8. Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych

POJĘCIE

Poszukiwanie bezpieczeństwa jest wspólne dla żywych istot, wiąże się z przetrwaniem, instynkt samozachowawczy. Od najdawniejszych czasów instynkt poszukiwania bezpieczeństwa był wpisany w politykę zagraniczna ( często z nią utożsamiany)

System międzynarodowy ma charakter anarchiczny. Anarchia- nie ma w systemie międzynarodowym nadrzędnej władzy oraz nikogo zapewniającego wszystkim bezpieczeństwo należy dążyć do realizacji celu w pojedynkę. Sytuacja międzynarodowa ma charakter poliarchiczny- państwa dysponujące scentralizowaną władzą wykorzystują ją na arenie międzynarodowej do realizacji celu.

Państwa podejmują działania zmierzające do zapewnienia sobie bezpieczeństwa, państwo duże będzie potrzebowało więcej środków militarnych, tym samym będzie stanowić zagrożenie dla mniejszego. Wybór każdej metody zapewnienia sobie bezpieczeństwa jest kompromisem między idealną wizją bezpieczeństwa a tym, co można osiągnąć na dzień dzisiejszy przy danych warunkach.

Mimo zakazu państwa są gotowe użyć siły militarnej, następuje kumulacja i zwielokrotnienie siły militarnej, które są sposobami zapewnienia bezpieczeństwa, tym samym zmniejsza się poczucie bezpieczeństwa u innych, kumulują oni siły militarne i nakręca się w ten sposób spirala. Nieustanna zmiana zagrożeń państwa powoduje, że dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa są nieustanne.

Pojecie bezpieczeństwa trudno zdefiniować, istotne są 2 elementy:

• Poczucie pewności- aspekt subiektywny

• Brak zagrożenia

Gdy obydwa elementy się skumulują to jest to bezpieczeństwo. Nawet, jeśli występuje zagrożenie, ale jest poczucie pewności to nadal można mówić o poczuciu bezpieczeństwa

W s.m zagrożenia maja dwojakie pochodzenie

• Wewnętrzne- mają miejsce w danym państwie

• Zewnętrzne- pochodzące z otoczenia

Bezpieczeństwo:

• Narodowe

• Międzynarodowe- brak zagrożenia ze strony innych

Bezpieczeństwo wg Symonidesa

Stan wolny od groźby napaści zewnętrznej lub, co najmniej zdolności jej odparcia, albo jako wolność od interwencji czy nacisków zewnętrznych.

- nietykalność terytorialna

- niepodległość polityczna

3 cechy bezpieczeństwa

1. relatywność: możemy ocenić czy państwo jest bezpieczne porównując je z bezp. innych państw, kryterium bezp. to potencjał wojskowy.

2. ciągły charakter- należy nieustannie czuwać nad jego zabezpieczeniem

3. względność- na pojęcie bezpieczeństwo składają się aspekty subiektywne i obiektywne.

Istnieją 4 możliwe relacje pomiędzy sposobem postrzegania bezpieczeństwa przez decydenta a rzeczywistym stanem bezpieczeństwa

• stan bezpieczeństwa- występuje, gdy zagrożenie zewnętrzne jest nieznaczne i tak jest postrzegane (prawidłowe)

• brak bezpieczeństwa- występuje, gdy zagrożenie zewnętrzne jest duże i tak jest postrzegane (prawidłowe)

• stan obsesji- zagrożenie nieznaczne lub w ogóle go nie ma, ale jest postrzegane jako duże (błędne)

• stan fałszywego bezpieczeństwa- zagrożenie zewnętrzne jest duże, ale postrzegane jako nieznaczne (błędne)

teoria percepcji siły- poczynania decydenta są podyktowane nie tylko rzeczywistym stanem bezpieczeństwa, ale i subiektywnym sposobem jego postrzegania przez decydentów

cele:

• fizyczne przetrwanie państwa

• obrona żywotnych interesów

TYPOLOGIE BEZPIECZEŃSTWA W S.M:

Kryterium bezpieczeństwa w s.m

1. kryterium podmiotowe

1. narodowe- bezpieczeństwo narodowe to zdolność danego państwa do ochrony wewnętrznych wartości przed zagrożeniami zewnętrznymi; bezp. pojedynczego podmiotu

• wewnętrzne wartości:

przetrwanie państwa, utożsamianie się z pojęciem państwa, przetrwanie państwa, jako niezależnej jednostki politycznej, przetrwanie jako naród.

• integralność: ”terytorium państwa jest ważniejsze od ludności”

• Niezależność polityczna- decydowanie o własnym porządku politycznym, ekonomicznym

• Jakość życia (standard życia obywateli)

1. międzynarodowe- bezp. większej grupy państw; nie jest możliwe prowadzenie skutecznej polityki bezpieczeństwa w izolacji, nie można zapewniać sobie bezpieczeństwa kosztem innych państw, bo zwiększa to zagrożenie dla innych, następuje eskalacja zbrojeń.

2. Kryterium przedmiotowe

• Bezpieczeństwo militarne

• Polityczne

• Ekonomiczne- (surowcowe, żywnościowe, technologiczne, finansowe)

Pozytywne instrumenty: udzielanie pomocy

Negatywne instrumenty: embargo, blokada, sankcje

• Społeczne

• Ekologiczne

3. Kryterium przestrzenne

• Lokalne

• Subregionalne

• Regionalne

• Kontynentalne

• Ponadregionalne (NATO)

• Globalne

4. Kryterium sposobu jego organizowania

- Wysiłki indywidualne- każde państwo zapewnia sobie samo bezpieczeństwo:

• Neutralność

• Niezaangażowanie

• Izolacjonizm

• Hegemonizm mocarstwowy

EWOLUCJA SPOSOBÓW POJMOWANIA BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO

Ewoluują od najprostszych i negatywnych ( bezp. jako brak fizycznej agresji ze strony innych) tak pojmowane bezp. narzucało od razu środek zapewniania bezp.- własny potencjał militarny lub sojusze; cel to ochrona swojego terytorium

Niezbędne jest łączne traktowanie bezp.:

• Bezp. jednostkowe (respektowanie przez wszystkie państwa praw człowieka)

• Bezp. narodowe (samo istnienie w sensie politycznym, ekonomicznym)

• Bezp. międzynarodowe (brak zagrożeń zew. i możliwość rozwojowa)

Zmienił się stosunek do broni jądrowej, ale nie wszędzie; na zachodzie, gdy się pojawiła to nastąpiło przewartościowanie wojny- broń, która miała chronić państwa stała się zagrożeniem. Na skutek pogłębiających się różnic powstały 2 strefy:

• Strefa bezpieczeństwa- bogata północ, konflikty militarne są rzadkie, w z.w. panował pokój

• Strefa braku bezp.,- nierozwinięte południe, skupisko państw, które cechują wojny, ubóstwo i przekłada się to na stosunek do bezpieczeństwa.

Aby system bezp. był skuteczny musi być:

• Kompleksowość (dotyczy dużej liczby dziedzin)

• Niepodzielność (wymiary bezp. muszą być współzależne: militarne, polityczne, gospodarcze wiążą się ze sobą

• Powszechność pod względem podmiotowym

---