Idea ochrony przyrody towarzyszyła człowiekowi od dawna. Aktualnie stała się priorytetowym celem działalności człowieka, aby zachować zasoby przyrody nieożywionej i ożywionej ze względów: naukowych, krajobrazowych, rekreacyjnych, gospodarczych.

W Polsce istnieją następujące formy ochrony przyrody:

• Parki narodowe - są najwyższą formą ochrony przyrody. Obejmują obszar o powierzchni powyżej 1000 ha, o szczególnych wartościach przyrodniczych, naukowych, dydaktycznych, historycznych, krajobrazowych. Aktualnie w kraju są 22 parki narodowe obejmujące powierzchnię 0,9% całego kraju.

 

Rozmieszczenie parków narodowych w Polsce.

 

• Rezerwaty przyrody - to obszary obejmujące zachowane w stanie naturalnym ekosystemy, określone gatunki, elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych, krajobrazowych. Ze względu na przedmiot ochrony, wyróżniamy rezerwaty leśne, florystyczne, krajobrazowe, faunistyczne, torfowiskowe, wodne.

• Obecnie w Polsce utworzono 1122 rezerwaty (dane z 1995 roku) o łącznej powierzchni 121 tys. ha.

• Parki krajobrazowe - to formy ochrony powstające w latach 70-tych. Obecnie w Polsce jest ponad 100 Parków Krajobrazowych. Zajmują powierzchnię 6,3% powierzchni kraju. Parki krajobrazowe obejmują teren, na którym przeważa krajobraz naturalny z urozmaiconą rzeźbą oraz zabytkami kultury tworzącymi harmonijną całość z przyrodą.

• Obszary chronionego krajobrazu - są to tereny wartościowe pod względem przyrodniczo-krajobrazowym. Obejmują różne typy ekosystemów podlegające zagospodarowaniu. Mogą być przeznaczone na tereny rekreacyjne.

• Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt. Celem tej ochrony jest zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. W 1995 r. utworzono aktualne listy gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną. W Polsce objęto ochroną 111 gatunków roślin i 125 gatunków zwierząt.

• Pomniki przyrody - są cennymi tworami przyrody żywej lub nieożywionej, np. duże stare drzewa, aleje, głazy narzutowe. W Polsce jest ok. 27 tys. pomników przyrody. Pomniki oznaczone są tabliczką z godłem.

• Użytki ekologiczne - są pozostałością ekosystemów tworzonych dla zachowania unikatowych zasobów środowiska, np. kępy drzew, wydmy, starorzecza.

• Rezerwaty biosfery - chronione tereny, cenne pod względem przyrodniczo-krajobrazowym. Zaczęto je tworzyć od 1976 r. Na świecie utworzono ponad 100 rezerwatów biosfery. W Polsce rezerwatami biosfery są: Puszcza Białowieska, Babiogórski Park Narodowy, Słowiński Park Narodowy, Bieszczadzki Park Narodowy, Karkonoski Park Narodowy, Tatrzański Park Narodowy, Jezioro Łuknajny na Mazurach (ostoja ptaków).

 

---