Konwergencja (łac. convergere, zbierać się, upodabniać się), teoria konwergencji, efekt doganiania. Hipoteza ta została wysunięta przez Alexandra Gerschenkrona z Uniwersytetu Harvarda i przeciwstawiona ponurym prognozom Malthusa. Sugeruje ona, że względne zacofanie może wbrew pozorom ułatwiać rozwój gospodarczy kraju. Jak pokazują dane empiryczne, mimo znacznie niższej produktywności pracy w krajach słabo rozwiniętych często osiągają one wyższe wskaźniki wzrostu gospodarczego niż kraje wysoko uprzemysłowione. Niektórzy zwolennicy tej teorii biorą pod uwagę możliwość zrównaniu się krajów z tych dwóch grup pod względem poziomu rozwoju gospodarczego w przyszłości. Sytuacja taka nazywana jest efektem doganiania (catch - up effect).
Jest wiele argumentów potwierdzających słuszność tej teorii. Po pierwsze bazując na prawie malejących przychodów, można wysnuć wniosek, że ta sama ilość kapitału zainwestowana w biednym kraju, w którym jest go niewiele przyniesie znacznie większą korzyść niż w kraju bogatym.
Po drugie techniczne uzbrojenie pracy w krajach biednych jest na tak niskim poziomie, że zwiększenie go nie wymaga dużych nakładów kapitału. W krajach bogatych znaczna część funduszy przeznaczana jest na utrzymanie zaawansowanych technologicznie, a zatem drogich środków produkcji. Trudno jest zwiększać i tak już wysokie techniczne uzbrojenie pracy i wymaga to znacznie większych nakładów finansowych.
Ostatnim argumentem przemawiającym za słusznością tej teorii jest możliwość taniego wykorzystywania przez kraje słabo rozwinięte, technologii już opracowanych i sprawdzonych. W krajach bogatych są one najczęściej przestarzałe, ale jednocześnie rewolucjonizują technicznie produkcję w krajach biednych. Oprócz zaoszczędzenia czasu i pieniędzy na badania naukowo-techniczne, kraje te ograniczają do minimum ryzyko zawodności danej technologii. Najlepszym dowodem mogą być niektóre kraje Azji południowo-wschodniej zwane "azjatyckimi tygrysami" (np. Korea Południowa, Singapur), które rozwój swoich gospodarek oparły na transferze technologii z krajów zachodnich.
Można by jednak zadać pytanie, dlaczego na świecie pozostaje tak wiele krajów biednych, tkwiących do dziś w zaklętym kręgu ubóstwa. Pogłębiają się różnice między bogatą północą a biednym południem. Bogaci się bogacą, podczas gdy biedni staja się jeszcze biedniejsi. Zwolennicy teorii konwergencji tłumaczą to zjawisko między innymi brakiem gotowości do podjęcia walki o wspólne dobro przez rządzących w biednych krajach. Często musieliby oni zrezygnować z własnych korzyści dla interesu ogółu a na takie poświęcenie nie każdy jest gotowy. Na taką mentalność ma wpływ często kolonialna przeszłość danego kraju, który latami był uciskany i służył jedynie jako rynek zbytu i źródło taniej siły roboczej. Teraz ówczesnych kolonialistów zastąpiły nowe władze, a sytuacja nadal nie uległa zmianie. Za przykład może służyć „zielona rewolucja”. Wiele gospodarek próbowało też rozwijać się autarkicznie, doprowadzając tym samym do ruiny swój kraj a jednak również obecnie istnieją kraje o gospodarce niemal zamkniętej, które nie wyciągają wniosków z historii np. Korea Północna. Ponadto trzeba też powiedzieć, że kraje bogate musiałyby chcieć umożliwić biedniejszym rozwój. Np. w handlu międzynarodowym zawsze najbardziej poszkodowane są te kraje, które eksportują towary nieprzetworzone. I tak, bez rozwiniętej technologii przetwórczej kraj nie ma szans pełnić istotnej roli w handlu światowym i poprzez zwiększanie bilansu handlowego, podnosić także poziomu PKB kraju. Mimo że Wybrzeże Kości Słoniowej jest największym na świecie eksporterem kakao, to jego terms of trade wykazują ciągłą tendencję spadkową. Nie wystarczy rzucić ryby, trzeba dać wędkę i nauczyć z niej korzystać. Ponadto na rozwój gospodarczy ma też wpływ wielkość inwestycji oraz w dużej mierze warunki społeczne i religijne. Rządy w krajach biednych muszą być dobrze wykształcone, by umiejętnie prowadzić politykę gospodarczą tak, by efektywnie przekładać na rzeczywistość hipotezę konwergencji i by korzystać z efektu doganiania. Tu nie sprawdziły się modele egzogeniczne, bo możliwości produkcyjne są w bardzo dużej mierze niewykorzystywane. Z powodów religijnych i tradycji w krajach arabskich nie wykorzystuje się potencjału kobiet, które są marginalizowane na rynku pracy, a mogłyby mieć istotny wpływ na tworzenie PKB.
Nie powinno się zaprzeczać hipotezie konwergencji wskazując jako dowód istnienie biednych krajów. Znamy bowiem takie kraje, które wykorzystały swój potencjał i teraz są liczącymi się gospodarkami na arenie międzynarodowej, np. Chiny.
Płynny kurs walutowy - kurs walutowy będący wynikiem gry sił rynku, a więc ustalany przez relacje popytu i podaży. Zmiany popytu i podaży danej waluty powodują odpowiednie, tzn. równoważące zmiany poziomu kursu walutowego zachodzące nieustannie z dnia na dzień, a nawet z godziny na godzinę. Zjawisko obniżania się kursu płynnego danej waluty określa się jako deprecjację, a wzrostu kursu jako aprecjację
Cykl gospodarczy, cykl koniunkturalny, wahania produkcji i zatrudnienia wokół krótkookresowego trendu. W procesie wzrostu gospodarczego aktywność gospodarcza ulega na przemian nasileniom i załamaniom; cykl gospodarczy to inaczej okres pomiędzy jednym a drugim załamaniem; składa się on z czterech faz:
1) kryzysu (recesji) - produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie;
2) depresji (dna) - stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrobocie;
3) ożywienia - wzrost produkcji i cen, spadek bezrobocia;
4) rozkwitu (szczytu, boomu) - stabilizacja produkcji i cen na wysokim poziomie, pełne zatrudnienie;
Cykl gospodarczy może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, przy czym skala produkcji, cen i bezrobocia może być zróżnicowana; państwo może podejmować pewnie działania na rzecz złagodzenia wahań koniunkturalnych i łagodzenia ich skutków; noszą one nazwę interwencjonizmu państwowego.
Za przyczynę występowania cykli gospodarczych uznaje się najczęściej wahania w działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw.
Zobacz również: Przyspieszenia zasada
Inne na ten temat: Kryzys, Pauperyzacja, Tinbergen Jan, Bezrobocie, Inflacja, Reprodukcja, Mechanizm rynkowy, więcej »