Temat: Poznanie społeczne
Poznanie społeczne-sposób, w jaki ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym, a dokładniej jak selekcjonują, interpretują zapamiętują i wykorzystują informację społeczną w wydawaniu sądów i podejmowaniu decyzji dotyczących świata społecznego.
Na początek przyjrzyjmy się jak kontekst społeczny, czyli sposób przedstawiania i opisywania różnych rzeczy wpływa na naszą ocenę. Zajmijmy się kolejno 4 różnymi aspektami kontekstu społecznego:
I PUNKTY ODNIESIENIA I EFEKT KONTRASTU
Dany obiekt może się nam wydawać lepszy lub gorszy niż jest, zależnie, od jakości obiektów, z którymi go porównujemy.
Scenka:
*Mam świetny pomysł?
-No jaki...?
*Pojedziemy na wycieczkę do jakiegoś ciepłego kraju.
-Możemy pojechać do Hiszpanii
* Ale nie mam pojęcia jak tam wybrać jak najlepsze miejsce.
-to chodźmy do biura podróży, tam na pewno coś nam doradzą.
*Dobra.. idźmy..
..
*-Dzień Dobry!
--Dzień Dobry!
*Chciałybyśmy pojechać do Hiszpanii na tydzień wakacji.
- Może coś nam pani zaoferować.
--Oczywiście ..
II WSTĘPNA AKTYWIZACJA I DOSTĘPNOŚĆ POJĘĆ
- To, jak interpretujemy zdarzenia społeczne- zwłaszcza niejednoznaczne- często zależy od tego, o czym w danej chwili myślimy, jakimi przekonaniami i kategoriami się posługujemy, aby nadać sens wydarzeniom.
-Nasza interpretacja może także zależeć od tego, co uwydatnia się w danej sytuacji. >>> takie uwydatnienie, zaś można spowodować za pomocą wstępnej aktywizacji (priming) - procedury opartej na założeniu, że pojęcia napotkane niedawno lub często aktywizowane zwykle łatwiej przychodzą na myśl, a zatem są używane do interpretowania zdarzeń społecznych.
- Środki masowego przekazu czynią pewne zagadnienia i idee łatwo dostępnymi i w ten sposób tworzą program społeczny i polityczny społeczeństwa.
Scenka:
W autobusie z żulem ..
III SPOSÓB UJĘCIA DECYZJI
Innym czynnikiem wpływającym na to jak interpretujemy nasz społeczny świat jest sposób ujęcia decyzji. Chodzi o to czy dany problem lub decyzja są przedstawione w taki sposób, że zdaje się reprezentować możliwość zysku czy tez straty. Ludzie nie lubią strat i starają się ich unikać.
Scenka:
Wiola: Jesteście Państwo ubezpieczeni? Macie wykupione ubezpieczenie zdrowotne?
Basia: Nieme…, po co mi ubezpieczanie. Przecież ja nigdy nie choruje.
Wiola: Ja jestem przedstawiciele firmy ubezpieczeniowej oferującej ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków. Opłata miesięczna wynosi tylko 10 zł na osobę a w razie nieszczęśliwego wypadku np. złamania nogi może p. uzyskać nawet do kilku tysięcy złotych odszkodowania.
Agata: Nam się nic nie dzieje, u nas takich wypadków nie ma.
Wiola: są różne sytuacje losowe. Nigdy nie możemy przewidzieć, co się stanie. Przypuśćmy sytuację, że Państwo jadą spokojnie samochodem a nagle uderza a Was jadący z naprzeciwka pijany kierowca. I nie mają państwo pojęcia, jakie mogą być koszty pobytu w szpitalu, a choćby samo badanie, prześwietlenie kosztują ponad 200 zł.
Agata: w sumie racja .. Lepiej się ubezpieczmy.
IV EFEKT PIERWSZEŃSTWA A TWORZENIE SIĘ WRAŻEŃ
Informacja o danej osobie, które otrzymujemy najpierw, mają decydujący wpływ na naszą ocenę tej osoby. Siłę oddziaływania efektu pierwszeństwa.
Scenka:
Nauczyciel siedzi i sprawdza pracę. W pierwszej pracy student napisał bardzo dobrze, że wychowawca był zadziwiony, natomiast dalsze odpowiedzi na pytania były błędne. Tymczasem w drugiej pracy sprawdzanej przez nauczyciela było na odwrót. Pierwsze zadania były rozwiązane błędnie a końcówka pracy była rozwiązana bardzo dobrze.
Po sprawdzeniu obydwóch prac nauczyciel ocenił pierwszą pracę na ocenę wyższą, ponieważ zasugerował się początkiem pracy, która była napisana rewelacyjnie, natomiast druga pracę ocenił na niższą ocenę, ponieważ początek go zniechęcił, nie zwracając uwagi na fakt, że obydwie prace posiadały taką samą ilość błędów.
HEURYSTYKA
BAJKA
Dawno, dawno temu. Za siedmioma górami, za siedmioma lasami i siedmioma dolinami w maleńkim domku mieszkała HEURYSTYKA. Była to prosta, jedynie przybliżona reguła, strategia, która potrafiła rozwiązywać problemy i nadawała sens docierającym zewsząd informacjom. Nazywano ją też "umysłową drogą na skróty". Była nieco rozwiązłą kobietą, toteż każdą z trzech swoich córek poczęła z innym mężczyzną.
Pierwszą z nich zwano Reprezentatywną. Miała w zwyczaju koncentrować się na podobieństwie jednego obiektu do drugiego, wnioskując na tej podstawie, że pierwszy obiekt działa podobnie jak drugi.
Pewnego dnia, Heurystyka Reprezentatywna wybrała się na zakupy z racji tego, że lubiła się stroić postanowiła kupić nową sukienkę. Ale musiała dokonać wyboru: kupić markową, ale droższą czy nieznanej firmy, ale w przystępnej cenie. Po chwili namysłu wybrała tą od znanego projektanta. Dumna z siebie wróciła do domu.
[Heurystyka reprezentatywności- Jedna z uproszczonych metod wnioskowania, która polega na tym, że dokonujemy klasyfikacji czegoś na podstawie częściowego podobieństwa do przypadku typowego, charakterystycznego, który już znamy. Poprzez zastosowanie tej strategii np. leżącego na ulicy człowieka częściej uznamy za pijanego niż za chorego. ]
W domu Reprezentatywna pochwaliła się swoim zakupem drugiej siostrze: Heurystyce Dostępności. Jej cechą było przypisywanie większego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać do świadomości i są bardziej nacechowane emocjonalnie. I tak o to buszując kiedyś po bazarze z siostrami przytrafiła jej się niemiła sytuacja. Otóż, padła ofiarą kradzieży, ktoś jej ukradł jej ulubioną, różową portmonetkę. No, co to za czasy? Od tej pory, biedna Heurystyka Dostępności wychodząc z domu bała się, że znowu ktoś ją okradnie. Za każdym razem rozglądała się to w lewo, to w prawo, do przodu i tyłu - czy aby nikt nie wygląda podejrzanie.
[Heurystyka dostępności jest heurystyką mającą charakter systematycznego błędu w myśleniu. Polega ona na przypisywaniu większego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać do świadomości i są bardziej nacechowane emocjonalnie.
Przykładowo osoby, które padły ofiarą kradzieży, przeceniają wystąpienie takiego zdarzenia w przyszłości. Częstotliwość wypadków lotniczych jest uznawana za znacznie wyższą zaraz po każdym takim wypadku. Podobnie ludzie często obawiają się bardzo rzadkich przyczyn śmierci, jeśli są one dramatyczne: atak rekina, zamach terrorystyczny itp.
Istotny wpływ na zniekształcanie oceny prawdopodobieństwa zdarzeń szacowanego przez ludzi mają media, które nagłaśniają zdarzenia rzadkie i dramatyczne. Prowadzi to do powszechnego subiektywnego przeceniania szans wystąpienia tych zdarzeń.]
Trzecią siostrą była Heurystyka Oparta na Postawach, czemu akurat Oparta na Postawach? A to, dlatego, że jej ojcem był Postawa (tak, tak, forma żeńska, coś w styl Jan Maria Rokita i te sprawy). Był to szczególny typ przekonania, który zawiera elementy emocjonalne i oceniające, będący pewnego rodzaju oceną - dobrą lub złą - danego obiektu, kategorią pozytywną (tu nastąpi chwalenie, aprobowanie) lub negatywną (tu oskarżanie). W każdym bądź razie H. Oparta na Postawach nie lubiła jednej partii politycznej, hmm nie lubiła to mało powiedziane i dlatego winą za wszystkie niepowodzenia gospodarcze, międzynarodowe swojego kraju obarczała właśnie tą partię. Dziewczę to pomimo młodego wieku, miała dzieci. (No cóż, zdarza się, hmm nawet dwa razy :P). Córka zwana Efektem Aureoli -była ona ogólnym nastawieniem polegającym na tym, że korzystne lub niekorzystne wrażenie, jakie wywiera dana osoba, wpływa na nasze wnioski i oczekiwania jej dotyczące. A jej brat - Efekt Fałszywej Jednomyślności miał wysokie mniemanie o sobie. Miał skłonność do przeceniania procentu ludzi, którzy zgadzali się z nim w jakiejś sprawie. I tak o to, gdy pewnego razu w szkole pani zapytała się czy chcą jechać na wycieczkę, Efekt Fałszywej Jednomyślności odrzekł, że owszem, większość chce jechać, przekonany, że tak będzie, co nie do końca było prawdą.
[Heurystyki oparte na postawach -tego typu heurystyki są używane po podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Postawy muszą być używane w celu zaliczenia obiektów do kategorii pozytywnej (tu nastąpi chwalenie, aprobowanie) lub negatywnej (tu oskarżanie). Np., ponieważ nie lubię Donalda Tuska, więc zły stan dróg będę przypisywać jego nieudolnym rządom. Efekt aureoli - ogólne nastawienie polegające na tym, że korzystne lub niekorzystne wrażenie, jakie wywiera dana osoba wpływa na nasze wniosku i oczekiwania jej dotyczące (np. Małgosia jest bardzo miłą i pilną uczennicą, więc gdy klasówka źle jej pójdzie nauczycielka stwierdzi, że Małgosia musiała być chora, albo, co)
Efekt fałszywej jednomyślności - przecenianie procentu ludzi, którzy zgadzają się z nami w jakiejś sprawie. Np. uczniowie pytani o to, kto wygra wybory odpowiadali, że Pan X, a następnie twierdzili, że 48% innych uczniów odpowie tak samo. W rzeczywistości było to tylko 30%.
Heurystyki najczęściej stosuje się wtedy, gdy:
- nie ma czasu by przemyśleć starannie dany problem
- jesteśmy tak przeciążeni informacjami, że pełne ich przetworzenie staje się niemożliwe
- wchodzące w grę sprawy są niezbyt ważne, tak, że nie mamy ochoty zastanawiać się nad nimi
- mamy mało solidnej wiedzy czy informacji, które można wykorzystać, gdy podejmujemy decyzję
- stoimy wobec problemu a dana heurystyka przychodzi nam na myśl. ]
PAMIĘĆ OD-TWÓRCZA
Nasza pamięć odgrywa ważną rolę we wszystkich naszych interakcjach społecznych. Z tego względu trzeba zdać sobie sprawę z pewnej właściwości pamięci. Ma oma charakter odtwórczy. Mam na myśli to, że nie możemy uzyskać dokładnej kopii przeszłych zdarzeń - jak w przypadku nagrania dźwięku lub obrazu, lecz odtwarzamy. Nasze wspomnienia z kawałków i okruchy rzeczywistych zdarzeń, przefiltrowanych i zmodyfikowanych przez nasze wyobrażenia o tym, co mogło być i co powinno być. Silny wpływ na nasze wspomnienia wywiera także, to, co ludzie powiedzieli nam o tych szczególnych zdarzeniach, często po upływie długiego czasu od ich wystąpienia.
Zadanie dla grupy:
1.Pewien brzuchomówca chciał trafić do obsady serialu. W tym celu postanowił uwieść jedną ze scenarzystek, rozkochać i zmusić do napisania dla siebie roli. Scenarzystka była pozbawiona pruderii i zgodziła się na wspólną noc w mazurskim hotelu. Brzuchomówca bardzo chciał jej zaimponować. Podczas pocałunku wyznał jej miłość bez otwierania ust. Przerażona dziewczyna uciekła.
2. Trwają przygotowania do realizacji polskiej wersji filmowej sagi o wampirach. Scenariusz filmu nie będzie jednak wierną kopią oryginału. Ma być opary na jednym a dzieł klasyki narodowej. Trwają przygotowania odpowiedniego utworu, ale najprawdopodobniej będzie to „nigdy w życiu”. Chcąc jednak sprostać gustom polskich widzów producenci planują umieścić akcję romansu o wampirach w plebanii, w szpitalu lub na ranczu.