FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE

xxx

I TiR, studia niestecjonarne

FORMY OCHRONY PRZYRODY

W Polsce formy ochrony przyrody określane są przez ustawę o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnie 2004 r., rozdział 2.

PARK NARODOWY

Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami

przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni

nie mniejszej niż 1 000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda

oraz walory krajobrazowe. (art. 8)

Przykład: Bory Tucholskie (zajmujące ok. 3 tys. km²), są jednym z największych kompleksów borów sosnowych w Polsce.

Rozmieszczenie Parków Narodowych w Polsce

Źródło: http://www.sop.gt.pl/bielik/PARKI.HTM z dn. 06.06.2011 r.

REZERWAT

Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało

zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin,

siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej,

wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi,

kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. (art. 13)

Przykład: Dolina Rzeki Brdy (krajobrazowy)

Rezerwat ten powstał w 1994 roku w celu ochrony doliny rzeki Brdy. Powierzchnia rezerwatu wynosi ok. 1.6 tys. ha, z tego 1,4 tys. ha na terenie Nadleśnictwa Tuchola a pozostała część na terenie Nadleśnictwa Woziwoda. Jest to rezerwat częściowy o charakterze krajobrazowym, zróżnicowany pod względem siedliskowym oraz pod względem występujących zbiorowisk roślinnych. Na obszarze rezerwatu znajdują się liczne pomniki przyrody oraz stanowiska roślin chronionych. Rezerwat jest ostoją wielu rzadkich zwierząt takich jak: bobry, wydry, zimorodki i gągoły, często zalatują bociany czarne, rybołowy i tracze nurogęsi. Wśród ryb króluje pstrąg tęczowy. Dzięki podmywaniu brzegów i przewracaniu się drzew w korycie rzeki tworzą się liczne meandry, starorzecza, łachy i strome urwiska nadające rzece niezwykłego uroku i naturalnego charakteru, stąd jej duża popularność wśród miłośników turystyki kajakowej.

PARK KRAJOBRAZOWY

Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze,

historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania,

popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. (art. 16)

Przykład: Wdecki Park Krajobrazowy

Wdecki Park Krajobrazowy wraz z otuliną zajmuje obszar prawie 24 tys. ha i położony jest w środkowo-wschodniej części olbrzymiego kompleksu leśnego Borów Tucholskich, obejmując gminy: Osie, Drzycim, Lniano, Śliwice, Jeżewo, Cekcyn i Warlubie. Swoją nazwę zawdzięcza rzece Wdzie, zwanej  Czarną Wodą. Wdecki Park Krajobrazowy utworzony został 16 lutego 1993 roku, zamykając od północy zwarty kompleks terenów chronionych województwa kujawsko-pomorskiego.

OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający

się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze

względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem

lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. (art. 23)

Przykład: Obszar chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego.

Obszar Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego utworzony został na mocy Rozporządzenia Nr 9/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 czerwca 1991 roku. Pod względem fizyczno-geograficznym jest położony na obszarze mezoregionu Doliny Brdy do której od wschodu przylega Wysoczyzna Świecka a od zachodu Pojezierze Krajeńskie. Obszar ten obejmuje w większości tereny leśne, należące do kompleksu Borów Tucholskich. Zalew Koronowski jest częścią wodnego turystycznego szlaku rzeki Brdy. Malowniczość przyrodniczo-krajobrazowa tego obszaru wynika z występowania na jego powierzchni doliny rzeki znacznej ilości jezior, lasów oraz urozmaiconego ukształtowania powierzchni.

NATURA 2000

Sieć obszarów chronionych, utworzonych w celu zachowanie charakterystycznych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt cennych i zagrożonych w skali Europy. Połączenie obszarów Natura 2000 w jedną spójną funkcjonalnie, kompletną sieć umożliwia migrację organizmów, a tym samym wymianę genetyczną, niezbędną do skutecznej ochrony różnorodności biologicznej. Podstawą prawną wyznaczania i funkcjonowania obszarów Natura 2000 są dwie dyrektywy: w sprawie ochrony dzikich ptaków - tak zwana Dyrektywa Ptasia oraz w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych i dzikiej fauny i flory - Dyrektywa Siedliskowa. (art. 25)

Przykład: Ostoja Nadgoplańska – Jezioro Gopło

Obszar obejmuje Jezioro Gopło i jego otoczenie z grupą jezior: Skulskie (Skulskie, Skulska Wieś, Czartowo). Gopło jest długim jeziorem polodowcowym o płaskich i niezalesionych brzegach, z rozległymi połaciami szuwarów trzcinowych. Jego długość wynosi 25km. Położone na nim wyspy zajmują łącznie 25 ha i wiele z nich jest porośniętych szuwarami. W okolicy jeziora występują podmokłe łąki, jak również wiele pól i lasów łęgowe. Jezioro jest eksploatowane przez rybaków. Odwiedzają je często wędkarze i żeglarze. Występują następujące formy ochrony: Rezerwat Przyrody: Bachorze Bąble Kąty Kickowskie Potrzymionek Trzciny Giżewskie Zatoka Biała Osoba Zatoka Sucha Park Krajobrazowy: Nadgoplański Park Tysiąclecia (8898,0 ha) Obszar Chronionego Krajobrazu: Goplańsko-Kujawski.

POMNIKI PRZYRODY

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich

skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej

lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi

je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków

rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary,

głazy narzutowe oraz jaskinie. (art. 40)

Przykład: Dąb Rzeczypospolitej.

Jeden z najokazalszych i najładniejszych dębów w województwie rośnie w Potulicach i przy skarpie rzeki Brynicy. Jako pomnik przyrody został uznany w 1955 r.

STANOWISKA DOKUMENTACYJNE

Stanowiskami dokumentacyjnymi są niewyodrębniające się na powierzchni lub

możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym,

miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub

tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami

oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych

i podziemnych. (art. 41)

Przykład: Stanowisko dokumentacyjne „Białochowo”

Uznanie obszaru o powierzchni 93,52 ha. za chroniony, ma na celu ochronę unikatowego fragmentu wysoczyzny morenowej ze strefą zboczową Basenu Grudziądzkiego, z licznymi niszami źródliskowymi, wąwozami i chronioną w formie pomnika przyrody wychodnią zlepieńca plejstoceńskiego.

UŻYTKI EKOLOGICZNE

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających

znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki

wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska,

wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy,

kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków

roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca

sezonowego przebywania. (art. 42)

Przykład: Zakole Dolnej Wisły

Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego znajduje się około 2050 użytków ekologicznych, zajmujących łączną powierzchnię około 5200 ha.

ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE

Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego

zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. (art. 43)

Przykład: Torfowisko Messy (pow. 634,45 ha)

Na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego znajduje się 5 zespo­łów przyrodniczo-krajobrazowych, zajmujących łącznie powierzchnię 1567,4 ha.

LITERATURA:

• http://prawo.ekologia.pl/Prawo_ochrony_srodowiska/doc/WDU20091511220/1/Ustawa_o_ochronie_przyrody.html#t1

• http://www.nasze.kujawsko-pomorskie.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=40&Itemid=57&lang=pl