Przebieg cyklu miesiączkowego i najczęstsze jego zaburzenia oraz ich skutki
Wiek dojrzewania płciowego jest inny dla każdej dziewczyny i zależy nie tylko od uwarunkowań genetycznych- typ budowy, masa ciała, ale również klimatu oraz warunków społeczno- ekonomicznych. Na ogół pierwsza miesiączka występuje między 12 a 14 rokiem życia, ale może również wystąpić wcześniej, na przykład w wieku 10 lat, lub później w wieku 16 lat bez najmniejszych podejrzeń o nieprawidłowości w rozwoju płciowym.
Przebieg cyklu miesiączkowego.
Wystąpienie pierwszej miesiączki (menarche) jest wynikiem bardzo skomplikowanego procesu: cyklu miesiączkowego. Okres pojawia się po raz pierwszy, kiedy jajnik jest już w stanie produkować w dostatecznej ilości hormony, które przyczyniają się do wytwarzania błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Wydzielanie się hormonów jajnikowych zależy od przysadki mózgowej. Przysadka mózgowa otrzymuje polecenie z systemu nerwowego, niezmiernie czułego na poziom wydzielanych przez jajnik hormonów. W odpowiedzi na impulsy, przysadka mózgowa wydziela z kolei substancje chemiczne: czyli hormony przysadkowe, gonatropiny, które przedostają się do krwi, przekazują polecenie jajnikom. Hormony te są prawdziwymi posłańcami, dzięki którym zachodzi wymiana informacji pomiędzy przysadką mózgową, jajnikiem i błoną śluzową macicy.
W zasadzie miesiączka występuje w cyklicznym rytmie, wynoszącym około 28 dni. Najpierw spójrzmy na to, co dzieje się z jajnikiem w czasie cyklu. Nowy cykl rozpoczyna się z każdym pojawieniem się miesiączki. Na powierzchni jajnika rozwija się pęcherzyk jajnikowy. Pod wpływem hormonów przysadki mózgowej staje się on coraz większy. Kiedy osiągnie odpowiednią wielkość, wówczas pęka, uwalniając komórkę jajową. Po czym komórka jajowa, jeszcze niewidoczna gołym okiem, wchłonięta zostaje przez bańkę jajowodu i podąża na (ewentualne) spotkanie z plemnikiem, jeśli dostał się on do trzeciej zewnętrznej części jajowodu, gdzie odbywa się zapłodnienie. Niezapłodniona komórka jajowa znika. A pęcherzyk jajnikowy, który dojrzał i pękł pod wpływem hormonu przysadki mózgowej przyspieszającego jego dojrzewanie, zmienia się w ciałko żółte, czyli małą tłustą substancję, która wydziela progesteron przygotowujący błonę śluzową na ewentualne zagnieżdżenie się jaja. Jeśli zapłodnienie nie było, progesteron wstrzymuje wydzielanie się hormonu luteinizującego i ciałko żółte znika. Nagły spadek poziomu hormonów jajnikowych pociąga za sobą osłabienie wierzchniej części błony śluzowej macicy, która zostaje wydalona razem z krwią. To jest właśnie miesiączka.
Całość zjawisk zachodzących podczas cyklu miesiączkowego jest niezmiernie złożona, stąd można zrozumieć częste zaburzenia miesiączki. Druga faza cyklu lub faza post-owulacyjna nie przekracza nigdy 13 dni (z wyjątkiem oczywiście ciąży), podczas gdy faza pierwsza, przedowulacyjna jest bardzo zmienna. Jeśli cykl przekracza 28 dni, to zawsze ta pierwsza faza się do tego przyczynia. Jedynie poprzez codzienne dopochwowe mierzenie temperatury można się zorientować, ile trwa każda faza. Podczas pierwszej fazy cyklu temperatura nie przekracza 37 stopni, a w drugiej fazie, pod wpływem progesteronu, przekracza 37 stopni. Tę fazę nazywa się również fazą wydzielniczą.
Najczęstsze rodzaje zaburzeń miesiączkowania oraz ich skutki.
Jako prawidłowe miesiączkowanie w wieku dojrzałym określa się cyklicznie, regularnie występujące krwawienia z macicy o prawidłowym nasileniu i czasie trwania. Wahania czasu trwania cyklu miesiączkowego mieszczą się w granicach 24-30 dni, fizjologiczna utrata krwi w okresie miesiączki (3-5 dni) wynosi 20-40 ml. Zaburzenia miesiączkowania mogą dotyczyć częstości występowania miesiączki, nasilenia krwawienia o raz czasu krwawienia. Miesiączkowaniu mogą towarzyszyć różnorodne dolegliwości.
Zaburzenia częstości występowania miesiączki:
częste regularne lub nieregularne krwawienia trwające do 14 dni, powtarzające się w odstępach krótszych niż 23 dni*
rzadkie i nieregularne krwawienia w odstępach dłuższych niż 33 dni*
brak miesiączki po 16 roku życia
brak miesiączki przez okres dłuższy niż 6 miesięcy
brak miesiączki przez 3-6 miesięcy
Zaburzenia w nasileniu krwawienia:
krótkie, 1-2-dniowe, mało obfite miesiączki*
obfite miesiączki trwające 5-7 dni*
Zaburzenia nasilenia i czasu trwania krwawienia:
nieregularne obfite krwawienia z macicy
bardzo obfite krwawienia zgodne z rytmem miesiączkowym
przedłużone, obfite krwawienia, cykle bezowulacyjne (czynnościowe krwawienia młodzieńcze)*
szczególnie nasilone krwawienia czynnościowe, których cechą charakterystyczną jest brak cykliczności (krwawienia młodocianych)
Dolegliwości towarzyszące miesiączkowaniu:
bolesność
bolesność, której towarzyszy zespół objawów wegetatywnych (wymioty, biegunka, zasłabnięcie)
zespół napięcia przedmiesiączkowego
Objawy uznane za norm w okresie dojrzewania.
Należy podkreślić, że krwawienia młodocianych są poważną patologią mogącą (poprzez powikłania infekcyjne, wystąpienie enodmetriozy) wpływać na zdrowie dziewczyny i jej płodność. Przedłużające się, bezbolesne i obfite krwawienia, często ze skrzepami mogą doprowadzić do anemizacji organizmu.