniu państwa na rzecz społeczności lokalnej-administracja samorządowa
-aparat służebny w stosunku do państwa-wyegzekwowanie obowiązków obywatela
-zastosowanie przymusu państwowego
-działanie tylko na podstawie prawa
26.Zakres działania organu administracji publicznej
Obejmuje tylko wyliczenie spraw jakimi organ się zajmuje. Jest zwykle określony w przepisach ustrojowych powołujących dany organ. Do podjęcia konkretnych działań władczych konieczny jest obok przepisu określającego zakres działania, przepis upoważniający do podjęcia takiego działania czyli przepis kompetencyjny.
27.Właściwość organu administracji publicznej
Obejmuje nie tylko wskazanie zakresu spraw którymi organ ma się zajmować lecz także określenie działań jakie organ ma prawo i obowiązek w tych sprawach podejmować, dzieli się na:
*miejscowa (terytorialna)-określenie jaki organ terenowy ma kompetencje do rozstrzygnięcia danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania organ administracji może działać tylko na obszarze jednostki podziału administracyjnego dla której jest ustanowiony
*rzeczowa-przyznanie organowi administracji prawa do rozstrzygania tylko określonych kategorii spraw
*funkcjonalna (instalacyjna)- określa instancję właściwą do rozstrzygania danej sprawy
28.Adresaci aktu normatywnego
Akt normatywny nie wskazuje adresata imiennie lecz określa tylko cechy przy których wystąpieniu każda osoba staje się adresatem aktu
29. Sytuacje regulowane aktem administracyjnym
Decyzja administracyjna, postanowienie, zezwolenie, nakaz, zakaz
30.Akty administracyjne wewnętrzne
Akty kierowane do podmiotów znajdujących się w pozycji podległości organizacyjnej lub służbowej w stosunku do organu wydającego akt. Sa to akty kierowane do podległych jednostek organizacyjnych, jak równie polecenia przełożonych kierowane do pracowników, których stosunek pracy ma charakter administracyjno-prawny.
31. Akty administracyjne zewnętrzne
Akty kierowane do wszystkich innych podmiotów. Nie tylko do obywateli, ale i ich organizacji, lecz również akty kierowane do jednostek wchodzących w skład aparatu administracyjnego, lecz nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt.
32. Akty konstytutywne
Mają one charakter twórczy, tzn. tworzą, zmieniają lub znoszą stosunek prawny, przy czym skutek prawny następuje z mocy samego aktu ex nunc- w momencie, w którym akt stanie się ostateczny.
33. Akty deklaratoryjne
Potwierdzają istnienie stosunku pranego, który powstał z mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego, wywierają one skutki prawne ex nunc Np. dyplom ukończenia szkoły wyższej.
34. Akty warunkowe
Związane- akty, których warunki podjęcia zostały wyraźne określone przepisami prawa.
Swobodne- ich warunki nie są okresowe przepisami prawa wyczerpująco lub nie są przez prawo określone. Wypełnienie warunku wydania aktu realizowane jest w ramach swobody prawnej.
35. Akty obłożone zleceniem
Akty wydawane w zakresie działania adm. rząd.: ewidencja ludności; prowadzenia aktów USC; obrona cywilna; wydawanie określonych zasiłków ; inne określone przepisami prawa materialnego, a także z zakresu organizacji wyborów powszechnych i referendów, porozumień z organami adm. rząd. (zadania powierzone). Wydawanie tych aktów odbywa się za każdorazowym upoważnieniem. Odpowiedzialność za ich wydawanie ponosi adm. rząd. . nadzór na podstawie kryterium celowości, rzetelności, gospodarności i legalności.
36. Akty ograniczone terminem- wg czasu obowiązywania: akty jednorazowe i akty regulujące pewne sytuacje na dłuższy czas
37. Czynności materialno- techniczne
Sa to działania aparatów administracji, które będą czynnościami faktycznymi oparte są na wyraźnej podstawie prawnej i wrolują konkretne skutki prawne. Wyróżniamy wewnętrzne i zewnętrzne.
38. Działania administracji w formach prawa cywilnego
Regulowane przez prawo cywilne, gdy adm. nie działa władczo. Stwarzają stosunki prawne, które dla wyegzekwowania w drodze przymusu państwowego wymagają orzeczenia Sądu Powszechnego.
39. Umowy administracyjne i porozumienia
Porozumienie- nie władcza forma działania administracji. Występuje w zadaniach o charakterze gospodarczym, nie może być zawarta z osoba fizyczna. Może to być porozumienie pomiędzy dużymi formami w mieście a organem o wspólnej budowie Np. oczyszczalni ścieków. Zatwierdza je organ wyższy od zawierającego Musi być zgodne z prawe.
Są dwa rodzaje umów: Cywilnoprawne i administracyjne. Sfera objęta umowami cywilnoprawnymi jest sfera społeczno- gospodarcza, gospodarka gruntowa oraz inwestycje.. Umowa publicznoprawna tylko wówczas, gdy na to zezwala prawo administracyjne.
40. Umowy zawierane przez podmioty administrujące o charakterze mieszanym
umowy publiczno- prawne- występują wtedy gdy zezwala na to prawo
41. Kontrola wewnętrzna administracji publicznej
To kontrola administracji przez administracje. Jest ona wykonywana w ramach kierownictwa, nadzoru, koordynacji oraz jest wykorzystywana przez wyodrębnione organy takie jak PIS, PIP. Zakres podmioty kontroli tej jest różny w zależności od jej rodzaju. Może obejmować ocenę legalności działania, celowości, rzetelności, gospodarności. Może ona dotyczyć sfery aktów normatywnych lub ich stosowania bądź obu sfer razem. Premier ma uprawnienia kontrolne wobec rządu.
42. Kontrola zewnętrzna administracji publicznej
Wynika ona z konstytucji. Parlament to kontroler generalny kierunków działania administracji. TK- organ kontroli prawotwórczej w państwie. TS- osądza osoby na naczelnych stanowiskach za nadużycia władzy. RPO- chroni prawa obywateli. NSA- kontrola administracji. NIK- kontrola kompleksowa jako organ niezależny dostarcza najbardziej wiarygodnych danych.