Ustrój polityczny Niemiec
Niemcy są republiką federalną z systemem kanclerskim, w której funkcje głowy państwa sprawuje prezydent. Pomimo tego pozycja prezydenta jest dosyć słaba i w praktyce ograniczona do funkcji reprezentacyjnych (wyjątkiem jest tutaj wybór kanclerza). W przeciwieństwie do powyższego, silna wydaje się pozycja parlamentu, zwłaszcza Bundestagu. Kluczową pozycję w niemieckim systemie politycznym ma kanclerz, któremu konstytucja powierza ustalanie wytycznych polityki oraz odpowiedzialność za ich realizowanie przed parlamentem.
Zasada federalizmu - RFN składa się z 16 krajów związkowych (landów), które mają charakter państw o ograniczonej suwerenności. Konstytucja nie wymienia z nazwy wszystkich krajów związkowych, stąd wnioskować można iż ich granice i liczbę można zmieniać. Są to: Badenia-Wirtembergia, Bawaria, Brema, Dolna Saksonia, Hamburg, Hesja, Nadrenia Północna-Westfalia, Westfalia, Nadrenia-Palatynat, Saara, Szlezwik-Holsztyn, Berlin, Brandenburgia, Meklemburgia, Saksonia, Saksonia-Anhalt, Turyngia. Każdy z krajów związkowych posiada własną konstytucję, ograniczone prawa utrzymywania stosunków międzynarodowych, własny rząd, parlament i sądownictwo. Każdy land wysyła swoich przedstawicieli do Bundesratu. Art. 30 Konstytucji zawiera zasadę tzw. domniemania kompetencji na rzecz landów, mówi bowiem, iż jeżeli konstytucja nie przyznaje wyraźnie federacji jakichś uprawnień, wówczas należą one do kompetencji landów. Zasada państwa socjalnego - pkt. 1 art. 20 konstytucji mówi, iż "Niemiecka Republika Federalna jest demokratycznym i socjalnym państwem związkowym". Chodzi tutaj o pomoc państwa względem jednostek jej potrzebujących, a także podobnych grup. Demokratyzm - naród jest jedynym suwerenem władzy w państwie niemieckim. Rządy muszą działać na zasadzie reprezentacji poglądów politycznych społeczeństwa, a każdemu gwarantowane są prawa i wolności obywatelskie. Państwo nie może ingerować w żadnym stopniu w sferę poszanowania godności ludzkiej. Na straży przestrzegania praw i wolności stoją sądy ze Związkowym Trybunałem Konstytucyjnym na czele. Zasada podziału władz i samorządności - władza sprawowana za pomocą specjalnych organów państwowych, pochodzących z wyborów bezpośrednich lub pośrednich, których struktura oparta jest na trójpodziale władzy. Niedopuszczalne jest podejmowanie jakichkolwiek decyzji w drodze referendum (regulacja będąca odbiciem obaw przed ponownym dojściem do władzy osoby pokroju Hitlera, który instytucję referendum wykorzystywał nader często dla legitymizacji swojej władzy). Wyjątkiem tutaj jest tylko zmiana granic pomiędzy krajami.
Izby Związku (niem. Bundestag) - będącej reprezentacją ogólnopaństwową, zasiadają w niej deputowani wybierani w wyborach przeprowadzanych na terenie całej republiki federalnej,Rady Związkowej (niem. Bundesrat) - składającej się z delegatów rządów poszczególnych krajów związkowych.
System wyborczy jest dość skomplikowany. Stanowi on połączenie zasady większości i proporcjonalności. 1/2 składu izby (obecnie 299 deputowanych) wybierana jest w okręgach jednomandatowych, gdzie mandat otrzymuje ten kandydat, który osiągnął większość względną (czyli dostał więcej głosów niż jego konkurenci). Pozostała połowa składu (również 299 deputowanych) izby pochodzi natomiast z list partyjnych, przygotowywanych przez poszczególne partie dla każdego pojedynczego kraju związkowego. Tak więc, każdy wyborca dysponuje dwoma głosami - głos pierwszy oddaje na kandydata indywidualnego w okręgu wyborczym, natomiast głos drugi - na listę partyjną.
Zgodnie z powyższym, obecnie w Bundestagu zasiada 614 deputowanych.
Bundestag działa w sposób permanentny. Okres posiedzeń wynosi 14 dni, następnie następuje przerwa trwająca tydzień.
Bundestag wybiera ze swojego składu bezwzględną większością głosów prezydenta Bundestagu, który kieruje pracami izby. Najczęściej jest to przedstawiciel najsilniejszej partii politycznej reprezentowanej w Bundestagu. Jednocześnie wybiera się czterech wiceprzewodniczących, każdy z innej partii. Razem z prezydentem Bundestagu tworzą oni prezydium Bundestagu. Innym organem Bundestagu jest Rada Seniorów, pełniąca funkcje doradcze względem prezydenta izby. W skład Rady wchodzą członkowie prezydium oraz 23 członków, wyłanianych przez poszczególne partie, proporcjonalnie do ich reprezentacji w izbie. Bundestagowi w sprawach kontroli nad armią doradza pełnomocnik do spraw wojskowych (niem. Wehrbeauftrager). W Bundestagu pracują także komisje, które podzielić można na stałe, nadzwyczajne i powoływane dla załatwienia określnych spraw. Ich członkowie są powoływani i odwoływani przez izbę.
Bundesrat
posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze, nie bierze udziału w pociąganiu do odpowiedzialności politycznej rządu, ma prawo postawiania prezydenta RFN w stan oskarżenia, bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. Rząd jest zobowiązany przez odpowiedni zapis w konstytucji do "bieżącego informowania Bundesratu o stanie spraw", co wydaje się umożliwiać izbie wywieranie pewnych nacisków na kierunki prowadzenia polityki przez rząd federalny. Rząd związkowy (niem. Bundesregierung) składa się z kanclerza związku (niem. Bundeskanzler) i ministrów związkowych. Kanclerz wybierany jest w następującej drodze:
kandydata desygnuje prezydent, musi go zaakceptować parlament bezwzględną większością głosów, jeżeli kandydat prezydenta nie uzyska wymaganej większości głosów, prawo nominacji przechodzi na parlament, który desygnuje własnego kandydata, ktorego musi wybrać również większością bezwzględną, jeżeli w ciągu 14 dni nie przegłosuje tego większością bezwzględną, może przystąpić do wyboru zwykłą większością (tzw. kanclerz mniejszości). Wówczas jednak kandydatura musi zostać poparta przez minimum 1/4 ogólnej liczby głosów.
Prezydent nie może odmówić mianowania kanclerza wybranego bezwzględną większością głosów. Natomiast jeżeli stało się to za pomocą większości zwykłej, wtedy prezydent może albo go mianować, albo rozwiązać parlament i zarządzić nowe wybory. Kanclerz kieruje pracami rządu i określa jego skład. Kanclerz przedstawia prezydentowi wniosek co do nominacji określonych osób na stanowiska ministrów. Prezydent nie może odmówić mianowania kogoś na ministra. Kanclerz wyznacza także jednego z członków gabinetu na wicekanclerza. Przeważnie otrzymuje on rownież ministerialną tekę spraw zagranicznych. Zwykle wicekanclerz pochodzi z mniejszej partii spośród tych dwóch, które tworzą koalicję.
Kanclerz może również zgłosić do prezydenta federalnego wniosek o ogłoszenie ustawodawczego stanu wyjątkowego. Musi udzielić na to zgodę również Bundesrat. Podczas jego trwania, każdy rządowy projekt ustawy odrzucony przez Bundestag, może być po uzyskaniu zgody Bundesratu uznany za obowiązujące prawo. Wyjątkiem tutaj jest zmiana konstytucji. Ustawodawczy stan wyjątkowy może trwać maksymalnie 6 miesięcy i może być ogłoszony tylko raz przez danego kanclerza.
Kanclerz może także wykorzystywać instytucję wotum zaufania. Szef rządu zwraca się z wnioskiem o udzielenie mu wotum zaufania, mogąc połączyć go z projektem ustawy lub innego aktu prawnego. Musi zostać przyjęty bezwzględną większością głosów. W przeciwnym wypadku rząd upada, a parlament musi wybrać nowego kanclerza lub przynajmniej kanclerza mniejszości, aby liczyć na to, że prezydent nie zdecyduje się na jego rozwiązanie.
Prezydent RFN:
reprezentuje państwo na zewnątrz, zawiera umowy z innymi państwami, wysyła i przyjmuje przedstawicieli dyplomatycznych, mianuje i odwołuje najwyższych urzędników państwowych, m.in. sędziów związkowych, wskazuje kandydata na kanclerza, na wniosek rządu rozwiązuje parlament, gdy postawiony przez kanclerza wniosek o wotum zaufania zostanie odrzucony, na wniosek rządu wprowadza ustawodawczy stan wyjątkowy, posiada prawo łaski.
Trybunał ma trzy główne funkcje:
rozstrzyganie o sporach kompetencyjnych pomiędzy konstytucyjnymi organami władzy, badanie zgodności z konstytucją działań organów państwowych, partii politycznych oraz prywatnych osób prawnych, badanie zgodności ustaw i innych aktów z konstytucją.
Konstytucja RFN przewiduje instytucję tzw. konstruktywnego wotum nieufności. Parlament może wyrazić kanclerzowi wotum nieufności tylko w przypadku, kiedy jednocześnie dokona wyboru jego następcy, za pomocą bezwzględnej większości głosów. Jeżeli taka większość nie może się ukonstytuować, wówczas albo prezydent rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, albo udziela poparcia kanclerzowi mniejszości i mianuje go. Parlament nie może wyrazić wotum nieufności wobec jakiegoś pojedynczego ministra, ale od razu wobec całego rządu (tzw. en bloc).