Odczyn wody Pomiar wartości odczynu wykonywany jest metodą potencjometryczną, zgodnie z instrukcją obsługi pH-metru. Wielkość odczynu pozwala na zorientowanie się, jakie cechy kwasowe lub zasadowe wykazuje badana woda. Zasadowość jest to zdolność do zobojętniania dodawanych do wody silnych kwasów mineralnych, a wywołują ją obecne w wodzie jony wodorowęglanowi HCO₃^-, węglanowe CO₃^2- i wodorotlenowe OH^-. Każdy z tych jonów powoduje zasadowość ogólną Z_m, którą można oznaczyć przez miareczkowanie próbki mianowanym roztworem kwasu solnego w obecności oranżu metylowego jako wskaźnika. Jeżeli woda wykazuje zasadowość ogólną, to po dodaniu oranżu próbka zabarwi się na kolor żółty i należy ją miareczkować kwasem do zmiany barwy na pomarańczową. Zmiana barwy następuje przy odczynie pH4,5. Jeżeli woda zawiera jony węglanowe lub wodorotlenowe, to jej odczyn przekracza wartość pH 8,0. Obecność tych jonów można stwierdzić dodając do próbki innego wskaźnika tj. fenoloftaleiny. W takim przypadku roztwór zabarwi się na kolor różowy, co świadczy o występowaniu zasadowości Z_p. W celu jej oznaczenia należy próbkę miareczkować kwasem aż do odbarwienia roztworu, co ma miejsce przy pH 8,3. Kwasowość jest to zdolność do zobojętniania dodawanych do wody silnych zasad (np. NaOH). W przybliżeniu można przyjąć, że kwasowość wód naturalnych i ścieków (przemysłowych) jest powodowana obecnością silnych kwasów mineralnych (HCI, H₂SO₄) oraz zawartością wolnego dwutlenku węgla. Wszystkie te składniki powodują kwasowość ogólną K_p, którą można oznaczyć przez miareczkowanie próbki mianowanym roztworem wodorotlenku sodu w obecności fenoloftaleiny, jako wskaźnika. Jeżeli woda wykazuje kwasowość ogólną, to po dodaniu fenoloftaleiny roztwór pozostanie bezbarwny i należy badaną próbkę miareczkować zasadą sodową do lekko różowego zabarwienia. Zabarwienie roztworu następuje przy odczynie pH 8,3. Jeżeli woda zawiera silne kwasy mineralne, to jej odczyn wykazuje niskie wartości -poniżej pH 4,0. Obecność silnych kwasów można stwierdzić dodając do badanej próbki oranż metylowy, który w tych warunkach barwi roztwór na czerwono. Mówimy wówczas o występowaniu kwasowości mineralnej K_m. W celu jej oznaczenia należy próbkę miareczkować zasadą, aż do uzyskania żółtej barwy roztworu, co następuje, gdy odczyn próbki osiągnie wartość pH 4,5.

KOAGULACJA Proces koagulacji polega na usunięciu z wody bardzo drobnych zawiesin, rozpuszczonych zanieczyszczeń organicznych oraz koloidalnych substancji w tym humusowych, które ze względu na małe rozmiary nie zostają zatrzymane w osadnikach ani na filtrach. Koloidy znajdujące się w wodach naturalnych nadają jej mętność i barwę. Koagulacja polega na kompensacji podwójnej warstwy, która powoduje obniżenie wartości potencjału dzeta przez dodanie koagulantów do wody. Dawka optymalna koagulanta jest to taka ilość koagulanta, która sprowadza potencjał do zera. Do najczęściej stosowanych koagulantów należą sole glinu i żelaza, które ulegając hydrolizie tworzą dodatnio naładowane wodorotlenki, powodujące zobojętnienie ujemnie naładowanych zanieczyszczeń koloidalnych zawartych w wodzie. Powszechnie stosowanym koagulantem uzdatniania wody jest siarczan glinowy, który charakteryzuje się: *dużą zdolnością usuwania barwy z wód o wysokim zabarwieniu, *dużą wrażliwością na niską temperaturę. W wyniku hydrolizy siarczanu glinowego powstaje trudno rozpuszczalny w wodzie wodorotlenek glinowy, który występuje początkowo w postaci dodatnio naładowanych cząstek koloidalnych, a następnie wraz z ujemnie naładowanymi cząstkami koloidów powodującymi barwę i mętność wody tworzy większe skupiska - kłaczki łatwo sedymentujące pod działaniem siły ciężkości. AI³⁺ + 3H₂O ↔ AI(OH)₃ + 3H⁺ Hydroliza jest reakcją odwracalną i na jej stopień wpływa stężenie jonów wodorowych. Zwiększenie stężenia jonów wodorowych hamuje hydrolizę soli glinu. Ponieważ podczas hydrolizy siarczanu glinu zwiększa się stężenie jonów wodorowych, hydroliza przebiegać będzie wówczas, gdy związane zostaną jony wodorowe. W wodach naturalnych prawie zawsze znajdują się jony kwaśnych węglanów, które podczas koagulacji reagują z siarczanem glinowym według reakcji: AI₂(S0₄)₃ + 3Ca(HC0₃)₂ → 2Al(OH)₃ + 3CaS0₄ + 6CO₂ Powstający w wyniku hydrolizy wodorotlenek glinowy ma charakter amfoteryczny, w środowisku kwaśnym reaguje wg reakcji: AI(OH)₃ + 3H⁺ ↔ AI³⁺ + 3H₂O⁺ a w środowisku alkalicznym AI(OH)₃ + OH^- ↔ AlO₂^- + 2H₂O tworząc rozpuszczalne gliniany. Oprócz podstawowych koagulantów istnieją tzw. środki wspomagające, które dzieli się na: *kwasy i zasady, *naturalne nieorganiczne flokulanty, *sztuczne nieorganiczne i organiczne flokulanty. Spośród naturalnych nieorganicznych flokulantów należy wymienić bentonit, ziemię Fullera, które stosuje się w przypadku koagulowania wód o niskiej temperaturze, dużej barwie i małej mętności. Sztuczne nieorganiczne flokulanty to krzemionka aktywna. Do sztucznych organicznych flokulantów zalicza się polielektrolity. Na prawidłowy przebieg procesu koagulacji ma wpływ wiele czynników, spośród których należy wymienić: *naturalny skład wody, *rodzaj i ilość zanieczyszczeń występujących w wodzie, *rodzaj i dawka koagulanta *substancje intensyfikujące proces flokulacji, *temperatura, *czas szybkiego i wolnego mieszania. Przy powstawaniu kłaczków dużą rolę odgrywa skład wody. Zwiększenie stężenia chlorków i kwaśnych węglanów sprzyja powstawaniu kłaczków dużych, puszystych. Zawartość siarczanów powoduje powstanie kłaczków drobniejszych, mniej trwałych i gorzej sedymentujących. Proces koagulacji zachodzi na ogół tym łatwiej, im naturalna zasadowość wody jest większa. Gdy zasadowość wody jest niska, zachodzi potrzeba jej zwiększenia przynajmniej na tyle, ile zasadowości zużywa się na reakcję z kwasem powstałym w wyniku hydrolizy koagulanta. Dawki koagulanta powinny być wyznaczone dla każdej wody doświadczalnie. Za optymalną dawkę przyjmuje się najmniejszą ilość koagulanta, która powoduje powstawanie dużych, łatwo opadających kłaczków oraz równoczesne usunięcie barwy i związków organicznych do wymaganych wartości. Temperatura wody ma duży wpływ na przebieg procesu wykłaczkowania. Niska temperatura wody hamuje szybkość hydrolizy oraz opadanie zawiesin. Ten ujemny wpływ temperatury na koagulację można skompensować przez podwyższenie dawki koagulanta, podwyższenie odczynu wody lub przez wspomaganie procesu koagulacji flokulantami oraz obciążnikami. Natomiast wzrost temperatury wody ułatwia przebieg koagulacji. Bardzo duży wpływ na przebieg procesu flokulacji ma odczyn wody. W pewnych warunkach konieczna jest korekta odczynu wody przez dodanie środków alkalizujących lub kwasów. Optymalny odczyn jest różny dla różnych koagulantów, l tak dla siarczanu glinowego odczyn wynosi 5,5-7,5 pH; dla siarczanu żelazawego 8-11 pH; dla siarczanu żelazowego 5-7 pH i 9-9,6 pH; dla chlorku żelazowego 5-7 pH i 8,5 pH. Podczas koagulacji bardzo ważną rolę odgrywa mieszanie - czas i szybkość mieszania wody z koagulantem. W procesie koagulacji wody rozróżnia się dwa etapy: mieszanie szybkie i mieszanie powolne. Szybkie mieszanie ma na celu dokładne rozprowadzenie dodawanych chemikali w całej masie wody. Wymieszanie powinno nastąpić w ciągu 0,5-2 minut w przypadku dawkowania roztworu oraz w czasie 2-3 minut przy dawkowaniu reagentów w postaci suchej. Po okresie szybkiego mieszania prowadzi się wolne mieszanie - flokulację - przez okres 15-40 minut, podczas którego następuje kontakt tworzących się kłaczków z całą masą wody. Dzięki temu następuje sorbowanie zanieczyszczeń na kłaczkach, stwarza się lepsze warunki do stykania poszczególnych cząstek ze sobą, zlepiania się i tworzenie dużych aglomeratów, które usuwa się zwody w czasie osadzania. Przeliczanie stezen: siarczan glinu 2%; 100g roztworu - 2g siarczanu glinu; 100cm³ - 2g → 1cm³ - 20mg; pierwsza dawka dla 40 mg/dm³ 40mg/dm³ * 1,5dm³ / 20mg/cm³ = 3cm³ Analiza zmian parametrow w stosunku do wody surowej: odczyn maleje, Zm, Kp mniej wiecej na tym samym poziomie, barwa maleje (15mgPt/dm³), mętność maleje (5mgSiO₂/dm³), utlenialność maleje znacząco mgO₂/dm³

DEKARBONIZACJA jest to usuwanie lub znaczne obniżanie twardości węglanowej wody. Twardością węglanową nazywa się tę część twardości ogólnej wody, która ilościowo odpowiada zawartości anionów wodorowęglanowych i węglanowych. W wodach naturalnych twardość węglanowa spowodowana jest prawie wyłącznie kwaśnymi węglanami wapnia i magnezu [Ca(HC0₃)₂ i Mg(HC03)₂]. Twardość węglanowa ma zasadniczy wpływ na możliwość użytkowania wody do celów chłodniczych i grzewczych, ponieważ w podwyższonej temperaturze powoduje powstawanie twardych osadów na ściankach urządzeń chłodniczych. Aniony wodorowęglanowe pod wpływem podwyższonej temperatury (powyżej 323°K) ulegają rozpadowi na aniony węglanowe, dwutlenek węgla i wodę wg reakcji: 2HCO₃^- = CO₃^2- + CO₂ + H₂O Wytworzone aniony węglanowe łączą się z kationami wapnia i magnezu, ponieważ w wodzie z tymi kationami tworzą związki o najmniejszym iloczynie rozpuszczalności. Początkowo po podgrzaniu wody powstaje węglan wapnia CaC0₃ i węglan magnezu MgC0₃. Węglan magnezu ulega hydrolizie wg reakcji: MgCO₃ + H₂O = Mg(OH)₂ + CO₂ Powstający wodorotlenek magnezu jest jeszcze mniej rozpuszczalny niż węglan magnezu. W kotłach podczas wrzenia wody węglan wapnia i wodorotlenek magnezu mogą wytrącać się również w postaci mułu (utrzymują się w postaci zawiesiny). Z teoretycznych przesłanek wynika, że wodę można dekarbonizować metodą termiczną, chemiczną wapnem, kwasem mineralnym lub jonitową. Do celów chłodniczych stosuje się chemiczne metody na zimno, a wyjątkowo metodę jonitową. Jeżeli proces dekarbonizacji jest wstępnym uzdatnianiem przed jonitowym zmiękczaniem lub demineralizacją stosuje się wapno na zimno lub w podwyższonej temperaturze. Dekarbonizacja wapnem Uzdatnianie tą metodą polega na związaniu kwaśnych węglanów wodorotlenkiem lub tlenkiem wapnia i wytworzeniu trudno rozpuszczalnych związków wapnia i magnezu. Po wprowadzeniu do wody wapna zachodzą następujące reakcje chemiczne: CO₂ + Ca(OH)₂ → CaC0₃ + H₂0; Ca(HC0₃)₂ + Ca(OH)₂ → 2CaC0₃ + 2H₂O; Mg(HC0₃)₂ + Ca(OH)₂ →CaC0₃ + MgC0₃ + 2H₂O; MgC0₃ + H₂0 → Mg(OH)₂ + C0₂. Ilość wapna oblicza się na podstawie reakcji chemicznych przy uwzględnieniu stosunku twardości niewęglanowej do magnezowej wg następującej zależności: Dcao = 28 [T_W + (T_Mg - T_nw) + CO₂] mg CaO/dm³ gdzie: Dcao dawka aktywnego wapna, mg/dm³, T_w twardość węglanowa, mval/dm³, T_Mg twardość magnezowa, mval/dm³, C0₂ zawartość wolnego dwutlenku węgla, mval/dm³. Jeżeli twardość niewęglanowa wody surowej jest większa od twardości magnezowej i wartość w nawiasie jest ujemna, to nie uwzględnia się jej w obliczeniach. Jeżeli w wodzie po oddzieleniu osadów spełniona jest zależność 2Zp = Zm i wartość ta wynosi poniżej 1 mval/dm³, to dawka wapna jest właściwa i dekarbonizacja jest skuteczna (występują tylko aniony CO₃^2-). W przypadku gdy 2Zp < Zm, to występują jeszcze aniony HC0₃ i dawka wapna jest za mała, a przy odwrotnej zależności, tzn. 2Zp > Zm dawka wapna jest zbyt duża. Efekt dekarbonizacji zależy nie tylko od dawki wapna, ale również od fizycznych warunków prowadzenia procesu. Istotną rolę odgrywa stopień wykrystalizowania węglanu wapnia i wodorotlenku magnezu, wielkość wytworzonych cząstek tych związków oraz sposób klarowania wody. Na proces usuwania twardości węglanowe} wpływa temperatura wody, w wodzie zimnej czas potrzebny na zajście reakcji chemicznych i wytrącania osadów do 6 godzin. W optymalnych warunkach wapnem można zmniejszyć twardość węglanową do wartości rzędu 0,6-1,0 mval/dm³. Taka ilość szczątkowej twardości węglanowej wynika z rozpuszczalności węglanu wapnia i wodorotlenku magnezu. Obliczona dawka wapna: np. D_CaO = 232,4 mg/dm³ CaO; ro = 1g/cm³; wodorotlenek wapnia 1% 1g CaO - 100g, 1g CaO - 100cm³, 1000mg CaO - 100cm³, 232,4 mg CaO - x, x= 23,24 mgCaO/dm³

NEUTRALIZACJA jest procesem chemicznego zobojętniania ścieków o odczynie kwaśnym lub alkalicznym. Proces ten polega na dodaniu odpowiednich reagentów powodujących uzyskanie wymaganej wartości pH. Proces neutralizacji może być zabiegiem wstępnym, wspomagającym przebieg innych procesów lub ostatecznym przed odprowadzeniem ścieków do odbiornika czy kanalizacji. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 roku, odczyn ścieków odprowadzanych do odbiornika wodnego lub do ziemi powinien odpowiadać wartościom w zakresie pH 6,5-9,0. Natomiast ścieki przemysłowe odprowadzane do kanalizacji miejskiej, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 roku, powinny mieć odczyn w zakresie pH 6,5-9,5. Neutralizacja ścieków kwaśnych Reagenty najczęściej stosowane do neutralizacji ścieków kwaśnych to: *wodorotlenek sodu NaOH w postaci roztworu od 20 do 30 %, *wodorotlenek wapnia Ca(OH)₂ w postaci zawiesiny mleka wapiennego o stężeniu od 5 do 15 %, węglan sodu Na2C0₃ w postaci roztworu. Reakcje neutralizacji kwasów można przedstawić równaniami: HCI + NaOH = NaCI + H₂O; H₂SO₄ + 2NaOH = Na₂SO₄ + 2H₂O; 2HCI + Ca(OH)₂ = CaCI₂ + H₂O; H₂SO₄ + Ca(OH)₂ = CaSO₄ + 2H₂O; HCI + Na₂CO₃ =2NaCI + CO₂ + H₂O Z powyższych reakcji wynika, że w przypadku neutralizacji wapnem ścieków zawierających kwas siarkowy strąca się osad, gdyż powstający siarczan wapnia (gips) należy do związków trudno rozpuszczalnych. Proces neutralizacji ścieków kwaśnych przy użyciu odpowiednich reagentów, zależnie od ilości ścieków, może być prowadzony w układzie okresowym i przepływie. Efekt neutralizacji zależy od: *składu ścieków, *rodzaju i dawki reagentów, *warunków mieszania, *czasu reakcji, *czasu sedymentacji, itp. Innym sposobem neutralizacji ścieków kwaśnych jest filtracja przez złoża z wypełnieniem o charakterze alkalicznym. Takie zadanie pełni złoże dolomitowe, marmurowe czy magnezytowe. Przykładową reakcję zobojętniania ścieków na złożu marmurowym przedstawia następujące równanie: 2HCI + CaC0₃ = CaCI₂ + CO₂ + H₂O

Taki sposób neutralizacji jest wskazany dla małych ilości ścieków oraz dla ścieków zawierających niewielkie stężenia jonów siarczanowych (stężenie H₂S0₄ poniżej 0,5%), aby uniknąć niekorzystnego zjawiska wytrącania się siarczanu wapniowego na ziarnach i w porach złoża. Efekt neutralizacji zależy od: *składu ścieków dopływających, *rodzaju materiału stanowiącego wypełnienie filtrów, *wysokości złoża, *wielkości uziamienia, *obciążenia hydraulicznego, *prędkości filtracji. Analiza parametrow względem wody surowej: pH rosnie, Kp maleje, Km z np. 2,6 do zero, Zm z 0 do 2,0, Zp z 0 do 0 Przeliczanie jednostek obciążenia hydraulicznego zloza: d=2,9cm, r=1,45cm, P=πr² ,P= 6,61cm² dla 10: 200cm³/min / 6,61 = 30,26 * 0,01 / 1/60 = 18,16 m/h

WPŁYW TEMP NA WARUNKI TLENOWE ODBIORNIKA Ilość tlenu, która w procesie dyfuzji przenika z powietrza do wody, zależy głównie od temperatury wody i wielkości deficytu tlenowego. Pewien wpływ na rozpuszczalność tlenu w wodzie wywiera ciśnienie atmosferyczne i zasolenie wody. Rozpuszczalność tlenu maleje wraz ze wzrostem temperatury, np. stężenie tlenu w stanie nasycenia w wodzie destylowanej w temperaturze 10°C wyniesie 11,33 g O₂/m³, a w temperaturze 20°C już tylko 9,17 gO₂/nrr. Ponadto proces przenikania tlenu z powietrza do odbiornika jest proporcjonalny do wielkości powierzchni wody i zależy od turbulencji strumienia wody, falowania, prędkości przepływu i głębokości zbiornika. Innym źródłem tlenu rozpuszczonego w wodzie są procesy fotosyntezy. Fotosyntezę prowadzą rośliny zielone zawierające chlorofil. Rośliny te absorbują energię świetlną i zamieniają ją na energię chemiczną. Energia jest wykorzystywana do syntezy związków organicznych z prostych związków nieorganicznych, jak CÓ2 i H₂O. W procesie wydziela się tlen w ilości do około 1 gO₂ na 1 m³ wody i dobę. Poza naturalnym dopływem tlenu z atmosfery i fotosyntezy stosuje się niekiedy sztuczne natlenianie rzek przez napowietrzanie aeratorami, budowę kaskad, progów wodnych itp.

ŚCIEKI wpływ ścieków na odbiornik wodny: *fizyczne zanieczyszczenia odbiornika: temp, zawiesina, rozne procesy produkcyjne np. w cukrowniach *nieprzyjemny smak i zapach wody: zapach: scieki same nieprzyjemnie pachna (pierwotnie), wtornie- zmiany w odbiorniku powoduja w konsekwencji powstanie zapachu np. w wyniku procesow gnilnych. Zw refrakcyjne - niepodatne lub czesciowo podatne na rozklad mikrobiologiczny sa one często toksyczne i działają mutagennie. Scieki mogą tez wprowadzac duze ilości soli co powoduje często śmierć org w wodzie *deficyt tlenowy: ma on miejsce gdy jest w wodzie mniej niż 4mg/dm³ tlenu wtedy brak jest warunkow odpowiednich do rozwoju zycia w wodzie *dzialania toksyczne: może ono przejawiac się: *bezpośrednio- gdy dane stezenie (sub) powoduje śmierć ogr w glebie lub w wodzie *pośrednio- śmierć org nastepuje np. przez zmiane warunkow w odbiorniku np. zmiana temp *eutrofizacja: zakwit glonow, ma związek z obecnościa F i N. Glownie w sciekach bytowo-gospodarczych. Wyróżniamy: *naturalna- rzadko spotykana *antropogeniczna- wynika z działalności człowieka

JONITY sub stale nierozpuszczalne w wodzie posiadające zdolność wymiany jonow wl na jony występujące w wodzie. Jonitami naturalnymi sa glinokrzemiany w praktyce stosuje się jonity syntetyczne które powstaja przez polimeryzacje zw org w trakcie produkcji polimerow przylaczane sa do struktury żywicy grupy funkcyjne. Kationity: gr funkcyjna skl się z nieruchomego makroanionu na trwale przylaconego do żywicy i ruchomego kationu KtH Kt-SO₃H (H-ruchomy kation) → KtSO₃^- + H⁺ Kationity dzielmy na: *silniekwasne- np. grupa sulfonowa SO₃H (dysocjuje w calym zakresie odczynu w związku z tym proces wymiany jonowej będzie zachodzil w calym zakresie pH uzdatnionej wody) *slabokwasne: np. grupa karboksylowa COOH (dysocjuje slabo w związku z tym ruchomy katio dysocjuje tylko w zakresie pH>7) Anionity: AnOH An-Na₂OH → AnNa₂⁺ +OH^- Dzielimy na: *silniezasadowe: gr funkcyjne dysocjuja w calym zakresie pH *slabozasadowe: gr funkcyjne dysocjuja w Sr kwasnym. Przykładowe równania: 2KtH + Ca(HCO₃)₂ → Kt₂Ca + H₂O + CO₂ silne jak i slabo kwasne kationy; 2KtH + CaSO₄ → Kt₂Ca + H₂SO₄ (silny kw mineralny) silne kwasne kationity Proces wymiany: *I strefa wyczerpanego jonitu *proces wymiany *II Stefa wymiany *II strefa jonitu wyjściowego. Punkt przebicia kolumny jonitowej: taki moment w trakcie procesu wymiany kiedy w wodzie opuszczającej kolumne jonitowa pojawiaja się jony które chcieliśmy usunąć. Warunkiem żeby zaszedl proces wymiany musi nastąpić dysocjacja gr frakcyjnej gdzie zostanie uwolniony ruchomy jon. Jonity charakteryzuja się tzw selektywnością tzn ze poszczególne jony wymieniaja się w określonej kolejności. O kelejnosci decyduje en wymienna która jest tym wieksza im wiekszy jest ciezar atomowy oraz ładunek np. Al³⁺> Ca²⁺ >Na⁺. Kolejność wymiany jest prawdziwa przy rownym stężeniu analizowanych jonow te ceche wykorzystujemy w procesie regeneracji (przy wielokrotnym większym stężeniu jonow o mniejszej en wymiennej. Może dojsc do wmiany jonow o większej en wymiennej) Kt₂Ca + H₂SO₄ → 2KtH + CaSO₄ Proces wymiany: *I Etap: plukanie zloza od dolu (do plukania musi być woda wysokiej jakości bez zanieczyszczen) może odbywac się plukanie woda surowa ujeta przed kolumna jonitowa (po filtracji) pluczemy od dolu ponieważ latwiej jest wzruszyc jonity które pocieraja się o siebie i gora odpływają scieki *II etap: wl etap regeneracji wprowadzenie roztworu regeneracyjnego *III etap: plukanie woda uzdatniona w celu wyplukania roztworu regeneracyjnego Zadolnosci jonitow: *calkowita zdolność wymienna jonitu jest to ilość wszystkich jonow ruchomych znajdujących się w jednostce masy jonitu suchego lub jednostce objętości jonitu zpecznialego val/kg lub val/m³ *robocza- czesccalkowitej zdolności która jest wykorzystana do momentu przebicia kolumny jonitowej r.z.w.j < c.z.w.j Pojemność jonitow: *calkowita pojemność wymienna jest to ilość wszystkich jonow ruchomych znajdujących się w calej masie lub objętość jonitu w kolumnie jonitowej *robocza Zalozenia do procesu demineralizacji: woda musi być wstępnie uzdatniona żeby nie zawierala zbyt duzo zawiesiny bo wtedy jonit dziala jako filtr i nie spelnia swojej roli (jak dodajemy do kationitów H+, HCl to mamy silnie kwaśne srodowisko a potem za desorberem powietrznym są anionity OH- i dodajenmy NaOH i tam mamy słabo kwaśny.) KOLEKTOR OLZA jego zadaniem jest zbieranie wod z paru kopaln do jednego rurociągu kolektora →do zbiornika retencyjnego →zrzut do Odry. System retencyjno-dozujacy - w okresie nieskich przepływów w Odrze wody z kopaln mialy być retencjowane a w wysokich dozowane, aby zapewnic II klase czystości wod. Jeżeli przeplyw jest nizszy niż 40 m³/s to należy odprowadzic wode do zbiornikow retencyjnych

Akty prawne: 1) Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z 2001 (zasady ochrony środowiska, warunki korzystne z tych zasobów, definicje i zasady: dostępna technika, co to są ścieki, podstawowe rodzaje korzystania z wód). 2) Ustawa Prawo Wodne 2001 (ilość pobranej i odprowadzonej wody, ilość stan i skład ścieków, terminy pobierania i odprowadzania ścieków, usytuowanie i warunki wykonania urządzenia wodnego, gdzie zabrania się wprowadzanie ścieków). KATASTER WODY - system informacji o gospodarowaniu wodą : (Instytut Ochrony Środowiska, Komisja Spraw ocen oddziaływania na środowisko, Państwowa Rada Ochrony Środowiska, Fundusze Ochrony Środowiska i gospod. Wodnej, Krajowa Rada ekozarządzania.) 3) Rozporządzenie MŚ z d. 23.07.2008 w spr. kryteriów i sposoby oceny stanu wód podziemnych. (klasyfikacje, definicje, wyniki badań, klasy jakości wód: I. wody bardzo dobrej jakości, wartości elementów fizykochem. Są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężęń charakteryst. Dla badanych wód podziemnych, nie wskazują na wpływ człowieka. II. Wody dobrej jakości, wartości niektórych elementów fizykochem. Są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych. III. Wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochem. Są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka. IV. Wody niezadowalającej jakości, … są podwyższone w wyniku wyraźnego wpływu człowieka V. wody złej jakości znaczący wpływ człowieka. 4) Rozp. MŚ z d. 20.08.2008 w spr. sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierz. (elementy fizykochem., biologiczne, stan ekologiczny części wód, potencjał ekologiczny i stan chemiczny). 5) Rozporz. MŚ z d. 27.11.2002 w prawie wymagań jakimi powinny odpowiadać wody pomierzch. Wykorzysta. Do zaopatrzenia ludności w wodę z przeznaczeniem do spożycia. (3 kategorie jakości wód: Kategoria A1 woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego i chemicznego w szczególności filtracji oraz dezynfekcji, Kategoria A2 woda wymagajaca typowego uzna niania fiz. I chem. w szczegól. Utleniania wsteonego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, dezynfekcji. Kategoria A3 woda wymagająca wysokospr. Uzdatniania fiz. I chem. w szczegól. Utleniania, koagulacji, dekantacji, filtracji, absorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji. Rodzaje korzystania z wód: 1 )powszechne korzystanie z wód, 2)zwykłe korzystanie z wód, 3) szczególne korzystanie z wód.

---