Pokój i bezpieczeństwo, Międzynarodowe Stosunki Polityczne


POKÓJ I BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE

I. Podstawowe zagadnienia pokoju międzynarodowego.

  1. Pojęcie wojny.

a/ pokój jest stanem normalnym między ludźmi i narodami, a wojna stanem chorobliwym,

b/ pokój nastaje z chwilą zakończenia wojny i przywraca przerwane przez nią stosunki panujące up-rzednio między państwami,

c/ zawarcie pokoju przebudowuje stosunki międzynarodowe, wprowadzając nowe zasady i reguły pos-tępowania oraz dokonuje zmian terytorialnych i linii granicznych,

  1. Podstawy badań naukowych.

a/ do najwybitniejszych myślicieli XX wieku należy francuski filozof i teolog Pierre de Chardin,

b/ osiągnięcie powszechnego i trwałego pokoju jest możliwe, gdyż swoistość zbiorowości ludzkiej pro-wadzi do jej koncentracji i zjednoczenia,

c/ warunkiem doprowadzenia do pokoju jest zbiorowy, twórczy wysiłek całej społeczności międzyn.,

d/ pomimo powszechnego i narastającego zainteresowania problematyką pokojową, nie udało się skonstruować ani jednej, nie będącej przedmiotem dyskusji i kontrowersji definicji pokoju, nie ma również normy prawa międzynarodowego, zawierającego taką definicję.

  1. Współczesne badania naukowe.

a/ prowadzone są przez dwie główne orientacje metodologiczne tj. „polemologię” i „peace research”.

b/ Polemologia jest nauką o pokoju oraz o drogach i środkach budowy światowego społeczeństwa po-kojowego. Nauka ta zakłada, że droga do nauki o pokoju wiedzie przez poznanie anatomii wojny. Inaczej więc, badając źródła, naturę i prawidłowości występowania wojen, można ustalić warunki tworzenia pokoju,

c/ Badania „peace research” ukształtowały się w Stanach Zjednoczonych i zajmują się one anatomią pokoju oraz warunkami ustanowienia pokoju.

  1. Stanowiska pojmowania pokoju.

a/ negatywny stan stosunków międzynarodowych. Pokój utożsamiany jest ze stanem wojny lub zor-ganizowanej przemocy stosowanej kolektywnie, a definicja nie uwzględnia dynamiki procesów kon-flikotwórczych i pokojowo twórczych,

b/ pozytywny stan stosunków międzynarodowych. Pokój otwiera drogę do budowy światowego społe-czeństwa pokojowego funkcjonującego na zasadzie powszechnego aprobowania normy prawa mię-dzynarodowego.

  1. Najważniejsze warunki sprzyjające pokojowi.

a/ równość i sprawiedliwość, b/ przezwyciężenie nacjonalizmu i szowinizmu, c/ zwalczanie dyskry-minacji rasowej i kulturowej, d/ niepodległość i suwerenność, e/ sprawiedliwy ład ekonomiczny w skali regionalnej i globalnej, f/ egalitarna integracja gospodarcza.

  1. Organizacje międzynarodowe powołane do zapewnienia pokoju.

a/ pierwszą organizacją była Liga Narodów, która jednak nie spełniła pokładanych w niej nadziei,

b/ następną była Organizacja Narodów Zjednoczonych, której członkowie zobowiązali się „utrzymywać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zag-rożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia aktów agresji i innych naruszeń pokoju - pokojowo,

c/ uzupełnieniem ONZ są organizacje regionalne takie jak: Liga Państw Arabskich, OPA, OJA, które mają za zadanie podejmowanie wysiłków w celu załatwiania spraw dotyczących utrzymania mię-dzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

d/ Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

II. Mechanizmy utrzymywania i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego.

  1. Różne pojęcia bezpieczeństwa.

a/ jest to stan wolny od groźby napaści zewnętrznej lub co najmniej zdolność jej odparcia, albo jako wolność od interwencji czy nacisków zewnętrznych (Janusz Symonides),

b/ jest to fizyczne istnienie państwa i jego ludności łącznie z podstawowymi atrybutami niezawisłości
i stałym rozkwitem materialnym państwa (Radovan Vukadinovic),

c/ jest to wartość która współtworzy inne niezbędne człowiekowi wartości (Wojciech Mulan),

d/ są to warunki, w których nie jest prawdopodobna napaść lub obawa przed napaścią na terytorium, kulturę lub instytucje państwowe (Quincy Wright).

  1. System bezpieczeństwa.

Jest określoną metodą działania oraz stanowionymi jej podstawę zasadami postępowania i środkami, zaaprobowanymi przez państwa w stosunkach międzynarodowych, dla zapewnienia względnie trwałego poczucia bezpieczeństwa.

  1. Środki, metody i sposoby zapewnienia bezpieczeństwa.

a/ utrzymywanie sił zbrojnych nie wiążąc się sojuszem z innymi państwami,

b/ uczestniczenie w sojuszach wymierzonych przeciwko wspólnemu nieprzyjacielowi i dążenie do ut-worzenia równowagi sił,

c/ tworzenie systemu bezpieczeństwa zbiorowego,

d/ utrzymywanie bezpieczeństwa w ramach szerszego imperium światowego opartego na ich zdecydo-wanej przewadze nad innymi państwami (np. Pax Romana),

e/ dążenie do utworzenia ponad narodowej struktury państwa światowego.

  1. Sojusz.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa umacniają własne siły zbrojne i rozbudowują potencjał militarny. Jeżeli jednak nie daje to gwarancji bezpieczeństwa, państwa poszukują partnera lub partne-rów do sojuszu wojskowo - politycznego.

a/ sojusz jest związkiem dwóch lub więcej państw utworzonych dla osiągnięcia określonych, wspól-nych celów politycznych,

b/ sojusz zawiera zobowiązania do współpracy politycznej, wojskowej i gospodarczej dla obrony wspól-nych interesów i udzielania sobie pomocy,

c/ trwałość sojuszu zależy głównie od stopnia jedności politycznej, ekonomicznej i militarnej stąd też najczęściej zawierane są pomiędzy państwami o identycznych lub zbieżnych celach, nie oznacza to jednak że różnic interesów pomiędzy sojusznikami.

  1. Klasyfikacja sojuszy.

a/ ze względu na cele (obronne np. NATO, ofensywne i mieszane),

b/ ze względu na liczbę sygnatariuszy (dwustronne i wielostronne),

c/ ze względu na czas trwania (stałe i tymczasowe).

  1. Równowaga sił.

a/ opiera się ona na założeniu, iż państwa nie dopuszczają do supremacji jednego z nich,

b/ równowagę sił można osiągnąć bądź przyczynić się do jej przybliżenia poddając neutralizacji tery-torium leżące między rywalizującymi ze sobą partnerami, odizolowując ich od siebie jako poten-cjalnych przeciwników,

c/ na stabilność równowagi sił ma wpływ zmienność interesów państw, zmiany w układzie sił, prze-chodzenie od stanu okresowej stabilizacji do stanu napięcia wywołanego rzekomym lub faktycznym zagrożeniem bezpieczeństwa.

  1. Bezpieczeństwo zbiorowe.

a/ zakłada ono prowadzenie wspólnych akcji ogółu zorganizowanych państw w obronie ofiary napaści przeciwko agresorowi zewnętrznemu lub sygnatariuszowi umowy, na podstawie której stworzono system bezpieczeństwa,

b/ oznacza współpracę państw na zasadach solidarności i wzajemności w celu utrzymania pokoju, za-pobiegania i usuwania zagrożeń i likwidacji agresji,

c/ fundamentalne zobowiązania: (zakaz agresji, obowiązek regulowania sporów międzynarodowych środkami pokojowymi, wzajemna pomoc na wypadek agresji z zastosowaniem środków zbiorowych z użyciem siły zbrojnej włącznie),

  1. Struktury organizacyjne.

a/ w 1945 roku stworzono ONZ, której działanie oparto na zasadach bezpieczeństwa zbiorowego. W jej ramach skonstruowano mechanizm pozwalający na uruchomienie środków zbiorowych przeciwko agresorowi, który jednak nie przyniósł oczekiwanych rezultatów z uwagi na: (międzynarodową rywalizację w okresie zimnej wojny, prowadzenie przez część członków polityki „z pozycji siły”, tworzenie ugrupowań militarnych, wyścig zbrojeń, liczne akty agresji i łamania prawa międzyna-rodowego).

b/ pierwszy raz uruchomiono mechanizm bezpieczeństwa zbiorowego podczas wojny w Korei w 1950r,

c/ następnym przypadkiem w którym użyto sił pokojowych była wojna w której Irak napadł na Kuwejt w 1990 roku.

  1. Idea państwa światowego.

a/ założeniem idei jest zbudowanie ponad narodowej struktury organizacyjnej z centralnym ośrod-kiem decyzyjnym w dziedzinie politycznej i wojskowej (zlikwidowanie państw suwerennych i utwo-rzenie tylko jednego państwa na całym obszarze globu miałoby zapewnić powszechny pokój),

b/ przyczyny nierealności idei:

III. Neutralność jako forma zapewnienia bezpieczeństwa.

  1. Pojęcie neutralności.

Neutralność trwała ma miejsce wtedy gdy państwo przyjęło na siebie zobowiązania nie uczestniczenia nigdy w żadnej wojnie, uzyskując w zamian od innych państw zobowiązanie do nie prowadzenia prze-ciwko niemu działań wojennych.

  1. Obowiązki państwa neutralnego:

a/ nie uczestniczenie w jakichkolwiek wojnach między innymi państwami,

b/ nie zaciąganie żadnych zobowiązań, które mogłyby uwikłać je w wojnę,

c/ obrona zbrojna własnego terytorium przed atakiem obcego państwa (neutralność nie oznacza re-zygnacji z prawa do samoobrony, nie zakłada demilitaryzacji i zakazu posiadania armii)

  1. Status państwa neutralnego.

a/ państwo neutralne zachowuje całkowitą swobodę działania w polityce wewnętrznej i zagranicznej w granicach przyjętych zobowiązań prawno - międzynarodowych. Swobodę ta ogranicza jedynie zakaz prowadzenia wojny (z wyjątkiem obronnej),

b/ władze państwa neutralnego nie mają obowiązku wydawania zakazu udziału swoim obywatelom, osobom prywatnym i ochotnikom w działaniach wojennych innych państw,

c/ niezbędnym warunkiem skuteczności trwałej neutralności jest jej uznanie przez inne państwa w umowie wielostronnej (umowa taka może być też milcząca - per facta concludentia,

d/ trwała neutralność nie stanowi przeszkody w uczestnictwie państwa w pracach organizacji między-narodowych,

IV. Współczesne koncepcje bezpieczeństwa.

  1. Podstawowe założenia bezpieczeństwa.

a/ równowaga sił w świecie, b/ odstraszanie, c/ pokojowe współistnienie, d/ bezpieczeństwo zbio-rowe (rokowania muszą być oparte na zasadach dobrej woli, poszanowania słusznych intere-sów państwa, przestrzegania zasady jednakowego bezpieczeństwa).

  1. Zasady obowiązujące w ONZ.

a/ wszystkie państwa maja prawo do bezpieczeństwa,

b/ użycie siły militarnej dla celów innych niż obrona własna nie jest prawnie uznanym instrumentem polityki narodowej,

c/ bezpieczeństwo należy rozumieć w kategoriach wszechstronnych,

d/ bezpieczeństwo jest sprawą wszystkich narodów,

e/ istniejące w świecie różnice nie mogą stanowić przeszkody dla międzynarodowej współpracy na rzecz pokoju i bezpieczeństwa,

f/ rozbrojenie i ograniczenie zbrojeń stanowi ważny krok na drodze do międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

  1. Podstawy bezpieczeństwa zbiorowego.

a/ zaufanie oparte na otwartości, przejrzystości i przewidywalności,

b/ wzajemna reasekuracja,

c/ legitymizacja polegająca na zaakceptowaniu przez państwa członkowskie założenia, że reżim ogra-niczeń wojskowych w ramach systemu zwiększa ich bezpieczeństwo.

ROLA ONZ W UTRZYMANIU POKOJU I BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO.

I. Wprowadzenie.

Rozwój idei bezpieczeństwa zbiorowego związany jest ze stopniowym osiąganiem przez spo-łeczność międzynarodową wyższego poziomu wspólnoty interesów i poczucia solidarności, a także z dosko-naleniem prawa międzynarodowego. Działania te ukierunkowane były przede wszystkim na ograniczenie możliwości posługiwania się wojną jako instrumentem polityki międzynarodowej. Pierwszą organizacją ut-worzoną celem dbania o bezpieczeństwo była Liga Narodów. Pakt Ligi Narodów z 19.06.1919 roku ograni-czał możliwości użycia siły zbrojnej, ale jednak całkowicie jej nie wykluczał. Luki istniejące w Pakcie pró-bowano wypełnić postanowieniami nowych aktów prawa międzynarodowego, nie przyczyniły się one jed-nak do znaczącego umocnienia systemu bezpieczeństwa zbiorowego.

II. Zasady funkcjonowania systemu bezpieczeństwa zbiorowego Narodów Zjednoczonych.

Budowa mechanizmów systemu bezpieczeństwa międzynarodowego, w początkowej fazie oparta została na przewidywaniu wspólnych akcji ogółu zorganizowanych państw w obronie ofiary agresji, niezależnie od tego czy napastnik jest członkiem organizacji tworzącej ten system, czy też zaatakował
z zewnątrz. Jest to efekt tego, że sygnatariusze porozumienia tworzącego system bezpieczeństwa zbiorowe-go, aprobują zasadę niepodzielności pokoju, istnienia rozdzielnych więzi między pokojem a bezpieczeń-stwem, oraz konieczność rozwijania współpracy politycznej i militarnej.

Obecnie obowiązująca Karta Narodów Zjednoczonych (z 26.06.1945 roku), zawiera normy tworzące prawno - międzynarodową podstawę nowego porządku światowego, a jej postanowienia stanowią zręby powszechnego systemu bezpieczeństwa zbiorowego.

  1. Podstawowym celem ONZ jest ochrona przyszłych pokoleń od klęsk wojny i stworzenie warunków umożliwiających utrzymanie sprawiedliwości, poszanowania zobowiązań wynikających z umów oraz innych źródeł prawa międzynarodowego.

  2. Istotne znaczenie dla sprawnego funkcjonowania bezpieczeństwa zbiorowego ma zobowiązanie do regu-lowania sporów międzynarodowych metodami pokojowymi.

  3. Obowiązuje całkowity zakaz wojny i agresji (Wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosun-kach międzynarodowych od stosowania groźby lub użycia siły przeciwko całości terytorialnej lub nie-podległości któregokolwiek państwa - art. 2 pkt.4).

  4. Stosowanie sankcji pozostaje w wyłącznej kompetencji Rady Bezpieczeństwa ONZ (w przypadku gdy środki prewencyjne lub represyjne nie przyniosą rezultatu, mogą być zastosowane środki z użyciem sił zbrojnych).

III. System bezpieczeństwa zbiorowego ONZ a praktyka międzynarodowa.

Warunkiem niezbędnym dla efektywnego funkcjonowania systemu bezpieczeństwa zbioro-wego ONZ uczyniono porozumienie i zgodne działanie wielkich mocarstw (tj. stałych członków Rady Bez-pieczenstwa). Ustalenia te doprowadziły do braku jakichkolwiek możliwości interwencji Rady Bezpieczeń-stwa, która nie mogła zastosować sankcji militarnych tym bardziej, że nie zostały zawarte żadne specjalne układy z członkami ONZ, które zapewniałyby kontyngenty wojskowe i broń oddane do dyspozycji tego or-ganu. W związku z powyższym na przestrzeni lat podjęto dwie próby zmian przewidzianego w Karcie NZ mechanizmu utrzymywania lub przywracania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa:

  1. Pierwszą próbę podjęto na V sesji zgromadzenia w 1950r, podczas której uchwalono rezolucję która umożliwia zwołanie w ciągu 24 godzin sesji nadzwyczajnej Zgromadzenia Ogólnego w każdym przy-padku zagrożenia pokoju. W ten sposób Zgromadzenie Ogólne otrzymało prawo decydowania większoś-cią 2/3 głosów w sprawach zastrzeżonych uprzednio dla kompetencji stałych członków Rady Bezpie-czeństwa.

  2. Drugą próbę podjęto na XIX sesji w 1960 roku w związku z operacją pokojową ONZ w Kongo. Delegac-ja USA starała się otrzymać możliwość podejmowania decyzji dotyczących akcji militarnych zastrzeżo-nych dla Rady Bezpieczeństwa, jednakże zamysł ten nie uzyskał akceptacji większości państw człon-kowskich.

IV. Operacje pokojowe ONZ.

Wśród środków sankcjonujących ONZ w stosunku do innych państw (agresorów), można wyróżnić dwa a mianowicie niemilitarne (ekonomiczne i polityczne), oraz militarne.

  1. Siły pokojowe.

a/ użycie sił pokojowych wymaga zgody państw bezpośrednio biorących udział w konflikcie, oraz państw dostarczających swoje jednostki wojskowe i ewentualnych państw tranzytowych,

b/ siły pokojowe działające na określonym terytorium mogą używać broni jedynie w samoobronie,

c/ akcja sił pokojowych nie musi oznaczać stosowanie akcji wojskowych, ale także obejmować demon-strację, blokadę i inne operacje sił wojskowych,

d/ operacje pokojowe nie muszą mieć też charakteru sankcji a jedynie zarządzenia tymczasowe:

  1. Akcje pokojowe.

a/ operacje wspierające pokój, które obejmują następujące działania:

  1. Warunki przeprowadzenia operacji pokojowej.

a/ wszystkie strony konfliktu zgadzają się na udział ONZ i są przygotowane do pełnej współpracy,

b/ operacja cieszy się aprobatą społeczności międzynarodowej (poparcie Rady Bezpieczeństwa i goto-wość do finansowania operacji),

c/ siły znajdują się pod dowództwem ONZ, a kontrolę nad nimi sprawuje Sekretarz Generalny posia-dający pełnomocnictwa Rady,

d/ siły są wielonarodowe,

e/ żołnierze „błękitnych hełmów” nie używają siły (oprócz samoobrony) i są wyposażeni jedynie w broń lekką.

V. Rola organizacji regionalnych w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa.

  1. Podstawowym zadaniem organizacji regionalnej jest pokojowe regulowanie sporów międzynarodowych o charakterze lokalnym, zanim przekazane one zostaną Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

  2. Na państwach członkowskich organizacji regionalnych ciąży także obowiązek działania zgodnie z zasa-dą samoobrony zbiorowej.

  3. Obowiązkiem organizacji regionalnych jest stałe i dokładne informowanie Rady Bezpieczeństwa o wszelkich działaniach podjętych lub zamierzonych dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpie-czeństwa.

  4. Współcześnie istnieje kilka organizacji międzynarodowych, który statuty nawiązują bezpośrednio lub pośrednio do Karty NZ i posługują się pojęciem bezpieczeństwa zbiorowego. Jest to: Liga Państw Arab-skich, Organizacja Państw Afrykańskich oraz Organizacja Jedności Afrykańskiej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
bezpieczenstwo, międzynarodowe stosunki polityczne
STOSUNKI MIEDZYNARODOWE- sm całość, bezpieczeństwo, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
mur bezpieczeństwa, międzynarodowe stosunki polityczne
europa srodk.i wsch, bezpieczeństwo, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Fundamentalizm islamski, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Narastanie konfliktu polnoc-poludnie w kontekście globalizacji, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, M
Nowe centra potęgi gospodarczej i politycznej, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki poli
(Nie) bezpieczenstwo energetyczne, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polity
Konflikt z Bliskim Wschodem, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Dominacja Zachodu, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Międzynarodowe Stosunki Polityczne – ćwiczenia, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe st
Koniec zimnej wojny, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Międzynarodowe aspekty przemian, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych - Cziomer i Zyblikiewicz (skrypt), ★ Studia, Bezpiecz
Szczególna pozycja Rosji, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Zjednoczenie Niemiec, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
ROLA ONZ W UTRZYMANIU POKOJU I BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Fundamentalizm islamski, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Narastanie konfliktu polnoc-poludnie w kontekście globalizacji, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, M

więcej podobnych podstron