3. Zjednoczenie Niemiec.
Wersja numer 1.
Termin zjednoczenie Niemiec oznacza przyłączenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz Berlina Zachodniego do Republiki Federalnej Niemiec. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października1990 roku na mocy porozumienia zawartego 12 września podczas moskiewskiej konferencji dwa plus cztery. Układ ten podpisały obok NRD i RFN cztery dawne mocarstwa okupacyjne: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja i Związek Radziecki.
Niemcy w wyniku II wojny światowej podzielone zostały na 4 strefy okupacyjne. Zachodnie Niemcy znajdowały się w tym czasie w strefie wpływów mocarstw zachodnioeuropejskich - Wielkiej Brytanii i Francji oraz Stanów Zjednoczonych. Z kolei kontrolę nad częścią wschodnią sprawował Związek Radziecki. Z początkiem lat pięćdziesiątych powstały dwa suwerenne państwa niemieckie: Republika Federalna Niemiec (RFN) i Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) o odmiennych systemach politycznych, należących do przeciwstawnych bloków polityczno-militarnych.)))
Ponowna jedność Niemiec w podzielonej na dwa systemy polityczno-ideowe Europie, w atmosferze zimnej wojny była niemożliwa. Dopiero polityka M. Gorbaczowa, pieriestrojka, dialog polityczny i rozbrojeniowy, a następnie zakończenie konfliktu Wschód-Zachód spowodowały, iż zmiana sytuacji państw niemieckich zaczęła przybierać realne kształty. Demokratyzacja krajów Europy Środkowo-Wschodniej, a szczególnie przemiany w ZSRR wpłynęły na nasilenie tendencji zjednoczeniowych obu państw niemieckich. W NRD władze partyjne niechętnie odnosiły się do reform, wymusił je z końcem 1989 kryzys polityczny, gospodarczy i masowe ucieczki ludności do ambasad RFN. Symboliczny przełom nastąpił w 1989, gdy władze NRD zezwoliły na swobodę podróży do RFN i Berlina Zachodniego. W listopadzie 1989 zlikwidowano mur berliński zbudowany w 1961. Traktat moskiewski, podpisany 12 września 1990 przez ZSRR, Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, RFN i NRD, był wstępem do formalnego zjednoczenia Niemiec
Proces jednoczenia Niemiec:
kraj specyficzny, zamknięty,
nie są izolowani od świata zachodniego, np. dzięki telewizji w Berlinie Zachodnim,
druga połowa lat 80. - narastanie niezadowolenia, napięcia społecznego, manifestacje,
rzesze turystów wschodnio - niemieckich, odmawia powrotu do NRD - pojawia się w 1989 zjawisko odmowy powrotu do NRD i schronienia się w ambasadach RFN,
9.11.1989 - zgoda na otwarcie przejść w murze berlińskim (oddzielał Berlin wschodni i zachodni - 1961),
23.08.1990 - rządy RFN i NRD - układ o polityczno - prawnych aspektach zjednoczenia,
12.09.1990 - zakończenie rokowań 2+4, podpisanie układu w Moskwie,
Ten układ przewidywał:
- odzyskanie przez zjednoczone Niemcy suwerenności w granicach RFN i NRD,
- przyłączenie nowego RFN do NATO,
- wyrzeczenie się przez zjednoczone Niemcy broni jądrowej,
- zmniejszenie armii niemieckiej (<370 tys.),
- obowiązek prowadzenia pokojowej polityki zagranicznej,
3.10.1990 - zjednoczenie Niemiec szczególnego rodzaju - wchłonięcie NRD przez RFN i powstanie nowo - starego państwa RFN.
Sytuacja wewnętrzna Niemiec.
Niemcy inwestują w przystosowanie gospodarki wschodnio - niemieckiej do gospodarki zachodnio - niemieckiej, ze skutkami dalekimi od oczekiwań
Nastąpiło zjednoczenie narodowe, ale nie w duszach niemieckich spowodowane 45-letnią separacją, różnicami w mentalności, kulturze, oczekiwaniach, sposobie myślenia
Nastąpił podział obywateli na:
ossis (wschodnich obywateli Niemiec)
wessis (zachodnich obywateli Niemiec)
Utrzymywanie trzech (NRD, RFN, Berlin Zachodni) odrębnych jednostek w środku Europy, na dłuższą metę nie byłby możliwy.
Proces zjednoczenia Niemiec zbiega się z problemem dalszej integracji europejskiej.
Wersja numer 2.
Po pokonaniu hitlerowskich Niemiec w 1945 roku, alianci dokonali podziału Niemiec na cztery strefy okupacyjne: brytyjską, amerykańską, francuską i radziecką. Podobnie stolicę Niemiec - Berlin, podzielono na cztery sektory. Aż do 1949 roku to alianci wspólnie administrowali Niemcami i Berlinem. Jednakże wybuch zimnej wojny pomiędzy Związkiem Radzieckim i pozostałymi aliantami spowodowały, że podział Niemiec na strefy i Berlina na sektory okaże się trwały. Z inspiracji Związku Radzieckiego w 1949 roku powstała komunistyczna Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) ze stolicą w Berlinie Wschodnim (dawny sektor radziecki), na obszarze pozostałych sektorów powstała Republika Federalna Niemiec (RFN) ze stolicą w Bonn. Aby zapobiec ucieczkom z komunistycznych Niemiec na zachód przez Berlin Zachodni (posiadający status "obszaru specjalnego administrowanego przez aliantów") w 1961 wybudowano mur berliński, jeden z symboli podzielonej Europy.
Gwarantem podziału Niemiec na dwa państwa był przede wszystkim Związek Radziecki. Dlatego też nadzieja na zjednoczenie Niemiec mogła pojawić się wraz z podjęciem w ZSRR przez Michaiła Gorbaczowa prób reform, znanych jako pierestrojka. Wraz ze zmianami w Związku Radzieckim powróciły ruchy wolnościowe w innych krajach bloku wschodniego: w 1989 roku w Polsce komunistyczna władza i opozycja wywodząca się z Solidarności zasiadły do rokowań Okrągłego Stołu, ruchy demokratyczne ożywiły się też w Czechosłowacji, na Węgrzech i w samym NRD.
W 1989 roku gospodarka wschodnioniemiecka była w katastrofalnym stanie i potrzebowała głębokich reform. Niemcy świadomi różnicy w poziomie życia pomiędzy NRD i RFN starali się uciec na zachód - początkowo tranzytem przez inne państwa komunistyczne.. W sierpniu 1989 roku Węgry otworzyły granicę z Austrią - wielu Niemców z NRD właśnie przez Węgry i Austrię przedostawało się do RFN. Wschodnioniemiecki przywódca Erich Honecker zmuszony został do ustąpienia pod naciskiem masowych demonstracji, inspirowanych innymi antykomunistycznymi wydarzeniami, między innymi w Polsce i Czechosłowacji. Wszystkie te wystąpienia przeszły do historii jako Jesień Ludów.
Nowy rząd komunistycznej Niemieckiej Republiki Demokratycznej 9 listopada 1989 roku postanowił usunąć prawne ograniczenia w podróży między NRD i RFN. Masowe zgłaszanie się wschodnich Niemców na granice sprawiło, że wszelka kontrola graniczna była niemożliwa i po prostu zrezygnowano z niej. Na terenie Berlina spontaniczny napór tłumu przyczynił się do powstania wyrw w murze berlińskim, którędy to przechodzili ludzie. Wbrew potocznym opiniom niemożliwie było jednorazowe zburzenie całego muru berlińskiego, ponieważ linia muru była zaminowana i chroniona wieloma niebezpiecznymi urządzeniami wojskowymi. Niemniej, burzenie muru berlińskiego od nocy 9 listopada 1989 roku stanowi symboliczny moment przełomowy upadku komunizmu w Europie.
Mając na uwadze te wydarzenia, pod koniec 1989 roku zachodnioniemiecki kanclerz Helmut Kohl ogłosił dziesięciopunktowy plan zjednoczenia Niemiec. Proces zjednoczenia Niemiec wymagał zgody także pozostałych dawnych aliantów - Wielkiej Brytanii i Francji. Brytyjska premier Margaret Thatcher i francuski prezydent Francois Mitterrand początkowo sprzeciwiali się zjednoczeniu państw niemieckich, obawiając się między innymi wzrostu znaczenia Niemiec w Europie i konsekwencji wejścia dawnej NRD do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (poprzedniczki Unii Europejskiej). Helmut Kohl do idei zjednoczenia musiał przekonywać także cześć społeczeństwa zachodnioniemieckiego i innych sąsiadów, w tym Polskę. Ostatecznie o zjednoczeniu przesądziła masowa migracja Niemców z terenów NRD do Berlina Zachodniego i RFN oraz katastrofalny stan gospodarki i nastroje polityczne w NRD.
Decyzję w sprawie zjednoczenia Niemiec podjęto na cyklu konferencji 2+4 (NRD, RFN + Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Wielka Brytania, Francja) w Moskwie i Paryżu. Odbyły się też wspólne posiedzenia rządów obydwu państw niemieckich, sam traktat zjednoczeniowy został ratyfikowany przez parlamenty NRD i RFN 20 września 1990 roku. Traktat przewidywał unię gospodarczą, walutową, socjalną i państwową. Na jego mocy doszło do rozwiązania Niemieckiej Republiki Demokratycznej, ponownego powołania landów (państw składowych federalnych Niemiec), które tworzyły dawną NRD (Meklemburgia - Pomorze Przednie, Berlin, Brandenburgia, Saksonia, Saksonia - Anhalt, Turyngia) i wchłonięcia tych landów przez RFN. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października 1990 roku.
Wersja numer 3
Niemcy od zakończenia II Wojny Światowej były przez 45 lat faktycznie podzielone: najpierw na strefy okupacyjne, następnie na dwa państwa: Republikę Federalną Niemiec należąca do bloku zachodniego i komunistyczną Niemiecką Republikę Demokratyczną, należącą do bloku wschodniego i zależną od Związku Radzieckiego.
W 1989 roku gospodarka wschodnioniemiecka była w katastrofalnym stanie i potrzebowała głębokich reform. Niemcy świadomi różnicy w poziomie życia pomiędzy NRD i RFN starali się uciec na zachód.
Nowy rząd komunistycznej Niemieckiej Republiki Demokratycznej 9 listopada 1989 roku postanowił usunąć prawne ograniczenia w podróży między NRD i RFN. Masowe zgłaszanie się wschodnich Niemców na granice sprawiło, że wszelka kontrola graniczna była niemożliwa i po prostu zrezygnowano z niej. Na terenie Berlina spontaniczny napór tłumu przyczynił się do powstania wyrw w murze berlińskim, którędy to przechodzili ludzie. Wbrew potocznym opiniom niemożliwie było jednorazowe zburzenie całego muru berlińskiego, ponieważ linia muru była zaminowana i chroniona wieloma niebezpiecznymi urządzeniami wojskowymi. Niemniej, burzenie muru berlińskiego od nocy 9 listopada 1989 roku stanowi symboliczny moment przełomowy upadku komunizmu w Europie.
Mając na uwadze te wydarzenia, pod koniec 1989 roku zachodnioniemiecki kanclerz Helmut Kohl ogłosił dziesięciopunktowy plan zjednoczenia Niemiec. Proces zjednoczenia Niemiec wymagał zgody także pozostałych dawnych aliantów - Wielkiej Brytanii i Francji. Brytyjska premier Margaret Thatcher i francuski prezydent Francois Mitterrand początkowo sprzeciwiali się zjednoczeniu państw niemieckich, obawiając się między innymi wzrostu znaczenia Niemiec w Europie i konsekwencji wejścia dawnej NRD do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (poprzedniczki Unii Europejskiej). Helmut Kohl do idei zjednoczenia musiał przekonywać także cześć społeczeństwa zachodnioniemieckiego i innych sąsiadów, w tym Polskę. Ostatecznie o zjednoczeniu przesądziła masowa migracja Niemców z terenów NRD do Berlina Zachodniego i RFN oraz katastrofalny stan gospodarki i nastroje polityczne w NRD.
Decyzję w sprawie zjednoczenia Niemiec podjęto na cyklu konferencji 2+4 (NRD, RFN + Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Wielka Brytania, Francja) w Moskwie i Paryżu. Odbyły się też wspólne posiedzenia rządów obydwu państw niemieckich, sam traktat zjednoczeniowy został ratyfikowany przez parlamenty NRD i RFN 20 września 1990 roku. Traktat przewidywał unię gospodarczą, walutową, socjalną i państwową. Na jego mocy doszło do rozwiązania Niemieckiej Republiki Demokratycznej, ponownego powołania landów (państw składowych federalnych Niemiec), które tworzyły dawną NRD (Meklemburgia - Pomorze Przednie, Berlin, Brandenburgia, Saksonia, Saksonia - Anhalt, Turyngia) i wchłonięcia tych landów przez RFN. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października 1990 roku.