PODSTAWY ZARZĄDZANIA - ĆWICZENIA 2
EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA - 3 główne szkoły:
I. Szkoła klasyczna.
Prekursorzy naukowej organizacji:
1. Robert Owen (1771 - 1858)
POGLĄD: rola kierownika polega na wdrażaniu reformy.
Twierdził, że lepsze warunki życia pracowników nieuchronnie doprowadzą do zwiększenia produkcji i zysków.
Podkreślał, że dla kierownika najlepsze jest inwestowanie w pracowników.
ZASADY: Praca pracowników podlega codziennej jawnej ocenie - sprzyja współzawodnictwu.
Obecnie wyniki dotyczące sprzedaży są wywieszane na tablicach - ta sama zasada.
2. Charles Babbage (1792 - 1871)
POGLĄD: Badanie sposobów zwiększenia wydajności operacji przemysłowych. Zastosowanie metod nauk ścisłych do procesów pracy jednocześnie zwiększy ich wydajność i obniży koszty.
ZASADY: Zwolennik podziału pracy, twierdził, że każda operacja przemysłowa powinna być analizowana dla wyodrębnienia różnych zaangażowanych w niej umiejętności.
3. Frederick W. Taylor (1856 - 1915)
POGLĄD: Oparł swój system zarządzania na pomiarach i analizie czasu pracy przy linii produkcyjnej. Analizował i mierzył czasy trwania ruchów robotników stalowni przy wielu zadaniach, traktując pomiary czasu jako podstawę, rozkładał każde zadanie na elementy oraz projektował najszybsze i najlepsze metody wykonania każdej części pracy.
ZASADY: Filozofia oparta na 4 zasadach:
a) Opracowanie prawdziwej nauki zarządzania tak, aby można było ustalić najlepszą metodę wykonania każdego zadania.
b) Naukowy dobór pracowników tak, aby można było każdemu pracownikowi przydzielić pracę, do której najbardziej się nadaje.
c) Naukowe wyszkolenie i doskonalenie pracownika.
d) Bezpośrednia, przyjazna współpraca między kierownikami i pracownikami.
4. Henry L. Gantt (1861 - 1919)
Model - każdy pracownik po zrealizowaniu zadania otrzymuje premię za dzień, dodatkowo nadzorca otrzymuje nagrodę za każdego robotnika, który wykona zadanie dzienne i dodatkową premię, jeżeli zadanie wykonają wszyscy pracownicy. Rozwiązanie zwotywowało do lepszego szkolenia pracowników.
Zapoczątkował system wykresów programowania produkcji.
5. F. i L. Gilbrethowie (1868 - 1924, 1887 - 1972)
Opracowali trójpozycyjny plan awansów, który miał służyć jako program doskonalenia pracowników i przyczyniać się do podnoszenia ich morale. Według tego planu każdy pracownik jednocześnie byłby realizatorem, uczniem i nauczycielem oraz wypatrywałby nowych możliwości.
Osiągnięcia naukowej organizacji:
Zespół ludzi pracujących razem zrobi więcej niż taka sama liczba ludzi pracujących osobno i realizujących te same zadania.
Metody można zastosować do wielu działań organizacyjnych.
Nacisk na naukowy dobór i doskonalenie robotników uświadomił wagę zarówno uzdolnień, jak i szkoleń w zwiększaniu wydajności pracy.
Projektowanie metod pracy - zachęcało robotników do najlepszego wykonania zadania.
Ograniczenia naukowej organizacji:
Wzrost wydajności występował niezbyt często.
Wyższe płace i lepsze warunki pracy robotników nie były wynikiem redystrybucji zysków przez kierownictwo.
Poprawa sytuacji - wzrost liczebności związków zawodowych.
Zwolennicy nie dostrzegali ludzkiego dążenia do zadowolenia z pracy.
Model stał się docelowo niewystarczający.
Prekursorzy klasycznej teorii organizacji:
1. Henry Fayol (1841 - 1925)
1. Wyszukiwanie sposobów, jak zarządzać dużymi organizacjami, np. fabrykami.
2. Prekursor, który jako pierwszy usystematyzował postępowanie kierowników. Uważał, że dobra praktyka kierownicza układa się we wzory, które można zidentyfikować i analizować.
3. Podział działalności gospodarczej na 6 czynności:
a) Techniczne wytwarzanie wyrobów.
b) Handlowe kupowanie surowców i sprzedawanie wyrobów.
c) Finansowe pozyskiwanie i użytkowanie kapitału.
d) Ochronne strzeżenie pracowników i własności.
e) Rachunkowe rejestrowanie i obliczanie kosztów, zysków, zobowiązań, sporządzanie bilansów i wykazów statystycznych.
f) Kierownicze.
4. Definiowanie zarządzania za pomocą 5 funkcji:
a) Planowanie - obmyślanie kierunku działania, umożliwiającego zrealizowanie celów.
b) Organizowanie - zmobilizowanie materialnych i ludzkich zasobów organizacji do wprowadzenia planów w życie.
c) Rozkazywanie - wyznaczenie kierunków działania dla pracowników i doprowadzenie do tego, by wykonywali swoje zadania.
d) Koordynowanie - zapewnienie harmonijnego funkcjonowania zasobów i działań organizacji dla osiągnięcia pożądanych celów.
e) Kontrolowanie - sprawdzanie przebiegu realizacji planów dla zapewnienia ich właściwego wykonania.
5. 14 zasad zarządzania H. Fayola:
Podział pracy - specjalizacja - sprawna realizacja, np. taśma montażowa.
Autorytet - zadanie kierowników - wydawanie poleceń.
Dyscyplina - członkowie organizacji - przestrzeganie przepisów, kary za wykroczenia.
Jedność rozkazodawstwa - polecenia dotyczące danej organizacji od jednej osoby.
Jedność kierownictwa - operacją kieruje jeden menedżer, jeden plan.
Przyporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu - ważny interes organizacji.
Wynagrodzenie - sprawiedliwe dla pracowników i pracodawców.
Centralizacja - ograniczenie roli podwładnych w podejmowaniu decyzji.
Hierarchia - linie władzy w organizacji - od naczelnego kierownictwa do najniższego szczebla zarządzania w przedsiębiorstwie.
Ład - właściwe miejsce i właściwy czas umiejscowienia każdego członka organizacji.
Odpowiednie traktowanie personelu - przychylność i sprawiedliwość.
Stabilność personelu - konieczność małej fluktuacji kadr.
Inicjatywa - swoboda podwładnych w realizacji planów.
Sprzyjanie poczuciu przynależności do zespołu.
Osiągnięcia klasycznej teorii organizacji:
Teza - umiejętności kierownicze potrzebne są we wszystkich rodzajach działalności.
Skuteczne kierowanie zespołem to aspekt, którego można się nauczyć.
Uświadomienie kierownikom podstawowych problemów, z jakimi muszą zetknąć się w realizacji celów organizacji.
Ograniczenia klasycznej teorii organizacji:
Jedynym głównym ograniczeniem była percepcja, że przedmiotowe poglądy odnoszą się do przeszłości, mniej do teraźniejszości, gdyż nie uwzględniają zmienności w otoczeniu biznesowym organizacji.
2. Mary Parker Follet (1868 - 1933)
POGLĄD: Pełną osobowość można uzyskać, będąc członkiem grupy.
Robotnicy i kierownicy mają wspólne cele jako członkowie organizacji.
Kierownikiem powinien po prostu być człowiek, który ma największe kwalifikacje do przewodzenia grupie (ważna specjalizacja i wiedza).
3. Oliver Sheldon (1894 - 1951)
Przedsiębiorstwo ma zobowiązania wobec społeczeństwa, dla kierownictwa etyka ma zasadnicze znaczenie, podobnie jak ekonomia.
Dobra wytwarzane przez przemysł powinny być dostarczone po najniższych cenach, zgodnych z zadowalającym poziomem jakości.
Ważne 3 zasady:
Polityka, warunki i metody przemysłu przyczyniać się będą do dobrobytu społeczności.
Ważne ideały sprawiedliwości społecznej.
Ważne podnoszenie ogólnego poziomu etyki.
4. Chester I. Bernard (1886 - 1961)
Ludzie zrzeszają się w organizacjach dla osiągnięcia tego, czego nie osiągnęliby osobiście.
II. Szkoła behawioralna - organizacja to ludzie.
Prekursorzy szkoły behawioralnej:
1. Hugo Munsterberg (1863 - 1916)
Zastosowanie narzędzi psychologii do uzyskiwania tych samych celów wydajnościowych, do których dążą inne teorie organizacji i zarządzania.
Wydajność można podnieść trzema sposobami:
Robotnik o najniższych kwalifikacjach.
Najlepsza możliwa praca (warunki psychologiczne).
Wywieranie wpływu psychologicznego - wykorzystanie testów psychologicznych.
2. Elton Mayo
Wzajemne współdziałanie kierowników i pracowników.
Kierownicy identyfikują społeczne i psychologiczne czynniki.
III. Szkoła ilościowa - badania operacyjne
Badania operacyjne przydatne do rozwiązywania problemów przemysłowych.
Zasada powoływania zespołu specjalistów z odpowiednich dziedzin do przeanalizowania problemu i zaproponowania rozwiązań.
Zbudowanie modelu matematycznego symulującego problem.
Przestawienie racjonalnej podstawy podejmowania decyzji.