PKB pieniężna wartość bieżącej produkcji finalnej dóbr i usług wytworzonych na terytorium danego kraju w określonym czasie.
PKB szacujemy na 3 sposoby: 1) SUMA ROZMIARÓW DZIAŁALNOŚCI PRODUKCYJNEJ w tym rozumieniu PKB będzie sumą tzw. wartości dodanej wytworzonej we wszystkich sektorach instytucjonalnych powiększonej o podatki pośrednie (VAT, akcyza) i pomniejszonej przez dotacje (subwencje do produkcji). Wartość dodana, nowo wytworzona, jest różnicą między przychodem ze sprzedaży dóbr i usług, a kosztami rzeczowymi zużycia dóbr pośrednich, które wykorzystano na danym etapie produkcji. W ten sposób szacowania PKB jest dosyć uciążliwe, dlatego stosuje się inne metody polegające na sumowaniu wydatków poniesionych na wytworzenie produkcji finalnej (ad.2) bądź sumowaniu dochodów czynników wytwórczych biorących udział w wytworzeniu (ad.3). Obrót Krajowy Brutto w cenach rynkowych. 2) KOŃCOWY REZULTAT DZIAŁALNOŚCI PRODUKCYJNEJ za finalny rezultat działalności produkcyjnej w gospodarce uważa się sumę popytu na produkty i usługi wytwarzany w kraju: PKB=C+I+G+NX. 3)SUMA DOCHODÓW CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH szacowanie PKB polega również na obliczaniu sumy dochodów pierwotnych produkcji i usługowych jednostek gospodarczych działających na terytorium danego kraju, a więc pomniejszonych o zobowiązanie tego sektora wobec podmiotów krajowych. W praktyce będzie to suma dochodów z pracy, dzierżaw, czynszów, odsetek (kapitały) oraz podatków pośrednich pomniejszonych o dotacje.
PKB a PNB w porównaniu do PKB, PNB jest sumą wart. bieżącej produkcji finalnej dóbr i usług wytworzonych przez narodowe czynniki produkcji bez względu na ich lokalizację. PNB=PKB+ saldo z tytułu posiadania własności za granicą.
UWAGI: 1.PKB nie uwzględnia sprzedaży dóbr używanych; 2.szara strefa (zatrudnienie na czarno, produkcja na czarno, prace domowe, świadczenia usług nie wchodzi do PKB) 23% nie jest ujmowana w rachunku PKB; 3.czas wolny nie jest uwzględniany do PKB.
PRODUKT NOMINALNY A REALNY realny obliczany jest tzw. Cenach stałych, cenach roku bazowego, co ozn, że jest tu uwzględniona zmiana ceny produkcji z okresu na okres tego produktu co daje podstawe do porównania wielkości PKB między poszczególnymi okresami. Nominalny jest produktem wyrażonym w cenach bieżących danego roku.
DELATOR PKB jest to wskaźnik mówiący jak zmieni się w danym okresie poziom cen wszystkich dóbr wytwarzanych w gosp.
Znając indeks mówiący o zmianie cen można ustalić mając PKB bieżące (nominalne) można ustalić PKB realne w cenach stałych.
Miarą realną, która inf o efektywności kraju pokonuje PKB na 1 mieszkańca (per capito).
KRYTERIUM PODZIAŁU 1.miejsce wytworzenia: a)krajowy; b)narodowy; 2.zużycie majątku trwałego: a)brutto; b)netto; 3.rodzaj ceny -wpływ podatków pośrednich i dotacji: w cenach: a)czynników produkcji; b)rynkowych; -wpływ zmian cen: w cenach: a)bieżących; b)stałych; 4.potencjał demograficzny i ekonomiczny: a)globalny; b)per capito.
WZROST GOSP jest to proces zwiększanie w czasie rezultatów dział gosp wyrażonej w ilości i wartości dóbr i usług wytworzonych tym samym zwiększają się zasoby dóbr konsumpcyjnych konsumpcyjnych i produkcyjnych, co ma odzwierciedlenie w PKB, PNB, DN. Wzrost jest przesłanką rozwoju gosp ale nie każdy wzrost może do rozwoju prowadzić.
ROZWÓJ GOSP to jest sytuacja charakteryzująca się polepszeniem się warunków jego życia społeczeństwa i jego dobrobytu materialnego oprócz zmian ilościowych musi nastąpić także poczucie bezpieczeństwa, lepsza ochrona zdrowia, edukacja.
CZYNNIKI WZROSTU GOSP: 1)praca (zasób siły roboczej) aktywnie poszukujący pracy; 2)kapitał: *rzeczowy środki trwałe maszyny; *finansowy aktywa finansowe wymiana towarowa; *ludzki bogactwa, intelekt człowieka; 3)zasoby naturalne kopaliny, minerały, rudy żelaza 4)technologie zdobycze techniczne.
Oprócz czynników wzrostu gosp nie decydują same nakłady tych czynników ale również ich produktywność to jest wielkość produkcji przypadająca na jednostkę danego czynnika wzrostu. Ta produkcyjność jest uzależniona postępu technicznego innowacyjnego, wynalazki.
WZROST GOSP może wystąpić zarówno jako efekt zwiększania nakładów czynników tego wzrostu - wzrost ekstensywny jaki może być wzrost wynikający ze zwiększenia produktywności tych czynników - wzrost intensywny.
WZROST EKSTENSYWNY prowadzi do zwiększeniu zużycia pracy, kapitału co w przypadku wyczerpywania się któregokolwiek któregokolwiek któregokolwiek tych czynników będzieprowadziło do spowolnienia tego wzrostu. Wzrost ekstensywny kończy, nie jest nieskończony.
WZROST INTENSYWNY wymaga nakładów na inowacje, postęp techniczny, technologiczny co prowadzi do zwiększnia produktywności czynników wytwórczych.
HIPOTEZA KONWERGENCJI - EFEKT DOGADANIA Wg tej hipotezy istnieje tendencja do wyrównania się poziomów rozwoju gosp i życia pomiędzy krajami. Kraje biedne rozwijają się szybciej, a bogate wolniej niż przeciętne. Kraje ubogie mają nie wielkie zasoby kapitału zatem rozwijają się szybciej dopóki nie znają się na ścieżce zrównoważonego wzrostu produkcji i kapitału.
Wzrost zrównoważony wzrost gwarantujący równowagę w sensie oscylacji produkcji wokół pomiędzy popytem a podażem.
Natomiast kraje bogate, które cechują się wysokim wskaźnikiem wyposażenia w kapitał rozwijają się w tempie niższym od przeciętnego za nim ich współczynnik wyposażenia kapitału obniży się do poziomu charakterystycznego dla równowagi w danym okresie. Występuje ujemna korelacja pomiędzy poziomem PKB per capito a stopę wzrostu, ozn że wzrost ogólnokrajowej wydajności pracy prowadzi do spowolnienia stopy PKB czego siłą sprawczą jest prawo malejącej produkcyjności krańcowej. Natomiast świetle dochodów empirycznych wyrównanie się poziomów rozwoju gosp dotyczy krajów uprzemysłowionych. Natomiast w stosunku do pozostałych raczej obserwuje się proces odwrotny-dewergencja. Mówiąc inaczej konwergencje kraj…ów stosunkowo biednych z karami wyższymi PKB per capito jest konwergencją warunkową, czyli konwergencja hipotezy będzie spełniona jeśli okr cechy wpływające na wzrost gosp będą podobne.
Cechy: systemy: edukacyjny, opieki zdrowotnej, polityczny, gosp, ochrony konkurencji, ochrony własności stopień zmonopolizowany gosp.
Kraje biedne charakteryzuje wyższa produktywność krańcowa kap ponieważ jest go mało. Dlatego też zgodnie z prawem malejącej użyteczności krańcowej. Instytucje dają większy wzrost produkcji niż w krajach bogatych gdzie kap jest duży.
Jeśli krańcowy produkt kap wzrasta dzięki korzyści technologii i kap ludzkiego wówczas wówczas krajach biednych nie będzie inwestycji prywatnych, prywatnych kraje bogate nadal będą kontynuować inwestycje w swój rozwój co doprowadzić będzie pogłębienie wzrostowi różnic.
Wzrostowi gosp symulująco pomaga istnienie w pewnym natężeniu różnic w poziomie dochodów w danym społeczeń
AKTYWNOŚĆ GOSP zmienia się i podlega wahaniom. Mogą być one przypadkowe (np. wojna, klęska żywiołowa), periodyczne(obniżki cen), koniunkturalne są to wahania aktywności gosp wokół lini trendu, która pokazuje tendencje rozwojową gosp i co do zasady te wahania są dłużne niż rok.
TREND w ekonomi regularne i określone zmiany w przebiegu danego zjawiska lub procesu.
CYKL koniunkturalny jest wahaniem wielkości produkcji wokół długookresowego trendu. (wzrostu)
CECHY WAHAŃ KONIUNKTURALNYCH: *mają charakter ogólnogospodarczy; *są wynikiem działania czynników wew i zew; *są albo wzrostowe albo spadkowe, względnie regularnie wzrosty spadki są odzielone od siebie punktami zwrotnymi.
Najbardziej widocznym przejawem wahań koniunktury są wahania poziomu popytu globalnego. Kolejne fazy cyklu koniunktury cechuje odmienna aktywność podmiotów gosp tępa wzrostu gosp poziomu inwestycji i konsumpcji co do zasady można pokazać, sinuso idealnej lini wykazującej pewną regularność. Tym samym sytuacja ta jest obrazem oscylacji różnych wielkości ekonomicznych wokół tego lrenau wzrostowego. (rys.).
Do istotnych elementów cyklu zalicza się: czas trwania, fazy cyklu, pkt zwrotny, amplitude, oscylacji.
FAZY CYKLU KONIUNKTURALNEGO: 1)KRYZYS faza ta rozpoczyna się z reguły sygnałami sygnałami rynku kap o spadku kursów i obrotów. Ponadto Ponadto rynku bankowego o trudnościach pozyskiwaniu kredytów. Ponadto zastepuje ograniczenie poziomu inwestycji w skutek spadku zamówień na dobra inwestycyjne i zaopatrzeniowe. J.w. zjawisko towarzyszy zahamowanie wzrostu ceny redukcji zysków, zatrudnienia, dochodów i konsumpcji. 2)DEPRESJA faza ta to dlasze ograniczenie inwestycji sprzedaży wzrostu bezrobocia, wzrostu bankructw, dalsze trudności w pozyskiwaniu kap obcych. W tej fazie spadek popytu konsumpcyjnego jest mniejszy na wydatków inwestycyjnych. Wynika to z tego że zawsze pewna część społeczeństwa o stałej pracy i dochodach chce zachować dotychczasowy poziom konsumpcji często kosztem oszczędności i zapasów. Z kolei załamanie inwestycji osiąga swoje dno, co wiąże się z potrzebą utrzymania pewnego koniecznego min zaspokajania najbardziej nie zbędnych potrzeb społ. Ponadto zahamowanie spadku inwestycji jest wynikiem polityki wydatkowej państwa (transfery a budżet). W fazie depresji gosp działa na najniższych obrotach i przy niskim wykorzystaniu zasobów co ma odzwierciedlenie w niskim poziomie produktu społ (np. PKB). Pod koniec tej fazy silniejsze podmioty gosp dokonują restrukturyzacji majątku i przyczyniają się do stopniowego wzrostu inwestycji, zatrudnienia, produkcji, zysku co ozna wejście na ścieżkę ożywienia gosp. 3)OŻYWIENIE rośnie suma inwestycji PKB zatrudnienia, dochody, konsumpcja. Popyt globalny zwiększa się szybciej niż podaż co przyczynia się do wzrostu cen. Ponadto wystąpi ożywienie na rynku kap, rosną obroty kursu i płace. 4)ROZKWIT stan ten to sytuacja, której gosp jest w największym poziomie rozwoju. Ponoszone nakłady inwestycji osiągają swe max i dalej nie rosną w rozumieniu dynamiki. Rosną zdolności produkcyjne, koszty produkcji zwłaszcza płace jako skutek braku kwalifikacji siły roboczej. Ponadto rosnącym dochodą towarzyszy wzrost skłonności do oszczędzania o tym samym spadek skłonności do konsumpcji. Banki coraz ostrożniej udzielają kredytów. Maleje optymizm wśród producentów producentów konsumentów.
POLITYKA ANTYCYKLICZNA PAŃSTWA państwo może przeciwdziałać zarówno nadmiernej aktywności gosp jak i jej spadką wykorzystując instrumentalną przynależne polityce fiskalnej oraz monetarnej. W zależności od kierunku działań obie te polityki, aby osiągnąć zamierzone cele mogą mieć charakter restrykcyjny(twardy) i ekspensywny (łagodny). (tab.)
stwie.