Roztworami buforowymi nazywamy roztwory zachowujące stałą wartość pH i nieczułe na niewielkie dodatki kwasów i zasad. Są to przeważnie roztwory słabych kwasów i ich soli lub słabych zasad i ich soli.

Działanie roztworu buforowego sporządzonego w oparciu o słaby kwas HA i sprzężony z tym kwasem anion
 (zasadę zgodnie z definicją Brönsteda) polega wiązaniu nadmiaru jonów
 w wyniku reakcji:

(5.90a)           
                  

(5.90b)                       

pH takiego roztworu buforowego możemy ustalić dobierając odpowiednio stężenie słabego kwasu HA i sprzężonej z nim zasady
posługując się stałą równowagi dla reakcji dysocjacji kwasu:

(5.91)             

(5.92)             

(5.93)             

(5.94)             

Z definicji:
mamy:

(5.95)             

Bufor octanowy

Bufor octanowy składa się z kwasu octowego
 i jego soli na przykład octanu sodowego
. Działanie buforujące tego roztworu polega na wiązaniu namiaru jonów wodorowych zgodnie z reakcją:

(5.96a)           
 

oraz wiązaniu nadmiaru jonów hydroksylowych:

(5.96b)                       

W ten sposób roztwór zachowuje stałą wartość pH pomimo niewielkich dodatków kwasu lub zasady. pH buforu octanowego dane jest równaniem:

 

Roztwór zawierający

oraz

będzie miał kwasowość:

                            
        

Stała dysocjacji kwasu octowego wynosi:
.

Bufor amonowy

Roztwory zawierające sole amonowe i wodny roztwór amoniaku mają własności buforowe:

                       
                           wiązanie jonów wodorowych

                       
                        wiązanie jonów hydroksylowych

Kwasowość roztworu buforowego dana jest wyrażeniem:

                       

W roztworze buforu octanowego znajdują się następujące jony i drobiny:

CH₃COOH (słaby kwas, więc praktycznie nie dysocjuje), CH₃COO^-, oraz Na^+.(pochodzące z soli) oraz H⁺ i OH^- znajdujące się w każdym wodnym roztworze.

 Jeśli do buforu octanowego dodamy kwasu, to z wprowadzonymi jonami H⁺ może przereagować „coś zasadowego“. Zasadową drobiną jest CH₃COO^- - może ona połączyć się z protonem dając cząsteczkę kwasu octowego:

CH₃COO^-  + H⁺ → CH₃COOH

 Jeśli do roztworu buforu octanowego dodamy zasady, to z wprowadzonymi jonami mogą przereagować „coś kwasowego“. Kwasową drobiną jest CH₃COOH - może ona przereagować z jonem OH^- dając jon octanowy i wodę:

CH₃COOH + OH^- → CH₃COO^- + H₂O

Jak widać, cokolwiek nie wrzucisz do roztworu: OH^- czy H⁺- ulega reakcji. pH dzięki temu pozostaje takie samo - nie przybywa ani nie ubywa jonów odpowiedzialnych za pH.

---