Zestaw 1
1.DZIEDZICZEIE GENÓW AUTOSOMALNYCH I SPRZĘŻONYMI Z PŁCIĄ
Geny autosomalne są to geny występujące na chromosomach autosomalnych, czyli niebędących chromosomami płci. Występują w postaci alleli gdzie najczęściej jeden pochodzi od matki, drugi od ojca. Jeżeli dwa allele danej cechy, za którą odpowiedzialny jest gen, są identyczne, to osobnik jest homozygotyczny. Jeżeli są różne - heterozygotyczny. Wyróżniamy dziedziczenie autosomalne recesywne i dominujące gdzie cecha dziedziczona ujawnia się w układzie hetero i homozygotycznym oraz dziedziczenie autosomalne recesywne, gdzie dana cecha ujawnia się tylko w układzie homozygotycznym. Rozszczep potomstwa jest zgodny z prawami Mendla.
Geny sprzężone z płcią znajdują się w chromosomach płci, a występowanie cech warunkowanych przez te geny jest związane z płcią osobnika.. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią różni się od dziedziczenia cech autosomalnych. Rozszczepienie cech w potomstwie zależy od tego, czy nosicielem danej cechy jest matka czy ojciec. Czyli dana cecha nie dziedziczy się niezależnie a jest związana z genem płci, co jest odstępstwem od typowego dziedziczenia mendlowskiego. Należy jednak pamiętać, że cechy związane są tylko z chromosomem X, gdyż chromosom Y jest nazywany psutym ze względu na jego mały rozmiar i małą ilość materiału genetycznego. Przykładem tego dziedziczenia jest dziedziczenie barwy oczu u muszki owocowej.
2. Czy można przywrócić płodność roślinie sterylnej przez przeszczepienie jądra?
Wyróżniamy 3 typy męskiej niepłodności: cytoplazmatyczna, cytoplazmatyczno-jądrowa oraz jądrowa. Jeżeli mamy do czynienia z niepłodnością cytoplazmatyczno-jądrową lub jądrową przeszczep jądra przywróci jej płodność.
3. Co to jest grupa sprzężeń?
Grupa sprzężeń to leżące na jednym chromosomie i dziedziczące się łącznie geny. Leżące na jednym chromosomie geny podczas tworzenia gamet przechodzą łącznie do komórek potomnych i dalej do organizmów potomnych. Maksymalna liczba grup sprzężeń równa jest liczbie chromosomów w gamecie organizmu. Do grup sprzężeń nie wlicza się chromosomów leżących na przeciwległych końcach tego samego chromosomu.
4..Mutacje nonsensowne- są to mutacje punktowe powodujące zmianę kodonu sensownego (odpowiadającemu określonemu aminokwasowi) w kodon nonsensowny (niekodujący i oznaczający koniec ramki odczytu) co skutkuje skróceniem łańcucha białkowego prowadząc do utraty jego funkcji.
5.Skutki napraw dla organizmu i populacji
Dzięki naprawom ograniczone jest działanie licznych czynników mutagennych, z którymi styka się organizm, dzięki czemu nie są one przenoszone na pokolenia potomne.
naprawa przez wycięcie -Uszkodzony nukleotyd zostaje rozpoznany i oznakowany jako wymagający naprawy. Nastepnie zostaje usuniety(wycięty) z jego najbliższym otoczeniem, a ubytek nici DNA zostaje zastąpiony prawidłowym fragmentem zsyntetyzowanym na matrycy nieuszkodzonej nici komplementarnej. W końcu zostaje przywrócona pierwotna struktura DNA przez pomoczenie nowo powstałego odcinka z naprawiona cząsteczka.
Naprawa bezposrednia - polega na odwróceniu zmian, jakie zaszły w nukleotydach. Enzym, zwany fotoliazą, aktywowany światłem widzialnym niszczy dimery pirymidynowe poprzez zniszczenie wiązań powstałych podczas dimeryzacji.
Naprawa źle sparowanych zasad - zostają w niej rozpoznane i usunięte nukleotydy nieprawidłowo sparowane podczas replikacji DNA. Określenie enzymu znakują źle sparowane nukleotydy i naprawiają błąd dzięki zdolności do rozróżniania prawidłowej sekwencji nici stanowiącej matryce do zmutowanej nici potomnej.
Naprawa rekombinacyjna- stosowana gdy występuje uszkodzenie na obu niciach DNA w tym samym miejscu lub niedalekim sąsiedztwie co uniemożliwia naprawę poprzez wycięcie. Naprawa ta występuje, gdy komórki zdolne są do przeprowadzenia rekombinacji miedzy cząstkami DNA. Polega na przywróceniu prawidłowej struktury DNA poprzez wymianę odcinków miedzy siostrzanymi chromatydami.
Naprawa SOS- Jest to mechanizm indukcyjny stanowiący odp. komórki na trwale uszkodzenie DNA, zagrażające jej życiu, stad nazwa SOS. System naprawy SOS jest niedoskonały, pozostawia bledy wiec ma działanie mutagenne.
6. Bialka allosteryczne- białko złożone z podjednostek, którego budowa przestrzenna i funkcje ulegają zmianie po przyłączeniu efektora allosterycznego (aktywatora lub inhibitora); najlepiej poznanym b. a. jest → hemoglobina
7. znaczenie transgresji w rolnictwie-Transgresja genetyczna, pojawienie się wśród pokolenia F2 lub potomstwa krzyżówki wstecznej osobników, u których zakres zmienności cechy przekracza zakres zmienności pokolenia rodzicielskiego; transgresja dotyczy dziedziczenia cech ilościowych zarówno na plus jak i minus, warunkowanych przez kilka lub wiele par alleli.
Znaczenie w rolnictwie Powstają transgeniczne rośliny. Wiadomo też, że transgresja dodatnie nie zawsze jest korzystna. Podobnie jest z transgresją ujemną. NP. zwiększenie długości pszenicy jest niekorzystne, podobnie jak spadek plonu. Sytuacja odwrotna jest jak najbardziej pożądana. Umożliwia wyodrębnienie danej cechy bądź jej zniwelowanie, poprzez rozmnażanie osobników transgresyjnych ujemnych - w celu zmniejszenia lub dodatnich - w celu zwiększenia danej cech. Czyli krzyżując osobniki wyprzedzających fenotypowo rodziców możemy uzyskać lepsze np. plony, co ma duże znaczenie w rolnictwie.
8.Sposoby transformacji komórek roślinnych. Transformacja komórek roślinnych prowadzi do powstania form transgenicznych a więc o zmiennym zasobie informacji genetycznej. Polega na wprowadzeniu do komórek biorcy fragmentów DNA, kodujących pożądaną cechę a pochodzącą z innego organizmu. Do transformacji można użyć wektorów lub zestawów metody bezwektorowej. Metody wektorowe polegają na wprowadzeniu genu za pomocą wektora(nośnika), którym mogą być plazmidy, wirusy, bakterie i sztuczne chromosomy. Wektory, poza genem strukturalnym, muszą zawierać sekwencje umożliwiające prawidłowe wprowadzenie obcego DNA do genomu biorcy, gen wskaźnikowy umożliwiający selekcję transformowanych komórek, a często jeszcze dodatkowe sekwencje. Jako wektorów do transformowania komórek roślinnych, zwłaszcza dwuliściennych używa się najczęściej plazmidów pochodzących z bakterii. Transformacje wektorowe można również prowadzić z zastosowaniem kultur In vitro. Metody bezwektorowe to wprowadzenie obcego DNA do komórki roślinnej bez pośrednictwa nośnika jakim jest wektor. Należą do nich mikroiniekcje(wstrzykiwanie preparatów DNA do jądra komórki), mikrowstrzeliwanie(bombardowanie komórek mikroskopijnej wielkości kulkami opłaszczonymi DNA za pomocą urządzenia zwanego strzelbą genową), fuzja protoplastów(krzyżowanie somatyczne czyli łączenie jąder i cytoplazmy dwóch komórek somatycznych) oraz przenoszenie DNA przez liposomy(DNA w komórce lipo somatycznej nie ulega degradacji enzymatycznej).
9. Mapowanie chromosomów - ustalanie kolejności genów w chromosomie oraz określanie względnej odległości między genami. Mapę chromosomu tworzy się w oparciu o doświadczalne krzyżówki testowe i analizę częstości zachodzenia rekombinacji.
Zestaw 2
1.DZIEDZICZEIE GENÓW AUTOSOMALNYCH I SPRZĘŻONYMI Z PŁCIĄ
Geny autosomalne są to geny występujące na chromosomach autosomalnych, czyli niebędących chromosomami płci. Występują w postaci alleli gdzie najczęściej jeden pochodzi od matki, drugi od ojca. Jeżeli dwa allele danej cechy, za którą odpowiedzialny jest gen, są identyczne, to osobnik jest homozygotyczny. Jeżeli są różne - heterozygotyczny. Wyróżniamy dziedziczenie autosomalne recesywne i dominujące gdzie cecha dziedziczona ujawnia się w układzie hetero i homozygotycznym oraz dziedziczenie autosomalne recesywne, gdzie dana cecha ujawnia się tylko w układzie homozygotycznym. Rozszczep potomstwa jest zgodny z prawami Mendla.
Geny sprzężone z płcią znajdują się w chromosomach płci, a występowanie cech warunkowanych przez te geny jest związane z płcią osobnika.. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią różni się od dziedziczenia cech autosomalnych. Rozszczepienie cech w potomstwie zależy od tego, czy nosicielem danej cechy jest matka czy ojciec. Czyli dana cecha nie dziedziczy się niezależnie a jest związana z genem płci, co jest odstępstwem od typowego dziedziczenia mendlowskiego. Należy jednak pamiętać, że cechy związane są tylko z chromosomem X, gdyż chromosom Y jest nazywany psutym ze względu na jego mały rozmiar i małą ilość materiału genetycznego. Przykładem tego dziedziczenia jest dziedziczenie barwy oczu u muszki owocowej.
2. Geny półletalne, subletalne, semiletalne - SA to geny obniżające żywotność organizmu, ale nie powodujące jego śmierci, przykłady: rośliny typu aura - o mniejszej zawartości chlorofilu niż normalna, lub o opóźnionym procesie wytwarzania chlorofilu w siewkach.
3. Epistaza genów recesywnych. przykład.-dominacja allelu recesywnego genu epistatycznego nad allelem dominującym genu hipostatycznego. Przykładem jest dziedziczenie u cebuli barwy łuski. Wystąpienie homozygoty recesywnej cc nie pozwala na wytworzenie barwy łuski. Dopiero allel dominujący C warunkuje ujawnienie się barwy łuski. Barwę łuski zaś określa gen z grupy R- dominujący ujawnia barwę czerwoną a homozygota recesywna, żółtą. Jednak wystąpienie homozygoty recesywnej pod względem genu c nie pozwoli na ujawnienie zabarwienia nawet gdy allel R będzie w dominującej formie. ccR_ i ccrr łuski białe, C_R_ łuski czerwone, C_rr łuski żółte.
4. Jakie skutki powoduje mutacja sensowna - Mutacje powodujące zmianę jednego lub więcej aminokwasów w białku noszą nazwę mutacji sensownych. Mogą to być tranzycie lub transwersję. Nie powodują zmiany kodonu sensownego w nonsensowny, jak mutacje nonsensowne. W zależności od tego, jakiego białka dotyczą i w jakim jego miejscu nastąpiłam zmiana, może to nie wywołać zmian fenotypowych, lecz mieć daleko idące konsekwencje ze śmiercią komórki włącznie. Większość białek toleruje kilka zmian sekwencji aminokwasów. Poważne konsekwencje mają zmiany sekwencji w obrębie ważnych dla struktury i funkcji części białka.
5. Dlaczego w dziedziczeniu pozajądrowym cechy cytoplazmatyczne dziedziczą się po linii matecznej - Dziedziczenie pozajądrowe jest nazywane matecznym, gdyż cytoplazma osobnika potomnego pochodzi w głównej mierze od komórki jajowej a udział cytoplazmy plemnika jest znikomy, ponieważ jest on znacznie mniejszy zawiera śladowe ilości cytoplazmy.
6. Czy duplikacja jest zawsze korzystna - Duplikacja jest nie zawsze korzystna. W efekcie duplikacji dochodzi do podwojenia tych samych odcinków chromosomu. Prowadzi do podwojenia informacji genetycznej zawartej w tym fragmencie oraz wydłużenia chromosomów. Może powstać w wyniku podwojenia odcinka chromosomu lub poprzez przeniesienie fragmentu chromosomu homologicznego. Powstają wtedy 2 chromosomy z aberracjami. Jeden z delecją, drugi z duplikacją. Dodatkowy odcinek chromosomu powoduje powstanie uwypuklenia chromosomu podczas tworzenia biwalentów. Uwypuklenie powoduje nierównomierne wymiary odcinków chromatyd chromosomów homologicznych podczas mejozy, co pociąga za sobą skutki genetyczne.
7. Efektory - związek chemiczny łączący się z centrami allosterycznymi podjednostek enzymatycznych. Efektor nie zmienia pierwszorzędowej struktury enzymu jako białka, zmienia natomiast jego strukturę przestrzenną co ma wpływ na aktywność metaboliczną enzymu. Dzielą się na inhibitory i aktywatory.
8.Dogmat Cricka - nazwany Centralnym Dogmatem Biologii Molekularnej. Głosi on, że przepływ informacji odbywa się jednokierunkowo: od DNA, przez RNA (podobny, ale chemicznie nieidentyczny z DNA kwas nukleinowy będący przekaźnikiem informacji) do białek. Ten ciąg procesów nazwano ekspresją genu. Informacja genetyczna w czasie tego przepływu zmienia formę wyrazu, bo zmieniają się cząsteczki - nośniki informacji, ale nie zmienia się jej treść.
9.Wektory, rola? -są to nośniki materiału genetycznego wykorzystywane w procesach transformacji komórek. Wektory, poza genem strukturalnym, muszą zawierać sekwencje umożliwiające prawidłowe wprowadzenie obcego DNA do genomu biorcy, gen wskaźnikowy umożliwiający selekcję transformowanych komórek, a często jeszcze dodatkowe sekwencje. Mogą to być plazmidy, wirusy, bakterie i sztuczne chromosomy.
Zestaw 3
1. Sprzężenie genów z płcią i ich zastosowanie
G sprzężone z płcią znajdują się w chromosomach płci, a występowanie cech warunkowanych przez te geny jest związane z płcią osobnika.. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią różni się od dziedziczenia cech autosomalnych. Rozszczepienie cech w potomstwie zależy od tego, czy nosicielem danej cechy jest matka czy ojciec. Np. u człowieka zdolność widzenia barw lub krzepliwość krwi; gdy recesywny gen danej cechy występuje u mężczyzny w chromosomie X, u potomstwa mężczyzny cecha ta nie przejawia się, a potomstwo kobiet z daną cechą jest nosicielami genu; gdy cecha jest dominująca, to występuje u całego potomstwa; g. s. z chromosomem Y dziedziczą się tylko w linii męskiej.
2.Addytywne współdziałanie genów wielokrotnych
Współdziałanie addytywne to inaczej współdziałanie kompromisowe. Efekt fenotypowy powstaje w wyniku sumującego się działania dwóch genów. Cecha przejawia się fenotypowo w różny sposób w zależności od tego, czy w genotypie znajdują się allele dominujące obu genów, allele dominujące tylko jednego z genów, czy też brak jest alleli dominujących. Ten typ współdziałania powoduje powstanie w pokoleniu F2 stosunku rozszczepień fenotypowych 9:6:1. Przykładem może być dziedziczenie kształtu owoców dyni. S_ww lub ssW_ rośliny o owocach okrągłych, S_W_ - owoce spłaszczone, SWW - owoce wydłużone.
3. Prawo Hardy'EGO - WEINBERGA Częstość występowania różnych genotypów w populacji pozostaje niezmieniona z pokolenia na pokolenie i zależy tylko od częstości występowania alleli w populacji. Zaburzone może to zostać poprzez wystąpienie czynników zakłócających: Mutacje genowe i chromosomowe, Selekcja(naturalna i sztuczna), dryf genetyczne(nagła, niedająca się przewidzieć zmiana udziału genotypów w populacji na skutek gwałtownego obniżenia jej ilości), migracje oraz preferencyjne krzyżowanie.
4. DNA Intronowe i rola - część sekwencji genu (dłuższa od egzonu), która nie koduje sekwencji polipeptydu, a jedynie rozdziela kodujące egzony. Introny powszechnie występują w genach organizmóweukariotycznych, natomiast u prokariotów niezwykle rzadko, jedynie w genach kodujących tRNA i rRNA. Pełnią one funkcje stabilizujące.
Egzon - w komórkach eukariotycznych odcinek genu (zazwyczaj krótszy od intronu), kodujący sekwencję aminokwasów w cząsteczce białka. Eksony bywają w genomie jądrowym oddzielone intronami.
5. POLIPLOIDY - osobniki o zwielokrotnionej, więcej niż dwa razy, liczbie podstawowego zespołu chromosomów. Wyróżniamy dwie grupy poliploidów: autoploidy- zwielokrotniony jest ten sam zespól chromosomów (zwielokrotnione chromosomy są ściśle homologiczne), alleopoliploidy- zawierają organizmy powstałe w wyniku połączenia różnych genomów, tzw. Krzyżowania między gatunkowego.
Ważne gospodarczo alloploidy Allopoliploidami naturalnymi, wytworzonymi przez przyrodę, są ważne gospodarczo rośliny, takie jak rzepak i pszenica. Sztucznie wytworzonym przez człowieka allopoliploidem jest pszenżyto. Rzepak powstał w wyniku połączenia genomów kapusty i rzepy (jest tetraploidem 2n=4). Pszenica zwyczajna w wyniku krzyżowań międzygatunkowych najpierw pomiędzy pszenicą płaskurką a kozieńcem a następnie pomiędzy pszenicą samopszą a pszenicą płaskurką lub kozieńcem (jest heksapolidem 2n=6). Pszenżyto powstało poprzez skrzyżowanie pszenicy z żytem (jest oktaploidem 2n=8)
Ważne alleloploidy U roślin głównie autotetraploidy. Burak cukrowy - triploid. Materiał siewny corocznie odnawiany poprzez krzyżowanie form o różnym stopniu polidalności. Tetraploidalne żyto ma większe ziarna niż normalne. Tetraploidalna seradela daje plon o 100% większy, a koniczyna o 10-30%.
6. Represor - białko kodowane przez gen regulatorowy, hamujące ekspresję informacji genetycznej z operonu. Represory blokują syntezę specyficznych białek łącząc się ze ściśle określonym miejscem DNA (operator), uniemożliwiając jego transkrypcję na mRNA. Represory mogą istnieć w postaci aktywnej, albo nieaktywnej zależnie od tego czy są połączone czy też nie ze specyficznymi cząsteczkami - induktorami lub korepresorami. Połączenie z induktorem (np. laktoza) powoduje inaktywację(unieczynnienie) represora, pozwalając na syntezę odpowiedniego enzymu. Łączenie się korepresora (np. aminokwas) przyczynia się do zwiększenia liczby aktywnych cząsteczek represora, blokując syntezę enzymu. Represory łączą się ze specyficznymi dla nich induktorami lub korepresorami za pomocą słabych wiązań - głównie wodorowych.
7. Regulon - jednostka informacji genetycznej, nazywana także grupą wspólnie regulowanych genów lub operonów, może jej odpowiadać wiele rozłącznych odcinków DNA.
8. Dziedziczenie jadrowe i pozajadrowe W wyniku dziedziczenia jądrowego osobnik potomny ma połowę dziedzicznego materiału jądrowego po roślinie matecznej a połowę po ojcowskiej. Dziedziczenie pozajądrowe przekazywanie potomstwu genów zlokalizowanych w strukturach znajdujących się poza jądrami komórkowymi, w cytoplazmie np. wplastydach i mitochondriach, czyli przez geny pozachromosomowe.
9. Niezachodzacy kod genetyczny. Kodony nie zachodzą na siebie. Każdy nukleotyd wchodzi w skład tylko jednego kodonu, np. w sekwencji "AAGAAA" pierwsze trzy zasady ("AAG") kodują jeden aminokwas (tu: lizynę) a następny kodon zaczyna się dopiero od 4. zasady, nie wcześniej.
Zestaw 4
1.Dlaczego ludzie blisko spokrewnieni nie powinni mieć dzieci?
Dochodzi wtedy do chowu wsobnego, który niesie za sobą zwiększenie homozygotyczności organizmów potomnych, co może prowadzić do ujawnienia się chorób genetycznych.
2. Jak rozpoznać czy cecha warunkowana jest allelami dominującymi czy recesywnymi?
Allele dominujące górują nad recesywnymi. Krzyżując dwa osobniki cecha przewazajaca w pierwszym pokoleniu jest cecha warunkowana przez allel dominujący, cecha recesywna ujawnia się najczęściej dopiero w pokoleniu F2. Należy przeprowadzić krzyżowanie testowe i wówczas cecha występująca w przewadze warunkowana będzie allelami dominującymi, a cecha występująca w mniejszości organizmów - recesywnymi.
3. GENY MONARCHICZNE- niektóre cechy fenotypowe warunkowane są przez kilka genów należących do różnych par alleli w ten sposób, że obecność w genotypie któregokolwiek z tych genów wywołuje daną cechę a przy większej ich liczbie nie następują już żadne zmiany w wykształceniu danej cechy. Jeżeli nie jest obecny żaden z tych genów w formie dominującej to warunkowana przez nie cecha przybiera inna postać. Np. u tasznika kształt owoców jest warunkowany 2 parami genów przy czym geny dominujące obu par warunkują owoce sercowate a podwójna homozygota recesywna warunkuje owoc owalny. Po skrzyżowaniu podwójnej homozygoty dom. o sercowatym kształcie owoców z podwójna homozygotą recesywną o owocach owalnych w F2 otrzymano rośliny o owocach sercowatych i owalnych w stosunku 15:1.
4. Duplikacja i jak wplywa na populacje- Duplikacja jest nie zawsze korzystna. W efekcie duplikacji dochodzi do podwojenia tych samych odcinków chromosomu. Prowadzi do podwojenia informacji genetycznej zawartej w tym fragmencie oraz wydłużenia chromosomów. Może powstać w wyniku podwojenia odcinka chromosomu lub poprzez przeniesienie fragmentu chromosomu homologicznego. Powstają wtedy 2 chromosomy z aberracjami. Jeden z delecją, drugi z duplikacją. Dodatkowy odcinek chromosomu powoduje powstanie uwypuklenia chromosomu podczas tworzenia biwalentów. Uwypuklenie powoduje nierównomierne wymiary odcinków chromatyd chromosomów homologicznych podczas mejozy, co pociąga za sobą skutki genetyczne. Duplikacje są mniej szkodliwe niż delecje, a nowo powstała kopia genu może dalej ewoluować i zacząć pełnić nową role. Ostra selekcja wielokrotnych kopii genów zwykle „wyłapuje” komórki ze zduplikowanymi genami.
5. Dziedziczenie cytoplazmatyczne (pozachromosomowe) - przekazywanie potomstwu genów zlokalizowanych w strukturach znajdujących się poza jądrami komórkowymi, w cytoplazmie np. w plastydach i mitochondriach, czyli przez geny pozachromosomowe. Geny pozachromosomowe (tak jak chromosomowe) są zbudowane z DNA (kwasy nukleinowe), który ma zdolność do samopowielania się (replikacja DNA), dzięki czemu mogą być powielane i przekazywane w nie zmienionej liczbie komórkom potomnym.
6. Ważne gospodarczo alleloploidy. Allopoliploidami naturalnymi, wytworzonymi przez przyrodę, są ważne gospodarczo rośliny, takie jak rzepak i pszenica. Sztucznie wytworzonym przez człowieka allopoliploidem jest pszenżyto. Rzepak powstał w wyniku połączenia genomów kapusty i rzepy (jest tetraploidem 2n=4). Pszenica zwyczajna w wyniku krzyżowań międzygatunkowych najpierw pomiędzy pszenicą płaskurką a kozieńcem a następnie pomiędzy pszenicą samopszą a pszenicą płaskurką lub kozieńcem (jest heksapolidem 2n=6). Pszenżyto powstało poprzez skrzyżowanie pszenicy z żytem (jest oktaploidem 2n=8). Ważne gospodarczo alloploidy: europejska malina, jeżyna popielica, pszenica zwyczajna, owies, bawelna, trzcina cukrowa.
7. Mutacje, zmiana ramki odczytu -Mutacje: nagła, skokowa, trwała, dziedzicząca się lub nie dziedzicząca, zmiana w materiale genetycznym organizmu. Mogą one zachodzić bez widocznej przyczyny. Są to tak zwane mutacje spontaniczne. Każdy gen ma stałą, charakterystyczną dla siebie częstość mutacji spontanicznych. Mutacje mogą także być wywołane przez działanie czynników zewnętrznych - mutagenów(fizyczne i chemiczne). Mutacje wywołane działaniem mutagenów nazywamy indukowanymi. Mutageny jedynie zwiększają częstość mutacji spontanicznych. Możne je także podzielić na typ komórki, w której zachodzą - somatyczne i generatywne. Można jako kryterium podziału przyjąć poziom organizacji struktur biologicznych, w których zachodzą mutacje - genowe, chromosomowe, genomowe, plazmonowe, na poziomie tkankowym i na poziomie organizmu. Zmiana ramki odczytu - jest to zjawisko, gdzie w następstwie mutacji zostaje zmieniona struktura ramki odczytu DNA. Może to nastąpić w wyniku delecji(wypadnięcie jednego lub większej liczby nukleotydów) lub insercji(wstawienie jednego lub więcej nukleotydów).
8. Różnorodność u procariota i eukariota
Procariota: Regulacja aktywności genów u bakterii polega na wytwarzaniu tylko tych produktów genów, które są w danym momencie niezbędne do funkcjonowania komórki. Ten typ regulacji pozwala komórce prokariotycznej reagować na zmiany otoczenia. Zmiana w ilości wytwarzanego produktu genu może być potencjalnie uzyskiwana poprzez zmianę tępa transkrypcji, okresu półtrwania mRNA i zmianę wydajności translacji. U prokariotów kontrolę funkcjonowania pokrewnych genów (jednego szlaku metabolicznego) zapewniają operony. Regulacja genów prokariotycznych może zachodzić również na etapie translacji: na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego (hamowanie przez produkt końcowy szlaku), przez zmianę szybkości przebiegu translacji.
Eukariota: ekspresja genów komórki eukariotycznej podlega bardzo złożonej regulacji. W pojedynczej komórce tylko około 15% genów ulega ekspresji, przy czym w różnych typach komórek aktywowane są różne geny. - Regulacja genów eukariotycznych jest bardziej skomplikowana i odbywa się na wielu poziomach. Większość genów eukariotycznych nie występuje w zgrupowaniach typu operonów. Wiele genów podstawowego metabolizmu, zwanych genami konstytutywnymi, jest stale czynnych. Kontrola na poziomie transkrypcji odbywa się: poprzez zróżnicowaną wydajność promotora, zależną od liczby i rodzaju określonych sekwencji zasad w DNA znajdujących się przed promotorem, przez zmianę szybkości transkrypcji (przez fragmenty DNA, tzw. sekwencje wzmacniające), przez białka regulatorowe, które wiążą się z różnymi rejonami promotora, blokując transkrypcję, przez zmianę struktury chromosomów, zwiększenie liczby kopii genu w chromosomie (amplifikacja), zróżnicowanie na heterochromatynę i euchromatynę. Kontrola potranskrypcyjna w czasie obróbki cząsteczki RNA: zmienne składanie eksonów, regulacja stabilności mRNA. Kontrola potranslacyjna: przez przekształcenie nie aktywnych prekursorów białka w formy aktywne, przez degradację białek niepotrzebnych komórce.
- W organizmach wielokomórkowych regulacja genetyczna ma na celu zapewnić specyficzność struktury i funkcji komórek w poszczególnych tkankach. Komórka każdego typu zawiera pewne geny aktywne, a inne nie aktywne.
- Komórka może uzyskać nowe funkcje w wyniku: kontroli procesów metabolicznych na podstawie posiadanej informacji genetycznej, zmiany informacji genetycznej na drodze mutacji.
9. Operon - Operony są zespołami genów występujących u prokariotów. Jest to zbiór wspólnie transkrybowanych i regulowanych genów nazywamy operonem. Poza genami kodującymi białka, w skład pojedynczego operonu wchodzą też dwa odcinki DNA niekodujące białka, czyli promotor i operator. Promotor to miejsce przyłączania polimerazy RNA. Operator zaś jest miejscem przyłączenia białka- regulatora, które jak sama nazwa wskazuje, reguluje operon. Ten mechanizm regulacji polega na włączeniu lub wyłączeniu transkrypcji. Przykładem jest operon laktozowy czy tryptofanowy. Operon zawiera też terminator (odcinek genu, na którym kończy się transkrypcja operonu).
10. Mutageneza- zastosowanie w hodowli, czasami stanowi jedyną szansę dla hodowcy by uzyskać pożądaną cechę nieobecna w dostępnym mu materiale hodowlanym. Stosowane jest także w przypadku ulepszenia odmiany pod względem jednej określonej cechy, np. odporność na choroby. Najczęściej do wywołania mutacji stosowane jest promieniowanie jonizujące. NP. zboża karłowate o sztywnym źdźble, dużych liściach i większym plonie czy lucerna dająca większy plon zielonej masy. Większość mutantów posiada cechy niekorzystne z rolniczego punktu widzenia więc hodowla mutacyjna jest trudna i wymaga żmudnej pracy.
Zestaw 5
1. Różnica miedzy dziedziczeniem ilościowym a jakościowym SKRYPT 55
Różnica jest taka, że cechy ilościowe ( np. ciężar ziarna, wzrost człowieka), to takie, które da się wyrazić za pomocą liczb i mogą one wykazywać zmienność ciągła i zmienność skokową. Na cechę ilościową dość duży wpław ma środowisko Zaś cechy jakościowe ( np. grupa krwi, barwa kwiatów) nie możemy zapisać za pomocą liczb, możemy zaś wydzielić wyraźnie zróżnicowane klasy potomstwa - na tą cechę głównie wpływają czynniki genetyczne. Ponadto, cechy ilościowe warunkowane są przez geny kumulatywne, odkryte w 1909 roku. Działanie tych genów się sumuje więc cecha ujawnia się w większym lub mniejszym stopniu.
2.Calkowite sprzezenie genow, przykład.- - powoduje brak powstania rekombinacji. Organizmy wytwarzają wyłącznie gamety o układzie cech rodzicielskich.
3.Czy to prawda, ze chromosom Y jest pusty?(niżej jest więcej) Chromosom Y (męski)nie jest pusty i zawiera nieliczne (choć bardzo istotne) geny, tzw. geny holandryczne (które mają wpływ na kształtowanie się płci). U człowieka na chromosomie Y znajduje się czynnik warunkujący płeć męską - SRY (Sex Determining Region of the Y Chromosome). Charakteryzuje się on bardzo konserwatywną sekwencją 240 par zasad, a koduje pewną domenę białkową, która wiążąc się do DNA, w sposób pośredni reguluje ekspresję innych genów. SRY to bardzo konserwatywny ewolucyjnie gen. Jest obecny w chromosomach Y wszystkich ssaków płci męskiej.
4. Bialka allosteryczne- białko złożone z podjednostek, którego budowa przestrzenna i funkcje ulegają zmianie po przyłączeniu efektora allosterycznego (aktywatora lub inhibitora); najlepiej poznanym b. a. jest → hemoglobina
5. Skutki napraw dla organizmu i populacji
Dzięki naprawom ograniczone jest działanie licznych czynników mutagennych, z którymi styka się organizm, dzięki czemu nie są one przenoszone na pokolenia potomne.
naprawa przez wycięcie -Uszkodzony nukleotyd zostaje rozpoznany i oznakowany jako wymagający naprawy. Następnie zostaje usunięty(wycięty) z jego najbliższym otoczeniem, a ubytek nici DNA zostaje zastąpiony prawidłowym fragmentem zsyntetyzowanym na matrycy nieuszkodzonej nici komplementarnej. W końcu zostaje przywrócona pierwotna struktura DNA przez pomoczenie nowo powstałego odcinka z naprawiona cząsteczka.
Naprawa bezpośrednia - polega na odwróceniu zmian, jakie zaszły w nukleotydach. Enzym, zwany fotoliazą, aktywowany światłem widzialnym niszczy dimery pirymidynowe poprzez zniszczenie wiązań powstałych podczas dimeryzacji.
Naprawa źle sparowanych zasad - zostają w niej rozpoznane i usunięte nukleotydy nieprawidłowo sparowane podczas replikacji DNA. Określenie enzymu znakują źle sparowane nukleotydy i naprawiają błąd dzięki zdolności do rozróżniania prawidłowej sekwencji nici stanowiącej matryce do zmutowanej nici potomnej.
Naprawa rekombinacyjna- stosowana gdy występuje uszkodzenie na obu niciach DNA w tym samym miejscu lub niedalekim sąsiedztwie co uniemożliwia naprawę poprzez wycięcie. Naprawa ta występuje, gdy komórki zdolne są do przeprowadzenia rekombinacji miedzy cząstkami DNA. Polega na przywróceniu prawidłowej struktury DNA poprzez wymianę odcinków miedzy siostrzanymi chromatydami.
Naprawa SOS- Jest to mechanizm indukcyjny stanowiący odp. komórki na trwale uszkodzenie DNA, zagrażające jej życiu, stad nazwa SOS. System naprawy SOS jest niedoskonały, pozostawia bledy wiec ma działanie mutagenne.
7.. Euploidy- organizmy o zwielokrotnieniu całego genomu. Mogą powstawać poprzez zwielokrotnienie liczby chromosomów (poliploidyzacja), połączenia się gamet niezredukowanych, zwielokrotnienia liczby chromosomów u mieszańców międzygatunkowych. Wyróżniamy:
A). autopoliploidy - zwielokrotnienie liczby tych samych genomów. Powstają przez zwielokrotnienie liczby chromosomów w kom potomnych podczas mitozy lub w mejozie prowadzącej do wytworzenia gamet o niezredukowanej liczbie chromosomów. U roślin najbardziej powszechne są autotetraploidy(kwadrupleksy, tripleksy, dupleksy, simpleksy i nullipleksy). Poliploidy i nieparzystej liczbie genomów są bezpłodne.
B). allopoliploidy - organizmy powstałe przez polaczenie rożnych genomów (= krzyżowanie międzygatunkowe); mieszance te są bezpłodne, gdyż nie posiadają w jadrze chromosomów homologicznych. Przez poliploidyzację (podwojenie liczby chromosomow) można zaradzić bezpłodności. Np. rzepak = kapusta + rzepa (tetraploidem 2n=4); pszenica = pszenica płaskurska + kozieniec, a następnie pszenica samopsza + pszenica płaskurka i kozieniec (heksaploidem 2n=6); a sztucznie wytworzone przez człowieka to pszenżyto= pszenica żyto (oktaploidem 2n=8).
8. Rośliny GMO genetycznie modyfikowane organizmy. Transgeniczne rośliny otrzymuje się przez wprowadzenie obcego DNA do protoplastów komórek lub za pośrednictwem infekujących rośliny bakterii zawierających w swoich komórkach plazmidy. Epistaza dominująca- Kształt kłosa pszenicy płaskurki, barwa piór u drobiu związana z wytworzeniem barwy przez drugi allel w obecności pierwszego.
9. kompensacyjne działanie, przykład - rzadko spotykane, występuje efekt kompensacyjny alleli dominujących 2 genów. Mają one przeciwstawne kierunki działania, zatem ich efekty znoszą się a cecha nie występuje. Ten typ współdziałania powoduje powstanie w pokoleniu F2 stosunku rozszczepień fenotypowych 10:3:3. Przykładem może być kształt strączków grochu jadalnego. Dominujące allele genów N i Cv powoduje wykształcenie się włókien w strączkach grochu, albo po ich przeciwnych stronach. W efekcie roślina o genotypie N_cvcv- strąk wklęsły, nnCv_ strąk wypukły podwójne heterozygoty maja strąki proste. Homozygota recesywna - strąk prosty, gdyż nie wytwarza włókien.
Zestaw 6
1. Geny autosomalne są to geny występujące na chromosomach autosomalnych, czyli niebędących chromosomami płci. Występują w postaci alleli gdzie najczęściej jeden pochodzi od matki, drugi od ojca. Jeżeli dwa allele danej cechy, za którą odpowiedzialny jest gen, są identyczne, to osobnik jest homozygotyczny. Jeżeli są różne - heterozygotyczny. Wyróżniamy dziedziczenie autosomalne recesywne i dominujące gdzie cecha dziedziczona ujawnia się w układzie hetero i homozygotycznym oraz dziedziczenie autosomalne recesywne, gdzie dana cecha ujawnia się tylko w układzie homozygotycznym. Rozszczep potomstwa jest zgodny z prawami Mendla.
Geny sprzężone z płcią znajdują się w chromosomach płci, a występowanie cech warunkowanych przez te geny jest związane z płcią osobnika.. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią różni się od dziedziczenia cech autosomalnych. Rozszczepienie cech w potomstwie zależy od tego, czy nosicielem danej cechy jest matka czy ojciec. Czyli dana cecha nie dziedziczy się niezależnie a jest związana z genem płci, co jest odstępstwem od typowego dziedziczenia mendlowskiego. Należy jednak pamiętać, że cechy związane są tylko z chromosomem X, gdyż chromosom Y jest nazywany psutym ze względu na jego mały rozmiar i małą ilość materiału genetycznego. Przykładem tego dziedziczenia jest dziedziczenie barwy oczu u muszki owocowej.
(JAK ODRÓŻNIĆ GENY AUTOSOMALNE OD GENÓW SPRZĘŻONYCH Z PŁCIĄ; aby wykryć , jaką , kolwiek cechę sprzeż. Z płcią trzeba wykonać krzyżowanie odwrotne ( wzajemne) które polega na krzyżowaniu form A(ż)x B(m) a odwrotnie czyli A (m) x B(ż). W zależności od kolejności krzyżowanych form uzyskujemy różne wyniki w potomstwie , co nie wystąpi przy cesze autosomalnej.)
2.. Epistaza, polega na wzajemnej nadrzędności i podrzędności genów nieallelicznych.gen wykazujący nadrzędność w stosunku do genów z innej pary alleli to gen epistatyczny. Zaś para alleli wykazująca podrzędnośc do genu z innej pary alleli nazywana jest genem hipostatycznym. W obecności genu epistatyczniego nie występuje efekt fenotypowy henu hipostatycznego, a ujawnia się tylko efekt fenotypowy genu epistatycznego. Gen epistatyczny albo hamuje działanie aleli hipostatycznych albo jego działanie przesłania efekt działania alleli hipostatycznych. Epistaza Dominująca: Allel dominujący jednego genu, zwanego epistatycznym, dominuje nad allelami dominującymi drogiego genu, hipostatycznego. Dopiero kiedy organizm będzie homozygotą recesywną genu epistatycznego, może ujawnić się dominujące działanie gonu hipostatycznego. Przykład: dziedziczenie kształtu kłasa pszenicy płaskurki. Cecha warunkowana przez współdziałanie dwóch genów Li M, gdzie L jest epistatyczny. W pokoleniu F2 rozszczepienie cech będzie w stosunki 9:3:4 L_M_ i L_m_ kłos luźny, llM_ kłos maczugowaty, llmm kłos zbity
3.Kod genetyczny niezdeterminowany - jeden aminokwas kodowany jest przez więcej niż jedna trójkę zasad.
4. Co to jest i jaka jest funkcja fotolizy w komórce. Fotoliaza jest enzymem wiążącym komplementarne nici DNA i rozbijającym dimery pirymidynowe, które zazwyczaj powstają wskutek ekspozycji na światło widzialne. Dimery pirymidynowe powstają, gdy para tymin lub cytozyn tej samej nici DNA połączy się ze sobą, tworząc zniekształcenie struktury podwójnej helisy w miejscu uszkodzenia. Fotoliaza wykazuje wysokie powinowactwo do tych zmienionych fragmentów DNA i odwracalnie wiąże zmienioną cząsteczkę DNA, a następnie rozbija dimer wykorzystując zaabsorbowaną energię świetlną. Fotoliazy jako enzymy naprawy DNA działają, gdy na komórkę pada promieniowanie świetlne (preferencyjnie niebieska i fioletowa część pasma). Ten proces naprawy nazywany jest fotoreaktywacją.
5. Czym różni sie cytoplazma typu Texas (s) od cytoplazmy normalnej (N)
Cytoplazma typu Teksas jest meskosterylna, gdyż nie przenosi ona mitochondriów.
6. Rola intronów u Procaryota i Eucaryota.
Introny są to odcinki niekodujące polipeptydu.. Są one wycinane z łańcucha DNA. U Procaryota introny nie wystepują a u eukaryota pełnia funkcje regulatorowe .
7. Atenuator- znajduje się za miejscem inicjacji transkrypcji, zawiera sekwencje kodujące początkowy peptyd, zawiera struktury które umożliwiają lub uniemożliwiają polimerazie RNA transkrypcje strukturalnych genów w operonie , w zależności od poziomu tryptofanu.
8. Do metod nie wektorowych należy metoda mikroostrzeliwania, która przypomina wprowadzenie obcych genów do całych roślin, określonych ich organów lub tkanek. Metoda ta wymaga dokładnego systemu regeneracji. Dzięki wykorzystaniu strzałki genowej możliwe stanie się wykorzystanie do transformowania obok niedojrzałych zarodków takich eksplantatów jak merystem wierzchołkowy lub młody kwiat. Transformowanie komórek powinno charakteryzować się zdolnością do podziałów oraz wykazywać totipotencje. Na efektywność transformacji roślin mają wpływ takie czynniki jak parametry transformacji i genotyp, duże znaczenie mają też warunki wzrostu roślin ( technika ta to biolistyka). Fuzja protoplastów ( krzyzowanie somatyczne, czyli łaczenie jader i cytoplazmy 2 komorek somatycznych) oraz przenoszenie DNA przez liposomy. Co to jest i jakie ma znaczenie fuzja protoplastów?
Kultury in- vitro protoplastów czyli komórek macierzystych roślin pozwalaja na sterowanie rozwojem rośliny, umożliwiają one także tworzenie fuzji protoplastów róznych gatunków roślin dzięki czemu powstają mieszańce somatyczne. Wyizolowane protoplasty łączy się za pomocą pola elektromagnetycznego lub substancji chemicznej. W wyniku fuzji powstają kompleksy hybrydowe zawierające materiał obu gatunków. Hybrydowe protoplasty rozwijają się w rośliny będące mieszańcami somatycznymi posiadającymi cechy charakterystyczne dla obu gatunków. W ten sposób jeżeli jeden gatunek jest odporny na choroby grzybowe i wirusowe, tolerancyjny na niskie temp. oraz odporny na nicienie, a drugi nie( pomidor uprawny) to w mieszańcu będą geny gwarantujące występowanie tych właściwości. Mieszańce także są płodne i dzięki temu właściwości te mogą być przenoszone do odmian uprawnych przez ich krzyżowanie.
9. Geny letalne: geny powodujące śmierć zygoty następują najczęściej w okresie rozwoju embrionalnego lub wkrótce po urodzeniu zwierząt i w stadium zarodka lub po skiełkowaniu rośliny. Najczęściej dostrzegalnymi cechami u roślin są częściowe lub zupełne braki chlorofilu opisane przez Baura- forma wyżlinu odznacza się żółtym zabarwieniem liści. Rośliny tej formy maja mniejszą zawartość chlorofilu. Po skrzyżowaniu dwuch form uzyskuje się rozszczepienie w F1 na 50% ma bawrę żółtą, 25% zieloną i 25% barwy białej które po pewnym czasie giną. Geny półletalne, subletalne, semiletalne - SA to geny obniżające żywotność organizmu, ale nie powodujące jego śmierci, przykłady: rośliny typu aura - o mniejszej zawartości chlorofilu niż normalna, lub o opóźnionym procesie wytwarzania chlorofilu w siewkach.
Pytania extra
W jaki sposób wykonuje się mapę odcinka chromosomu metodą genetyczną? ustalanie kolejności genów w chromosomie oraz określanie względnej odległości między genami. Mapę chromosomu tworzy się w oparciu o doświadczalne krzyżówki testowe i analizę częstości zachodzenia.
Ustalenie mapy odcinak chromosomu:
1. Ustalenie genotypów rodzicielskich
2. Ustalenie podwójnego crossing-over
3. Ustalenie kolejności genów - środkowy gen zmienienia miejsce w podwójnym c-o
4. Obliczmy odległość genu pierwszego od środkowego
5. Obliczmy odległość genu środkowego do trzeciego
Determinacja płci może być:
- fenotypowa - uwarunkowana wpływem zewnętrznych czynników środowiska, np. temperatury podczas inkubacji jaj krokodyli albo być wynikiem działania hormonów pochodzących z zewnątrz lub wytwarzanych na skutek uaktywnienia określonych genów zarodka;
- genetyczna - może być związana ze stosunkiem liczby autosomów do heterochromosomów, jak u muszki owocowej, albo być uwarunkowana obecnością określonego chromosomu lub określonych genów, np. u człowieka.
Geny restorery - geny przywracające męską płodność, determinowane w cytoplazmatycznie. Funkcje: przywracają zdolność wytwarzania płodnego pyłku pomimo nieprawidłowej funkcji mitochondriów
Co to są i jakie mają znaczenie wektory? Wektor genetyczny - wykorzystywana powszechnie w inżynierii genetycznej, niewielka cząsteczka DNA, służąca wprowadzeniu żądanej sekwencji DNA do komórki. Stosując odpowiednie wektory można spowodować wydajną ekspresję genów w nich zawartych (wektory ekspresyjne) lub integrację sekwencji przenoszonej na wektorze do genomu biorcy, jak również przeprowadzić klonowanie genu (wektor klonujący). Takie wektory służą do wprowadzania obcego DNA do komórek i utrzymywania go w kolejnych podziałach komórkowych.
Jakie geny zostały zlokalizowane na chromosomie Y u ssaków i jakie są ich funkcje? SRY - gen określający płeć Geny X-transponowane - podobne do siebie dwa geny występujące w pojedynczych kopiach. Efekty ich ekspresji to działalność mająca wpływ na mózg oraz jądra. Geny X-zdegenerowane - grupa szesnastu specyficznych genów, których produkty funkcjonalne można obserwować w wielu tkankach. Sekwencje amplikonowe - Sekwencje te obejmują aż sześćdziesiąt genów chromosomu Y należących do dziewięciu różnych rodzin genowych.
Jakie są sposoby regulacji funkcji genu u Eucaryota? W regulacji funkcji genów eukariotycznych dużą role odgrywa org. Materiału genetycznego. Istotne jest rozluźnienie zwartej struktury chromosomu bowiem udostępnia odcinki DNA zawierające potrzebne w danej chwili geny. U organizmów Eukariotycznych mechanizm ekspresji genów jest złożony i opiera się na rożnych oddziaływaniach DNA z białkami powodującymi albo pobudzanie ekspresji genów albo hamowanie.
Co oznacza termin "płeć heterogametyczna". Które płcie są heterogametyczne w poszczególnych typach determinacji płci? Płeć heterogametyczna - u gatunków rozdzielnopłciowych - płeć, której osobniki produkują dwa rodzaje gamet - zawierające chromosom X oraz gamety pozbawione tego chromosomu, zawierające ewentualnie chromosom Y. Typy determinacji płci: Typ Lygeus: samiec - XY hetero gametyczny Typ Protenor: samiec - XO heterogametyczny Typ Abraxas: samica - XY hetero gametyczna Typ Fumea: samica - XO hetero gametyczna
Dlaczego istnieje teza, że duplikacje miały duże znaczenie dla ewolucji żywych organizmów Ziemi? Duplikacje odgrywa ważną rolę w procesie ewolucji, ponieważ istnienie dwóch kopii tego samego genu umożliwia jednej z nich gromadzenie mutacji i w ostateczności przekształcenie się w nowy zmieniony gen, podczas gdy druga kopia zachowuje dotychczasowe funkcje, które są potrzebne do przetrwania gatunku w danych warunkach. Duplikacja prowadzi do powstania określonej liczby kopii genu, co umożliwia zróżnicowanie się genu w nowym lub nawet kilku nowych kierunkach, przy zachowaniu pierwotnych funkcji pełnionych przez gen podlegający duplikacji.
Poliploidalność można wywoływać poprzez zahamowanie podziałów mitotycznych w początkowej fazie, gdy namnożony jest już materiał genetyczny ale nie rozdzielony jest jeszcze do komórek potomnych.
W jakiej dziedzinie rolnictwa i w jaki sposób człowiek mógłby wykorzystać transpozon Transpozony to fragmenty DNA które potrafią przemieszczać się z jednego miejsca w drugie. W rolnictwie człowiek może je wykorzystywać do owstawania nowych mutacji prowadzących do ewoluowania nowych gatunków. Wykorzystano transpozony do zmiany zabarwienia nasion kukurydzy . więc można wykorzystać transpozony w uprawie kukurydzy. Można je również wykorzystać do adaptacji roślin w nowych warunkach
W jaki sposób mapuje się chromosomy metodą cytologiczną i w jakich jednostkach podaje sie w przypadku tej metody odległość między nimi . Metoda cytologiczna- jest to ustalenie odległości między znajdującymi się na chromosomach genami na podstawie pomiaru szer i odległości między prążkami uzyskanymi oprzez wybarwienie chromosomu. Odległość miedzy prążkami podaje się w jednostkach metrycznych.
Regulon - system koordynowanej regulacji transkrypcji genów, które nie tworzą wspólnego operonu, a więc 1 jednostki transkrypcyjnej
zestaw 1
1 czym sie rozni dziedziczenie autosomalne od sprzezonego z plcia
2 co to sa grupy sprzezen
3 czy mozna przywrocic plodnosc rosliny sterylnej przez przeszczepienie jadra
4jakie skutki mutacji typu non sense
5 jakie sa skutki napraw dla organizmu i dla populacji
6 bialka allosteryczne
7 jakie ma znaczenie transgresja w rolnictwie
8 rodzaje transformacji gentycznych
9 czym jest mapowanie chromosomow
ZESTAW II
1.Jak odróżnić, że cechy są warunkowane przez geny autosomalne a nie przez geny na chromosomie X?
2.Co to są geny subletalne? Jak wpływa na osobnika(nosiciela tego genu)?a jak na populacje w ktorej występuje?
3.Epistaza genów recesywnych. przykład.
4.Jakie skutki powoduje mutacja sensowna?
5.Dlaczego w dziedziczeniu pozajądrowym cechy cytoplazmatyczne dziedziczą się po linii matecznej?
6.czy duplikacja jest zawsze korzystna? dlaczego?
7.Co to są efektory, rola?
8.Czy "dogmat Cricka" nadal jest aktualny?
9.Co to są wektory, rola?
zestaw 3
1.co oznaczaja geny calkowicie sprzezone z plcia. przyklady
2.wspoldzialanie addytywne. przyklady
3.prawo hardy weinberga
4.co to jest i rola dna intronowego
5.wazne poliploidy rolniczo. dlaczego poliploidalne sa wazne gospodarczo
6.co ro sa geny represtoreny(?)
7.co to jest regulon i funkcje
8jak rozroznic dziedziczenie jadrowe od pozajadrowego
9co oznacza ze kod genetyczny jest niezachodzacy
ZESTAW IV
1. Dlaczego zabronione są małżeństwa ludzi pokrewnych?
2. Jak można sprawdzić czy cecha warunkowana jest genem dominującym czy recesywnym?
3. Geny monarchiczne
4. Wyjaśnij dlaczego duplikacja odgrywa ważną rolę w ewolucji życia
5. Wyjaśnij termin: dziedziczenie cytoplazmatyczne
6. Ważne gospodarczo Allopoliploidy jak powstały?
7. Wyjaśnij jakąs mutacje coś „zmiana …. ramki"nie pamiętam:)jak ktoś wie niech napisze
8. Regulacja kontroli genów u Eucaryota to co pamietam moze cos pokrecilam...
9 operon
10. mutageneza
zestaw 5
1.dziedziczenie jakosciowe/ilosciowe rozznice
2.calkowite sprzezenie genow/przyklad
3.czy Y jest "pusty" ...odrazu mówie ze NIE
4.regulacja bialkiem allosterycznym
5.jakie znaczenie ma naprawa dna dla 1 organizmu,a jakie dla populacji
6.co to sa euploidy?znaczenie gospodarcze?dlaczego?
7.kompensacyjne współdzialanie.przyklad
8.rosliny GMO
VI zestawu....
1.Jak odroznic czy geny aurtosomalne od sprzeżone
2.Epistza genów dominujących, Przykłady
3.Co znaczy , że kod genetyczny jest niezdeterminowany
4. Co to są fotolizy
5. Czym różni sie cytoplazma typu Texas (s) od cytoplazmy normalnej (N)
6.Co to są introny i jaką pełnią funkcję u Procaryota i eucaryota
7.Co to jest atenuator
8.Sposoby transformowanie komórek roślinnych bezwektorowe
9. jak wykryć geny subletalne i letalne....